Elias Canetti ka lindur më 25 korrik 1905 në Ruscuk, Bullgari, nga një familje sefardike që fliste spanjishten e shekullit të pesëmbëdhjetë. Pas vdekjes së babait të tij, ai dhe dy vëllezërit e tij e ndoqën nënën e tij në qytete të ndryshme në Evropë: Zyrih, Frankfurt, Vienë.

Në vitin 1938, pas Anschluss, ai emigroi në Londër, qëndroi atje deri në 1971, kur vendosi të kthehej për të jetuar në Zyrih, “parajsën e humbur” të adoleshencës së tij, ku vdiq më 14 gusht 1994.

Gjatë rinisë, marrëdhëniet dhe udhëtimet ndihmojnë në formësimin e të menduarit të tij, theksojnë shpirtin e tij, e hapin atë në botë, si dhe e bëjnë atë të vetëdijshëm për rolin e njohurive si motori i lirisë.

Në vitin 1931, dy vjet përpara ardhjes së Adolf Hitlerit në pushtet, ai hyri në skenën letrare me “Autodafè” mahnitëse, romanin e tij të parë dhe të vetëm, përshkuar nga fryma melankolike dhe aftësia për të eksploruar tërësisht thellësitë e vetmisë, çka është tema qendrore e librit. Protagonisti është një intelektual që digjet metaforikisht nga djegia e njëqind mijë vëllimeve të tij, një armiqësi e pashmangshme e botës së ideve ndaj realitetit, ndëshkimi për njeriun që zgjedh të jetë “i gjithi kokë dhe aspak trup”: intelektualisht pikërisht.

Por fokusi i romanit është gjithashtu një parashikim i qartë, i preokupuar dhe vizionar alegorik i totalitarizmit, një paralajmërim i vetë-shkatërrimit të arsyes perëndimore.

Në nivelin ekspresiv, në vend të kësaj, nuk ka ilustrim më të mirë të asaj “gjuhe të shpëtuar” të përfaqësuar nga gjermanishtja, një gjuhë që ia kishte mësuar nëna e tij nga dashuria ndaj Vjenës perandorake dhe që për të përfaqësonte qendrën e kulturës evropiane dhe që Canetti do të përpiqet ta ringjallë në dritën e “shpërfytyrimit” të njëjtë që ai tha se ishte operuar me kalimin e kohës.

Vepër e madhe është edhe “Masa dhe pushteti” (1960), një ese mbi psikologjinë e kontrollit social, në këtë aspekt shumë e ngjashme, madje edhe në tridhjetë e pesë vjet ndryshimesh, për disa tema të “Autodafe”.

Vlen të përmendet edhe autobiografia e jashtëzakonshme, një nga dokumentet më intensive të shekullit të njëzetë, i cili u nda në disa vëllime (“Gjuha e shpëtuar”, “Fytyra e zjarrit” dhe “Shfaqja e syve”) krijuar midis viteve 1977 dhe 1985, e bëjnë atë përfundimisht si një nga zërat më të lartë të letërsisë të të gjitha kohërave. /KultPlus.com