Nga Hajrush Fazliu

Krijimtaria artistike e dizajnatores së re Riona Sylejmani, e prezantuar para publikut artdashës gjilanas dhe më gjerë, nën titullin “Fuqizimi i Grave dhe Moda gjatë viteve ’90 në Kosovë”, përfaqëson një dëshmi vizuale dhe konceptuale të një periudhe të trazuar, të përplasur ndërmjet represionit dhe një vetëdijeje të re shoqërore.

Ekspozita sjell një dialog të thellë midis të kaluarës dhe të tashmes përmes veshjeve të ruajtura nga fundi i shekullit XX dhe krijimeve bashkëkohore që komunikojnë me to në një gjuhë estetike të guximshme. Këto veshje nuk janë thjesht pjesë të një arkive mode – ato janë narrativa tekstile të identitetit femëror në Kosovë, një histori që rrëfehet përmes fijeve, formave dhe ngjyrave.

Veshjet e paraqitura mishërojnë kodin estetik të grave gjatë kohës së luftës, një kohë kur moda ishte një akt rezistence, vetëpërkufizimi dhe ruajtjeje të dinjitetit. Ato karakterizohen nga materiale të pasura dhe me ngarkesë simbolike – kadife, saten, dantella – që në atë kohë përfaqësonin përkatësinë, kulturën dhe shpresën.

Riona sjell në pah silueta të veçanta: fustane për darka, martesa dhe ngjarje familjare, që ishin shpesh të vetmet hapësira për vetëshprehje dhe bukuri në kohë represioni. Dizajnet e saj eksperimentale përdorin nota ironike, poetike dhe kritike për të risjellë imazhet e asaj periudhe të dhimbshme.

Ndër tiparet dalluese të koleksionit janë:

Fustani i bardhë me vrima, që ngjan me një fustan nusesh të rrënuar – një metaforë e fuqishme për martesat e detyruara, dhunën dhe çnjerëzimin e gruas gjatë luftës. Një veshje që flet më shumë se çdo fjalë.

Krijimi me copa të qepura, butona dhe tekstile të mbledhura, që përçon narrativën e fragmentimit, mbijetesës dhe rindërtimit – një koment i thellë mbi gruan si arkitekte të qëndrueshmërisë dhe transformimit.

Fustani konceptual me prerje të hapura dhe strukturë grafike, që ndërthur sensualitetin me forcën, si një reflektim mbi rikonceptimin bashkëkohor të feminitetit përtej normave dhe tabuve.

Fustanet me ngjyra të ndara dhe lule shumëngjyrëshe mbi rrjetë, të frymëzuara nga flamuri shqiptar dhe dhimbjet e luftës, ofrojnë një kombinim të ndjeshëm dhe të fuqishëm mes trishtimit dhe shpresës.

Moda, në këtë ekspozitë, shndërrohet në një gjuhë të heshtur politike – që nga rrobat e thjeshta të ruajtura me kujdes në kohë izolimi, deri te instalacionet artistike të frymëzuara nga trauma, dhimbja dhe rezistenca. Gratë nuk ishin vetëm bartëse të modës, por krijuese të saj – një akt emancipimi dhe vetëdijesimi kolektiv.

Kjo krijimtari stilistike e Rionës është një akt dokumentimi, proteste dhe rilindjeje. Ajo ndërthur kujtesën historike me kreativitetin bashkëkohor, duke e kthyer ekspozitën në një hapësirë reflektimi mbi rolin dhe zërin e gruas në shoqërinë kosovare – dikur dhe sot.

Suksese Riona Sylejmani në rrugëtimin tënd krijues dhe stilistik – zëri yt tashmë ka filluar të rezonojë fuqishëm në skenën e artit dhe modës!

Shënim: Ekspozita është kuruar nga Riona Sylejmani dhe përfshinte punime të studentëve të saj, të frymëzuara nga rrëfime personale të grave gjatë viteve ’90 në Kosovë. Kjo përbën një dialog ndërbreznor mbi modën, kujtesën dhe rezistencën.