Agim Vinca: Nuk ka poet të vjetër apo të ri që nuk ka provuar të shkruaj një poezi për Skënderbeun

21 Qershor, 2018 - 2:00 pm

Gili Hoxhaj

Po vazhdon të mbahet edicioni i nëntë i “Javës së Albanologjisë” në Institutin Albanologjik në Prishtinë. Kjo Konferencë Shkencore, sivjet i kushtohet 550-vjetorit të vdekjes së heroit kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, shkruan KultPlus.

Sot në seancën e parë të sesionit të dytë, profesori Agim Vinca lexoi kumtesën e tij me titull “Skënderbeu në poezinë e sotme shqipe”. Lidhur me këtë ai tha se nuk ka poet të vjetër apo të ri, klasik apo bashkëkohor, të njohur apo më pak të njohur që nuk ka provuar të shkruaj një poezi për Skënderbeun, që të flas në vargje për jetën e tij për jetën dhe veprën e tij dhe për kohën që përfaqëson ai, të cilën poetët e romantizmit sidomos arbëreshet e quanin “Moti i madh” kurse historiografia e quante më të drejtë “Epoka e Skënderbeut”. Vinca tha se figura historike në letërsinë shqipe kalon përmes dy modelesh.

“Për Skënderbeun janë shkruar vjersha, poema, balada, sonete, skica, tregime, novela, romane, drama, monodrama, tragjedi, skenar filmash dhe vepra të tjera artistike, pa harruar edhe ato në fushën e muzikës dhe të arteve figurative, madje jo vetëm në letërsinë shqipe por edhe atë botërore por objekti i studimit tonë është trajtimi i heroit kombëtar në letërsinë tonë. Në letërsinë e figurës historike dhe temës historike në përgjithësi në poezinë shqipe të pas Luftës së Dytë Botërore hasim në dy modele kryesore, modeli i parë është i glorifikimit dhe himnizimit të historisë ku mbizotëron shprehja patetiko-historike kurse modelit të dytë i përkasin veprat historike nga pozitat kritike”, u shpreh Vinca gjatë leximit të kumtesës së tij.

Ai tregoi se duke qenë që para e kishte trajtuar më gjerësisht këtë temën lidhur me trajtimin e Skënderbeut në poezinë shqipe, sot tha se pa dashur ta përseris veten do të ndalet vetëm tek poeti Dritëro Agolli që edhe pse nuk është shumë karakteristik për temën historikë në përgjithësi dhe atë të Skënderbeut në veçanti ngase është marrë më pak se koleget e tij me këtë temë, ai meriton vëmendjen e studiuesve.

“Fjala është për poetin e shquar bashkëkohor, Dritëro Agolli. Duke qenë në thelb poet ndryshe nga Kadareja, poet i përditshmërisë dhe jo i historisë, Agolli nuk ka shkruar shumë poezi për Skënderbeun por si poet që e ka mbajtur gjallë gjithmonë zjarrin e dashurisë, as nuk e ka anashkaluar atë. Në vitin 1956, kur bënte hapat e parë si krijues, shkroi poezinë “Zjarret”, në të cilën stigmatizohet fenomeni i tradhtisë. Ky stigmatizim karakterizohet artistikisht përmes figurës së nipit të Skënderbeut, Hamza Kastrioti i cili u bë me turqit. Konform llojit të saj të përcaktuar qysh në titull si baladë, kjo poezi është e shkruar në distriktin elegjiak, njëmbëdhjetë rrokesh që i përgjigjet frymës dhe përmbajtjes së saj, tabloja është e gjatë dhe epike por nuk mungojnë në të as elementet baladike”, u shpreh Vinca.

Vinca tregoi se poeti i njohur Agolli, kësaj poezie të hershme iu kthye edhe në vitet e 70-a, atëherë kur përvoja e tij letrare ishte pasuruar dukshëm dhe bëri disa ndryshim por pa e prekur thelbin e poezisë.

“Ndryshe nga varianti i parë i viteve 50-a, ky variant ka dy vargje më shumë se i pari dhe është i ndarë në katër pjesë , në tri sa kishte varianti i parë, janë hequr disa vargje dhe janë shkruar disa të tjera, është bërë edhe një zhvendosje e vargjeve brenda vjershës por struktura e saj ka mbetur e njëjtë. Është hequr për shkaqe ideologjike fjala “mbret”, e cila përmendej tri herë brenda tekstit, ndoshta dhe historike pasi që formalisht sa e di unë Skënderbeu nuk është shpallur kurrë mbret. Në dy vargjet e fundit ku shpërthen zemërimi kundër tradhtisë ka pësuar një ndryshim të vogël, nga veta e tretë e ka kthyer në vetën e dytë”, tregoi Vinca sot në ditën e dytë të “Javës së Albanologjisë”.

Tutje Vinca theksoi se Figurës së Skënderbeut, Agolli do t’i referohet edhe në një vepër tjetër, në poemën “Nënë Shqipëri”, të shkruar 20 vite më vonë. Vinca shtoi se Gjergj Kastrioti- Skënderbeu shfaqet edhe në krijime të tjera të Dritëro Agollit, në kontekste të tjera ideo-artistike dhe me mjete të tjera gjuhësore e stilistike.

“Në këngën e dytë të kësaj vepre, të cilësuar si një sintezë të fuqishme e rrugës historike të popullit shqiptar ndër shekuj, poeti i kushton disa vargje figurës së heroit kombëtar duke u përqendruar në një moment kyç të jetës së tij që është kthimi në Krujë”, u shpreh Vinca.

Po ashtu sot do të mbahet edhe dy sesione të tjera dhe mbyllja e punimeve të konferencës shkencore “Gjergj Kastrioti- Skënderbeu dhe epoka e tij”, kushtuar 550-vjetorit të vdekjes së heroit kombëtar. / KultPlus.com

Të ngjajshme