SHBA-të dhe Ukraina kanë nënshkruar një marrëveshje që do t’i japë Uashingtonit akses në disa nga burimet natyrore të vendit të shkatërruar nga lufta. Pas disa muajsh përgatitjeje, ajo krijon një fond investimi që Ukraina shpreson se do të çimentojë ndihmën e SHBA-së, ndërsa vendi përpiqet të zmbrapsë Rusinë tre vjet pas pushtimit. BBC ka parë një draft të marrëveshjes, por jo tekstin përfundimtar. Bazuar në këtë dhe deklaratat publike nga të dyja palët, BBC ka përmbledhur shtatë pikat kryesore.

Asnjë hakmarrje ukrainase ndaj SHBA-së

Trump më parë ka kërkuar që Ukraina të kthejë 350 miliardë dollarë ndihmë që ai pretendon se i është ofruar nga SHBA-të gjatë luftës, një kusht që Zelensky e hodhi poshtë. Por Uashingtoni duket se ka bërë një lëshim. Kryeministri ukrainas Denys Shmyhal tha se marrëveshja nuk diktonte që vendi i tij të paguante ndonjë “borxh” të supozuar. Trump e ka cilësuar marrëveshjen si një fitore edhe për palën e tij, duke thënë se vendi i tij do të marrë mbrapsht “shumë më tepër në teori” sesa miliardat që iu dhanë Ukrainës nga paraardhësi i tij Joe Biden.

Ton më i ashpër nga SHBA-të ndaj Putinit

Gjuha e përdorur nga SHBA-të në njoftimin e marrëveshjes është dukshëm më e ashpër ndaj Rusisë sesa zakonisht ndodh nga administrata Trump. Një deklaratë nga Departamenti i Thesarit i referohet “pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë” dhe shton se “asnjë shtet apo person që financoi ose furnizoi makinën ruse të luftës nuk do të lejohet të përfitojë nga rindërtimi i Ukrainës”. Kjo do ta inkurajojë Kievin, i cili ka kërkuar që të ushtrohet më shumë presion mbi Rusinë në bisedimet midis Moskës dhe Uashingtonit që diskutojnë një armëpushim të mundshëm.

Nafta dhe gazi të përfshira së bashku me mineralet

Pavarësisht faktit se pjesa më e madhe e diskutimeve rreth marrëveshjes lidhet me pasurinë minerale të Ukrainës, marrëveshja përfshin gjithashtu dispozita për projekte të reja nafte dhe gazi, si dhe infrastrukturën përkatëse. Në të gjitha rastet, burimet mbeten në pronësi të Ukrainës, edhe pse SHBA-të do të kenë akses të përbashkët. Kjo është parë si një zbutje e qëndrimit të Ukrainës, pasi nuk ishte në draftet e mëparshme të marrëveshjes.

Asnjë pengesë për ambiciet e Kievit për në BE

Ukraina ka kohë që aspiron të anëtarësohet në Bashkimin Evropian dhe bisedimet e pranimit filluan zyrtarisht qershorin e kaluar. Në Kiev kishte disa shqetësime se marrëveshja për burimet mund të pengonte aftësinë e Ukrainës për t’u bashkuar me BE-në, nëse u jepte trajtim preferencial investitorëve amerikanë, pasi Kievi dhe Brukseli tashmë kanë një partneritet strategjik për lëndët e para.

Por teksti i marrëveshjes thotë se SHBA-të e pranojnë qëllimin e Ukrainës për t’u bashkuar me BE-në dhe nevojën që kjo marrëveshje të mos bjerë ndesh me të. Gjithashtu thuhet se nëse Ukraina duhet të rishikojë kushtet e marrëveshjes për shkak të “detyrimeve shtesë” si pjesë e anëtarësimit në BE, atëherë SHBA-të pranojnë të negociojnë me mirëbesim. Përveç kësaj, Kievi thotë se SHBA-të do të mbështesin transferime shtesë të investimeve dhe teknologjisë në Ukrainë, përfshirë ato nga BE-ja dhe vende të tjera.

Fitimet do të riinvestohen në Ukrainë për 10 vjet

Një tjetër element intrigues i marrëveshjes është se, për dekadën e parë të fondit të investimeve në rindërtim, fitimet do të “riinvestohen plotësisht në ekonominë e Ukrainës”. Kjo është potencialisht e rëndësishme nëse nuk ka përfitim financiar për SHBA-në për 10 vjet. Ukraina thotë se pret që çdo para që hyn në fond do të shkojë për rindërtimin e vendit dhe projekte të reja.

Pas kësaj periudhe fillestare, fitimet mund të shpërndahen midis partnerëve. Sekretari i Thesarit të SHBA-së, Scott Bessent, i tha Fox News se marrëveshja ishte një sinjal për popullin amerikan se “ne kemi një shans për të marrë pjesë, për të marrë disa nga fondet dhe armët, kompensim për to dhe për të qenë partnerë me suksesin e popullit ukrainas”.

Një angazhim ushtarak amerikan përsëri në tryezë

SHBA-të e kanë cilësuar marrëveshjen si thelbësore për t’u nënshkruar nëse Ukraina do të vazhdojë të marrë ndihmën e saj ushtarake. Zëvendëskryeministrja e parë ukrainase, Yulia Svyrydenko, e cila fluturoi për në Uashington DC për të nënshkruar marrëveshjen, tha se ajo parashikonte që SHBA-të të kontribuonin me ndihmë të re në të ardhmen, të tilla si sistemet e mbrojtjes ajrore.

Edhe kjo do të shënonte një ndryshim në strategjinë e Trumpit i cili është përpjekur të ulë mbështetjen ushtarake për Ukrainën që kur është kthyer në Shtëpinë e Bardhë. Një pyetje e pazgjidhur është se çfarë do të nënkuptojë në fund të fundit marrëveshja për gjendjen e luftës. Kremlini ende nuk i është përgjigjur marrëveshjes.

SHBA-të mund të largohen në çdo kohë

Duket se nuk ka garanci konkrete sigurie nga SHBA-ja, diçka që Ukraina dhe Evropa e kanë shtyrë prej kohësh Shtëpinë e Bardhë ta ofrojë. Trump ka kohë që ngurron të japë të njëjtin angazhim ushtarak që kishte dhënë Biden. Në vend të kësaj, interesi i tij për të vazhduar kursin me mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën është më implicit, për shkak të angazhimeve ekonomike të përcaktuara në këtë marrëveshje. Kjo do të thotë se do të ketë ende një brishtësi në lidhje me angazhimin e aleatit më të rëndësishëm të Ukrainës./BBC/ KultPlus.com