Kur vajta për herë të parë në Kardhiq

Nga Naxhi Kasoruho

Nuk ka ndonjë moment të caktuar se kur ka qenë kontakti im i parë me zonën e Kardhiqit, por unë do ta quaj vajtjen time të parë në këtë krahinë 7 gushtin e vitit 1958, kur në Bandën Muzikore të Gjirokastrës shkuam për të marrë pjesë në përvjetorin e Batalionit “Asim Zeneli”, që u formua aty tek Rrepet në fushë poshtë fshatit Prongji buzë lumit të Kardhiqit.

Labëri mbushur me këngë

Isha prestar i Bandës Muzikore që e drejtonte mjeshtri i mirënjohur Tolo Njocka dhe duke qenë se ishte hera e parë që merrja pjesë në një ceremoni festive jubilare ndjeja emocion dhe një gëzim të pa përshkruar, prandaj më ka ngelur në kujtesë si një kujtim i bukur.

Duke qenë se këtë ditë dua ta konsideroj si kontaktin tim të parë me krahinën e Kardhiqit e njerëzit e saj, për mua nuk është një kujtim por edhe një eveniment me vlerë në ndërgjegjen time, të cilin po e kujtoj me nostalgji edhe tani pas 57 vitesh.

Para kësaj dite unë kisha parë shumë fshatarë që vinin nga krahina e Kardhiqit në Gjirokastër me qylafin e bardhë në kokë, si simbol i të qenit lab dhe që sillnin për të shitur napat me djathë të njomë apo kafshët e ngarkuar me dru-qymyr e gëlqere por edhe qengja e desh që i merrnim për dasma e festa të ndryshme familjare. Por këto kontakte me këta lebër, që na vinin në shtëpi ishin spontane dhe sekondare para asaj që pashë e ndjeva në festën e 7 gushtit si një kontakt i drejtpërdrejtë me vetë krahinën dhe banorët e saj. Si u vendosëm në anën e djathtë të tribunës, që ishte ndërtuar nën hijen e rrepeve e që ishte zbukuruar me flamuj të kuq e banderola që evokonin ato ngjarje, Banda ekzekutoi Himnin e Flamurit, që u përcoll në heshtje nga të pranishmit e shumtë. Atmosfera e festës ndihej në tërë hapësirën ku ishin ulur kardhiqiotët të ardhur nga fshatrat e krahinës, por edhe nga gjithë rrethi, nga bashkëfshatarë me banim në Tiranë, Vlorë e gjetkë. Dollitë e shumta, këngët epike kushtuar ngjarjes që i mblodhi rreth lapidarit më dukeshin shumë interesante dhe emocionuese sidomos përmbajtja e tyre me fjalët aq domethënëse. Që i vogël kam parë e kam qenë në shumë dasma në Gjirokastër, por kjo festë ishte shumë më tepër, më masive dhe më e zhurmshme ku merrte pjesë e gëzonte një krahinë e tërë, një popull i gëzuar që në një farë mënyre kishte lënë bosh e braktisur shtëpitë e fshatrat e kishte zbritur aty tek Rrepet, buzë lumit të Kardhiqit, jo vetëm për të festuar e nderuar të rënët, që flijuan jetën e vunë rininë e tyre në themelet e lirisë, por edhe për t’u çmallur e takuar me njeri-tjetrin në mënyrë kaq masive si në një tubim bese për t’i qëndruar krah për krah njeri-tjetrit, si në vargun e valles labe, si fishekët në gjerdan e si vargu i maleve. Duke ndjekur me vëmendje dhe emocion koncertin që u organizua me këtë rast, nuk e mendoja se kur të rritesha e të mbaroja shkollën për muzikë do të njihesha e bashkëpunoja shumë ngushtë dhe do t’i bëja miq të gjithë këta këngëtarë popullorë. Me kuriozitetin e një të riu e aq më tepër, që kisha filluar studimet për muzikë në Tiranë në Liceun Artistik “Jordan Misja” me impresiononin ato motive të polifonisë labe, që i shoqëronte një iso e stërgjatur si një gurgullimë ujëvare. Nuk pretendoj se mbaj mend ndonjë titull të ndonjë kënge apo melodi që u paraqit në atë koncert, madje nuk kujtoj asnjë nga këngëtarët, që me siguri do të kenë qenë më të dëgjuarit e krahinës, por ky koncert si kontakt i drejtpërdrejtë me këngën labe, ndikoi maksimalisht, që unë të doja, pëlqeja e vlerësoja më vonë këtë pasuri folklorike si vlerë të trashëgimisë tonë kombëtare. Ndonëse deri në kohë kisha dëgjuar shumë këngë popullore nga altoparlantët, që ishin vendosur në bedenat e Kalasë historike të Gjirokastrës, ky koncert i gjithi me këngë labe në një kontakt të drejtpërdrejtë më la mbresa e më krijoi emocione që i kujtoj me nostalgji dhe tani në “rininë e vonë.” Të gjithë e dinë atë thënien popullore për Labërinë se: “Po u mblodhën dy lebër ja marrin një kënge”. Kjo dukuri vërteton atë përmbajtjen që unë e kam vënë në titullin e librit: “Labëri mbushur me këngë“.

Labëri është ndër trevat e rëndësishme të vendit tonë me rite, zakone, histori e ngjarje lufte e përpjekje për liri e pavarësi, treva që ka nxjerrë figura të shquara të kombit tonë me kontribute të jashtëzakonshme në trashëgiminë tonë nga lashtësia deri në ditët e sotme. Për të gjitha këto janë shkruar me mijëra faqe librash si dhe janë regjistruar tashmë në memorien mbarë popullore e përcjellë me dashuri në breza. Në këtë trashëgimi të vyer si pjesë e identitetit tonë kombëtar një vend të rëndësishëm zë edhe folklori tradicional. Kënga është pjesë e jetës së labit. Ajo e ka shoqëruar atë në një udhëtim shekullor të pandërprerë e befasues, autentik, të veçantë e të papërsëritshëm në ambientet e shtëpisë e në lëmin e fshatit, në arë e në mulli, në stane e kudo, duke filluar nga linja e fëmijës me ninullat melodike të dashurisë së nënës e deri tek të qarët me botë kur e përcillnin të vdekurin në botën tjetër. Kënga polifonike labe si pjesë kryesore e polifonisë shqiptare është një pasur e jashtëzakonshme dhe perlë në gjerdanin e shndritshëm të folkloristikës sonë kombëtare. Për këto veçori organizata botërore e UNESCO-s e ka përfshirë polifoninë tonë në listën e pasurinë shpirtërore e botërore. Ndoshta që këtu e ka zanafillën dashuria ime për këngën gjirokastrite, këtë perlë të polifonisë tonë dhe të kaloj një jetë të tërë në mes këngëtarëve popullorë të qytetit tim të dashur. Po kështu e dua deri në pafundësi këngën polifonike labe prandaj kam punuar me përkushtim e pasion dhe së bashku me këngëtarët popullorë të krahinës së Kardhiqit e kemi prezantuar atë me gjithë madhështinë dhe dimensionin e saj në skenën e festivalit duke bërë të tronditen bedenat e Klasës Historike të Gjirokastrës.

Ja pra këto po mendoj tani që po shkruaj për këngëtarët e Labërisë këta korifenj virtuozë mes të cilëve njoha deri në imtësi traditat, zakonet, ritmet, këngët, vallet, polifoninë hyjnore të kësaj treve folklorike, të cilët i dua me tërë dashurinë e shpirtit dhe u jam mirënjohës për gjithçka që na lanë si vlerë unikale e të pazëvendësueshme të kulturës tonë kombëtare. Për të gjitha këto do të ndalem në një libër të titulluar “Labëri mbushur me këngë“, si shenjë respekti e vlerësimi të lartë që kam për artistët popullorë./gazeta telegraf

Armend Rexhepagiqi performon live në një klub nate (VIDEO)

Këngëtari Armend Regjepagiqi ka bërë një rikthim të madh sivjet në muzikë.

Ai dhe bashkëshortja e tij, Aida Baraku, ishin autorë të shumë prej këngëve të albumit “Fortuna”, të këngëtares Tuna Sejdi.

Kjo e fundit ka qenë të premten e ftuar në një nga klubet e qytetit në Prishtinë, për të performuar para publikut.

Të ftuar specialë ajo ka pasur dyshen Yll Limani dhe Armend Regjepagiqin.

Përveç këngës “Harrova” që e këndoi me Tunën, Armendi ka interpretuar para publikut edhe këngën “Dashurinë ku e kam”

Kjo performancë e tij është kontakti i parë direkt me një audiencë kaq të madhe, pas kaq shumë vitesh.

Performanca e tre artistëve në fjalë është mirëpritur ngrohtë nga publiku prishtinas.

“39 Shkallët” në regji të Ilir Bokshit së shpejti premierë në Teatrin e Kumanovës

Në Teatrin e Kumanovës nën përkujdesjen e regjisorit Ilir Bokshi po vijojnë provat për vënien në skenë të shfaqjes “39 shkallët”, një parodi nga romani i John Buchan, e adaptuar për në skenë nga Patrick Barlow dhe nga filmi i Alfred Hiçkok.

Aktorët e përzgjedhur për këtë shfaqje janë: Qazmedin Nuredini, Lena Kryeziu- Bokshi, Sefedin Shabani dhe Ismail Kasumi, etj. Premiera pritet të jetë nga fundi i këtij muaji.

“39 shkallët” është një parodi të shkëlqyer ku një burrë tenton të ndihmojë një grua agjente, e cila më pas vritet, ndërsa protagonisti i ngjarjes do të luftojë për të shpëtuar veten dhe të përballet me një grup agjentësh tjerë. Aktorët do të sjellin një shfaqje shumëdimensionale përmes personazheve, rekuizitave dhe ambienteve të ndryshme.

Barlow ka adoptuar romanin e Buchan duke i dhënë një frymë zbavitjeje në skenë, ku aktorë do të luajnë të gjitha personazhet nga romani dhe filmi i Hiçkokut.

“39 shkallët” po ashtu njihet përmes filmit bardh e zi të Alfred Hiçkok të vitit 1935. Instituti Britanik i Filmit këtë film e ka shpallur si një nga katër filmat më të mirë të të gjitha kohërave. Por historia e “39 shkallëve” është më e vjetër se ky film, pasi që autori i veprës është John Buchan, që e kishte shkruar në vitin 1915. Ky roman më pas u adoptua në skenë nga Patrick Barlow, ndërsa kjo vepër ka arritur që të fitojë shumë çmime si komedia më e mirë, e luajtur në shumë teatro të botës. Në Brodway shfaqja është luajtur për 1200 herë për katër vite me radhë. (INA)

Në Mitrovicë iu lexua “Zanave”

Fondacioni Dhemetra organizoi një natë poetike nën titullin “Zanave” me çrast u lexuan poezi lirike të shkruara nga shkrimtarë mitrovicas duke filluar nga: Jakup Ceraja, Fahredin Gunga, Latif Berisha, Muhamed Kerveshi, Sabit Idrizi e Fazli Hajrizi.

Poezitë  dedikuar gruas, u lexuan nga gra të Mitrovicës si: Mevlude Skuroshi, Valdete Idrizi, Çamerie Ceraja, e Nora Prekazi Hoti.

Të pranishmit patën rastin të lexojnë poezi të autorëve në fjalë, si dhe të evokojnë kujtime nga jeta dhe vepra e autorëve të lartpërmendur.

Fondacioni Dhemetra  ka për qëllim  të zhvillojë e avancojë procesin e vendimmarrjes nga gratë në sferat e trashëgimisë kulturore dhe artit, andaj aktivitete të kësaj natyre pritet të organizohen edhe në muajt në vijim. Ky aktivitet u organizua në hapësirat e muzeut të qytetit në Mitrovicë dhe u mbështet nga qytetarë e dashamirës të krijimtarisë letrare./KultPlus.com

Rrëfimi i jashtëzakonshëm i gazetares Elida Ramadani-O’Connell: “Si raportova nga lufta?” (VIDEO)

Gazetarët ishin ata që gjithë tmerrin që po ndodhte në Kosovë 20 vjet më parë ia treguan botës duke e kthyer vëmendjen këtu.

Dëshmitë e tyre bënë xhiron e botës duke treguar së miri për gjithë atë që po e përjetonin shqiptarët e Kosovës.

Elida Ramadani-O’Connell ishte njëra nga gazetaret e shumta që mes plumbave dhe zjarrit raportonte për Associated Press (AP).

Ajo në në një bashkëbisedim të Frontline Club në Prishtinë i realizuar në bashkëpunim me Info Magazine të Klan Kosovës ka treguar se sa e rëndë ishte për të që të raportonte për Masakrën e Reçakut.

“Në Reçak, ne për disa ditë me radhë dëgjonim nga paramilitarët serbë që do ta bënin një operacion, por nuk e dinim se ku saktësisht”.

“Ne si Associated Press shkuam me ekipin ndërkombëtar. Kur ata u futën në fshat në orën 02:00 të natës edhe ne ishim aty. Dëgjuam të shtëna, thyerjen e dyerve dhe u fshehëm në mal”.

“Kur shkuam poshtë pamë një njeri pa kokë dhe trupat në luginë. Për mua si kosovare – e kisha edhe kameramanin po ashtu me vete – duke parë dhe duke mos qenë në gjendje të bëja diçka… Në një mënyrë mpihesh”.

“Duhet t’i  marrësh fotografitë, por njëkohësisht mundohesh t’i prekësh njerëzit për të parë nëse janë gjallë. Ajo që sheh është qetësi – nuk ka asgjë më shumë”.

Ajo ka treguar se për gazetarët frika më e madhe sesa rrezikimi i jetës së tyre ishte se filmimet e bëra mund t’iu merreshin.

“Frika tjetër që e kishim ishte se regjistrimet e bëra do të na konfiskoheshin dhe për neve që ishim gjallë ishte shumë me rëndësi që atë video ta dërgonim diku jashtë Reçakut. Ky ishte një operacion tjetër për të cilin duhej menduar”.

“Ne nuk mendonim për veten ose kameramanin, por gjithmonë mundoheshim që ta transmetonim atë realitet”.

Një nga raportimet e Ramadani-O’Connell ishte edhe ai për trenin famëkeq që barti pothuajse gjysmë milioni kosovarë të cilët u dëbuan nga toka e tyre me dhunë nga forcat serbe.

“Para trenit është një tregim interesant që është realitet. Unë kam qenë në Prishtinë dhe si shumica e gazetarëve kosovarë kemi qenë të mbyllur në bodrume”.

“Por, atë ditë erdhi policia dhe na largoi edhe neve jashtë. Kur kaluam nga Hotel ‘Grandi’, momenti që e kujtoj unë atë ditë është se ka qenë një grua serbe që nga banesa e saj po hidhte ujë të valë mbi qindra mijëra njerëzit që po kalonin aty”.

“Krejt u përvëluam, por kur arrita te treni pashë qindra mijëra njerëz. Ishte e pabesueshme se ishin gjithë ata njerëz aty, por ishte një qetësi totale – asnjë zë”.

“Për fat të mirë e kam pasë telefonin me vete dhe e thirra kameramanin spanjoll të AP-së, Miguelin, që ka qenë në Kosovë. I thashë se duhej të vinin patjetër dhe të xhironin trenin sepse i tregova se po e shihja pamjen e njëjtë si të deportimit të hebrenjve”.

“Migueli dhe një fotograf serb i Reuters i kanë bindur autoritetet serbe që të shkojnë dhe të xhirojnë trenin. Ajo ka qenë fotografia që e ka kthyer mendjen e bombardimeve të NATO-s”.

Por, si arriti Elida Ramadani-O’Connell ta mundë frikën dhe të raportojë gjatë luftës në Kosovë?

“Nuk e mendon frikën kurrë sepse gjithmonë je e lidhur me njerëzit. Unë për vete gjithmonë kam thënë që është detyra ime të tregoj se çfarë po ndodh këtu”.

“Kam qenë një nga shumë përkthyesit dhe producentët e Kosovës si Jeta Xharra, Fisnik Abrashi, Garentina Kraja, Nebi Qena, Safet Gashi dhe shumë të tjerë”.

“E kam parë si obligim sepse kam qenë shumë e lidhur me pjesëtarët e UÇK-së”.

“Sidomos në Obri kam qenë tërë kohën. Për mua dhe për Associated Press ka qenë shumë e rëndësishme të tregojmë që edhe pse mediat dhe pushteti serb kanë thënë që ‘jemi në armëpushim dhe UÇK-ja po na provokon’, ne të tregojmë të kundërtën”.

“Nuk ka qenë vetëm në Obri, ka qenë njëjtë në Dukagjin, Koshare dhe të gjitha vendet tjera”.

Ajo ka treguar se pas një lobimi shumë të madh, Associated Press ka vendosur që 50.000 tregime vetëm prej Kosovës t’i bëjë publike dhe të njëjtat mund të gjenden edhe sot në YouTube.

“Mom & Me & Mom”, vjen për lexuesit libri i shkrimtares Maya Angelou

“Mom & Me & Mom” është  libri i parë që vjen në shqip dhe i fundit i shkruar nga shkrimtarja Maja Angelou. Në këtë libër autobiografik, autorja e njohur rrëfen marrëdhënien më kuptimplotë të jetës së saj: atë me të ëmën.

Në mënyrë mjeshtërore, Angelou ndërthur edhe vështirësitë që duhet të kalonte një njeri me ngjyrë e sidomos një grua në shoqërinë amerikane ku të bardhët kishin gjithmonë prioritet.

Lortea Behrami premton se Autobiografia e parë e të njëjtës autore, e titulluar “E di pse Zogu në kafaz Këndon”  do të vijë se shpejti në shqip për lexuesit.

Vdiq gazetari Lekë Zherka

Sot në moshën 56 vjeçare vdiq Lekë Zherka, drejtor shumëvjeçar i KTV-së.

Lekë Zherka karrierën e ka filluar në Radio Televizionin e Prishtinës në vitin 1985. Pas luftës ai ishte drejtor i Radio Kosovës, pastaj drejtor shumëvjeçar në televizionin Kohavision (KTV), ndërkaq karrierën e tij profesionale deri në ditët e sotme e vazhdoi në Radiotelevizionin 21 (RTV21).

Me rastin e vdekjes të Lekë Zherkës nesër nga ora 11:00 do të mbahet mbledhje komemorative në Sheshin 21, në Radiotelevizion 21. Ndërsa, varrimi i të ndjerit do të bëhet nesër në varrezat e qytetit në Prishtinë, duke filluar nga ora 13:00./KultPlus.com

Kur ka vdekur Bekim Fehmiu, Kuvendi i Kosovës nuk mbajti një minutë heshtje

Roli i romit ‘Beli Bora’, në filmin “Mbledhësit e puplave”, në festivalin e Kanës, më 1967, i nominuar edhe për Çmimin “Oskar”, ia hapi dyert e kinematografisë botërore, kurse seriali televiziv ODISEU (1968) e bëri të famshëm, për çka edhe kërkohej nga regjisorë e producentë të njohur në filmat e të cilëve luajti role kryesore bashkë me aktorë më të mëdhenj të filmit, shkruan KultPlus.

Ishte aktori i pare që e shpërtheu perden e hekurt të diktaturës komuniste të Evropës Lindore, dhe luajti në shumë filma e seriale televizive. Aktori në shumë gjuhë në ish republikat jugosllave, Itali (ku ishte më i njohur), SHBA, Gjermani, Francë, Çekosllovaki, Tunizi… Ndërsa filmat e tij u shfaqen në të gjitha kontinentet dhe të titulluar në gjuhë të ndryshme.

Por jo njëjtë kishin menduar deputetët e Kuvendit të Kosovës, që në krye me Jakup Krasniqin patën refuzuar të mbanin një minutë heshtje për vdekjen e aktorit të përmasave të mëdha. Një arsyetim që patën nxjerrë në atë kohë, ishte se propozimet e tilla duhet të kalojnë nëpër procedura. /KultPlus.com

25 serialet më të mira që janë transmetuar gjatë këtij viti

Mediumi i njohur ‘Complex’ i ka kushtuar një artikull serialve të këtij viti.

Ata kanë përzgjedhur 25 serialet më të mira që janë transmetuar gjatë këtij viti, transmeton Indeksonline.

Seriali më i mirë deri më tani cilësohet ‘Better Things’. Sezona e tretë e këtij seriali ka marrë komplimente të shumta. Performanca e yjeve si Pamela Adlon, Mikey Madison, Hannah Alligood, Olivia Eëard dhe Celia Imries është vlerësuar lartë. Kjo seri televizive është prodhim i ‘FX’.

Në pozitën e dytë gjendet ‘Barry’ që është prodhim i ‘HBO’.  Pastaj në listë gjendet “The Other Tëo”, prodhim i ‘Comedy Central’.

‘When They See Us’ zë pozitën e katërt. Deri më tani ky serial ka dal të jetë më i suksesshëm i ‘Netflix’.

Top 5-shën e përmbyll senzacioni i këtij viti ‘Chernobly’ që është prodhim i ‘HBO’.

Pa dyshim ai që ka zhgënjyer më së shumti është seriali “Game Of Thrones”. Sezona e fundit la shumë për të dëshiruar.

Bekim Fehmiu e kishte lënë testament që kjo poezi të recitohej në mbledhjen komemorative

“Njeriu këndon pas luftës” nga Dushan Vasiljev, për të cilën Bekim Fehmiu e kishte lënë testament që të recitohej në mbledhjen komemorative në Prishtinë.

Unë kam shkelur në gjak deri në gju
Dhe ëndrra më nuk kam.
Motra ime është shitur, nënës flokët e thinjur ia kanë prerë
Unë nuk kërkoj hise në këtë botë lavire dhe të baltosur.
Unë jam i etshëm për ajër, qumësht
Dhe për këtë vesë të bardhë mëngjesi.
Unë kam shkelur në gjak deri në gjunjë
Dhe nuk kam ditur pse?
Vëllanë armik të madh e kam quajtur
Dhe jam sulur në errësirë përpara duke klithur
Dhe atëherë edhe Zoti, edhe njeriu, edhe istikami
Fluturojnë në ferr.
Dhe sot i qetë shikoj se si cikërrimtari zgjeban
Të dashurën grua ma përqafon
Se si vërshima pullazin ma shpartallon
Dhe nuk kam dëshirë e as fuqi që t’i hakmirrem.
Oh, më jepni vetëm një grusht ajër dhe qumësht
Dhe pakëz vesë,
Vesë të bardhë mëngjesi
Të tjerat i paqit për nder.

Postim i Bajram Mjekut./KultPlus.com

“Mbretrit lindin, nuk bëhen”, replika e Konicës në “New York Times” pasi u kërkua që industrialisti Harry Sinclair të bëhej mbreti i Shqipërisë

Në përfundim të Luftës së Madhe, apo Luftës së Parë Botërore, në Shqipëri nis një periudhë stabiliteti e vëmendja përqendrohet paralelisht në ngritjen e institucioneve qeverisëse dhe në ngritjen e ekonomisë.

Në fillim të viteve ’20, një ndër potencialet kryesore për të zhvilluar ekonominë e vendit ishte ajo e dhënies së koncesioneve të ndryshme për kompanitë e huaja.

Në kushtet kur Shqipërisë i ishte refuzuar një  hua ndërkombëtare nga Lidhja e Kombeve, që mbetej opsioni më i preferuar, qeveritarët shqiptarë iu drejtuar opsionit të dytë, atij të dhënies së koncesioneve për pasuritë natyrore që deri atëhere njiheshin por nuk ishin shfrytëzuar akoma.

Një nga pasuritë më të rëndësishme për të cilat studimet ishin premtuese ishte nafta.  Për këtë qëllim, në Shqipëri erdhën përfaqësues të kompanive më të mëdha të botës duke zhvilluar atë që mund të cilësohet ‘garë’ për të marrë të drejtën e eksplorimit e shfrytëzimit të naftës.

Kompani italiane, franceze, britanike e amerikane erdhën në Shqipëri për të kërkuar këto të drejta nga  autoritetet shqiptare. Në listën e këtyre kompanive, ishte edhe kompania e naftës “Sinclair” që në atë kohë konsiderohej një ndër shtatë kompanitë më të mëdha në Amerikë dhe një ndër kompanitë më të rëndësishme në botë.

Emrat e kompanive dhe të pronarëve të tyre u bënë shumë të famshme në Shqipërinë e fillimviteve ’20, ndaj edhe pronari i “Sinclair”, Henry Ford Sinclar ishte gjithashtu i famshëm dhe si të gjithë amerikanët gëzonte vlerësimin pozitiv të shqiptarëve edhe pse këta të fundit nuk e kishin takuar ndonjëherë industrialistin e famshëm.

Elemente që duhen evidentuar janë se shqiptarët gëzonin një adhurim për amerikanët sidomos pas rolit të luajtur nga Presidenti Thomas Woodrow Willson në moslejimin e copëtimit të territorit të Shqipërisë dhe falë rolit të luajtur nga misionarët amerikanë të Kryqit të Kuq Amerikan që erdhën direkt pas përfundimit të luftës në Shqipëri duke ndihmuar familjet shqiptare për kapërcimin e pasojave të luftës.

Ndaj, në rast se një amerikan do të propozohej si alternativë për detyrën më të lartë qeverisëse të vendit, në shembullin e Princ Vidit në 1914, pak ose aspak shqiptarë do t’i thonin JO kësaj alternative.

Rendi kushtetues

Konform vendimit të Konferencës së Ambasadorëve në Londër të vitit 1913, ishte përcaktuar se Shqipëria do të ishte një Principatë kushtetuese e pavarur dhe e trashëgueshme, nën garancinë e Fuqive të Mëdha.

Në këtë mënyrë, Princi Wilhelm Wied u zgjodh për fronin e Shqipërisë por këtë detyrë e mbajti vetëm pak muaj, duke u detyruar të largohet nga Shqipëria pas trazirave.

Pas periudhës së Luftës kur Shqipëria administrohej nga trupat ushtarake ndërkombëtare, në vitet ’20 do të rikthehej diskutimi sërish se cili do të ishte rendi kushtetues i vendit.

Deri në atë periudhë, në fuqi mbetej Statuti Organik i vitit 1914 që juridikisht nënkuptonte se Shqipëria ishte principatë e që Princi Wilhelm Wied formalisht ishte akoma sovrani i vendit.

Megjithatë, pas Kongresit të Lushnjes në vitit 1920 dhe sidomos pas Statutit të Zgjeruar të Lushnjes u konfirmua edhe më shumë se rendi kushtetues do të ishte një tjetër. Vendimi i marrë ishte për përzgjedhjen e rendit kushtetues “Republikë” me një president të fortë, sipas modelit amerikan.

Por ndërsa Shqipëria po konsolidonte rrugën e vendosjes së rendit kushtetues Republikë, që praktikisht rrëzonte Statutin Organik të 1914 dhe si rrjedhojë edhe do të zhbënte “Mbretërinë e Wied-it”, në shtypin amerikan del një lajm për një ftesë të pazakontë.

Gazeta amerikane “Chicago Tribune” do të publikonte një artikull që më pas do të gjente reflektim edhe në New York Times me 17 dhjetor të vitit 1923. Në artikull evidentohej se një anëtar i misionit shqiptar në Romë i kishte thënë “Tribunës” se njëfarë milioneri amerikan i është ofruar froni i Shqipërisë së pasues i Princ Wied-it, me shpresën se ai mund ta vendoste vendin në një bazë financiare të shëndoshë.

Kjo gazetë në fakt, edhe pse nuk e ka konfirmuar emrin e milionerit amerikan, hedh dyshime se personi për të cilin bëhet fjalë është industrialisti i njohur amerikan Harry Ford Sinclair.

Shumë agjentë të fshehtë të zotit Sinclair janë parë të lëvizin nëpër Romë dhe Tiranë javën e kaluar. Ata janë në vëzhgim të të afërt nga policia politike e shumë vendeve europiane” shkruan gazeta.

New York Times nuk do të linte me kaq këtë lajm, por do t’i kushtonte vazhdimisht rëndësi.

Me 19 dhjetor të vitit 1923, gazeta do të publikonte një artikull me titullin “Të kënaqur me historinë e ‘mbretit’ Sinclair. Miqtë e tij në Wall Street e marrin me humor ‘ofertën’ shqiptare”.

Më tej, gazeta hedh dritë më shumë se çfarë ka ndodhur. Në artikull shkruhet se një fraksion i partisë monarkiste në Shqipëri ka thënë se është për amerikanin e naftës.

Raportime të ndryshme shkruajnë se froni i Shqipërisë i është ofruar Harry F.Sinclair, amerikanit të naftës, si pasues i Princit Wilhelm Wied me shpresë së ai mund të fusë vendin në baza ekonomike të shëndosha” shkruhet në artikull, por më tej evidentohet se kur është marrë mendimi i ortakëve të biznesit të Sinclair, këta të fundit u morën me të qeshur duke thënë vetëm se kompanitë e shumta që zotëronte industrialisti i njohur e mbanin atë më të ngarkuar me punë sesa do të mundeshin ndonjëherë financat e Shqipërisë.

Në artikull evidentohet gjithashtu se në zyrën e Sinclair kishin mbërritur shumë telegrame nga miqtë e tij me adresimin “Kink Sinclair”. Në këtë rast, bëhej fjalë për një lojë fjalësh Kink (ngërç)-King (mbret);pra “Ngërçi Sinclair” dhe jo “Mbreti Sinclair”. Më tej, ortakët e industrialistit të njohur shprehen se “Harry nuk do të ndërronte punën që ka as për postin e mbretit të Anglisë”.

Gazeta që shkruajti e para për ftesën shqiptare për industrialistin e famshëm amerikan shkon me tej kur jep detaje se nga erdhi oferta.

“Chicago Tribune” në dhjetorin e 1923 shkruan se “një telegram nga Tirana konfirmon se një seksion i partisë monarkiste shqiptare ka nisur të “tenderojë”informalisht  postin e mbretit për Harry F. Sinclair por një fraksion tjetër i drejtuar nga Aqif Pasha që ndodhet në Vienë, po punon për kthimin e Princ Wied-it”.

Nëse fraksioni monarkist, sipas gazetës, do të merrte pushtet në zgjedhje, atëhere ata do t’i ofronin zotit Sinclair postin e mbretit dhe koncesione ekskluzive për naftën në këmbim të një huaje domethënëse që ai do t’i jepte qeverisë.

Kush ishte Harry Ford Sinclair

Harry Ford Sinclair lindi në vitin 1876 në West Wirginia dhe u nda nga jeta në vitin 1956. Ai ishte një industrialist amerikan, themelues i Sinclair Oil.

Në vitin 1910 sëbashku me 3 biznesmenë të tjerë ai blen një bankë bujqësore të falimentuar që e shndërron.  Ai bëhet President i bankës. Në vitin 1916, me suksesin e madh të arritur, ai formon ‘Sinclair Oil’ nga asetet e 11 kompanive të vogla të naftës që i bashkoi.

Në të njëjtin vit, ai bleu një kompani që kishte në zotërim tubacione të shumta dhe rafineri të tjera. Kompania e tij arriti të bëhej kompania e 7-të më e madhe në Shtetet e Bashkuar.

Në vitin 1920 ai ishte përfshirë në një skandal dhe kishte kryer 6 muaj burg për pengim të jurisë gjatë procesit gjyqësor. Pas kësaj ai iu rikthyer jetës së mëparshme dhe shijoi pasurinë e tij derisa u nda nga jeta.

  

Reagimi i Faik Konicës: “Mbretërit, ashtu si poetët,  lindin, nuk bëhen”.  

Artikujt e shumtë që filluan të “ziejnë” në shtypin amerikan, e sidomos qasja ironike që kishte përmbajtja e tyre, sollën një fushatë reagimesh nga pala shqiptare. Në “lojë” futet Faik Konica, misionari amerikan që ishte në Shqipëri Charles Telford Ericksson dhe konsulli shqiptar A.B.Sula.

Me stilin e tij të veçantë të të shkruarit që e karakterizonte, Faik Konica i drejton një letër editorëve të New York Times me titullin “Nuk duhet një mbret amerikan. Në çdo rast, mbretëria e naftës ofron më shumë siguri se Shqipëria”.

Letra e publikuar edhe në gazetë me 21 dhjetor 1923 nis me fjalinë “Shtypi amerikan në ditët e fundit ka qenë viktime e një shakaje  budallaqe”.

Zërat se zotërisë Sinclair i është ofruar kurora e Shqipërisë janë, sigurisht, një shaka, një shaka me shije të dyshimtë, madje edhe i mungon edhe hiri i risisë. Është përsëritur aq shpesh edhe në kurriz të personaliteteve të tjera amerikane dhe është në mënyrë të pashpresë bajate.

Një fakt i vogël që do të mjaftojë për të hedhur në erë këtë shaka. Zgjedhjet për një konventë konstitucionale po mbahen tanimë në Shqipëri dhe si partia qeverisëse dhe ajo opozitare që me shumë gjasa do të fitojë, kanë shpalosur platformat e tyre për regjimin republikan, si më të përshtatshmin për Shqipërinë. 

Kështu që mesa duket nuk ka shanse për një monarki. Gjithsesi, mbretërit ashtu si poetët,  lindin, nuk bëhen” shkruan në letrën e tij Konica.

Më tej, në cilësinë e presidentit të Federatës Shqiptare, Konica shkruan se amerikanët janë të huajt më popullorë në Shqipëri dhe se askush nuk e harron kontributin e dhënë nga presidenti Willson dhe punën e bërë nga Kryqi i Kuq Amerikan në përfundim të Luftës së Parë Botërore.

Ndërsa e vlerëson Sinclair si “një amerikan të vlefshëm” Konica shprehet se “ai nuk është Amerika”.

Me siguri se ky zotëri i dashur ka qenë i pari që ka qeshur me këtë shaka. Mbretëria e naftës është më pak romantike se mbretëritë e tjera, është më domethënëse dhe më e sigurtë” e mbyll letrën e tij Konica.

Replikat që prodhoi “Marquise de Fontenoy”

Në debatin për “mbretin amerikan” të shqiptarëve do të përfshihej edhe Frederick Cunliffe-Owen, një shkrimtar britanik që jetonte në New York dhe që punonte si gazetar.

Ky i fundit, që njihej me pseudonimin “Marquise de Fontenoy” shkruante kryesisht për shoqërinë aristokratike e mbretërore europiane si dhe kishte eksperiencë diplomatike.

Ai mbante gradën e kolonelit dhe kishet marrë një serë titujsh nderi nga Britania deri në Serbi. Në rastin aktual, ai i kushton një editorial në New York Times propozimit për fronin shqiptar duke analizuar arsyet se pse shqiptarët po e bënin një kërkesë të tillë.

Në editorialin e tij, Cunliffe-Owen bën një përshkrim të gjatë se cilët janë shqiptarët dhe dhe ndalet mes të tjerash edhe në situatën politike dhe ekonomike të vendit.

Shqipëria njihet nga të gjithë dashamirësit e sportit në të gjithë Europën se ka një nga gjuetitë më të mira në botë por njihet edhe nga fuqitë e mëdha e të vogla si burimi i sherreve ndërkombëtare dhe shqetësimeve të brendshme, të cilat deri më tani u kanë zënë rrugën eksplorimeve dhe zhvillimit të resurseve të fjetura, sidomos fushave të pasura naftëmbajtëse” shkruan ai në artikull.

Më tej ai evidenton se arka e shtetit është bosh dhe se ka një rritje të ndjeshme të kriminalitetit.

Pas ofertës shqiptare për ‘mbretin e naftës’, sipas tij, fshihet nevoja e Shqipërisë për të pasur administrim ekonomik, eksplorim të rezervave të naftës si dhe për t’u mbrojtur nga ndërhyrjet e huaja.

Artikulli në fakt përmban disa pasaktësi historike por edhe mosnjohje të realitetit të Shqipërisë së vitit 1923, çka bën që të ketë dy reagime të njëpasnjëshme.

Reagimi  i parë vjen nga Charles Telford Erickson, misionari i njohur amerikan që jetoi rreth 30 vite në Shqipëri e që ngriti shkollën shqiptaro-amerikane bujqësore në Kavajë. Në replikën e tij, Erickson evidenton pasaktësitë historike që përmbante editoriali i Cunliffe-Owen, vlerëson lart shqiptarët dhe hedh poshtë pretendimin se ishte rritur kriminaliteti.

Misionari amerikan evidenton faktin se ka jetuar në Shqipëri dhe ashtu si Konica, shkruan se dy forcat kryesore që garojnë në zgjedhje janë për një rend kushtetues republikan. Gjithsesi, nëse ndodh ndryshe, Erickson shkruan se “do të jetë i pari që do të thërrasë ‘Rroftë Mbreti’ nëse shqiptarët do të zgjedhin monarkinë dhe si mbret amerikanin e naftës”.

Përgënjeshtrimi zyrtar dhe mbyllja e debatit

Debatit i jep fund një një shkrim zyrtar i konsullit shqiptar (A.B Sula) që në reagimin zyrtar hedh poshtë pretendimet se situata në Shqipërinë e pasluftës botërore është ende e pastabilizuar dhe se arka e shtetit është bosh.

Sot Shqipëria ka një buxhet të balancuar, që është e rrallë në mes vendeve europiane. Po ashtu Shqipëria nuk ka borxh publik duke u bërë një prej pak vendeve që e shijon një privilegj të tillë dhe në të njëtën kohë ka si monedhë arin.

Domethënë thesari nuk është bosh sikurse pretendon zoti Owen. Në kuadrin e lajmeve false të raportuara jam i detyruar që të shpreh qendrimin se pas eksperiencës së hidhur me Princ Wied-in në 1914 dhe në kuadër të ecurisë së përditshme të demokracisë me shtetet fqinje, shqiptarët janë të vendosur që të mos lejojnë despotizmin e një mbreti. Si rrjedhim, ata nuk ia kanë ofruar fronin asnjë princi e as zotit Harry Sinclair” shkruan konsulli shqiptar në reagimin drejtuar Neë York Times.

Ky reagim në fakt i jep fund debatit në shtypit amerikan! Shqipëria vijon rrugëtimin duke u shpallur në vitin 1925 Republikë dhe jo monarki.

Megjithatë, vetëm tre vite më vonë, fjalët e Konicës në New York Times nuk do të realizoheshin sepse në vitin 1928 Shqipëria u shpall monarki “me një mbret të bërë dhe jo të lindur”.

Marrë nga Scan

Kur Rade Serbedzija e Miroslav Tadic këndonin këngë për Bekim Fehmiun (VIDEO)

Aktori shqiptar Bekim Fehmiu i cili ishte një aktor me përmasa ndërkombëtare, shumë herë ka marë vëmendjen e kolegëve të tij, shkruan KultPlus.

Në këtë video të realizuar më herët shihet duke kënduar aktori i njohur Rade Serbedzija dhe Miroslav Tadic, këngë kjo e cila i dedikohet aktorit të madh Bekim Fehmiu. Kjo këngë titullohet “Pjesma za Bekima”, dhe tingujt e kësaj kënge janë mjaftë melankolike/KultPlus.com 

Propozohet që “Skena e vogël, e vogël” të emërtohet me emrin e Bekim Lumit

Në prag për përvjetorit të parë të vdekjes së regjisorit Bekim Lumi, regjisori Ben Apolloni ka dalë me një propozim që njëra nga skenat e TKK-së të emërtohet me emrin e Bekim Lumit.

Më poshtë po ju sjellim reagimin e plotë nga Ben Apolloni.

Skena “Bekim Lumi”, ne Teatrin Kombetar

Propozim

Tani kur po behen nje vit nga ikja ne amshim e profesorit dhe regjisorit te shquar, Bekim Lumi, propozoj qe salla e Teatrit Kombetar, e njohur si “Skena e voge e vogel”, te pagezohet Skena “Bekim Lumi”.
Kjo skene duhet te sherbeje si laborator teatror eksperimental dhe Bekim Lumi eshte njeriu qe, ne Kosove, ka eksperimentuar, ka kerkuar forma te reja shprehese teatore, si askush tjeter. Kontributi i tij, pervec punes si regjisor, shtrihet edhe ne fushen e mesimedhenies por edhe ne fushen e botimeve, ku projekti i tij Revista “Loja”, ka qene dhe do te mbetet nje kontribut shume i madh per kulturen teatrore te Kosoves.
Prandaj, le ta vendosim emrin e tij ne skenen e Teatri Kombetar, sepse duke e nderuar Beken, nderohen te gjithe artistet qe kane punuar me te, qe kane mesuar prej tij, apo e kane ndjekur punen e tij.
Le te fillojme t’i çmojme vlerat, le t’u japim motiv njerezve qe duan te krijojne vlera!/KultPlus.com

Nëntë vjet pa Bekim Fehmiun

Më 1 Qershor të vitit 1936, u lind në Sarajevë, i mbështjellë me pëlhurë, që thonë se ashtu lindin njerëzit me fat. Më 1939 u transferua në Shkodër, kurse kah mesi i vitit 1941 në Prizren. Si nxënës i gjimnazit të Prizrenit i bëri hapat e parë të aktrimit në Shoqërinë “Agimi” dhe Teatrin e qytetit, kurse më 1955 u pranua si aktor profesional në Teatrin Popullor Krahinor në Prishtinë.


Ëndërronte të bëhej aktor i madh dhe i njohur në botë, prandaj në vjeshtë të vitit 1956, pas dhënies së provimit pranues, regjistrohet në Akademinë për Teatër e Film në Beograd, në klasën e profesorit Mata Millosheviq, ku diplomon më 1960, me notën më të lartë dhe bëhet aktori i pare shqiptar me akademi.
Menjëherë u pranua në Teatrin Jugosllav të Dramës, në Beograd, ku në një konkurrencë tejet të madhe nuk ishte lehtë që një shqiptar të fitonte role të mëdha, por edhe ato dytësore që i luante, shquhej me talentin e tij të rrallë. Rolet e personazheve më të njohura të dramave: Hamletin, Riçadrin e tretë, Otelon, etj…i luante në banesë, vetëm, pa publik.

Roli i romit ‘Beli Bora’, në filmin “Mbledhësit e puplave”, në festivalin e Kanës, më 1967, i nominuar edhe për Çmimin “Oskar”, ia hapi dyert e kinematografisë botërore, kurse seriali televiziv ODISEU (1968) e bëri të famshëm, për çka edhe kërkohej nga regjisorë e producentë të njohur në filmat e të cilëve luajti role kryesore bashkë me aktorë më të mëdhenj të filmit. Ishte aktori i pare që e shpërtheu perden e hekurt të diktaturës komuniste të Evropës Lindore, dhe luajti në shumë filma e seriale televizive. Aktori në shumë gjuhë në ish republikat jugosllave, Itali (ku ishte më i njohur), SHBA, Gjermani, Francë, Çekosllovaki, Tunizi… Ndërsa filmat e tij u shfaqen në të gjitha kontinentet dhe të titulluar në gjuhë të ndryshme.

E arriti kulmin në profesion dhe u bë njëri nga aktorët më të mëdhenj shqiptarë të filmit në shekullin XX, me përmasa botërore. Por nuk aktroi në shqip që mbeti ëndrra e tij e parealizuar.
Kishte jetë të Odiseut. E luajti aktin e fundit të dramës që quhet JETË, (15.06.2010) por prapa perdes, pa publik: skenarist, regjisor dhe aktor kryesor i së cilës ishte ai vet!!!
Dhe serish u kthye në Prizren, prej nga u mis në vjeshtën e vitit 1956, në urnën me hirin e trupit që, sipas dëshirës së tij, të hidhet në lumin Bistricë, përmes tij do të derdhej në Drin e Bunë dhe të arrijë në Detin Adriatik, dhe detet e oqeanet tjera të botës… ODISEU iu kthye Itakës: UJIT, DHEUT dhe QIELLIT të PRIZRENIT të cilin e ka dashur aq shumë, por ai nuk ia ktheu këtë dashuri…
Ishte kjo estetika e jetës dhe e vdekjes së aktorit të madh…

Mbeti HESHTJA me të cilën BEKIMI ka jetuar gjatë 20 viteve të fundit. Dhe kujtimi i amshueshëm por edhe injorimi i çuditshëm, që vazhdon t’i bëhet atij nga pushtetet e nivelit lokal e qendror të Kosovës, edhe në këtë vit jubilar! Shqiptarët ta falin çdo gjë, por suksesin JO.
Të vetin e vrasin dy herë (të gjallë e të vdekur), kurse të huajin e lartësojnë në majat më të larta!

Por shkëlqimi i figurës dhe veprës së Bekimit nuk do të zbehet kurrë. Bekim Fehmiu ka vdekw pikwrisht më 15 qershor, para nëntë viteve në Beograd./KultPlus.com

Takimi i fundit

K. M. Fofanov – Përkthyer nga Petraq Kolevica

Përzgjedhur nga Bujar Meholli

Nga dashuri e parë

Gjithçka qe shuar shpejt.

Prej kohësh qenë dashur

Dhe qenë ndarë krejt.

Ai i vetëm mbante

Plot brenga në kraharor,

Ajo me tjetër ndante

Gëzimin e vet rinor.

Po ja, se ku papritur,

Kjo vjeshtë i bashkoi,

Kur digjej perëndimi,

Si jeta që u shkoi.

Në pyll, mes degë pishash,

Hyn dielli q’u përflak.

Ai mendon: Ç’u vyshk!

Ajo mendon: Ç’u mplak!

Ai s’i thosh dot – “Juve”

Ajo s’i thosh dot – “Ti”

Të fundmet lule vjeshte

Këputnin tok tani.

Do deshnin fortë të theshin

Plot gjëra përsëri

Dhe përsëri të qeshnin,

Po s’mundnin kurrsesi.

Asaj i dridhej zemra,

Atij i therrte fort…

Të heshtur krejt u ndanë,

Kurrgjë s’kujtuan dot…/KultPlus.com

‘Borxhli ndaj Kosovës’ Fatos Kongoli rrëfen marrëdhënien me lexuesit

Pas panairit të librit në Prishtinë, ku u shpall autor i vitit, takimi i radhës me shkrimtarin Fatos Kongolin ishte në kalanë e Tiranës. Në një bisedë me disa gazetarë e lexues, Kongoli rrëfeu të gjitha ndjesitë e vizitës së fundit në Kosovë, si i ftuar nderi në panair, por edhe vlerësimet që i janë bërë ndër vite nga lexuesit atje. Duke kujtuar dy momente të vështira të krijimtarisë së tij dhe mbështetjen e Kosovës, shkrimtari i njohur shprehu dëshirën për të pasur nënshtetësinë e këtij vendi.


“Marrëdhëniet e mia me Kosovën, lexuesit e Kosovës, letërsia ime në Kosovë; unë jam ndier gjithmonë tepër i vlerësuar dhe i mbështetur në dy momente shumë të vështira të krijimtarisë sime, kur u botua romani im i parë absolut, Ne të tre dhe vite më vonë kur u botua libri im më i rëndëishëm që unë e konsideroj sot me titull ‘Iluzion në sitrar’, i cili në Shqipëri u prit me një stuhi kundërshtimesh, në Kosovë u ribotua, mori edhe një çmim prestigjoz. Për të gjitha këto, unë ndihem borxhli ndaj Kosovës dhe do të isha i lumtur nëse shteti i Kosovës mund të më akordonin shtetësinë e qytetarit të kosovës, kjo do të ishte një lumturi shumë e madhe.”

“Gënjeshtarë të vegjël” i risollën edhe njëherë autorit emocionet e dashamirësve të tij në Kosovë. I sinqertë, i emocionuar e në të njejtën kohë mirënjohës, Kongoli nuk harron të falenderojë lexuesit e tij, pasi me vizitën e fundit në Prishtinë përshtypjet e tij për ta të arritën kulmin.

Deri të dielën në Kalanë e Tiranës do të ketë takime me shkrimtarë, përkthyes e botues në panairin “Një libër për pushime.”

Mos me thuaj ‘selam alejkum’, po me thuaj shqip: T`u ngjat jeta

Shkruan: Fahri Xharra

Ç’ashtë ky za, kjo gjuhë që mbjell ,diamante rreth e qark ,e vransinën në det e hedhvetëm diellin sjell në prag ?!
Gjuha jonë sa e mirë!Sa e ëmblë, sa e gjerë!Sa e lehtë, sa e lirë! Sa e bukur, sa e vlerë!

Qesh fytyra me vogëlushin,sa mirë shqip ai din me kja malet jashta frymën ndalin deti sytë hapi t’u pa!
O këng’ e shenjtëruar, o verb i larë n’ar .O zjarr që më përflakesh si yll vetëtimtar ,O fshehtësir’ e ndezur në fill prej shkrepëtime Kur të këndoj me gojë, kur të kuptoj në kartë ,Posi një kraharuar ti dhemb, o Gjuh’ – e zjarrtë, Posi kullim’ i gjakut që rreh në zemër time .
“Të falem ty, o gjuhë e fisit tim,siç nuk i falem asnjë perëndi –se tempull i përjetshëm më je ti,dhe ti mburoje nëpër mot të zi:ti, dritë e krirtë nëpër errësi,ti, perëndi, që nuk ke perëndim.” thotë Mitrush Kuteli .
Mos me thuaj “selam alejkum “ , po me thuaj shqip: T`u ngjat jeta !
Si shqiptarë që jemi Shqip ne duhet të mësojmë Dhe Zotin, të drejtë kemi, Ne gjuhën shqipe ta lëvdojmë.! Epo ju gjuhën tonë Doni ta humbisni fare Dhe me mallkim e me nëmë Shprehni ta shpini në varre.” Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !
Porsi kanga e zogut t’verës, qi vallzon n’blerim të prillit; porsi i ambli flladi i erës, qi lmon gjit e drandofillit; porsi vala e bregut t’detit, porsi gjâma e rrfès zhgjetare, porsi ushtima e nji tërmetit, ngjashtu â’ gjuha e jonë shqyptare. Të falem ty, o fis i vendit tim: Ilir i lashtë, arbër i ri –dhe sot shqiptar në shumë Shqipëri…ty, i paepur popull luftëtar, qendresë e fortë në luftë e zjarr;
O moj Shqypni, e mjera Shqypni,
Kush te ka qite me krye n’hi?
Ti ke pas qene nje zoje e rande,
Burrat e dheut te thirrshin nane.
Ke pase shume t’mira e begati,
Me varza t’bukura e me djelm t’ri,…
Më thuaj shqip: T`u ngjat jeta !
Por … Kur në sulm hodhën turqit Hordhitë e pambaruara,Kështjellat e sintaksës S’i muar, që s’i muar.Kur panë se gjuhësS’i hodhën dot prangatLëshuan drejt saj Gjithfarë merimangash.
Gjuh’ e shejt’ e kaq e moçme.Gjuh’ sakole der n’dit t’soçme, Shoqen tande kund s’e gjenë!Zoti ty këtu t’ka çuemun: T’rrebt’ e t’bukur e t’kulluemun;Kshtu gjithmon’ ti ke me qenë.Gjuh’ që t’foli Skendërbegu, Dhe ndër t’par’ qe Naim Begu,Që me shkrim t’pat lartësue.Ty t’kan’ fol’ shum’ kapidana, Burra t’rrebt si t’ishin zana; Gjuh’ e rrebt, ti qofsh nderue! |
– Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !
…por ti, gjuhë e bekuar, Gjuhë e shëndoshë, Gjuhë e vjetër, gjuhë e luftuar, Gjithmonë je gjallë,Je pjesa e shpirtit të Arbërit Që kurrë s´do të vdesë. Ti ke pas qene nje zoje e rande, Burrat e dheut te thirrshin nane.
Porsi kanga e zogut t’verës, qi vallzon n’blerim të prillit; porsi i ambli flladi i erës, qi lmon gjit e drandofillit;porsi vala e bregut t’detit, porsi gjâma e rrfès zhgjetare,porsi ushtima e nji tërmetit, ngjashtu â’ gjuha e jonë shqyptare.
Pra, shqyptarë çdo fès qi t’jini,gegë e toskë, malci e qyteta, gjuhën t’uej kurr mos ta lini,mos ta lini sa t’jetë jeta,por për tê gjithmonë punoni;pse, sa t’mbani gjuhën t’uej,fisi juej, vendi e zakonikanë me u mbajtë larg kambës s’huej,
Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !
Vëllezër shqipëtarë! Qasuni më dëgjoni,Sa të mundeni më parë Gjuhën tuaj mësoni.Pa shihni sa ësht’e mirëS’u vjen mall’ e dëshirë? S’më vjen rëndë nga priftërinjtë Që s’ dinë ç’ bëjnë e ç’punojnë,I urdhërojnë të zinjtë Që gjuhën shqipe ta mallkojnë.Po krye-priftërinjtë e tyre Nëkëmbës t’ orthodoksisë Shumë punë prej mynxyre Bëjnë kundër Shqipërisë! Të mallkojnë njerëzinë Të nëmosin gjuhën tonë,Të përçajnë Shqipërinë,Zoti mos e pastë thënë!
Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !
Pra, mallkue njai bir Shqyptari,
qi këtë gjuhë të Perëndis’,
trashigim, që na la i Pari,
trashigim s’ia len ai fmis;
edhe atij iu thaftë, po, goja,
që përbuzë këtë gjuhë hyjnore;
qi n’gjuhë t’huej, kur s’asht nevoja,
flet e t’veten e lèn mbas dore……
Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !
Krenari kur janë etërit e kombit : Dom Ndre Mjeda ,At Gjergj Fishta, Naim Frashëri, Ismail Kadare, LEK GJOKA, Hil Mosi, Ernest Koliqi,Karmell Kandreva, Lasgush Poradeci, Mirush Kuteli , Petro Nini LUARASI, Pashko VASA. 

Gazetarit britanik Vaughan Smith, i dhurohet flamur me emblemën e UÇK-së

Gazetari britanik, Vaughan Smith, gjatë ditës ka rrëfyer sfidat si gazetar gjatë luftës në Kosovë.

Në fund të këtij organzim atij iu dhurua një flamur me emblemën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK).

Ndër të tjera ai ka treguar momentin me interesant gjatë punës së tij si gazetar në luftën e Kosovës.

Nëse ai nuk do ta kishte telefonin në xhep, atëherë ai nuk beson se do të shpëtonte nga plumbi që do ta godiste drejt e në stomak.

“Ishte ne Prekaz kjo, isha me fat vërtetë. Më të vërtetë Prekazi ishte jashtëzakonisht i rëndësishëm, Diasporën që erdhi në Kosovë i solli Prekazi, për shkak të pamjeve që dolën nga Prekazi, ata i panë edhe fotot e mia. Pastaj edhe deklaratat e Albraight. Por, gjeneratat e reja nuk ishin të kënaqur për atë që po ndodhte, ata e panë këtë film dhe kur mësuan për Prekazit, ata thanë se duhet të bëhet diçka. Marrëveshja e Dejtonit nuk i ka shërbyer fare askujt.  E ruaj atë telefon, sepse nuk do të shpëtoja, do të më qëllonte në stomak dhe nuk do të kisha shpëtuar, por fatmirësisht ishte telefoni aty. Kur flasim për rreziqet, kur je i ri nuk i mendon ato”, u shpreh Smith./KultPlus.com

Regjisori amerikan realizon dokumentar për Zahir Pajazitin

Skenaristi dhe regjisori amerikan, Douglas Beck dhe regjisori i ri, Valdrin Fetahu nga Podujeva kanë realizuar një dokumentar me titull “Mjaltë nga Shkëmbi” që i kushtohet heroit të kombit Zahir Pajaziti.

Dokumentari “Mjaltë nga Shkëmbi” do të shfaqet premierë më 19 qershor në ditën e çlirimit të Podujevës nga okupatori serb.

Ky film dokumentar do të kujdeset ta zbulojë profilin njerëzor të Zahirit duke intervistuar familjen, miqtë dhe bashkëpunëtorët që e njihnin Zahir Pajazitin.

Pi me mu

Poezi nga Kreshnik Berisha

Nuk kam me të ndjekë

injoro po deshe

provo sa e pikëllueshme është pritja

kur kthen kryet

pas gjithë asaj udhe

unë do jem atje ku më le

duke çuar gëllënjkën e fundit mbase

të birrës së ftohtë

do jem bërë më i ftohtë se birra

do kem kalue shumë kodra

do kem ndalue në qiellin pa re

në perëndim të diellit

në ndonjë tokë të thatë

ku era fryn nga çdo anë

dhe ku ti sigurisht nuk vjen

Unë nuk kam me të ndjek

mos ia thuaj mendjes

të më injorosh me klasë

që të vijë nga pas

unë as të shikoj

as dua të di çfarë tulash kanë bythët tua

në janë në formë zemre apo

as këmbët e gjatë as flokët

në t`i valëvitë era

Zemër

mos u lodh

pafundësisht nuk kam me të dashtë

ulu po deshe

pi me mu

pranë meje dhe Aare-s

ta lëmë lumin të rrjedhë

si zakonisht

unë do të çpërthakoj

të premtoj

të shoh shpirtin

me sy /KutlPlus.com

Emri më i vendosur te fëmijët e lindur në Kosovë gjatë vitit 2018

Agjencia e Statistikave të Kosovës ka publikuar të dhënat e lindjeve në Kosovë për vitin 2018, shkruan Insajderi.com

Të dhënat në ketë publikim janë paraqitur sipas  bazës së grumbullimit të të dhënave Administrative për vitin 2018 nga zyrat e gjendjeve civile.

Sipas Agjencisë të Statistikave të Kosovës, emri më i shpeshtë për vajza gjatë vitit 2018 është emri Alea ku 118 vajza, janë emëruar me të. Pas saj , emri Jara i është vënë 97 vajzave të lindura vitin e kaluar në Kosovë.

E sa u përket djemve, emri Ajan është më i përdoruri ku 153 fëmijë janë emëruar me të ndërsa emri i dytë më i përdoruri është Amar, 144 herë.

Elsa dhe Anna kthehen në ‘Frozen 2’

Në vitin 2013, zemrat e fëmijëve dhe të moshuarve i pushtoi aventura e animuar e Disney “Frozen”. Filmi ka fituar shumë çmime nga të cilat dy Oscarë, një për filmin më të mirë të animuar dhe një për këngën origjinale “Let It Go” të cilën e kënduan si të vegjlit ashtu edhe më të moshuarit.

Kanë kaluar 6 vjet dhe së shpejti vjen edhe vazhdimi, ndërsa tani është prezantur edhe posteri dhe trileri.

Ajo që mund ta vërejmë në posterin e parë është se ajo duket pak më serioze gjë që është për t’u habitur, sepse audienca të cilës i pëlqeu Frozen në vitin 2013 tani është pak më e vjetër. Pyetja është nëse audienca e cila në atë kohë e adhuronte këtë film do ta shikojë vazhdimin për shkak të nostalgjisë apo tashmë ndihen tepër të rritur për të, por kjo nuk dihet kurrë me vazhdimet e animuara, shkruan KOHA Ditore. 

Si një shembull pozitiv e kemi “Wreck-It Ralph” nga viti 2012, i cili në gjithë botën i fitoi 471 milionë dollarë ndërsa vazhdimi “Ralph Breaks the Internet” vitin e kaluar (gjithashtu gjashtë vjet më vonë) ka arritur sukses më të mirë me 529 milionë dollarë. Besojmë se vazhdimit të “Frozen” megjithatë nuk do t’i mungojë publiku sepse karakteret e Elsës dhe Annës janë ende shumë të popullarizuara./KultPlus.com

Shuhet Mandushe Berisha, profesoresha e Universitetit të Prishtinës

Në moshën 77 vjeçare, ka vdekur sot Prof. Dr. Mandushe Berisha e cila ishte Doktore e Shkencës.

Profesoresha Mandushe Berisha ishte mbi 40 vjet mësimdhënëse e fakultetit të shkencave matematike-natyrore, e lëndëve të kimisë. Ishte ndër mësimdhënëset e para universitare në Kosovë.

Prof.dr. Mandushe, ishte Profesore ordinare në Universitetin e Prishtinës, FSHMN katedra e Kimisë, ku punoi mbi 40 vite. Doktoroi në Universitetin e Zagrebit.

Ajo ishte autore e shumë librave nga fusha e Kimisë, për klasat fillore, te mesme dhe atë universitare si dhe botoi me dhjetëra punime shkencore brenda dhe jashtë vendit.

Varrimi i të ndjerës do të bëhet te shtunën në varrezat e Prishtinës në ora 17:00 ndërsa mbledhja komemorative te hënën në ora 11:00 ne sallën solemne të Fakultetit Filologjikë. /Insajderi.com

Letra e fuqishme që aktorja ia shkroi të bijës para se të vdiste

Ndarja nga jeta e aktores së famshme Edith Gonzales, e njohur për rolin e saj si Salome në Shqipëri, ka tronditur kinematografinë në Meksikë e më gjerë.

Ajo mbylli sytë të enjten në moshën 54-vjeçare, 3 vjet pasi ishte diagnostikuar me kancer në vezore që u tha se e mposhti në 2017- ën.

Edith la pas bashkëshortin dhe një vajzë 14-vjeçare, të cilën e kishte shumë për zemër.  Një vit më parë ajo madje shkroi një letër për të bijën Constanza.

Constanza erdhi në jetën e Edith Gonzalez kur ishte 40 vjeç dhe kur aktorja besonte se nuk do të mund të bëhej më nënë. Megjithatë, ajo u bë forca e saj për të ecur përpara, veçanërisht gjatë luftës kundër kancerit në vezore.

Letra e plotë kushtuar të bijës:

“Një ditë ti më njoftove se po vije, duke dominuar trupin tim, duke e transformuar, pa ndjenja false. Ndjeva rritjen tënde, ardhja jote ishte e fortë, delikate, e shumëpritur, e bukur.

Dhe kur dole nga mitra ime ti më bëre nënë. Unë munda të mbaja në krahët e mi një qenie që më zgjoi thellësisht ndjenjat e mëmësisë. Pak nga pak më mësove se prindërit mund të jenë një guidë në detin e gjerë që është jeta. Ky det që kaq shumë e do dhe në të cilën të është dashur të përballesh me valë të ka bërë të dalësh dhe më inteligjente.

Jo e dashur, jeta nuk është e thjeshtë por është e bukur. Ti ke një zemër të madhe, inteligjencë dhe shpirt bujar. Jam aq e plotësuar me ty, aq krenare kur shikoj si rritesh dhe kthehesh në guximtare dhe krijon një identitet tëndin të adhurueshëm, të gjallë, të fortë dhe të përkushtuar./KultPlus.com