Në një letër të vitit 1809, të dërguar nga Preveza për nënën e tij, Lord Bajroni ka lënë një pasqyrë të veçantë dhe të thellë për shqiptarët, duke i përshkruar ata me fjalë që shpesh ngjallin emocione dhe reflektime mbi natyrën e tyre të lashtë dhe traditat e forta.

Bajroni shkruan për shqiptarët si “të lindur të ndershëm dhe besnikë”, megjithatë të ashpër, dhe i lavdëron ata si ndoshta “racën më të bukur në botë për nga paraqitja”. Ai nuk harron të përmend dhimbjen që e shoqëronte jetën e grave shqiptare, të cilat, sipas tij, përdoren si skllave dhe vuajnë nga trajtimi i keq i burrave, të cilët janë të gjithë luftëtarë, të fokusuar në luftë dhe gjah,shkruan KultPlus.

Këto fjalë të Bajronit janë një pasqyrë e thellë e përceptimit të tij për shqiptarët, por gjithashtu janë një ndërthurje e admirimit për bukurinë dhe ashpërsinë e jetës shqiptare, dhe e kritikës ndaj padrejtësisë që gratë përballojnë në këtë shoqëri:

“… Të gjithë shqiptarët janë të lindur të ndershëm dhe besnik, janë të ashpër… por janë ndoshta raca më e bukur në botë për nga paraqitja. Gratë e tyre janë përherë një gjë fisnike, por burrat i përdorin si skllave, i godasin, pra me pak fjalë janë si nën zgjedh’. Ato punojnë tokën, mbjellin dhe korrin. Merren me prerjen e drurëve në pyll e deri në rregullimin e rrugëve publike. Burrat janë të gjithë luftëtarë. Lufta dhe gjahu janë të vetmet zeje me të cilat ata merren”.

Dyqind vjet më parë, hipur mbi një anije me vela që voziste lumit Rhin, ylli i madh i poezisë botërore, lordi “me gjak blu”, Bajroni, u kthehet e iu thotë shokëve. “Tani më dëgjoni se do t’ju këndoj nja dy këngë arbërore.”
Dhe pastaj ia dha një sokëllime me një o-ooo të gjatë rrëqethëse sa i shastisi të gjithë e i la pa mend. Fjalët e kënduara shqip prej poetit të madh nuk i kuptonin. Por drithërima e melodisë së saj ta çante zemrën më dysh.

Në të njëjtën kohë, Bajroni është një nga poetët e parë perëndimorë që është mahnitur dhe frymëzuar nga kulturat e tjera, përfshirë shqiptaren. Ai ka pasur një dashuri të veçantë për këngët dhe traditat e popujve të Ballkanit. Madje, një episod shumë i njohur është ai që e ka shoqëruar me këndimin e këngëve arbërore në anijen e tij, duke kënduar një o-ooo që ngjalli drithërimë në zemrat e të gjithë atyre që e dëgjuan. Kjo melodiozitet i tij u bë një frymëzim dhe një kujtim i fortë për shqiptarët, të cilët asokohe nuk kishin asnjë mundësi të kuptonin fjalët, por i ndienin thellë emocionet e melodisë.

Lord Bajroni, një personalitet i njohur i letërsisë botërore, është një nga ata figura që, me shkëlqësinë e poezisë së tij dhe ndjeshmërinë për kulturore të popujve të tjerë, mbetet një ndër figurat që ka pasuruar pasur një lidhje të pazgjidhshme me Shqipërinë dhe shqiptarët./KultPlus.com