Për gjashtë ditë me radhë edicioni i 9-të i FemArt do të sjellë në Prishtinë aktivitete të ndryshme artistike e kulturore, online dhe fizikisht.
FemArt 9 nis nesër rrugëtimin artistik në Prishtinë, që do të realizohet në shtatë lokacione nga 1-6 tetor, 2021. Ky edicion vjen nën moton “F… Seksizmit”.
”Ky vit ka qenë plot humbje jetësh, humbje ekonomike, trazira shpirtërore dhe emocionale. COVID-19 e ka bërë jetën më të vështirë në çdo dimension të mundshëm dhe njëkohësisht ka shfaqur logjikën dhe mekanizmat e kalbur të sistemeve aktuale shtypëse. Seksizmi, racizmi, queerfobia ndër të tjera shkaktojnë vdekje. Sikur të mos mjaftonte pandemia globale, lajmet për dhunën seksuale, dhunën në familje dhe diskriminimin në vendet e punës, në institucionet arsimore, në rrugë dhe brenda shtëpive na kanë shqetësuar të gjithëve. Këto fenomene na kanë revoltuar dhe në të njëjtën kohë nxitur për të krijuar e vepruar. Seksizmi dhe shtypja kanë qenë këtu për një kohë të gjatë tashmë, dhe padyshim që nuk ka qenë një kohë e këndshme”, thuhet në komunikatën për media.
Artistë/e dhe aktivistë/e nga komunitetet lokale dhe ndërkombëtare do të mblidhen për të provokuar, frymëzuar dhe sfiduar në çdo mënyrë të mundshme realitetet aktuale seksiste. Nga shfaqjet, poezitë dhe vallëzimet, diskutimet dhe konferencat, deri në rebelime, ne do të trajtojmë të drejtat e grave si të drejta të njeriut. Ne synojmë të mobilizohemi për t’ia futur seksizmit, si mënyra e vetme për të arritur barazinë politike, ekonomike, kulturore, personale dhe shoqërore.
FemArt 9 përkrahet nga:
Donatorët: Bashkimi Europian, Koalicioni i Kosovës për Pajtim, Ambasada e Suedisë në Kosovë/Agjencia Suedeze për Zhvillim Ndërkombëtar – Sida, Humanrightivism, Fondi për Zhvillim Komunitar – CDF, Kvinna till Kvinna, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prishtinës, UNFPA, Cfd, Agjencia për Barazi Gjinore, Ambasada Austriake, Ambasada Franceze, Koalicioni K10, KCSF, SDC
Përkrahësit Institucional dhe medial: Teatri Kombetar i Kosovës, Kuvendi i Kosovës, KultPlus, Pallati i Rinisë, Teatri Dodona, Teatri Oda, Fakulteti i Arteve – Universiteti i Prishtinës, Art Motion, Selman Networks, Dukagjini, mik-mik, Blue Taxi, Trosha.
Aktivitetet do të transmetohen drejtpërdrejt në mediat sociale dhe do të zhvillohen fizikisht me një numër të kufizuar vendesh bazuar në “Manualin për mbrojtjen kundër përhapjes së virusit COVID-19” të publikuar nga Ministria e Shëndetësisë, si dhe “Projektligjin për Parandalimin dhe Luftimi i Pandemisë COVID-19 “. Për prezencë fizike obligative është njëra nga nga këto dëshmi: 1. Certifikatë e vaksinimit të plotë kundër Covid-19; 2. Testi RT-PCR negativ për Covid-19 (72 orë maks.); 3. Testi i shpejtë antigjen negativ (48 orë maks.)./ KultPlus.com
Situata e përkeqësuar me Covid-19 dhe versioni Delta dhe masat e Qeverisë kanë bërë që Artpolis të marrë vendim për shtyrje të Festivalit FemArt për javën e parë të tetorit, transmeton KultPlus.
Më 1-6 tetor 2021 FemArt do të jetë sërish afër publikut me shfaqje, performanca, muzikë, poezi, ekspozita, punëtori, raporte e konferenca përmes edicionit të 9-të, që vjen me moton “F… Seksizmit”.
”Festivali FemArt do të mbahet me respektim të plotë të masave kundër Covid-19 dhe versioni Delta, e vetëm personat e vaksinuar do të mund të jenë prezent në këto aktivitete artistike.
Me ART kundër seksizmit, të VAKSINUAR kundër pandemisë”, thuhet tutje në komunikatën për media. / KultPlus.com
Artpolis – Qendra për Art dhe Komunitet ka bërë të ditur se festivali ndërkombëtar për artiste dhe aktiviste është shtyrë për shkak të situatës të përkeqësuar me Covid-19 dhe versionin Delta, përcjellë KultPlus.
“Masat e Qeverisë kanë bërë që Artpolis të marrë vendim për shtyrje të Festivalit FemArt për javën e parë të tetorit. Më 1-6 tetor 2021 FemArt do të jetë sërish afër publikut me shfaqje, performanca, muzikë, poezi, ekspozita, punëtori, raporte e konferenca përmes edicionit të 9-të, që vjen me moton “F… Seksizmit””, thuhet në njoftimin e tyre.
Festivali ‘FemArt’ do të mbahet me respektim të plotë të masave kundër Covid-19 dhe versioni Delta, e vetëm personat e vaksinuar do të mund të jenë prezent në këto aktivitete artistike. / KultPlus.com
Artpolis – Qendra për Art dhe Komunitet sjell edicionin e 9-të të festivalit të parë dhe të vetëm feminist në Kosovë dhe më të madhin në rajonin e Ballkanit, FemArt, në datat 20 – 25 shtator, 2021 me moton “F… Sexism”. Ky festival do të bashkojë të gjitha komunitetet nga mbarë bota në një vend për të krijuar dhe prezantuar artin e tyre, përcjell KultPlus.
Festivali FemArt është platformë ku artistët/artistet dhe aktivistët/aktivistet mblidhen për të revolucionarizuar artin ashtu që të transformojmë status quo-në duke shkatërruar normat e strukturat patriarkale, drejt një të ardhmeje më të mirë.
”Ne jemi këtu për të qëndruar, kështu që “F… Seksizmit”. Ne besojmë në barazi në mes njerëzve. Ne njohim, pranojmë, çmojmë, festojmë dhe mbështesim dallimet. Ne qëndruam në solidaritet me njëri-tjetrin në edicionin tonë gjatë vitit të kaluar. Ishte kohë reflektimi, mirësie dhe kujdesi më shumë se gjithçka tjetër. Këtë vit fuqia jonë krijuese është thirrur në veprim për të luftuar padrejtësitë në emër të dallimeve gjinore. Artistë/e dhe aktivistë/e nga komunitetet lokale dhe ndërkombëtare do të mblidhen për të provokuar, frymëzuar dhe sfiduar në çdo mënyrë të mundshme realitetet aktuale seksiste. Nga shfaqjet, poezitë dhe vallëzimet, diskutimet dhe konferencat, deri në neja dhe rebelime, ne do të trajtojmë të drejtat e grave si të drejta të njeriut. Ne synojmë të mobilizohemi për t’ia futur seksizmit, si mënyra e vetme për të arritur barazinë politike, ekonomike, kulturore, personale dhe shoqërore”, theksohet në komunikatën për media.
Në këtë edicion, siç theksohet tutje në komunikatën për media, festivali pritët që të demonstrojë fuqinë e veprimit kolektiv, mendimit kritik dhe rebelimit krijues. Ku do të prezantohetn shfaqje, ekspozita, kërcime dhe këngë, panele diskutimi, podkaste përmes të cilave do të diskutohet seksizmi në të gjitha format e tij. / KultPlus.com
Gra të suksesshme të profileve të ndryshme i bashkoj krijimtaria artistike, të cilat i diskutuan në panelin ‘’Artivizmi-Arti dhe solidariteti në kohë pandemie’’. Eliza Hoxha, Valdete Idrizi, Rajmonda Ahmetaj dhe Zana Hoxha shpalosën frymëzimin që patën në kampin e artisteve dhe aktivisteve, e cila u kurorëzua me publikimin e shkrimeve të tyre në një broshurë në edicionin e 8-të të Festivalit FemArt, shkruan KultPlus.
Pandemia bllokoj aktivitet kulturore në rrafshin global mirëpo, frymëzimet individuale veçse u rritën më shumë, duke ia dëshmuar botës edhe njëherë fuqinë dhe nevojën për art. Një adresë e bashkimit të këtyre krijimeve u bë kampi i artisteve dhe aktivisteve i organizuar nga ‘’ArtPolis’’. Qëndrimi i përbashkët në Kukaj në datat 26-29 qershor duke mbajtur sesione pune grupore për ushtrime të lëvizjeve skenike, shkrim kreativ, meditim e çlirim shpirtëror, i bëri aktivistet dhe artistet të ndjehen tejet mirë dhe të mbetet ky organizim përherë në mendjet e tyre.
Ato folën, shkruan, u paraqitën me gjuhën e artit, duke e sfiduar veten në çdo fushë, e duke u vetëmjaftuar nga ndjesia estetike që ndjenin. Të ndara në 4 grupe pune, krijuan një lidhje inspiruese e kreative mes vete, duke sjellur si përfundim 4 performanca artistike, 2 prej të cilave u dhanë premierë në FemArt si dhe shkrimet e tyre që adresonin çështje sociale dhe qëllimet e tyre. Fjalët e vargjet të cilat pasqyruan shpirtrat e tyre, u kthyen në një broshurë, e cila përmban një laramani të pikëpamjeve dhe u promovua përpara publikut në panelin e diskutimit në ditën mbyllëse të Festivalit FemArt.
Njëra nga organizatoret, Jetbardha Selmani për KultPlus tregoj se bashkimi në një kamp i 20 grave të cilat janë artiste e aktiviste do të mbetet një përvojë tejet e veçantë për to.
“Gjatë kohës sa kemi qenë në pandemi e kemi pa që është shumë e nevojshme t’i mbledhim artistet dhe aktivistet që ta realizojmë së bashku një kamp dhe për të mbledhur ide, që ato t’i kthejmë në krijime artistike, të performancave dhe paneleve”, shtoj tutje Selmani përgjatë promovimit të broshurës.
Nën moderimin e shkrimtarit Shpëtim Selmani, gratë ndanë përvojat individuale dhe kolektive artistike. Diskutimi filloj me fjalët e Selmanit, i cili fliste për dokumentimin e konteksteve sociale e politike dhe të kohës nga shkrimtarët e ndryshëm, teksa përmendi veprën ‘’Murtaja’’ të Albert Kamys, ndërkaq po të njëjtën kishin bërë edhe gratë, të cilat përmes artit kishin shpalosur edhe sfidat gjatë pandemisë.
‘’Ky kamp ka qenë shumë i rëndësishëm në shpërfaqjen e emocioneve, e reflektimeve që i kemi përjetuar secili në mënyrë individuale’’, tha Shpëtim Selmani.
Zana Hoxha, si themeluese e FemArt theksoj se iniciativa për këtë kamp kishte nisur me qëllim të arritjes së paqes e harmonisë, solidaritetit e inspirimit.
‘’Iniciativa për kampin e artisteve dhe aktivisteve ka ardhur si nevojë në vitet e kaluara që të bëhemi bashkë, ku qëllimi ka qenë të gjejmë forma të të krijuarit pa pasur një agjendë strikte për dhe rezultatet të vijnë natyrshëm’’, u shpreh Hoxha.
E rëndësishme në organizimin e këtij kampi për Zanën ka qenë mbledhja e artisteve dhe aktivisteve të cilat janë të lidhura me artit në mënyrë që të sjellin ndryshim në shoqëri.
Njëra ndër pjesëmarrëset në kamp ka qenë edhe aktivistja politike, Valdete Idrizi e cila përgjatë diskutimit tregoj se aty kishte shkruar e aktruar për herë të parë.
‘’Siguria që e ka dhënë kampi, ka krijuar hapësirën për t’u ndjerë shumë rahat dhe të shpalos e reflektoj për atë çfarë ndjej’’, u shpreh Idrizi.
Si politikane e cila ka rol në vendimmarrje, ajo premtoj publikisht se do të bëj maksimumin e saj në mënyrë që kampi të jetoj për shumë edicione dhe shumë gra të tjera të frymëzohen nga një atmosferë kolektive artistike.
Për të ndarë përvojën e saj, prezente ishte edhe këngëtarja, tanimë politikania Eliza Hoxha. Rrugëtimin me shkrim ajo e ka nisur pas rikthimit nga studimet në Belgjikë, të cilën e ka nxitur mos dokumentimi i gjërave në Kosovë. Kështu ajo tregon se ia kishte lënë vetes synim që të shkruaj për çështjet sociale në kontekst urban, jetën kulturore por edhe ndjenjat personale, dikur për të filluar edhe me tekstet e këngëve të saj.
‘’Shkrimi u bë një platformë ku unë mund të them atë çka mendoj, më brengos dhe më preokupon në raport me qytetin, veten; plotë gjëra që i kam bërë e që s’kam ditë me i sjell bashkë: muzikën, ekspozitat, të shkruarit, mendimin konceptual brenda një hapësire të përbashkët’’, tha Hoxha, duke theksuar se tani përmes artit e ka këtë fuqi të bashkimit.
Ajo beson se gërshetimi i artit dhe aktivizmit sjell një magji në vete dhe shtoj se ndjehet e mahnitur nga rrëfimet, çiltërsia dhe aktivitetet e përbashkëta përgjatë kampit.
Rajmonda Ahmetaj ishte mësuar me artin skenik por, jo edhe me pikturën e shkrimin të cilat i provoj për herë të parë në kampin e organizuar nga ‘’ArtPolis’’.
‘’Eksperiencë shumë e mirë, veç ideja me u mbledh në një vend dhe me i fol gjërat që janë shumë më të mëdha sesa ai vend, ishte diçka shumë e mirë”, vlerëson aktorja Ahmetaj.
Rajmonda beson se ky tubim i grave ishte qelizë e shumë gjërave të bukura, të cilat kanë filluar të dalin në pah dhe do të vazhdojnë këtë rrugëtim edhe tutje.
Përtej panelisteve, edhe gratë pjesëmarrëse në publik nuk lanë pa i ndarë përvojat e tyre. Natyra Kallaba, pikërisht në atë ambient ka nisur idenë e saj për sjelljen e një dimensioni ndryshe të gjërave në formën e një shfaqje. Jeta private dhe profesionale e një mësuese është tematika që ajo ka trajtuar, duke e marrë pikërisht këtë profil për shkak të imponimit të vazhdueshëm që iu bëhet vajzave ndër gjenerata për të zgjedhur këtë drejtim jetësor.
‘’Unë kam dashtë me tregu që një mësuese mund të ketë gjithçka që çdo kush mund të ketë. Me pasë një jetë të shthurur, dëshpërime e zhgënjime. Jemi mësuar gjithmonë me pa një mësuese perfekte, andaj ideja ime ka qenë që të hy më thellë atij profesioni dhe ta shohim më ndryshe”, theksoj Kallaba.
Në anën tjetër periudha jo e lehtë e pandemisë nuk kishte si mos të bëhej frymëzim artistik për dikë. Regjisorja Arlinda Morina në këtë kamp kishte nisur performimin e idesë së komedisë së saj ‘’covidi për covidin’’ ashtu siç ajo e quan, në të cilën tregohet periudha e mbylljes, stresi, ngrënia e tepruar, qëndrimi i gjatë në telefon dhe shprehi të tjera të karantinimit.
Broshura e cila doli në dritën e publikut përgjatë diskutimit mund të gjendet në faqet dhe ëebin e ‘’ArtPolis’’ dhe ‘’FemArt’’, teksa për kampin e artisteve dhe aktivisteve, organizatoret u shprehën se synojnë vazhdimësinë e organizimit ndër vite.
Në broshurë morën pjesë me shkrimet e tyre: Arta Lahu, Arta Mucaj, Aurita Agushi, Eliza Hoxha, Fitore Jashari, Linda Hyseni, Molika Maxhuni, Natyra Kallaba, Qëndresa Kajtazi, Rajmonda Ahmetaj, Sheqerie Buqaj, Teuta Gashi, Uresa Ahmeti dhe Valdete Idrizi./KultPlus.com
Dy gra të cilat kanë lënë vendet e zhvilluara në të cilat kanë studiuar dhe janë kthyer në Kosovë për të kontribuar nëpërmjet aktivizmit të tyre, janë bashkuar në podcastin e radhës të Festivalit FemArt. Liza Gashi dhe Luljeta Aliu ishin folëset e episodës së 6-të, me temën “Me ni Lule S’çel Pranvera; me Kam e Dur, Bashkë e Përpara”, shkruan KultPlus.
Aktivizmi social që transformon dhe i jep zë kërkesave të duhura simbolizohet si “pranverë”, ndërkaq ata individët të cilët mbrojnë interesat e shoqërisë vijnë si “lule” në këtë episod të Podcast. Mirëpo, mesazhi kryesor që kuptohet edhe nëpërmjet titullit është se nuk mund të kemi shoqëri të shëndoshë pa aktivizimin e grupacioneve më të gjera.
Liza Gashi si inovatore, sipërmarrëse, bashkëthemeluese e platformës kosovadiaspora.org, themeluese e “germin” dhe ish zv.ministre në detyrë në Ministrinë e Diasporës në Qeverinë Kurti dhe Luljeta Aliu si themeluese e iniciativës për barazi dhe drejtësi “Inject”, aktiviste e shoqërisë civile dhe e mbijetuar e dhunës në familje që pati ngritur zërin kundër këtij fenomeni, ishin dy folëset të cilat diskutuan tema të ndryshme, duke ndarë përvojat e tyre.
Luljeta Aliu filloj rrëfimin e saj të aktivizmit social, duke shpalosur punën e iniciativës “Inject”. Fokusi kryesor i tyre janë ato të cilat nëpër kohë janë neglizhuar më së shumti, gratë, duke qenë grupi më i madh që cenohet në popull. Mirëpo, përfitimet nga kjo iniciativë shkojnë përtej këtij grupi, sepse përmes saj luftohet diskriminimi strukturor dhe institucional edhe i pjesëve të tjera të shoqërisë.
“Si fushë të dytë e kemi pjesën e parandalimit të dhunës në familje dhe qasjen në të drejtën pronësore të qytetarëve, e sidomos të grave të cilat janë diskriminuar në mënyrë të skajshme në prokurori apo gjykata”, shton Aliu, e cila vet nëpërmjet raportimit në institucione të dhunës në familje është bërë një zë i kësaj tabuje.
Aktivizmi në Kosovë sipas saj ka ndërruar, kur më parë adresa për ngritje të zërit për një çështje ka qenë vetëm rruga me pankarta në duar, sot ekzistojnë edhe mekanizma dhe forma të tjera.
“Kemi arritur në një stad tjetër të intervenimit dhe protestës. Kjo është rezistencë ndaj dukurive negative, ku ti nuk ki nevojë vetëm me dal direkt por, e ushqen sistemin me propozime për ndryshime konkrete”, shton themeluesja e “Inject”.
Për të, evolucioni shoqëror ka ardhur nga gratë, duke qenë kategori e cila krizat shoqërore i kanë vuajtur më së shumëti. Mirëpo, edhe aktivizmi i grave shpesh di të jetë i padrejtë në aspektin e mjeteve në dispozicion.
“Duhet të dimë se për aktivizimin kemi nevojë për pajisje me resurse dhe kemi nevojë që vajzat e reja t’i aftësojmë. Meqë aktivizmi është fatkeqësisht si çështje e elitave, shpesh herë ata që janë më afër resurseve ekonomike, arsimore, organizatave, kanë dëgjuar për një temë, aktivizohen për të, ndërkaq pjesa tjetër mbetet jashtë, ndërkaq ne kemi nevojë pikërisht për ato pjesë”, u shpreh përgjatë podcast-it Aliu.
Rrugëtimi si aktivist sipas Luljetës duhet të nis me identifikimin e problematikës dhe gjetjen e një terreni të përshtatshëm për veprim. Ndërkaq ajo kritikoj pjesëtarët e shoqërisë civile të cilët nuk punojnë për të zgjedhur një problematikë të shoqërisë por, zgjerohen tej mase, përtej kompetencave vetëm për përfitime vetanake.
“Në Zvicër jeta kishte me qenë shumë më e mirë ose puna ime me organizata të huaja që kam punuar më parë ia kish vlejt shumë më shumë materialisht, por kur ti me të vërtetë dëshiron të ndërrosh diçka, ki vazhdimësi”, shpjegon Aliu, duke theksuar se individi nuk mashtrohet në këtë rast pas mundësive afatshkurte.
Në anën tjetër, Liza si një vajzë e shkolluar jashtë vendit e vlerëson si shumë të madh kontributin e mërgimtarëve për Kosovë. Kjo ka qenë edhe arsyeja pse ajo ka nisur me platformën për diasporë.
“Problemet të cilat i targëtoj në kuadër të aktivizmit tim shoqëror kryesisht kanë të bëj me fuqizimin e të rinjve dhe me targetin e një grupi që është shumë i rëndësishëm për Kosovën, që nuk ka qenë prezentë në diskursin publik, është diaspora”, nisi rrëfimin e saj Liza Gashi.
Pavarësisht etiketimeve si “shaci” për mërgimtarët, ajo thekson se pikërisht ata janë mbajtësit e paqes sociale të Kosovës. Ajo e ka nisur këtë platformë bashkë me disa miq, por që gjatë rrugës iu janë bashkuar edhe shumë të tjerë, madje edhe të huaj. Platforma ka qenë në gjuhën angleze, në mënyrë që të tjerët të njoftohen.
Si gjeneratë që ka përjetuar periudhën e protestave dhe rezistencës së Kosovës, sot ajo këtë tipar të atëhershëm e ka kthyer në aktivizëm, duke bërë një ndërlidhje mes përvojave që ka marr jashtë dhe kanalizimit të energjisë së saj këtu.
“Aktivizmi im lidhet prej pas luftës në Kosovë, prej formimit akademik. Më shumë ka të bëj me një botë të rezistencës së brendshme që ka krijuar një format që refuzon ta pranoj status quo-në, e cila menaxhon shoqërinë e pa avancuar”, vazhdon tutje Liza.
Ajo thotë se është një dashuri e pakushtëzuar të sjell një shoqëri të avancuar, teksa nuk është e interesuar të shoh “lulet” nga “farat” të cilat i mbjell sot por, të përqendrohet në mbjelljen e tyre.
“Ndonjëherë ki politikbërës të cilët e kanë vullnetin, dëshirën por s’e kanë njohurinë, ndonjëherë ki aktivist të cilët e kanë pasionin, energjinë por nuk e dinë mekanizmin të cilin duhet me përdor, mandej e ki policinë që e ka formatin qysh ekzekuton një aksion por, nuk e kupton pse të paragjykon.”
Tutje ajo u shpreh se kemi shoqëri shumë po kemi pak empati.
“Edhe kur fillojmë të ngrisim zërin, shpesh fillojnë me të etiketu, kur unë avokoj për të drejtat sociale ekonomike të diasporës shqiptare, njerëzit më thonë“, qy kjo cika e diasporës” ose “a ke ardhë me u martu”.
Ndërsa Luljeta u shpreh se nuk duhet pasur frikë për asgjë: Rrëzohuni por zgjohuni prapë, kjo është madhështia.
“Sa ma shumë te jeni me veten dhe të reflektoni, sepse shpesh e neglizhojmë të brendshmen duke dashur të jemi super-star brenda një kohë të shkurtër, por është e kuptueshme edhe kjo sepse me një shoqëri ku ti shikon progres shumë vertikal shumë të shpejtë për shokët e shoqet sepse ata janë fëmijë të politikanëve, biznesmenëve, atëherë ndjehesh i dëshpëruar sepse thua si është e mundur unë po punoj kaq shumë, po aktivizohem kaq shume e nuk po ja dal. Është e rëndësishme të reflektojmë të brendshmen, personalja reflekton publiken dhe jo gjithmonë duhet me qenë të dukshme, ndonjëherë edhe me mbjell një fidan pa i tregu askujt është kontributi ynë në planetin tokë”, përfundoi kështu Luljeta. / KultPlus.com
Njohja, pranueshmëria, respekti e dashuria ndaj vetes, kurajoja për të kundërshtuar shoqërinë në këmbim të asaj çfarë dëshiron individi të jetë dhe plotë tema tjera të cilat kanë pikënisje unin, u diskutuan në episodin e 5-të të podcastit të FemArt në mes të moderatores Uresa Ahmeti dhe psikologes Elvira Haxhiaga, nën temën “Qysh me e dashtë veten që me e dashtë edhe tjetrin?”, shkruan KultPlus.
Podcasti i parë feminist “FemART Podcast: Feminism 101” është realizuar në kuadër të edicionit të 8-të të Festivalit FemArt, i cili këtë vit erdhi para publikut me moton “Solidariteti dhe Qëndrueshmëria”. Nën autorësinë dhe moderimin e Uresa Ahmetit, ky podcast vie me 6 episode, e që në secilat prej tyre trajtohen tema sociale dhe aktuale.
Mysafirja e episodit të 5-të të Podcastit ishte psikologia dhe pjesëtarja e komunitetit LGBTI, Elvira Haxhiaga, e cila një pjesë të jetës së saj e ka kaluar në Suedi, ndërkaq që 5 vite jeton dhe vepron në Kosovë duke punuar me njerëz rreth shëndetit të tyre mental dhe emocional.
Podcasti “Qysh me e dashtë veten që me e dashtë edhe tjetrin?”, kishte tematikë njohjen dhe pranimin e vetes, që dikur do të shndërrohej në komunikimin të mirëfilltë me tjetrin. Përderisa diskutimi filloj me kërkesën e moderatores që folësja ta prezantoj veten, Elvira Haxhiaga nisi rrëfimin e saj duke thënë se do të filloj të tregoj nëse e do veten dhe çfarë ka bërë për ta arritur këtë dashuri deri më tani.
Shëndetin mental në Kosovë, Haxhiaga e vlerëson se është lënë pas dore, teksa tregoj përvojën e saj se në Skandinavi përpara fillimit të rrugëtimit psiko-terapeutik për të tjerët, ajo vet iu është nënshtruar terapisë një vjeçare, rregull ky që ua mëson qasjen e duhur psikologëve.
Për një shëndet mental të mirë, Haxhiaga thotë se ne duhet ta tregojmë të vërtetën sepse fshehja e saj te ne shkakton “mbeturina”, ashtu siç ajo iu qaset gjërave të cilat i heshtim në brenditë tona. Ndërkaq shfaqja e këtyre “të fshehtave” sipas saj na bën që të shërohemi.
“Sa më shume gënjejmë, mbajmë sekrete, nuk e tregojmë të vërtetën, më shumë do të sëmuremi, më shumë kemi me vdek para kohës”, shprehet psikologja Haxhiaga.
Kujdesi ndaj vetes duhet të jetë prioritet i individit sipas Haxhiagës. Këtë mund ta bëj nëpërmjet ndjekjes të asaj që i pëlqen personit dhe jo shoqërisë, madje edhe duke e shpërblyer veten me kohë e dhurata të ndryshme.
“Kur e shtroj pyetjen se çfarë ke bërë sot që të ndjehesh mirë, askush nuk e kupton, sepse askush si ka pyet “si je sot?”, “çka po bën për veten tënde”. Është e jashtëzakonshme kjo pyetje dhe pastaj s’e dinë përgjigjën”, vazhdon tutje Elvira.
Përgjatë diskutimit ajo shprehi ndikimin e orientimit seksual në raport me shëndetin mendor, duke thënë se në shoqëritë të cilat kanë rregulla strikte për gjininë, është e vështirë pranueshmëria e vetes.
“Krijimi i identitetit varet nga individi në çfarë rrethana kalon dhe a ka presion për të qenë një identitet i caktuar. Vetëm të menduarit ndryshe mjafton për të pasur presion, e lëre me nëse ke preferenca për gjininë e njëjtë”, u shpreh ajo, duke folur për vendin tonë.
Mirëpo, çështja identitare për Elvirën mbetet e shtresuar në shumë hallka të cilat ndikojnë drejtpërsëdrejti, duke nisur qysh në familje.
“Në Kosovë është shumë e vështirë të punosh dhe ta pranosh veten sepse këtu askush s’na mëson si ta pranojmë veten, jemi të rrethuar me njerëz që askush s’e ka pranuar veten, as babai, as nëna, as gjyshja. Andaj, i takojmë krejt njerëzit agresiv, të dëshpëruar, të hidhëruar, në ankth e në depresion e pikërisht ata duhet të na rrisin”, shpjegoj Haxhiaga.
Ajo vazhdoj duke thënë se tragjedia më e madhe e jona si komb mbetet se ne këshillohemi nga njerëzit e dështuar, që si proces pastaj kthehet në gjeneratë të dështuar, ndërkaq për ta kundërshtuar këtë fenomen duhet personi të ketë fuqi të madhe.
Një tjetër temë e prekur përgjatë këtij podcasti u bë edhe seksizmi. Elvira i sheh si seksiste shikimet në rrugë, ngacmimet që bëhen me fjalë të ndyta, me vende edhe shakat familjare, të cilat gjuhen kundër gruas. Ky fenomen negativ, sipas Elvirës, në shoqërinë tonë shfaqet në familje, rrugë, madje edhe në institucionet ku punojmë.
“Mashkullit i kanë jap të drejtat ta ngacmojë një femër, ose t’i thotë bëje ose mos e bëj këtë, madje edhe të vendos ai për jetën e dikujt tjetër. Seksizmi shfaqet në atë relacion saqë gruaja bie aq poshtë e kërkon ndihmë, sepse është në depresion, ndjehet e lënduar dhe e dëshpëruar”, shtoj tutje Elvira Haxhiaga.
Seksualiteti i gruas në Kosovë nuk ekziston sipas saj, ndërkaq prezente janë vetëm dëshirat dhe preferencat e mashkullit. Elvira vazhdon duke thënë se nëse gruaja merr hap që t’i shpreh ato, ajo do të poshtërohet, pështyhet madje as s’do të pranohet në familje. Rëndësi të madhe në këtë mes ka edukimi që prindërit ia falin fëmijës, e cila ndikon pastaj në perceptimet e individit.
Shprehja e ndjeshmërisë së brendshme shpesh është e përcaktuar nga normat shoqërore. Vijat e kuqe për ndarje gjinore ekzistojnë edhe për të qajturit. Përderisa gruaja shihet si e butë dhe të qajturit për të është normale, burrat steretiopizohen se nuk duhet të derdhin lot. Sipas Elvirës, duke qajtë ne e lirojmë emocionin dhe marrim frymë më lehtë.
“Trupi është aq i mrekullueshëm saqë vet e di kur duhet të qahet e kur jo, nuk kemi nevoje me ia ndal procesin. Ndërkaq, për të pasur një trup të shëndoshë, duhet të kemi një mendje të shëndoshë, në këtë rast ta dimë se nëse e bëj këtë do të ndjehem kështu, nëse e neglizhoj veten do të ndjehem keq”, sqaron tutje psikologja Elvira Haxhiaga.
Krijimi i solidaritetit dhe qëndrueshmërisë në mes komuniteteve është tejet i vështirë, ndërkaq arsyeja për këtë ndarje sipas Elvirës qëndron në ego, e cila i shkëput bashkëpunimet.
“Arsyeja pse jemi të ndarë është sepse s’e duam veten, aq shumë e urrejmë veten saqë as tjetrin s’mund ta durojmë. Sa ma shume që se do veten aq më shumë ke ego, kur ki ego nuk mund të bashkëpunosh”, thotë ajo.
Haxhiaga tutje vazhdon duke thënë se duhet të kemi komunikim më shumë, mirëpo që në fakt ne nuk dimë ta bëjmë këtë, sepse ne vetëm bërtasim. Nuk e dëgjojmë tjetrin për ta kuptuar por, për t’u përgjigjur.
Në fund të podcast u shpreh mungesa e vetëdijes në hallka të thella të shoqërisë, duke përfshirë familjen, socialen, politiken. Mirëpo kontributi i një personi do të krijoj një lëvizje, e cila dalë ngadalë do të kthehet në ndryshim./KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi mori pjesë në publikimin e raportit “Drejt solidaritetit dhe bashkëpunimit – Analizë mbi përfaqësimin e grave në shoqëri civile, media dhe institucione të kulturës në Kosovë” i punuar nga Gresa Rrahmani dhe mbështetur nga Artpolis, i cili u publikua në kuadër të festivalit FemArt – festival ky i mbështetur financiarisht nga Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit.
Ky festival arritur përmes artit të mirë dhe cilësor të njihet edhe ndërkombëtarisht të krijuar nga artistet dhe aktivistet me qëllim të fuqizimit të grave dhe vajzave në njohjen e të drejtave të tyre të plota për arritjen e barazisë politike, ekonomike, kulturore, personale, dhe shoqërore.
Solidariteti si parim i mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave. Qëndrueshmëria si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.
Në fjalën e saj, Ministrja Dumoshi tha se në këtë kohë pandemie jemi ballafaquar me shume sfida por se ministria është munduar ta menaxhojë sa më mirë situatën me ato mundësi dhe kapacitete që MKRS-ja ka pasur.
“Nëse e shohim historikisht rolin e gruas në shoqërinë tonë lë për të dëshiruar shumë. Ne kemi gra të cilat janë të gatshme të bëhen udhëheqëse dhe t’i marrin përsipër detyrat dhe përgjegjësitë e tyre, po ashtu kemi edhe prej atyre të cilat janë të përgatitura jashtëzakonisht mirë por që nuk kanë ndonjë pozitë me përgjegjësi. Pra, ato duhet të vetëdijesohen dhe të kërkojnë që të marrin pozita udhëheqëse sepse aty ku menaxhojnë gratë, sukseset janë më te mëdha”, tha mes tjerash ministrja Dumoshi.
“Në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, janë të punësuar rreth 579 punëtorë. 252 prej tyre janë gra. Gjithashtu kemi 3 drejtoresha dhe kemi edhe udhëheqëse të divizioneve të ndryshme në sport kemi 50 % gra”, sqaroi tutje ministrja, duke u shprehur se edhe në kabinetin e saj, ka të angazhuara gra.
Ministrja tha se gratë duhet të jenë më kërkuese dhe nëpërmjet deputeteve dhe zëri i avokimit të jetë më i madh për rolin e gruas.
Ne në ministri po punojmë që të kihet një kujdes më i veçantë për gratë, sidomos ato që angazhohen në artet performuese, që me ligj të rregullohet edhe koha e pensionimit të tyre.
Ministrja Dumoshi foli edhe për përkrahjen për organizatat kulturore nëpërmjet subvencioneve që ministria ka dhënë këtë vit, duke ua lehtësuar sadopak skenës së pavarur të kulturës në Kosovë që të mund t’i tejkalojnë vështirësitë që i kanë goditur për shkak të pandemisë. / KultPlus.com
Për herë të tetë, Qendra për Art dhe Komuniteti ‘Artpoli’, organizon ‘FemArt’, Festivalin ndërkombëtar për Artiste dhe Aktiviste në Prishtinë, duke filluar nga data 15 tetor e që do të vazhdoj deri më 20 tetor, kësaj radhe me moton ‘Solidaritet dhe Qëndrueshmëri’, shkruan KultPlus.
FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës prej vitesh.
Ky vit i vështirë ka shkaktuar shumë ndryshime në plane, për festivale dhe organizime tjera të ndryshme, për shkak të pandemisë Covid-19, përderisa FemArt pas një pune të madhe dhe me sfida, në këtë edicion të jashtëzakonshëm, do të jetë festivali i parë i organizuar në mënyrë të drejtpërdrejtë me publikun në vitin 2020 në Kosovë dhe do të përfshijë më së shumti artiste/ë vendor sesa ndonjë edicion tjetër i FemArt-it deri tani.
Moto e festivalit FemArt 2020 “Solidaritet dhe Qëndrueshmëri” synon solidaritetin si parim të mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave dhe qëndrueshmëri si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.Duke e pasur parasysh ndikimin e krizës financiare të shkaktuar nga pandemia, sidomos në fushën e artit dhe të kulturës, ishte shumë e rëndësishme që ne të krijojmë hapësirë, mbështetje financiare dhe mjedis të sigurt për 160 artistet/ët, aktivistet/ët dhe të rinjtë që do të marrin pjesë në edicionin e 8të të Festivalit FemArt 2020. Pjesë e festivalit do të jenë edhe 20 vullnetare/ë, të reja e të rinj, pjesëtare/ë të të gjitha komuniteteve që jetojnë në Kosovë, që ta ngritë pjesëmarrjen e rinisë në çështjen e forcimit të rolit të gruas në Kosovë dhe rajon, dhe të drejtave njerëzore në përgjithësi, si dhe ndarjen e përvojave.
Aktivitetet që e karakterizojnë këtë edicion janë: 2 ekspozita, 2 koncerte, 1 publikim i raportit, 1 konferencë ndërkombëtare, 3 panele diskutimi, 1 publikim i broshurës, 6 shfaqje/performanca teatrale, 2 dans teatër, 3 punëtori, 10 filma, 6 podcast.
Ky aktivitet zhvillohet në përputhje me “Manualin për mbrojtje nga përhapja e virusit COVID-19” të publikuar nga Ministria e Shëndetësisë, si dhe “Projektligji për prandalimin dhe luftimin e pandemisë COVID-19”. Kërkohet nga të gjithë pjesëmarrëset/sit të respektojnë të gjitha masat për mbrojtjen nga Covid-19 duke mbajtur maskat dhe distancën.
Fesitvali FemArt, tashmë i njohur edhe ndërkombëtarisht, një festival ky me karakter feminist, ka lajmëruar se do të zhvillojë edicionin e tetë i cili do të mbahet në datat 15 deri me 20 tetor të këtij viti, shkruan KultPlus.
FemArti është festival i cili ka arritur që përmes artit të mirë dhe kualitativ të krijuar nga artistet dhe aktivistet të fuqizojë gratë dhe vajzat në njohjen e të drejtave të tyre të plota me qëllim të arritjes së barazisë politike, ekonomike, kulturore, personale, dhe shoqërore.
Moto e festivalit FemArt 2020 është “Solidariteti dhe Qëndrueshmëria”.
Solidariteti si parim i mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave. Qëndrueshmëria si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.
Koncepti dhe formati i festivalit FemArt këtë edicion ka ndryshuar si rezultat i përballjes me COVID-19. Në solidaritet dhe përkrahje FemArt do të sjellë krijime artistike origjinale nga artistet dhe aktivistet e vendit.
Përgjatë shtatë edicioneve të kaluara FemArt Festival ka sjellur më shumë se 240 aktivitete artistike dhe kulturore si dhe ka mbledhur rreth 25,000 persona në audiencë. / KultPlus.com
Shkaku i pandemisë Covid-19 që e ka kapluar gjithë globin tokësor, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis informon se festivali FemArt 8 do të shtyhet për datat 15 – 20 tetor, 2020.
Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt për të 8-ën herë radhazi në Prishtinë, Kosovë nga data 15 – 20 Tetor, 2020 ( 6 ditë) me moton “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!”. FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës për tetë vite, thuhet në komunikatën për media.
Për çdo vit FemArt angazhon mbi dyqind gra artiste dhe aktiviste nga e gjithë bota që shfaqin punën e tyre kreative përmes shfaqjeve teatrale, filmave, dokumentarëve, leximeve skenike, arteve vizuale, ekspozitave, performancave në rrugë, koncerteve, promovime librash, ligjëratave, poezive, punëtorive, panele diskutimesh, konferenca dhe prezantime, murale dhe shumë forma të tjera arti.
FemArt – Festivali Ndërkombëtar për Artiste dhe Aktiviste është një platformë për inicimin dhe prezantimin e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave si dhe urë lidhëse për ndërtimin e paqes në rajon. Programi do të përzgjidhet nga një grup i artisteve dhe aktivisteve të cilat kanë përvojë në fusha të ndryshme të artit dhe të drejtave të njeriut.
Për hapjen e thirrjes zyrtare, për aplikimin e pjesëmarrëseve, artisteve dhe aktivisteve nga vendi dhe nga mbarë bota, me punët e tyre artistike, ne do t’ju informojmë me kohë. / KultPlus.com
Sivjet për herë të 8 me radhë organizohet festivali i parë me karakter feminist në Kosovë, ‘Femart’, duke filluar nga data 15 deri më 20 maj, shkruan KultPlus.
Motoja e festivalit për këtë vit, do të jetë ‘Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!’, dhe pritet që ky festival do të bashkojë të gjitha komunitetet nga mbarë bota në një vend për të prezantuar artin e tyre.
FemArt festivali, sot përmes një komunikate për media ka bërë të ditur se është hapur aplikimi dhe fton të gjithë të interesuarat që dëshirojnë të jenë pjesëmarrëse në këtë ngjarje 6-ditore, të aplikojnë.
Më poshtë gjeni të plotë thirrjen dhe mënyrën e aplikimit.
”Thirrje për Aplikim
FemArt – Festivali Ndërkombëtar i Artisteve dhe Aktivisteve – Edicioni i 8-të – Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?! 15 – 20 MAJ 2020, Prishtinë, KOSOVË
Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt për të 8-ën herë radhazi në Prishtinë, Kosovë nga data 15 – 20 Maj, 2020 ( 6 ditë). FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës për shtatë vite.
Për çdo vit ne angazhojmë mbi dyqind gra artiste dhe aktiviste nga e gjithë bota që shfaqin punën e tyre kreative përmes shfaqjeve teatrale, filmave, dokumentarëve, leximeve skenike, arteve vizuale, ekspozitave, performancave në rrugë, koncerteve, promovime librash, ligjëratave, poezive, punëtorive, panele diskutimesh, konferenca dhe prezantime, murale dhe shumë forma të tjera arti.
Festivali është një platformë për inicimin dhe prezantimin e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave si dhe urë lidhëse për ndërtimin e paqes në rajon. Programi do të përzgjidhet nga një grup i artisteve dhe aktivisteve të cilat kanë përvojë në fusha të ndryshme të artit dhe të drejtave të njeriut.
E vërteta është se gratë kanë luftuar me shekuj të dëgjohen, shkruajnë libra, krijojnë art dhe të sfidojnë kufizimet e shumta në jetën e grave. Por arritjet e tyre në mënyrë të përsëritur janë përjashtuar nga historia. Prandaj këtë vit dëshirojmë ta sfidojmë audiencën tonë me pyetjen “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!” duke synuar promovimin dhe adresimin e nevojës së grave në proceset e vendimmarrjes qoftë në jetën personale ashtu edhe në atë profesionale.
Programi i festivalit do të përfshijë tema të tilla si të drejtat e njeriut, të drejtat e grave dhe feminizmin, të drejtat e shëndetit seksual dhe riprodhues, drejtësinë tranzicionale, ndërtimin e paqes dhe pajtimin, të drejtat e LGBTQI, fuqizimin e grave, dhunën ndaj grave, dhuna në baza gjinore, tregimet e suksesesshme në shkëmbimet globale dhe rajonale e shumë të tjera.
Nëse jeni të interesuara që të prezantoni punën tuaj artistike në ndonjërën nga disiplinat e lartëpërmendura, Aplikoni dhe bëhu pjesë e FemArt – Festivali Ndërkombëtar i artisteve dhe aktivisteve “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!” – Edicioni i 8-të. Thirrja për aplikim do të jetë e hapur deri më 20 Mars 2020, ju lutem vini re se VETËM KANDIDATËT E PRANUAR DO TË KONTAKTOHEN.
Nëse keni ndonjë pyetje ose shqetësim në lidhje me aplikimin tuaj, mund të na kontaktoni në postën e-mail: [email protected] ose në 038 221 512
Nëse dëshironi të mësoni më shumë rreth festivalit FemArt na ndjekni në: website – http://femart-ks.com/ Facebook – facebook.com/FemartPrishtina/ KultPlus.com
Mysafirët nga Kosova, Shqipëria dhe Portugalia e kanë përmbylluar odisejadën një javore të edicionit të shtatë të FemArt. Në mbrëmjen e së dielës, Teatri Oda është bërë nikoqir në përmbylljen e festivalit të vetëm rajonal kushtuar fuqizimit dhe emancipimit të gruas.
E pyetur nga
KultPlus, Venera Ismaili nga Artpolis, ka treguar për detajet e organizmit të
këtij edicioni të FemArt.
“Që nga
vullnetarët, deri te stafi i rregullt i Artpolis-it kanë bërë një punë të palodhshme
në realizimin e festivalit. Ka qenë një javë përplot aktivitete, mua më gëzon
fakti që vazhdimisht po rritet interesimi për FemArt dhe për tema që trajtojmë
ne si Artpolis.”
Gjatë gjithë
kësaj jave Prishtina ka fituar më shumë ndjesi femëroare falë performancave,
muzikës dhe panelisteve që FemArt ka mbledhur nga e gjithë bota. Duke përdorur
artin, shkrimet dhe performancat teatrore kemi bërë një hap në luftën për të
drejta dhe barazi gjinore. Duke na quar në një tur rreth Prishtinës, herë në
Galerinë Kombëtare, herë në Teatrin Oda e herë në ambientet e Hotel Grand,
FemArt ka provuar ta kthejë vëmendjen te temat që kanë tendenca të lihen anash
apo të diskutohen vetëm gjatë Ditës Ndërkombëtare të Grave.
Nga çështjet
e abortit e deri te rastet më të ndejshme të përdhunimit, kanë qenë tema të
sivjetshme të FemArt, kurse gratë më të fuqishme nga vendi dhe rajoni,
pavarësisht temperaturave ekuatoriale, kanë përdorur inteligjencën dhe
njohuritë e tyre mbi teoritë feministe si dhe eksperiencave personale kanë tentuar
ta vetëdijesojmë publikun e etur të FemArt.
Nata e fundit e FemArt ka filluar me vallëzim latin, nga valëtarët e Evolution Dance, të cilët e ngrohën skenën për këngëtarët nga Kosova dhe Shqipëria Marsela Çibukaj dhe Vitmar Basha bashkë me bendin. Pas tyre ka performuar YEMADAS, që me muzikë na dërguan në një udhëtim me rituale të lashta dhe kontemporane të Afrikës./RronaJaka/KultPlus
Artistet u bashkuan me moton “Me Liri kundër Marres” Sonte përfundon edicioni i shtatë i Festivalit të Artisteve dhe Aktivisteve, ku rreth 200 artistë e aktivistë nga vendi, rajoni e bota për gjatë 6 ditëve u bënë pjesëmarrës të aktiviteteve, të cilët përmes artit të tyre u bashkuan me moton “Me Liri kundër Marres”.
Gjatë këtyre ditëve artistët çuan mesazhin e festivalit që gratë duhet të jenë të lira, ta jetojnë jetën ashtu si duan dhe të marrin vendime mbi jetët duke përtej asaj që shoqëria patriarkale e konsideron “marre”. Në ditën e shtatë të festivalit Femart, në ora 20:00 – 23:30, në Teatrin ODA, do të organizohet koncerti FEMART FINALE. Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20 aktiviteteve për përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës, organizuar në bashkëpunim me komunën e Prishtinës.
“Si zogjtë shtegtarë, të cilëve iu duhet të udhëtojnë në vende të ndryshe për të mbijetuar, ashtu janë edhe gratë e shoqërisë sonë. Të detyruara të adaptohen me situata të ndryshme, të cilat u kanë ndihmuar atyre që të mbijetojnë në një botë patriarkale” keshtu ka filluar paneli i radhës i FemArt mbi mungesën e grave në role të rëndësishme, qofshin politike qofshin vendimarrëse në Kosovë apo në vendet fqinje.
Gratë më të fuqishme nga Kosova dhe regjioni, janë mbledhur nga FemArt për të diskutuar punën e tyre si dhe mungesën e grave në vendimarrje në çështjet më të rëndësishme të shoqërisë sonë, pëecjellë KultPlus.
Zonjat më të fuqishme, të artit dhe të kulturës kanë krijuar një ambient të këndshëm duke folur, herë me sarkazëm e herë me buzëqeshje për situatën e krijuar në vendin e punës, sidomos kur vie puna te rolet vendimmarrëse. Biseda ka filluar me pajtueshmërinë e përbashkët të zonjave të cilat sqaruan që sistemi duhet të ndryshohet, dhe secila prejt tyre ka dhënë një ide si dhe një fushë e cila ka nevojë të ndryshohet dhe të përmirësohet.
Biseda ka marrë ngjyrime poetike duke lënë ambiguitetin ta dominojë këtë panel kaq atraktiv. Të parës që i është dhënë fjala nga moderatorja More Raça më pas Vjosa Berisha, aktivistja dhe themeluesja e Prifest në Kosovë. Ajo e ka filluar fjalimin e saj me një shprehje nga zonja e parë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe feministja e parë amerikane, Abigail Adams e cila tha “Është shumë e vështire të jesh artiste, e lëre më të jesh grua artiste.”
Berisha ka treguar që gjëja më e vështirë në Republikën e Kosovës është të qenit artist apo artiste. “Shkaku kryesor që kultura në Kosovë nuk përkrahet apo financohet është se nuk e shohin vlerën e saj. Problemi i parë për organizatën tonë ka qenë që fillimisht ta ndërtojmë audiencën e pastaj të punojmë me projektet dhe idetë tona. Ndoshta fusha më e suksesshme e artit është fusha e filmit, me anë të festivaleve të ndryshme kemi arritur që të organizojmë një komunitet të gjerë dhe të ndërtojmë marrëdhënie me shumë vende të tjera, një gjë që ka promovuar jo veç filmin por edhe gjithë kulturën tonë.”
Kurse Burbuqe Berisha, ish-drejtoresha e përgjithshme e Teatrit Kombëtar ka ndarë historinë e saj se si ka konkuruar në këtë punë. E pyetur nga KultPlus lidhur me dallimet në pagesë mes burrave dhe grave, ajo ka thënë që ‘është diskriminuar pozitivisht’ duke marrë pagë më të madhe se drejtorët e mëhershem si pjesë e kampanjës për t’i motivuar gratë të marrin pjesë në rolë të larta të teatrit. Bisedën e ka vazhduar duke treguar për punën e saj dhe kohën sa ka qenë me punë në teatër. “Unë kam qenë e para grua drejtore e Teatrit Kombëtar të Kosovës. Konkurimi im ka qenë i papritur, duke parë që nuk mendohej që një grua ta udhëhiqte një institucion si teatri i Kosovës. Kjo është një punë tepër sfiduese, sepse kushdo që merret me këtë punë duhët të merret me sulmet, edhe politike edhe artistike. Unë s’u jam larguar asnjëherë punëve menaxhuese dhe do t’i inkurajoja të gjitha gratë që kanë ambicie të tilla, duke i paralajmëruar fillimisht edhe për vështirësitë që sjellë kjo punë.”
Ndërsa drejtoresha e teatrit në Serbi është shprehur se “gratë nuk dështojnë, edhe po dështuan, mësojnë edhe më shumë nga eksperiencat e tyre”. Për të “Teatri është një mënyrë për t’i ekspozuar emocionet më të errëta, përfshirë këtu edhe luftën. Si drejtuese e teatrit unë kam pasur mundesi të punoj dhe të merrem me historitë e grave. Kemi krijuar një numër të shumtë performancash që flasin për mitin që gratë e dhunuara duhet të rrinë të heshtura lidhur me traumën e tyre.
Nga ana tjetër pianistja dhe drejtoresha Besa Luzha ka sqaruar se jetojmë në një shoqëri ku rolet gjinore janë të caktuara dhe duket tabu të provosh t’i thyesh dhe ti tejkalosh këto paragjykime. Sipas saj “Duke parë ketë demotivim, duket sikur vajzat dhe gratë e gjejnë veten duke pyetur nëse ia vlen të përballesh me gjithë këto sfida, veç për hirë të dëshirave dhe ambicieve të saja artistike. Kur propozohet një grua në një rol udhëheqës, zakonisht reagimi është i egër dhe fyes. Kur unë e kam filluar karrierën time, nuk e kam bërë për të ardhur këtu për të folur për barazi gjinore dhe të drejta të grave por ja ku jemi. Për mendimin tim nuk ka qenë e pranueshme si është trajtuar një grua nga teatri, dhe si jam trajtuar unë, vecanërisht. Në jemi para vendimeve për të dalë nga kutia e moralit. Arsyeja që unë kam filluar këtë punë është realizimi që liria nuk më përket mua por edhe të tjerëve që nuk kanë dëgjuar se kanë të drejtë të zgjedhjes së tyre të lirë. Ndoshta duke u fshehur pas asaj idesë, pas një burri të fuqishëm fshihet një grua e fuqishme, kemi mbetur mbrapa duke menduar që gjithmonë duhet të kemi mbështetje.”
Ajo e ka përmbyllur këtë panel me shprehjen më të bukur dhe shumëkuptimëshe “Si aktore mund të them se në Shqipëri e bukura është e mohuar, qoftë art apo qoftë gruaja”/RronaJaka/KultPlus/
Për herë të shtatë, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt Festivali i Artisteve dhe Aktivisteve, që do të mbahet në Prishtinë gjatë datave 10-16 Qershor, 2019 (7 ditë).
Moto e festivalit këtë vit është ‘Me Liri kundër Marres’duke i inkurajuar gratë të marrin pronësinë mbi jetët e tyre dhe në vendim-marrje, duke promovuar një jetë pa paragjykime e gjykime.
Në ditën e katërt të festivalit Femart, me datën 13 qershor, 2019, në ora 10:00 – 14:00, në Fakultetin e Arteve, do të organizohet një punëtori “Krijimi i posterave feminist” me trajneret Blerta Hoçia / Shqipëri dhe Silvia Basso / Itali. Në këtë punëtori përmes një forme të veçantë të dizajnit grafik, do të portretizohen gratë të cilat kanë lënë gjurmë në historinë botërore. Në Fakultetin e Arteve, në ora 15:00 – 16:00, do të vazhdohet më pas me një prezantim nga po e njëjta artiste nga Italia, Sivia Basso: “Bisedë me Silvia Basso: “Ilustrimi, Gjuha dhe Inovacioni”.
Në Galerinë Kombëtare të Kosovës, në ora 17:30 – 19:00, do të mbahet panel diskutimi “Gratë artiste në vendimmarrje”, me panelistet: Burbuqe Berisha/Ks, Vjosa Berisha/Ks, Dijana Milosevic/Srb, Besa Luzha/Ks, Merita Smaja/Ks, Jehona Shyti/Ks, Ema Andrea /Al. Dita e katërt e festivalit Femart, do të përfundojë në teatrin ODA, me shfaqjen teatrale nga Japonia “La Grand Cahier”, në ora 20:00 – 21:30. Të gjitha aktivitetet janë të hapura për të gjithë dhe hyrjet pa pagesë. Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20 aktiviteteve për përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës, organizuar në bashkëpunim me komunën e Prishtinës.
Në
kuadër të edicionit të shtatë të FemArt është mbajtur paneli i radhës lidhur me
influencën e medieve në ngritjen e zërit të çështjeve të rëndësishme shoqërore,
veçanërisht mbi rastet e dhunës seksuale gjatë luftës së Kosovës. Përballë
hulumtueses dhe njëherit moderatores së këtij paneli, Donika Emini, kanë qenë
artistja dhe aktivistja Eliza Hoxha, drejtoresha e platformës kulturore
KultPlus, Ardianë Pajaziti dhe fotoreporterja, Ramize Murtezi-Shala nga RTK dhe
Valerie Plesch, gazetare e pavarur.
Ky
ka qenë paneli i fundit i ditës, por jo më pak i rëndësishëm se të tjerët duke
parë që mediet dhe arti janë gjithmonë në frontin e parë në luftën kundër
stigmatizmit dhe kunder keqinformimit propagandistik nga politika.
Në
fjalën hyrëse të këtij paneli Emini i ka falënderuar pjesëmarrëset që kanë
përdorur forcën dhe pozicionin e tyre për të gjetur hapësirën për të diskutuar
dhe për të luftuar në krah të viktimave të luftës së Kosovës, qofshin ato
viktima seksuale apo viktima të tjera.
Artistja
dhe aktivistja Eliza Hoxha ka filluar fjalimin e saj duke cituar një anëtar të
Parlamentit të Kosovës i cili kishte thënë ‘këto gra janë turpi i Kosovës’ gjë
që thotë se ka qenë motivimi i saj për t’u marrë me këto cështje. Ajo
gjithashtu ka qenë ideatorja e ekspozitës që hapi edicionin e shtatë të FemArt.
Hoxha ka shtuar që për të muzika, prej një pasioni është kthyer në një mision
për t’i ndihmuar gratë e dhunuara. Pavarësisht ngadalësisë së proceseve të
drejtësisë, ajo ka thënë që fakti se kjo temë po flitet në festivalin e vetëm
feminist në rajon do të thotë që kjo
temë po pranohet nga shoqëria dhe të gjithë ne po iu dalim në krahë grave të
prekura nga kjo padrejtësi. Hoxha ka falenderuar Vasfije Krasniqin që është
bërë fytyra e kësaj lëvizjeje të ndjeshme që ka prekur një numër të madh të grave.
Ideve
të zonjës Hoxha i është bashkuar edhe gazetarja Ramize Murtezi Shala, gruaja që
ka arritur ta sjellë para publikut historinë e dhimbshme të Vasfije Krasniqi
Goodman. Ajo ka shtuar që të gjitha rastet e dhunës hasin në rezistencë në
insitucionet e drejtësisë. Ajo ka treguar që ka pasur raste, që përmes
dokumentarëve, të njohë raste të shumëta të dhunës brenda familjes, gjë që
sipas saj është pritur me indiferencë nga publiku. Ajo ka treguar në detaje për
intervisten e saj me Vasfije Krasniqin duke thënë që problemi më i madh i
gazetarisë në Kosovë është që të gjendet qasja më e mirë që të prezantohen
temat e ndjeshme si dhuna seksuale gjatë luftes dhe pas saj. Ajo e ka fajësuar
stigmatizimin në mungesën e rrëfimeve si ai i zonjës Vasfije. Ajo thotë se në
raste të tilla viktimave iu fshehet fytyra e zëri dhe kjo bën që historia të
mos ketë efekt te publiku apo te dëgjuesit.
Fjalës
së Ramize Murtezi Shala i është bashkangjitur
edhe Ardianë Pajaziti e cila ka treguar se si e kanë pritur mediet një lajm të
tillë. Ajo ka theksuar që mediet kanë një rol shumë të madh në plasimin e
rasteve të tilla dhe ka kërkuar që të bëhemi më të sinqertë, duke parë që mediet
nuk e kanë pasur vullnetin e duhur që të bëjnë diçka humane, por duke parë
interesat. Pajaziti ka treguar punën që
ka bërë mediumi i saj në serinë e rrëfimeve që ka publikuar, duke thënë që ajo
dhe i gjithë mediumi kanë vërtetuar se shoqëria e jonë nuk është e gatshme të qëndrojë
gjatë me dhimbjen. Ajo ka shtuar që shqiptarët janë një popull euforik dhe nuk
kanë interes të gjatë për një temë, edhe kur është një temë e ndjeshme si kjo.
Ajo e ka falenderuar zonjen Vasfije Krasniqin për dëshminë e saj, por ka
potencuar përsëri që mediet nuk kanë bërë shumë për tu interesuar që të bëjnë
presion medial për të kërkuar drejtësinë për Vasfije Krasniqin, pos asaj,
publikimin e rrëfimit të saj.
Ndërkohë fotoreporterja Valerie Plesch ka treguar se si ka arritur që ta bëjë edhe popullin amerikan të interesohet me çështjet e dhunimit të grave duke i bërë këto histori relevante për qytetarët e atyshëm. Gjatë gjithë këtij paneli zonjat kanë provuar të sqarojnë për publikun që historia e Vasfije Krasniqit ka qenë e publikuar në shumë mediume, përfshirë këtu edhe prestigjozen the Guardian, por historia e saj ka bërë bujë vetëm kur është vizualizuar në intervistën frymëmarrëse me gazetaren Ramize Murtezi Shala./RronaJaka/KultPlus.com
Në kuadër të festivalit Femart, në ambientet e Hotelit Grand u paraqit paneli i dytë i përbërë nga katër anëtare.
Paneli i dytë ishte i përqendruar te gratë e dhunuara, përkatësisht te stigma ndaj të mbijetuarave të dhunës seksuale gjatë viteve 90′ në Kosovë. Fokusi i bisedës ishte dhuna seksuale ndaj grave respektivisht angazhimi i tyre në shoqërinë e sotme, me punë të ndryshme. Pjesë e panelit të dytë ishin Drita Hajdari, Prokurore, Minire Begaj, Kadire Tahiraj, QPDG, Feride Rushiti, QKRMT, Valdete Idrizi, Aktiviste e paqes.
Gratë paneliste, u cilësuan si të fuqishme dhe suksesshme. Ato biseduan me audiencën e pranishme, ku u kërkua të bëhet më shumë nga institucionet për përfshirjen e grave në shoqëri. U përfolën gjithashtu angazhimet e disa grave, të cilat bëjnë punë të ndryshme në kuadër të organizatave.
Duke parë video në ekran, pati bisedë edhe për parandalimin e vetëvrasjeve nga ana e grave të dhunuara që kanë ndodhur kohë më parë në Bosnjë. U thirr që të mos bëhet ky gabim nga gratë e dhunuara shqiptare.
Artistja dhe aktivistja Eliza Hoxha, në anën tjetër, përveç që u shpreh e kënaqur me organizimin pati edhe kritika drejt pjesëmarrjes së vogël në këtë ngjarje të rëndësishme.
Më vonë gjatë ditës, do të mbahet paneli i tretë ku do të drejtohet fokusi tek luftimi i stigmës përmes mediave dhe arteve. Festivali Femart, do të vazhdojë deri më 16 qershor. /KultPlus.com
Ekspozita “Bëhu fytyra ime” nga artistja Eliza Hoxha ka hapë një kapitull të dhimbjes së grave shqiptare, e cila ishte vendosur pikërisht në një nga bodrumet e Hotelit “Grand”, ku në kohën e luftës në Kosovë, paramilitarët serb kishin dhunuar shumë gra shqiptare.
Qendra
Artpolis i ka hapur dyert për javën e festivalit të përvjetshëm FemArt në
ambientin e Hotelit “Grand” në Prishtinë, pikërisht me ekspozitën e Eliza Hoxhës
që sillte rrëfime të vendosura në kornizë, e që të jepnin ndjesi dhimbjeje, ku
po në ato korniza ishin shkëputë copëza të rrëfimeve që tregonin tmerrin,
dhimbjen dhe vuajtjen e këtyre grave.
Korniza
të varura me rrëfime të grave, ngrysën shumë fytura të të pranishmëve të shumtë,
të cilat, kishin një fuqi të madhe të kthimit në kohë.
Pjesë
e kësaj ekspozite ka qenë edhe historia e Vasfije Krasniqi Goodman, gruaja e
cila themeloi kampanjën ‘Bëhu zëri im’ kundër dhunimit të grave dhe u bë zëri i
grave të shumta që nuk guxonin të flisnin për përvojat e tyre traumatike gjatë
luftës.
Ndërkohë,
pas ekspozitës së Eliza Hoxhës ka
vazhduar më pas“Pas asaj” një
preformancë e jashtëzakonshme nga artistet Agnes Nokshiqi dhe Mjellma Goranci,
të cilat kanë trguar për ndjeshmërinë dhe rolin që ka luajtur feminizmi në
përmirësimin e jetës së gruas. Performanca është quajtur “Pas Asaj …” për ta kujtuar
sakrificën e gruas shqiptare dhe të ndërtuar një jetë më të mirë për gratë pas
gjithë asaj. Fjala e fundit që shihet në këtë pjesë teatrale është ‘hope’, pra
shpresë, performancë kjo që brenda mbrëmjes u dha për dy herë me radhë, për
shkak të numrit të madh të të interesurave. Kurse krejt kjo mbrëmje ka vazhduar
me artisten afrikane të ishujve
Barlavento, në Teatrin Dodona.
Sipas
organizatorëve dhe drejtoreshës së Artpolis Zana Hoxha Krasniqi, Festivali feminist FemArt ka për qëllim t’i
vetëdijësojë gratë duke i nxitur ato që të marrin pjesë në vendimarrje, në
pronësi, që t’i thyejnë barrierat e gjykimeve dhe të paragjykimeve të shoqërisë
kosovare, siç ka bërë për vite me radhë.
Motoja
e këtij edicioni të FemArt është “Me Liri kundër Marres” këtë herë ka prekur
shtatëshin fatlum duke shënuar herën e shtatë të mbajtjes së këtij festivali, i
cili do të zgjasë poashtu shtatë ditë.
Në ditët në vazhdim do të organizohen disa konferenca, tryeza dhe mbrëmje poetike me gra dhe vajza të cilat i kanë gdhendur pilarët e Feminizmit në Kosovën e pasluftës. FemArt është festival feminist që ka për qëllim ngritjen dhe vetëdijesimin e grave dhe vajzave lidhur me paragjykimit gjinore. FemArt organizohet nga Qendra për art dhe komunitet – Artpolis, të cilët sivjet kanë shënuar gjithashtu dhjetë vjetorin e themelimit.Rrona Jaka/ KultPlus.com
Për herë të shtatë, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon
festivalin FemArt – Festivali Rajonal për Artiste, që do të mbahet në Prishtinë
nga sot deri më 16 Qershor, 2019 (7 ditë).
Moto e festivalit këtë vit është ‘Me Liri kundër Marres’ (ang: Freedom vs
Shame) duke i inkurajuar gratë të marrin pronësinë mbi jetët e tyre dhe në
vendim-marrje, duke promovuar një jetë pa paragjykime e gjykime. Duke qenë të
gjykuara dhe të turpëruara nga shoqëria patriarkale në vazhdimësi, moto e festivalit
FemArt ka për qëllim të rrisë vetëdijen dhe të fuqizojë gratë pa marrë parasysh
përkatësinë etnike, sociale, raciale apo preferencave seksuale.
Përveç rreth 200 artisteve dhe aktivisteve nga Kosova, Rajoni, Evropa,
Amerika, Azia dhe Afrika, festivali do t’i angazhojë 30 vullnetarë/e, të
rinj/reja nga të gjitha komunitetet në Kosovë, në mënyrë që ta ngritë
pjesëmarrjen e rinisë në çështjen e forcimit të rolit të gruas në Kosovë dhe
rajon dhe ndarjen e përvojave.
Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20 aktiviteteve për
përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës, organizuar në bashkëpunim
me komunën e Prishtinës.
Grand Hapja e Festivalit FemArt 2019, do të bëhet në objektin shumë të
vlerësuar para luftës në Kosovë, ku krerët më të mëdhenj të qeverisë së asaj
kohe kanë gjetë shërbimin dhe akomodimin e klasit botëror, ndërsa tani i lënë
pas dore, i shkatërruar, i përfolur si dhe bartës i historisë së trishtuar, i
krimeve gjatë konfliktit në Kosovë, në Hotel Grand. Jo rastësisht festivali do të
hapet në po këtë hotel, përmes ekspozitës shumë të veçantë të artistes së
shquar, pjesëmarrëse në Bienalja e Venecias 2018 – Eliza Hoxha, të titulluar
“Bëhu fytyra ime” dhe më pas e përcjellur me performancën “E asaj…” nga
artistet Agnes Nokshiqi dhe Mjellma Goranci.
FemArt ka sjellë disa performanca dhe shfaqje teatrale që do të organizohen
në lokacione të ndryshme, në Prishtinë. Në Teatrin Oda prezantohet Drag
Mbretëreshat “Queendom” nga Hungaria, një performancë interseksionale e
performancave bashkëkohore, teatrit fizik dhe performancave “drag”; Në Teatrin
Kombëtar të Kosovës do të shfaqet performanca e një trupe artistësh “Etymos”,
nga Italia, me një koreografi të veçantë, prodhim i kompanisë Motus; Regjisorja
Arlinda Morina, prezanton performancën premierë “Kanuni i gruas”, produksion i
Artpolis-it dhe performuar nga artistet profesioniste të Kosovës, në
Bibliotekën Kombëtare; Ndërkaq performanca artistike e Uresa Ahmetit e quajtur
“Vagina viktimë” përcjellur me Slam Poetry do të luhet në Teatrin ODA; Shfaqja
teatrale e shumë pritur “Le Grand Cahier” nga Japonia, do të jepet në teatrin
ODA, ku tema zhvillohet mbi binjakët të evakuar në shtëpinë e gjyshes gjatë
luftës, e cila i abozon duke i përdorur si fuqi punëtore. Si i mbijetojnë
makthit dhe si do të veprojnë kur ta takojnë babain e tyre?, do ta kuptojmë
pasi ta përcjellim shfaqjen.
Nuk do të mungojë mbrëmja artistike tashmë tradicionale “Poezi për Fuqi” që
do të mbahet në “Menza Ramiz Sadiku” me emra të shquar të poezisë feministe,
autore shqiptare të njohura nga Greqia, Franca, Maqedonia Veriore, Shqipëria e
Kosova duke u shoqëruar me muzikë të zgjedhur. Ndërkaq edhe Murali, poashtu
tradicional në kuadër të festivalit, do të inaugurohet në Qendrën e Studentëve,
me temën #Epathyer në bashkëpunim me MuralFest nga Ferizaji, që për temë do të
ketë fuqizimin dhe promovimin e të Drejtave të Grave.
Një ekspozitë shitëse e titulluar “Zambaku i Luginës”, e kuruar nga Njomëza
Luci, do të organizohet në Teatrin Oda, ku do të prezantohen punimet e
viktimave të trafikimit dhe viktimave potenciale të trafikimit, e gjithë kjo
nën përcjelljen e muzikës të ekzekutuar nga Vala Mulliqi. Fjalë hyrëse do të
ketë nga përfaqësues të BE-së.
Punëtoritë do të jenë të shumta dhe të ndryshme, nisur nga bendi portugez
“Yemadas” që do të japin punëtori në rrugë “Bëhu ritmi”, për vallëzime dhe
këndim afrikan, në sheshin e Prishtinës dhe në Fushë Kosovë; në Teatrin Oda do
të mbahet punëtoria e dizajnit “Krijimi i posterave feminist” të udhëhequr nga
Blerta Hoçia, Shqipëri dhe Silvia Basso, Itali; Do të pasojë pastaj prezantim
nga Silvia Basso “Bisedë me Silvia Basso: Ilustrimi, gjuha dhe Inovacioni”;
Masterklasë me Rina Zhubin në po ashtu në Teatrin Oda “Gratë në Wikipedia
Shqip” + edit – a – thon, ku pjesëmarrëset do të informohen dhe trajnohen rreth
redaktimit për të vendosur dhe përditësuar të dhëna në Wikipedia Shqip, me tema
për gratë; dhe në ditën e pestë pjesëmarrësit/et e festivalit do të shkojnë në
Etno fshati Kukaj, ku përmes “Kyçu + Angazhohu + Frymëzohu” do të diskutojnë,
relaksohen dhe njëkohësisht të inspirohen me shkëmbimin e përvojave.
Edicioni i 7-të i festivalit FemArt do të përmbajë disa panele diskutimi me
temat nga më të ndryshmet, si: “Gratë artiste në vendimmarrje”;
“Promovueset e reja të paqes nga rajoni ” e po ashtu edhe në kuadër të
promovimit të librit të autores Vjollca Krasniqi, do të hapet paneli “Dialogu
ndërgjenerata i aktivizmit feminist në ish-Jugosllavi”; Ndërkaq
konferenca me titull: #Epathyer / Vendi i gabuar, koha e gabuar – 20 vjet pas i
përfshin dy panele që trajtojnë temën e të mbijetuarave të dhunës seksuale – 20
vjet pas, si dhe rolin e shtetit në njohjen dhe trajtimin e tyre. Konferenca e
dytë #Epathyer/Shfuqizimi i marrës, do të trajtojë dhe prezantojë promovimin e
shëndetit seksual dhe riprodhues të grave. Disa nga panelistet që do të
kontribuojnë në diskutime janë: Feride Rushiti, Vjollca Krasniqi, Vjosa
Berisha, Antigona Dajakaj, Besa Luzha, Dijana Milošević, Ilirjana Banjska,
Arijana Qosaj Mustafa, Arta Bunjaku Agani, etj.
FemArt do të jetë i pasur me koncerte të larmishme ku gjeneratat e ndryshme
do ta gjejnë veten dhe ti shijojnë mbrëmjet, si: në Teatrin ODA, nën tingujt e
bukur të muzikës së këngëtares së talentuar LUCIBELA, që vjen nga
Cabo-Verdean-e, të São Nicolau, (një nga ishujt Barlavento), e cila me ritmin
dhe energjinë e pashterur do të këndojë në “Nderim të Cesaria Evora-së”; në
natën e tretë të festivalit do të vallëzohet me tingujt hip-hop të formës
alternative & techno, të performur nga artistja amerikane LiKWUiD, e paraprirë
“warmup” nga LILAC ndërsa Gërmia Finale do të përmbyllë edicionin e
shtatë të festivalit FemArt, me një koncert madhështor, në Amfiteatrin në
Gërmi, ku për fillim ‘warmup’ do të performojnë Evolution Dance,më pastaj
Marsela Çibukaj & Vitmar Basha do të performojnë këngët më të reja nga
albumi i tyre dhe në fund mysafirët specialë, bendi “Yemadas” nga Portugalia.
Donatorët e festivalit FemArt janë: Bashkimi Europian, Kvinna till Kvinna,
Austrian Development Cooperation, UNFPA, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe
Sportit, Komuna e Prishtinës, UNWOMEN, Cfd, Unë e Du Kosovën, IPKO Foundation,
Koalicioni K10, Hotel International Prishtina.
Përkrahësit Institucional dhe medial: Biblioteka Kombëtare e Kosovës- “Pjetër Bogdani”, Teatri Dodona, Muzeu i Kosovës, Teatri Oda, KultPlus./KultPlus.com
Për herë të shtatë, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt – Festivali Rajonal për Artiste, që do të mbahet në Prishtinë gjatë datave 10-16 Qershor, 2019 (7 ditë).
Moto e festivalit këtë vit është ‘Me Liri kundër Marres’ (ang: Freedom vs Shame) duke i inkurajuar gratë të marrin pronësinë mbi jetët e tyre dhe në vendim-marrje, duke promovuar një jetë pa paragjykime e gjykime. Duke qenë të gjykuara dhe të turpëruara nga shoqëria patriarkale në vazhdimësi, moto e festivalit FemArt ka për qëllim të rrisë vetëdijen dhe të fuqizojë gratë pa marrë parasysh përkatësinë etnike, sociale, raciale apo preferencave seksuale.
Përveç rreth 200 artisteve dhe aktivisteve nga
Kosova, Rajoni, Evropa, Amerika, Azia dhe Afrika, festivali do t’i angazhojë 30
vullnetarë/e, të rinj/reja nga të gjitha komunitetet në Kosovë, në mënyrë që ta
ngritë pjesëmarrjen e rinisë në çështjen e forcimit të rolit të gruas në Kosovë
dhe rajon dhe ndarjen e përvojave.
Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20
aktiviteteve për përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës,
organizuar në bashkëpunim me komunën e Prishtinës.
Grand Hapja e Festivalit FemArt 2019, do të
bëhet në objektin shumë të vlerësuar para luftës në Kosovë, ku krerët më të
mëdhenj të qeverisë së asaj kohe kanë gjetë shërbimin dhe akomodimin e klasit
botëror, ndërsa tani i lënë pas dore, i shkatërruar, i përfolur si dhe bartës i
historisë së trishtuar, i krimeve gjatë konfliktit në Kosovë, në Hotel Grand.
Jo rastësisht festivali do të hapet në po këtë hotel, përmes ekspozitës shumë
të veçantë të artistes së shquar, pjesëmarrëse në Bienalja e Venecias 2018 – Eliza
Hoxha, të titulluar “Bëhu fytyra ime” dhe më pas e përcjellur me performancën
“E asaj…” nga artistet Agnes Nokshiqi dhe Mjellma Goranci.
FemArt ka sjellë disa performanca dhe shfaqje
teatrale që do të organizohen në lokacione të ndryshme, në Prishtinë. Në Teatrin
Oda prezantohet Drag Mbretëreshat “Queendom” nga Hungaria, një performancë
interseksionale e performancave bashkëkohore, teatrit fizik dhe performancave
“drag”; Në Teatrin Kombëtar të Kosovës do të shfaqet performanca e një trupe
artistësh “Etymos”, nga Italia, me një koreografi të veçantë, prodhim i
kompanisë Motus; Regjisorja Arlinda Morina, prezanton performancën premierë “Kanuni
i gruas”, produksion i Artpolis-it dhe performuar nga artistet profesioniste të
Kosovës, në Bibliotekën Kombëtare; Ndërkaq performanca artistike e Uresa
Ahmetit e quajtur “Vagina viktimë” përcjellur me Slam Poetry do të luhet në Teatrin
ODA; Shfaqja teatrale e shumë pritur “Le Grand Cahier” nga Japonia, do të jepet
në teatrin ODA, ku tema zhvillohet mbi binjakët të evakuar në shtëpinë e
gjyshes gjatë luftës, e cila i abozon duke i përdorur si fuqi punëtore. Si i
mbijetojnë makthit dhe si do të veprojnë kur ta takojnë babain e tyre?, do ta
kuptojmë pasi ta përcjellim shfaqjen.
Nuk do të mungojë mbrëmja artistike tashmë
tradicionale “Poezi për Fuqi” që do të mbahet në “Menza Ramiz Sadiku” me emra
të shquar të poezisë feministe, autore shqiptare të njohura nga Greqia, Franca,
Maqedonia Veriore, Shqipëria e Kosova duke u shoqëruar me muzikë të zgjedhur.
Ndërkaq edhe Murali, poashtu tradicional në kuadër të festivalit, do të inaugurohet
në Qendrën e Studentëve, me temën #Epathyer në bashkëpunim me MuralFest nga
Ferizaji, që për temë do të ketë fuqizimin dhe promovimin e të Drejtave të
Grave.
Një ekspozitë shitëse e titulluar “Zambaku i
Luginës”, e kuruar nga Njomëza Luci, do të organizohet në Teatrin Oda, ku do të
prezantohen punimet e viktimave të trafikimit dhe viktimave potenciale të
trafikimit, e gjithë kjo nën përcjelljen e muzikës të ekzekutuar nga Vala
Mulliqi. Fjalë hyrëse do të ketë nga përfaqësues të BE-së.
Punëtoritë do të jenë të shumta dhe të
ndryshme, nisur nga bendi portugez “Yemadas” që do të japin punëtori në rrugë “Bëhu
ritmi”, për vallëzime dhe këndim afrikan, në sheshin e Prishtinës dhe në Fushë
Kosovë; në Teatrin Oda do të mbahet punëtoria e dizajnit “Krijimi i posterave
feminist” të udhëhequr nga Blerta Hoçia, Shqipëri dhe Silvia Basso, Itali; Do
të pasojë pastaj prezantim nga Silvia Basso “Bisedë me Silvia Basso: Ilustrimi,
gjuha dhe Inovacioni”; Masterklasë me Rina Zhubin në po ashtu në Teatrin Oda “Gratë
në Wikipedia Shqip” + edit – a – thon, ku pjesëmarrëset do të informohen dhe
trajnohen rreth redaktimit për të vendosur dhe përditësuar të dhëna në
Wikipedia Shqip, me tema për gratë; dhe në ditën e pestë pjesëmarrësit/et e
festivalit do të shkojnë në Etno fshati Kukaj, ku përmes “Kyçu + Angazhohu +
Frymëzohu” do të diskutojnë, relaksohen dhe njëkohësisht të inspirohen me
shkëmbimin e përvojave.
Edicioni i 7-të i festivalit FemArt do të
përmbajë disa panele diskutimi me temat nga më të ndryshmet, si: “Gratë artiste në vendimmarrje”; “Promovueset
e reja të paqes nga rajoni ” e po ashtu edhe në kuadër të promovimit të librit
të autores Vjollca Krasniqi, do të hapet paneli “Dialogu ndërgjenerata i
aktivizmit feminist në ish-Jugosllavi”;
Ndërkaq konferenca me titull: #Epathyer / Vendi i gabuar, koha e gabuar
– 20 vjet pas i përfshin dy panele që trajtojnë temën e të mbijetuarave të
dhunës seksuale – 20 vjet pas, si dhe rolin e shtetit në njohjen dhe trajtimin
e tyre. Konferenca e dytë #Epathyer/Shfuqizimi i marrës, do të trajtojë dhe
prezantojë promovimin e shëndetit seksual dhe riprodhues të grave. Disa nga
panelistet që do të kontribuojnë në diskutime janë: Feride Rushiti, Vjollca
Krasniqi, Vjosa Berisha, Antigona Dajakaj, Besa Luzha, Dijana Milošević,
Ilirjana Banjska, Arijana Qosaj Mustafa, Arta Bunjaku Agani, etj.
FemArt do të jetë i pasur me koncerte të
larmishme ku gjeneratat e ndryshme do ta gjejnë veten dhe ti shijojnë mbrëmjet,
si: në Teatrin ODA, nën tingujt e bukur të muzikës së këngëtares së talentuar LUCIBELA,
që vjen nga Cabo-Verdean-e, të São Nicolau, (një nga ishujt Barlavento), e cila
me ritmin dhe energjinë e pashterur do të këndojë në “Nderim të Cesaria
Evora-së”; në natën e tretë të festivalit do të vallëzohet me tingujt
hip-hop të formës alternative & techno, të performur nga artistja amerikane
LiKWUiD, e paraprirë “warmup” nga LILAC
ndërsa Gërmia Finale do të përmbyllë edicionin e shtatë të festivalit
FemArt, me një koncert madhështor, në Amfiteatrin
në Gërmi, ku për fillim ‘warmup’ do të performojnë Evolution Dance,më pastaj Marsela
Çibukaj & Vitmar Basha do të performojnë këngët më të reja nga albumi i
tyre dhe në fund mysafirët specialë, bendi “Yemadas” nga Portugalia.
Donatorët e festivalit FemArt janë: Bashkimi
Europian, Kvinna till Kvinna, Austrian Development Cooperation, UNFPA,
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prishtinës, UNWOMEN,
Cfd, Unë e Du Kosovën, IPKO Foundation, Koalicioni K10, Hotel International Prishtina.
Përkrahësit Institucional dhe medial: Biblioteka Kombëtare e Kosovës- “Pjetër Bogdani”, Teatri Dodona, Muzeu i Kosovës, Teatri Oda, KultPlus./KultPlus.com
Dita e fundit e festivalit FemArt ka sjellë në Prishtinë performancën teatrale “Vajzat”, me autore Jillian Greenhalgh. Performancë e cila është pjesë e projektit Magdalena, shkruan KultPlus.
Gratë e zgjedhura për këtë performancë qëndronin të ulura në tavolinën e mbuluar më të zezë, mbi të cilën qëndronin objekte të ndryshme të cilat ato i kishin zgjedhur, objekte që fshihni histori prapa tyre. Tavolina kishte dy karrige, një ku ulej treguesja e historisë dhe tjetra për përcjellësin e festivalit i cili ulej pranë saj për të dëgjuar historinë që ajo do i zbulonte. Në mesin e grave që sollën historitë e tyre ishin Meli Qena, Valdete Idrizi, Aurita Agushi, Genta Ramadani, Mina Nikolic, Shqipe Gashi, Reneta Duda, Qendresa Loki.
Pjesa intriguese e kësaj performance ishte fakti se në tavolinë gjendeshin disa objekte. Kështu treguesja e historisë përzgjidhte se cilën histori të tregonte, të fshehtën e cilit objekt të vinte në pah. Kështu pjesëmarrësit e kësaj performance uleshin me radhë, herë te njëra grua e herë te tjera. E kur e gjitha përfundoi ata lanë Galerinë e Fakultetit të Arteve më histori të ndryshme të dëgjuara nga e njëjta grua. Kjo mënyrë e përzgjedhjes së historive solli diskutime edhe pas përfundimit të performancës, pasi që, pjesëmarrësit ndanin me njëri-tjetrin historitë që dëgjuan duke u munduar që të zbërthenin ngjarjen e plotë që shpërfaqnin objektet mbi tavolina.
Autorja e saj Jillian Greenhalgh, e cila është edhe pjesë e stafit të projektit Magdalena tregoi për KultPlus, më shumë për projektin dhe performancën.
“Projektin Magdalena e kemi filluar në vitin 1986, Rrjeti Ndërkombëtar i Grave në Teatër Bashkëkohorë dhe është në gjithë botën për momentin. Kemi shumë festivale gjatë gjithë kohës nën ombrellën e projektit Magdalen e që është për gra. Kështu kam takuar edhe Zana Krasniqin, drejtoreshën e festivalit gjatë pjesëmarrjeve në Beograd dhe edhe në Danimarkë. Zana e ka parë këtë performncë dhe na ka ftuar pra jemi dy gra, e që të dyja kemi festivalet tona për gratë”, tha ajo.
Kjo performancë e cila është shfaqur në shumë vende të botës tani ka edhe Kosovën në hartën e vendeve ku është shfaqur.
“Performancën e kam bërë në shumë vende, është një strukturë me të cilën unë çdoherë vi dhe me një punëtori 20 orësh ku mbledhim historitë, objektet, rregullojmë tavolinat dhe praktikojmë. Gjëja më e rëndësishme sipas meje është të marrësh në kontroll tavolinën. Gratë duhet që ta marrin situatën në kontroll dhe historitë, të mos shfaqin emocione e as të jenë sentimentale. Thjeshtë të dhurojnë historitë si një dhuratë për çdo njërin nga pjesëmarrësit”, u shpreh autorja.
Në këtë performancë çdo grua kishte rreth 10 histori për të treguar, histori të cilat lidheshin rreth një personazhi, një lidhje që ato e kanë zgjedhur, një person, nënë, motër, gjyshen apo këdo tjetër.
“Është një performancë e cila funksion në çdo vend, së fundi e kam shfaqur edhe në Gjermani dhe në Francë dhe pas Kosovës do të shkoj në Brazil. Atje do e bëjë të njëjtën performancë por vetëm me burra, pra do e përdor të njëjtën strategji. Pres më padurim të shoh sesi do të ec pasi që duhet të jesh i guximshëm por edhe i ndjeshëm në të njëjtën kohë gjatë performancës”, përfundoi ajo.
Projekti Magdalena është një rrjet dinamik ndër-kulturor i teatrit dhe performancës së grave, duke lehtësuar diskutimin, mbështetjen dhe trajnimin kritik. Është një lidhje për grupet e ndryshme të performancës dhe individët, interesi i përbashkët i të cilëve qëndron në angazhimin për të siguruar vënien në pah të përpjekjeve artistike të grave./ KultPlus.com
FemArt ka zbuluar dje muralin “FemArt – WE RUN THE SHOW”, të realizuar nga studentet e Fakultetit të Arteve në Prishtinë, Aurela Hajdini, Rrezarta Berbatovci, Olta Qeska, Aurrita Katona, Drenusha Dalipi, Puhizë Mjeku, Renea Begolli, Albana Bislimi dhe Luiza Thaqi, mentoruar nga Rudina Xhaferri, shkruan KultPlus.
FemArt këtë vit ka dashur që mesazhet e veta ti përcjell edhe përmes muraleve. Për ta bërë këtë ata kanë zgjedhur një nga muret afër Pallatit të Rinisë, Kulturës dhe Sportit për ta ngjyrosur. Mbishkrimet seksiste dhe shkarravinat e vendosura në atë mur u shndërruan në një mural fuqizues për gratë duke shpërfaqur pengesat që hasin ato gjatë jetës.
Murali është realizuar nga studentët të cilat më shumë dashuri e kanë punuar atë. Një mural i cili ka për qëllim që të rinjtë gjersa kalojnë andej të magjepsen me këtë vepër arti dhe jo të lexojnë mbishkrime seksiste që do nguliteshin në mendjet e tyre tha për KultPlus Drenusha Dalipi, njëra nga studentet e cila zbuloi më shumë për muralin dhe punën e tyre.
“Kemi dashur që të sjellim fuqizimin e femrës por aty gjenden edhe disa elemente të cilat lidhen më të. Fillimisht është një portë e cila sjellë rrugën drejt fuqizimit por edhe pengesat që ajo hap. Po ashtu ka edhe elemente të tjera si cikli menstrual, lindja, pastaj femra të cilat nuk e marrin vullnetin që dalin në pah, të tjera të cilat nuk dëshirojnë që të depilohen, femra të ndryshme të cilat kanë karaktere të ndryshme por që janë vetvetja. Nuk kemi nevojë që të jemi perfekt thjeshtë vetvetja”, tha ajo duke treguar se në qendër bie vajza me diellin prapa e që paraqet shkëlqim.
Realizimi i murali u ka marrë pesë ditë punë mirëpo puna e tyre ka hasur edhe në vështirësi kjo pasi që ato janë penguar për të realizuar muralin ka treguar Jeta Berisha pjesë e stafit të Festivalit FemArt. Ajo tutje tha për KultPlus se akoma nuk dihet se çfarë do të ndodh më muralin pasi që i njëjti është kërkuar që të largohet dhe muri të kthehet siç ka qenë.
“Të martën është ndaluar puna nga inspektorë të Komunës së Prishtinës. Ndërsa sot kemi marrë një dokument nga Drejtoria për Shërbime Publike ku kërkohet që pas festivalit murali të kthehet në gjendjen e mëparshme. Ajo që po kërkohet është absurde pasi që kthimi i muralit në gjendjen e mëparshme nënkupton edhe kthimin e mesazheve seksiste”, tha ajo duke theksuar se edhe në fillim e kanë pasur të vështirë sigurimin e lejes për ta realizuar këtë mural duke marrë pëlqimin e Drejtorisë së Kulturës së Pallatit të Rinisë dhe Agjensioni Kosovar i Privatizimit.
Ky është viti i parë që festivali në kuadër të tij ka përfshirë edhe muralet. Ndërsa është bërë e ditur se festivali do të shikojë mundësit për ta vazhduar këtë aktivitet edhe në të ardhmen./ KultPlus.com
Festivali FemArt po vazhdon të pushtojë Prishtinën me punët artistike të cilat po shpalosen në kuadër të edicionit të 6-të. Kështu gërshetimi i artistëve si Ilina Arsova Visual, Fjolla Ferati, Albulena Jashari, Shqipe Mehmeti, Florentina Pllana, Rozafa Shpuza , Fjolla Bislimi, Shpatina Fejzullahu, Anida Basha dhe Arbian Kahrimab, Anita Ramshaj, Šehida Miftari, Ardiana Shala -Prishtina , Vlora Kosumi, dhe Milica Milović- Kinolli, solli një ekspozitë kolektive të fuqishme, shkruan KultPlus.
Këta artistë, të njohur ndryshe edhe si artistë feminist, të paktën përmes punimeve të cilat i ekspozuan në ekspozitën “Arti Kolektiv Feminist” ngjallën mesazhe të fuqishme tek të pranishmit përmes punimeve të tyre e që në fokus kishin gratë. Një thirrje përmes artit që jeta ju takon vet grave dhe ato udhëheqin.
Pikërisht shpalosja e misionit të festivalit përmes artit vizual dhe numri i madh i aplikimeve në këtë fushë e ka lumturuar drejtoreshën festivalit, Zana Hoxha Krasniqi.
“Sivjet në FemArt kemi pasur një numër jashtëzakonisht të madh të aplikimeve të artiste të artit vizual, një numër ky i aplikimeve më i madh se në të gjitha fushat tjera. Kjo që po shihni sonte është një ekspozitë e cila vjen nga kuratoret si ekspozitë e punimeve të artistëve të cilat janë përputhur më së miri më temën e sivjetshëm të FemArt-it, me identitetin e saj”, u shpreh ajo.
Ekspozita është kuruar nga Majlinda Shefkiu dhe Stefana Stojilković.
Për KultPlus Stefana Stojilković, tha se kjo ekspozitë është munduar që të sjellë punime të cilat edhe pse të ndryshme ngërthen shumë bukur në një ekspozitë të vetme.
“Koncepti i ekspozitës ka qenë një tendencë e jona për të sjellë shumë gjëra së bashku. Këtë vit kemi pasur më shumë artistë dhe kemi dashur që të gjithëve të ua japim mundësinë për të ekspozuar punën e tyre dhe ata kanë qenë fantastik, me punime shumë cilësore”, u shpreh ajo duke shtuar se shpreson që edhe në të ardhmen do të vazhdojë kjo traditë e bashkimit të artistëve feministë përmes ekspozitave.
Në mesin e punimeve ishte edhe punimi nga Anida Basha dhe Arbian Kahrimab para të cilit edhe u bë hapja e kësaj ekspozitë. Një punim i cili njëlloj si të tjerët kishte në fokus gratë por që theksin e tij e vendoste të martesat e hershme. Në sfond dëgjohej kënga “Palinë” nga “Andrra” një artistë e cili po ashtu si festivali, mision e ka fuqizimin e grave. Këngë kjo që i shoqëronte vizitorët nga një punim të tjetri duke zbuluar mesazhet prapa tyre dhe vlerësuar ato.
“Ne si temë për këtë ekspozitë e kemi përzgjedhur martesat e hershme të cilat ndodhin në vendin tonë. Mesazhi që ne kemi dashur që të përcjellim është rëndësia e edukimit të vajzat e reja. Martesat e vajzave të reja duke qenë ato të detyruara apo më vet dëshirë, e ndalon edukimin dhe realizimin e shumë ëndrrave që ato vajza do të kenë”, tha artistja pjesëmarrëse Anida Basha për KultPlus.
Sot është dita e fundit e edicionit të 6-të të FemArtit. KultPlus gjatë ditës do të ju mbajë të informuar për ngjarjet e këtij festivali të cilat janë të hapura edhe për publikun./ KultPlus.com
