Rreth 170 milionë njerëz morën akses në funksionin e ri të ndarjes së vendndodhjes në Instagram, por pse është Harta kaq bosh? Në cepat më të vetmuar të aplikacionit, Meta dhe përdoruesit e saj mund të jenë duke luftuar një betejë të heshtur.

Miliona amerikanë u përballën javën e kaluar me një dritare që i ftonte të provonin “Hartën e Instagramit”. Ky funksion i ri lejon përdoruesit të ndajnë vendndodhjen e saktë dhe në kohë reale me njëri-tjetrin. Nëse dëshiron, mund ta shpërndash vendndodhjen tënde me të gjithë ndjekësit që të ndjekin mbrapsht. Por për shumë vetë, historia e aplikacionit e bën atë një vend shqetësues për këtë lloj intimiteti.

Instagram e prezanton Hartën si “një mënyrë të re, të lehtë për t’u lidhur”. Por një eksplorim i këtij funksioni tregon një realitet tjetër, më shumë boshllëk sesa lidhje, me përdorues që pa dashje transmetojnë vendndodhjen dhe paralajmërime të menjëhershme nga ata pak njerëz që po shikojnë. Kjo e nxjerr në pah një konflikt në zhvillim mes platformës dhe përdoruesve të saj: për çfarë shërben vërtet ky aplikacion?

Nga njëra anë, nuk është diçka krejtësisht e re. Telefonat Apple dhe Android prej vitesh lejojnë ndarjen e vendndodhjes me kontaktet. Snapchat ka hartën Snap Map që funksionon njësoj. Në marrëdhëniet moderne, ndarja e vendndodhjes është njësoj e përhapur sa edhe problematike. New York Times e përshkroi këtë trend me titullin “Të dua, hajde ta përgjojmë njëri-tjetrin” në vitin 2023. Por Meta, kompania që zotëron Facebook, Instagram dhe WhatsApp, ka një histori problematike me privatësinë. CEO Mark Zuckerberg ka kërkuar falje personalisht disa herë për mënyrën se si kompania e tij ka keqmenaxhuar të dhënat e përdoruesve, probleme që i kanë kushtuar miliarda në gjoba dhe procese gjyqësore. Kompania premton se i jep përparësi privatësisë dhe se dëshiron të fitojë përsëri besimin.

Megjithatë, pyesja veten: kush po merr pjesë vullnetarisht në eksperimentin e ri të mbikëqyrjes sociale të Metës? Si ndihesh kur e ekspozon vendndodhjen tënde për të gjithë miqtë në Instagram? Vendosa të rregulloj cilësimet e privatësisë dhe të eksploroj Hartën.

Problemi i parë ishte që Instagrami nuk e bën të lehtë gjetjen e Hartës. Disa persona që pyeta thanë se donin ta provonin, por nuk dinin ku ta kërkonin. Më në fund, e gjeta të fshehur nën një ikonë globi në seksionin e mesazheve. Instagram më udhëzoi përmes opsioneve: doja të ndaja vendndodhjen me të gjithë ndjekësit që më ndjekin mbrapsht, me “Miqtë e Afërt”, apo me një grup të përzgjedhur? Pati edhe një pop-up të dytë për të më pyetur nëse isha i sigurt.

Ndërsa satelitët GPS përcaktonin koordinatat e mia, Apple i dërgoi të dhënat drejt serverëve të Instagramit. Një pikë e vogël me fytyrën time qëndronte saktësisht mbi apartamentin tim në New York. Për një moment, ndjeva një ndjesi të çuditshme të cenueshmërisë. Dhe më e çuditshme ishte se isha pothuajse krejt vetëm. Prisja të gjeja të paktën disa përdorues të tjerë, por nga të gjithë miqtë e mi në Instagram, vetëm një person tjetër po e përdorte funksionin, në Los Anxhelos. Ishte Highland Hall, një ish-koleg nga një dyqan disqesh ku kam punuar para universitetit. Nuk kishim qenë ndonjëherë shumë afër. I dërgova një mesazh. Harta po na ndihmonte të lidhemi, saktësisht ajo që Instagrami thotë se është synimi i saj.

“Më duket sikur vite më parë mund të shihje postimet sipas vendndodhjes, ishte funksion argëtues,” tha Hall. “Doja vetëm të shihja çfarë ishte kjo veçori dhe mbeta i zhgënjyer. Lol.”

I thashë se më habiti që nuk kishte asnjë tjetër që e përdorte Hartën. A jemi unë dhe miqtë e mi shumë të rritur për grupin e synuar? Apo ndoshta jam jo-popullor dhe të gjithë të tjerët po ndajnë vendndodhjet pa mua. Nuk i dihet. I thashë Hall se gjithçka më dukej disi e vetmuar. “Si gjithë rrjetet sociale,” tha ai.

Privatësia nuk e shqetësonte Hall. “Besoj se ata e kanë atë të dhënë gjithsesi. Unë zakonisht postoj me vonesë, një javë më vonë, kështu që nuk është kurrë vendi ku jam në moment.”

Por e kishte gabim. Ia shpjegova se ai po e ndante në fakt vendndodhjen e tij aktuale. “Nuk e afrova hartën, por po supozoj se kjo është shtëpia jote,” i shkrova.

Pas një pauze të gjatë, Hall u përgjigj: “Sapo e fika tani.”

Ai nuk është i vetmi i konfuzuar nga funksioni i ri. Adam Mosseri, drejtuesi i Instagramit, kaloi fundjavën duke bërë “kontroll dëmi” me përdoruesit e indinjuar në Threads, konkurrenti i Instagramit për X-in (ish-Twitter).

Pavarësisht nëse zgjedh të ndash vendndodhjen në kohë reale apo jo, të gjitha fotot, videot dhe Story-t e tua publike shfaqen në Hartë nëse ke përdorur etiketa vendndodhjeje në postime. Shumë njerëz e panë këtë dhe menduan se Instagrami po mblidhte të dhëna të reja pa lejen e tyre. Shikova dhjetëra përgjigje nga Mosseri ndaj këtyre ankesave, që bëheshin gjithnjë e më të lodhura me kalimin e kohës. “Nuk është e vërtetë,” tha Mosseri ndaj një ankese të fshirë më pas. “Mund të zgjedhësh vetë nëse do të ndash vendndodhjen ose jo, por nuk e ndajmë kurrë pa lejen tënde.” Një zëdhënës i Metës më tha se Harta është e fikur në mënyrë automatike, dhe vetëm ata që ti i ndjek mbrapsht mund ta shohin vendndodhjen tënde, përveç nëse zgjedh ta kufizosh edhe më shumë listën.

“Është sikur nuk e kuptojnë fare bazën e tyre të përdoruesve,” thotë Hannah Law, një 26-vjeçare nga Salt Lake City që punon si inxhiniere. “Instagrami nuk është një aplikacion intim ku do të doje që njerëzit të dinin ku je.” Funksioni duket i kopjuar nga Snap Map, thotë ajo, por Snapchat është më personal. “Instagrami lindi si një shërbim transmetimi i jetës. Ka më shumë gjasa të më ndjekë një ndjekës i Instagramit sesa një mik në Snapchat.”

Meta thekson se përdoruesit kanë kontroll mbi atë që e sheh vendndodhjen, dhe se prindërit që kanë vendosur mbikëqyrje për fëmijët marrin njoftime kur ata e aktivizojnë funksionin. “Njerëzit gjithmonë kanë ardhur në Instagram për të ndarë çfarë po bëjnë dhe ku janë,” shkroi Meta në një postim në blog. “Pavarësisht se si e përdor hartën, ti dhe miqtë e tu keni një mënyrë të re dhe të lehtë për t’u lidhur me njëri-tjetrin.”

Vitet e fundit, Meta ka nxitur kalimin nga postimet publike drejt mesazheve private. Mosseri e përshkruan këtë si një “ndryshim paradigme” që pasqyron mënyrën se si po ndryshon sjellja e përdoruesve në rrjetet sociale, jo si një detyrim nga kompania.

“Ka padyshim një ndryshim në mënyrën se si njerëzit po përdorin rrjetet sociale, sidomos të rinjtë. Ky funksion ndarjeje vendndodhjeje duket si një zgjerim i natyrshëm i këtij trendi,” thotë Lorrie Cranor, profesore në Carnegie Mellon që studion privatësinë dhe ndërfaqet e aplikacioneve. “Por Instagrami nuk duket i ndërtuar për përvoja me grupe të vogla. Dyshoj që njerëzit duan që miqtë e tyre në Instagram të dinë aq shumë për ta, 24/7. Dhe në përgjithësi, funksionet që lejojnë ndjekjen janë problematike.”

Ekspertët shqetësohen se këto mjete mund të ndikojnë në shëndetin mendor dhe sjelljen sociale. Një studim nga organizata Common Sense Media zbuloi se 45% e vajzave adoleshente thanë se ndarja e vendndodhjes kishte një ndikim “kryesisht negativ” tek ato.

“Ne nuk jemi një organizatë që është kundër rrjeteve sociale,” thotë Robbie Torney, drejtor i programeve me AI në Common Sense Media. “Por fëmijët na kanë thënë se ndarja e vendndodhjes krijon presione shoqërore për atë se ku shkojnë, frikë për të mos mbetur jashtë, dhe shqetësime për faktin nëse miqtë e tyre janë duke u argëtuar pa ta. Kjo e bën më të vështirë për t’u përshtatur.”

Nuk janë vetëm fëmijët që përballen me këto probleme. Kam dëgjuar shumë histori të pakëndshme nga përdorues të funksionit “Find My Friends” të Apple. Lindin pyetje të sikletshme kur dikush nuk ftohet në ndonjë festë. Një ish xheloz shfaqet në një bar. Një mik i çuditshëm ndjek me tepër vëmendje çfarë po bën. Dhe kur shfaqen probleme, të heqësh dikë nga qasja në vendndodhjen tënde mund të sjellë pasoja shoqërore.

“Gjëja e parë që do të këshillonim është ta fikni,” thotë Torney, sidomos për prindërit që monitorojnë fëmijët. “Çështjet e sigurisë janë reale dhe ekziston potencial i madh për keqpërdorim.”

Të dhënat e vendndodhjes janë ndoshta forma më e ndjeshme e të dhënave që telefoni yt mbledh rregullisht. Lëvizjet e tua ditore mund të zbulojnë ku jeton, ku punon, me kë kalon kohën, madje edhe ku shkon fëmija yt në shkollë. Nëse viziton një klinikë të specializuar, mund të zbulojë gjendje mjekësore. Nëse merr pjesë në protesta, tregon bindjet politike. Nëse shkon në një lokal për komunitetin LGBTQ+, ka implikime për seksualitetin tënd. Kjo e dhënë është gjithashtu shumë e vlefshme për kompani si Meta që fitojnë para nga reklamat, pasi u lejon të të targetojnë me reklama lokale dhe të nxjerrin më shumë përfundime për atë që je dhe çfarë të pëlqen./BBC/KultPlus.com