Poezi nga Tranströmer:

Tomas Tranströmer (1931 – 2015), ka qenë poet dhe përkthyes suedez. Njëri prej poetëve më të njohur dhe me më ndikim bashkëkohor, Trastromer ishte shpërblyer për poezinë e tij ndër të tjera me Nordic Council’s Literature Prize më 1990, me çmimin e Strugës dhe Neustadt International Prize for Literature më 1990. Ndërsa më 2011 i është dhënë çmimi Nobel për Letërsi, me motivimin: “sepse përmes imazheve të tij të kondensuara dhe të tejndritshme na ka ofruar një qasje të re te realiteti”.

Nga marsi ‘79

I lodhur nga ai që s’ofron veçse fjalë, fjalë pa gjuhë

shkova në ishullin e mbuluar nga bora.

Nuk ka fjalë shkretëtira.

Faqet e bardha vërshojnë ngado!

Zbuloj fërkeme kaprolli mbi borë.

Gjuhë pa fjalë.

(Përkthim i lirë nga versioni në italisht:

Dal marzo ‘79

Stanco di chi non offre che parole, parole senza lingua / sono andato sull’isola coperta di neve./ Non ha parole il deserto./ Le pagine bianche dilagano ovunque!/ Scopro orme di capriolo sulla neve. /Lingua senza parole.)

***

Tranströmer është (thënë tashmë) poet i heshtjes. Dhe i përkorjes. Poezia e tij në përgjithësi është e reduktuar, e ngjeshur, si e rrahur me rul. Madje edhe vetë përmbledhjet e botuara, sado që të numërta, zakonisht kanë përfshirë një numër fare të vobektë poezish.

Çuditërisht, fjala, pa të cilën një poezi s’do të mund të vihej në jetë, vjen dhe bëhet për poetin shkak i lodhjes dhe rrjedhimisht ikjes prej saj, larg prej saj (thua se ajo ka një shtrirje të kufizuar, caktuar, gjeografike), izolimit në një ishull të ftohtë të bardhë, që pastaj do të mund të ishte si faqe të bardha ngulfatëse, të cilat pra kurrë s’do të mbushen me fjalë. Jo me ato fjalë pa gjuhë. Të njeriut, të qenies që flet.  

Në kompensim, natyra do të kujdeset që të paktën të japë, në atë shkreti, fërkemet e një kafshe, kaprollit, të cilat janë, që ta rikthejemë vëmendjen te vargu i parë, gjuhë pa fjalë.

Mungesa e një bashkëbisedimi, ose edhe ligjërimi prej fjalësh me gjuhë (dhe rëndesa e të kundërtes), josh autorin të gjejë derman te shenjat, te gjurmët: gjuhë pa fjalë që i plotëson nevojat dhe pritjet.

Po nga ana tjetër, ai që një ditë gjen veten në një situatë të tillë, vetmie e heshtjeje, pamundësie komunikative njerëzore, raportesh, do të ndiejë deri në palcë, pra deri në dëshpërim, trysninë e shkretisë. Një peizazh kaq i ftohtë, gjithë kjo bardhësi sfilitëse!

/Marrë nga: Tomas Tranströmer, Parole dal silenzio, Crocetti, 2011

/Përkthimi: Gazeta Express/KultPlus.com