Artistja Agata Çetta ka hulumtuar një thesar të vërtetë shqiptar.

Artefaktet e gjetura në lokalitetet arkeologjike, që datojnë qysh prej periudhës parahistorike e që shtrihen përgjatë tërë territorit të Republikës së Kosovës, janë dëshmi e trashëgimisë sonë kulturore shumë të pasur.

Ato janë udhërrëfyes të mënyrës së jetesës, zakoneve, besimeve e riteve fetare, zhvillimit të banorëve të periudhave të ndryshme kohore, pra të Ilirëve/Dardanëve dhe pasardhësve të tyre, e që janë shqiptarët e sotëm.

Hulumtimet e para arkeologjike në trevën e Kosovës kanë filluar në formë më të zbehtë rreth viteve të ’30-ta të shek. 20, ndërsa janë intensifikuar rreth viteve ’50, ’60, ’70 e ’80 kur edhe janë zbuluar lokalitetet më të rëndësishme arkeologjike Novo Bërda, Ulpiana, Tjerrtorja, Glladnica, Hisari, Fafosi, e shumë e shumë të tjera.

Koleksionet arkeologjike të Kosovës në atë kohë u pasuruan sidomos nga kampanjat për ngritje të vetëdijes të popullatës, gërmimet arkeologjike, si dhe nga themelimi i Muzeut të Kosovës më 1949.

Intensiteti i hulumtimeve arkeologjike gjatë periudhës 1980-2000 kishte rënë pothuajse tërësisht, për shkak të politikës së pushtetit të asokohshëm.

Gjatë luftës së fundit të vitit 1999 në Kosovë, 1246 eksponate nga koleksionet e arkeologjisë dhe etnografisë të Muzeut të Kosovës, janë marrë në Serbi dhe ende nuk janë kthyer në vendin e tyre të origjinës.

Pas luftës së Kosovës, si dhe me funksionalizimin e Institutit Arkeologjik të Kosovës më 2002, fillon një periudhë e re e hulumtimit arkeologjik, sidomos në fushën e gërmimeve me karakter shpëtimi, të financuara çdo vit nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.

Arkeologjia është urë e cila lidhë të kaluarën me të sotmen, ajo së bashku me gjuhën shqipe janë elementet më të fuqishme për krijimin e identitetit tonë kombëtar si dhe dëshmimin e rrënjëve tona.

‘Duke u nisur nga rëndësia që ka arkeologjia si dhe artefaktet e gjetura për kulturën dhe identitetin e një populli, më lindi dëshira për të bërë një koleksion të veçantë të pjatave të argjilës inspiruar nga disa artefakte më unike të vendit tim, duke u munduar ta rijetësoj shpirtin ilir në çdo shtëpi shqiptare kudo që do të hyjnë këto vepra arti’ shkruan Agata në postimin e saj ku i tregon këto pjata.

Përmbledhje e të dhënave të publikuara nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Kosovës, Merita Augustini Nrecaj. 

Përkthyer në gjuhen gjermane, Berta Hamza.