Një nga mbytjet më të famshme polare është filmuar për herë të parë në detaje në fundin e detit.
Terra Nova mbante Kapiten Scott dhe njerëzit e tij në ekspeditën e dënuar për të arritur Polin e Jugut më shumë se një shekull më parë.

Grupi britanik humbi garën për tek poli dhe vdiq gjatë kthimit të tyre në vitin 1912.
Pamjet tregojnë Terra Nova-n e kolonizuar nga jeta detare, por tiparet kryesore të anijes prej druri janë ende të dukshme, duke përfshirë timonin, vinçin dhe direkun e saj.

Terra Nova është përgjithmonë e lidhur me historinë tragjike të Kapiten Scott dhe njerëzve të tij.
Mbytja ndodhet 170 metra poshtë, pranë brigjeve të Groenlandës. Pas ekspeditës polare me Scott, anija vazhdoi të shërbente dhe përfundimisht u mbyt në vitin 1943 ndërsa transportonte furnizime për bazat amerikane gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Terra Nova u zbulua në vitin 2012, por kjo ekspeditë e re ishte mundësia e parë për të regjistruar pamje të gjera të mbytjes.
“Të jesh në gjendje të shohësh këto pjesë të rëndësishme të mbytjes ishte me të vërtetë frymëzuese,” tha Leighton Rolley, menaxher i sistemeve shkencore në REV Ocean.
“Timonin e gjeje aty, krejtësisht të paprekur mes mbeturinave të pjesës së pasme të anijes. Kur mendon për njerëzit që kanë qëndruar aty, që kanë manovruar Terra Nova-n mes akullit, si Kapiten Scott… ishte një ndjesi ‘wow’, sikur timoni i anijes të mund të fliste, do të tregonte një histori të jashtëzakonshme.”

Terra Nova ishte një nga anijet polare më të mira të kohës së saj dhe lundroi për 60 vjet.
Anija ishte 57 metra e gjatë, me një trup druri deri në një metër të trashë për ta ndihmuar të thyente akullin detar.

Njerëzit e Kapiten Scott nisën ekspeditën për në Antarktidë në vitin 1910. Përveç synimit për të qenë të parët në Polin e Jugut, ata kishin planifikuar edhe një program shkencor gjithëpërfshirës.
Scott, së bashku me Edward Wilson, Henry Bowers, Lawrence Oates dhe Edgar Evans, synonin të bënin histori.

Pas qindra kilometrash udhëtimi, britanikët arritën në Polin e Jugut në janar 1912, por zbuluan se ishin mposhtur nga ekipi norvegjez i udhëhequr nga Roald Amundsen.

“Zemrat e tyre duhet të jenë thyer kur panë atë flamur të zi në bardhësinë e Antarktidës,” tha David Waterhouse, kurator i muzeut polar në SPRI.

Të dëshpëruar, ata nisën kthimin e lodhshëm. Por moti i keq i pazakonshëm ua bëri rrugën të pamundur: Edgar Evans vdiq pasi ra gjatë zbritjes nga një akullnajë. Disa javë më vonë, Kapiten Oates doli nga tenda e tyre. Fjalët e tij të fundit u regjistruan në ditarin e Scott-it: “Po dal jashtë, mund të vonohem pak.” Ai nuk u pa më kurrë.

Scott, Bowers dhe Wilson vazhduan dhe ngritën kampin e fundit, por të bllokuar nga një stuhi dëbore me furnizime që po mbaronin, të tre u shuan. Një ekspeditë kërkimi zbuloi kampin e tyre vetëm 11 milje larg një depoje furnizimesh që do t’i kishte shpëtuar.

Terra Nova luajti një rol vendimtar në përhapjen e lajmit të vdekjes së tyre.
“Në janar 1913, Terra Nova mbërriti në Cape Evans për të marrë grupin bregdetar, duke pritur të merrte edhe Kapiten Scott me shokët e tij,” shpjegoi Naomi Boneham, arkiviste në SPRI.
“Por kur arritën, mësuan lajmin e hidhur.”

Ditari i anijes shënonte se burrat kishin vdekur nga “ekspozimi dhe mungesa e ushqimit.”
Anija më pas lundroi drejt Zelandës së Re, ku u shpall tragjedia e ekspeditës Terra Nova.

Pamjet e reja nga fundi i detit ofrojnë një tjetër mundësi për të rrëfyer historinë e Scott-it, thotë David Waterhouse.
“Është një histori që i ka të gjitha, heroizëm, tragjedi. Dhe, mendoj, ne britanikët kemi simpati për të nënshtruarit; ata ishin kaq afër të bëheshin të parët dhe të ktheheshin gjallë.”

Anija që pa kaq shumë histori tani ka një ekzistencë krejt tjetër nën valë, në skajin tjetër të planetit.
Nuk është në gjendje të mirë. Ndërsa qendra e saj është relativisht e paprekur, pjesa e pasme është dëmtuar shumë dhe prova është ndarë në dysh.
Por tani është bërë një shkëmb i gjallë, thotë Leighton Rolley.
“Është plot me peshq, me korale që rriten mbi të, është bërë njësh me oqeanin.”/BBC/KultPlus.com