Nesër më datë 29 Korrik 2020 në ora 20:30, në lulishten e Akademisë Marubi do të mbahet shfaqja publike e një përzgjedhje të filmave studentorë të prodhuar gjatë vitit akademik 2019-2020., shkruan KultPlus.
Në kushtet e pandemisë COVID-19, hyrja në lulishten e AFMM do të bëhet vetëm me maskë dhe do të kushtëzohet me matjen e temperaturës.
Kujdes: numri i ulëseve dhe spektatorëve do të jetë i kufizuar. /KultPlus.com
Më 11 qershor 1988 u nda nga jeta Gegë Marubi, fotograf dhe atdhetar i shquar.
U lind në Shkodër në vitin 1907 në familjen e fotografit të njohur Kel Marubi. Familja Marubi historisë së fotografisë shqiptare i ka dhënë kontributin më të madh të mundshëm.
Ata kanë kaluar nëpër duar mbi 15.000 foto, negativë që shënojnë ngjarjet më të rëndësishme të kohës, personalitetet me rëndësi, pamje nga jeta shqiptare, veshjet, kostumet, dasmat dhe tërë jetën etnografike shqiptare.
Muzeu Kombëtar i Fotografisë ”Marubi” në Shkodër është një thesar që përfshin një arkiv prej mbi 500 000 negativash, që përshkruajnë familjet, qytetarët, ushtarë, politikanë dhe tregtarët lokalë në Shkodër, momentet e përditshmërisë dhe ngjarjet historike nga mesi i shekullit XIX deri në fund të shekullit XX.
Ai ishte fotografi i fundit i familjes dhe vlerësohet si një nga fotografët më të shquar në Ballkanit të brezit të tij. / KultPlus.com
Fotografia nuk është vetëm art, nuk përcjell vetëm kulturë. Fotografia është histori. Pikërisht për këtë arsye, arti bashkohor kërkon herë pas here ndihmën e fotografisë së arkivuar, për të përçuar përmes saj, lidhjen mes kohëve dhe brezave, problematikave përkatëse po ashtu.
Në Shqipëri, historia e fotografisë zë fill me italianin Pietro Marubbi, i cili u vendos në qytetin e Shkodrës, gjysmën e dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Në vitin 1856, këtu ai çeli studion e parë të fotografisë.
Duke mos pasur fëmijë, ndihmësit e parë dhe vijuesit besnikë në fushën e fotografisë ishin fëmijët e kopshtarit të tij, Rrok Kodheli nga zona e Zadrimës. Dy djemtë, Mati dhe Kel Kodheli u dërguan në studion “Sebastianutti & Benque” në Trieste, për të mësuar mbi mjeshtërinë dhe sekretet e fotografisë. Me vdekjen e parakohshme të Mati Kodhelit, studioja u vazhdua nga Kel Kodheli, i cili trashëgoi edhe mbiemrin e Pietro Marubbit.
Më tej puna u vazhdua nga i biri i tij, Gegë Marubi, i cili studioi për fotografi dhe kinematografi në studion e vëllezërve Lumière, në Francë. Ajo çka vihet re në tre brezat e fotografëve është dëshira për të qenë bashkohorë me epokën, kontekstin dhe problematikat social-estetike dhe teknologjike të kohës.
Në Shkodër, ndërkohë u hapën edhe studio të tjera fotografësh, si “Dritëshkroja e Kolës” (1886), “Fotografija Pici” (1924), “Foto Jakova” (1932), “Foto Rraboshta” (1943).
Me vendosjen e komunizmit në Shqipëri, kur çdo aktivitet privat u ndalua me ligj, në pamundësinë për ta përdorur e promovuar punën e tij dhe të paraardhësve, Gegë Marubi detyrohet t’ia dhurojë shtetit arkivin e famijes. Gjesti i tij u ndoq edhe nga fotografët e tjerë të qytetit.
Nga fondi i tyre u themelua fototeka “Marubi”, si sektori i Muzeut Historik të qytetit deri në vitin 2003, kohë kur kaloi si institucion më vete.
Muzeu Kombëtar i Fotografisë ”Marubi” në Shkodër është një thesar që përfshin një arkiv prej mbi 500 000 negativash, që përshkruajnë familjet, qytetarët, ushtarë, politikanë dhe tregtarët lokalë në Shkodër, momentet e përditshmërisë dhe ngjarjet historike nga mesi i shekullit XIX deri në fund të shekullit XX.
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi” ruan dhe promovon vlerat e një koleksioni fotografik që shtrihet nga gjysma e dytë e shekullit të nëntëmbëdhjetë e deri në fundin e shekullit njëzet, pjesë e të cilit janë Marubët e pasardhësit e tyre që kanë dokumentuar momente të rëndësishme të jetës shoqërore, kulturore, sportive e deri politike duke fiksuar kështu rrjedhën e pakthyeshme të kohës.
Ky muze është një prej trashëgimive më të rëndësishme të kulturës shqiptare, pasi ai dëshmon për më shumë se një shekull të historisë dhe hedh dritë mbi momente, njerëz dhe ngjarje të rëndësishme që shërbejnë si një pasaportë thelbësore për kulturën shqiptare./konica.al/ KultPlus.com
Fotografisti ikonik Pjetër Marubi, ia kishte arritur, atje brenda mureve të studios së tij të shkrepë një fotografi të jashtëzakonshme për kodeksin shqiptar të kohës.
Marubi, atje në errësirë, kishte bindur një grua malësore, me tipare të ashpra, të pozoi për të e zbuluar, ndoshta e bindur se Marubi nuk do e nxirrte sekretin.
Sekreti u ruajt deri në ditën kur një kuriozitet i çmendur gruaje zbuloi gruan e parë shqiptare të zhveshur në sytë e Pjetër Marubit, fotografit që nuk u martua kurrë, për arsye që ende nuk dihen./KultPlus.com
Qe një oborr si gjithë të tjerët, i rrethuar me mure, me pemë e shkurre, e prej ku shihej dera dhe dritarja e shtëpisë, shkalla dhe një parmak me shkopinj. Qe një oborr edhe në kuptimin e një selie ku mund të hynin e rrinin mbreti, princi e bajraktari, por edhe një strehë për katundarin dhe lypësin. Qe një oborr që kishte avantazhin e fotografimit me dritë natyrale.
Meqë duhej të rregullohej intensiteti i dritës, ai oborr mbulohej me një cohë që zbuste dritën duke u kthyer në një tendë ku rrihej për një kohë të shkurtër. Për këtë arsye ngjante si “tenda e takimit”, një vendtakim për të gjithë, vendas e të huaj që vinin e hynin aty për të takuar veten nëpërmjet Marubit.
Luçjan Bedeni, drejtor i Muzeut Kombëtar të Fotografisë “Marubi” në Shkodër, ka vite që merret me studimin e fillesave të Marubit si studio fotografike. Ambienti ku qe vendosur, koha e saktë kur u ngrit, fotografia e parë që u shkrep e jo vetëm, sepse fotografia është një prej arteve me të cilin ne qemë të njëkohshëm me botën. Së fundmi muzeu “Marubi” ka hapur një cikël bisedat që kanë të bëjnë me dinastinë Marubi. Vendndodhja dhe aktiviteti i studios së parë fotografike të ngritur nga Pietro Marubi në Shkodër ende nuk dihet. Viti 1856 mbetet data e themelimit të studios në Shkodër. Në tekstet e botuara gjejmë të shkruar se studioja e parë e pajisur me mjete të nevojshme të kohës u ndërtua gjatë viteve 1885-1890.
Vetë Bedeni, përmes bisedës “Tenda e takimit e një oborri”, sjell kërkimin-hulumtimin e tij për Marubët. Ky hulumtim ka të bëjë me kërkimin e gjurmëve të para të vendndodhjes së studios së Pietro Marubit dhe se si ai kryente aktivitetin; ku ndodhej kjo studio, sa e madhe ishte, cilët qenë “modelët” apo klientët që fotografonte ai. Bedeni ka përzgjedhur disa fotografi, të cilat kanë një lidhje me njëra-tjetrën, për të cilat ai do të japë edhe një shpjegim. Këto takime vijnë pas punëtorisë, “Atëherë dhe tani”, që hodhi dritë mbi si pozonin personazhet e Marubit, si visheshin, çfarë mimikash kishin, çfarë detajesh të tjera vëmë re në kompozimin e imazhit. Punëtoria “Atëherë dhe tani” rimori traditën e vjetër të fotografimit në studion e Marubëve duke e risjellë atë me personazhe të kohëve tona, po aq autentike sa ata të Marubit.
GJURMË TË PAFSHIRA
Studio “Marubi” sipas studimit të Bedenit përfshinte një mjedis prej 5 x 7 m të pozicionuar në kahun verilindor. Dy të tretat e pullazit dhe e tërë fasada ishin prej xhami, me qëllim që drita të hynte në sasi të barabartë, si nga sipër ashtu edhe anëve. Xhamat mbuloheshin me perde të mëdha bezeje, që lëviznin sipas nevojës për dritë. Aparatet e para fotografike që përdorën qenë me përmasa 30 x 40 cm të markave franceze e gjermane me kasetë për dy negativë 26×31 dhe 21×27 cm. Fotografimi me këtë aparat bëhej në hije, në natyrë. Më vonë hyri në përdorim aparati me përmasat 18×24 e 13×18 cm, i mbështetur në trekëmbësha druri. Bedeni shënon se studio fotografike “Marubi” nuk prodhoi vetëm për nevojat personale apo familjare të qytetarëve. Fotografitë me interes etnografik, historik apo gjeografik ilustruan me dhjetëra vepra të autorëve të huaj për Shqipërinë, ose u botuan në trajtën e kartolinave. “Fotografitë e saj janë një pasuri të rrallë për historianët, etnografët, arkitektët, urbanistët, artistët, etj.
Grupe patriotësh, bajraktarë e kryengritës, përfaqësues të Komisionit të Kufijve, delegatë e politikanë, gra e burra me veshje qyteti, fshati e malësie, pozojnë të gjithë brenda një oborri shkodran. Krerët e Mirditës të ardhur në Shkodër me rastin e vdekjes së Bib Dodës pozojnë tek i njëjti oborr me kalldrëm e mur me gurë Kiri. Nga një kënd tjetër pozojnë dhe Marash Uci e t’bijt e Calit”, shënon ai. Më tutje vëren se gjejmë në këto dy foto të njëjtën skenë, por me kënd fotografimi të ndryshëm. Personazhet pozojnë veçmas e bashkë përballë fotografit, që me stativin e tij të fiksuar në një vend lëviz vetëm këndin e objektivit të tij në oborr. Në njërën prej fotografive, atë të parën, dritarja është thuajse në profil, ndërsa tek e dyta është në mes e përballë. “Pas dritares shikojmë derën që përsëritet në dy foto e më pas në vazhdimin e të gjithë imazheve tjera gjejmë të përsëritet cepi i një shkalle. Gjithashtu, po të futemi në brendësi të këtyre fotografive ndjejmë gjurmët e stinëve prej veshjes së njerëzve si dhe prej gjendjes, pranisë apo mungesës së gjetheve të pemëve. Por nga kjo kuptojmë që fotografi e paska përdorur këtë oborr për një kohë të gjatë duke fotografuar personazhe, të cilët i vendos herë ulur e herë në këmbë, herë mbështetur në një gurë e herë në një pod”, thotë Bedeni. Sipas tij, çdo njëra prej këtyre fotografive mbetet shumë interesante për të analizuar se si fotografi e shndërron oborrin në një skenë ku improvizon shkrepjen e fotografive të tij. Duke parë fotografitë, veç subjekteve që pozonin, njëkohësisht hedhim vështrimin rrotull oborrit. “Ndër këto imazhe të bën përshtypje fotografia e Mati Kodhelit, një ndër të rrallat e gjendura në arkivë. Ky imazh mbetet i veçantë për faktin se dallohet ndërhyrja e fotografit që kujdeset për çdo detaj. Nga sa kuptohet, poza është marrë në një ditë të ftohtë sepse pemëve u kanë rënë gjethet. Fotografi është kujdesur që gardhi ku do të pozojë personi të jetë sa më i plotë me drurë e rrënjë të marra nga diku tjetër. Por, më interesantja aty është marrëdhënia me dritën. Në të majtë shikojmë një mekanizëm ingranazhesh, e cila lart komandon një tendë që zbut dritën e fortë dhe kontrastet e vrazhda duke e kthyer atë oborr nga eksterier në interier”, ndalet Bedeni në hulumtimin e tij. Imazhet e përzgjedhura ofrojnë një version të besueshëm të kontekstit të realizimit të fotografive të para të Marubit. Ato mbase na sugjerojnë se e gjithë kjo histori fillon nga një oborr karakteristik shkodran, që ishte skena ku erdhën e pozuan subjektet e ndryshme/ Fatmira Nikolli, Gazeta Shqiptare. / KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi” do të bëjë hapjen e ekspozitës “Dinastia Marubi: Njëqind vite të studios fotografike shqiptare ” e kuruar nga Kim Knoppers.
Ekspozita do të
paraqesë një përzgjedhje imazhesh nga arkiva e Marubëve (1856- 1959) që kanë
qenë pjesë e ekspozitës me të njëjtin titull të hapur në Muzeun e Fotografisë
FOAM Amsterdam, më 2016.
Kjo ekspozitë vjen si një bashkëpunim me Muzeun e Fotografisë FOAM në Amsterdam, Holandë./ KultPlus.com
Një nga fotot më të bukura të Deklaratës së Pavarësisë, ndodhet në Muzeun e Fotografisë Marubi.
E fotografuar nga Kel Marubi në 25 vjetorin e kësaj ngjarjeje të rëndësishme historike, vjen në ditët tonë falë objektivit të kujdesshëm të fotografit, i cili është njohur edhe për veprimtarinë e tij patriotike. Kel Marubi e konsideronte këtë foto si të shenjtë për vetë vlerën që ka për shqiptarët./ KultPlus.com
Celet në Milano të Italisë, ekspozita “Rituali Fotografik” me fotografi e negativë të Muzeut Kombëtar të Fotografisë Marubi, kuruar nga Zef Paci.
E pranishme në ceremoni ishte Ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro si edhe Presidenti i Trienales, arkitekti i mirënjohur Stefano Boer.
Kjo ekspozitë, iniciuar e mbështetur nga Ministria e Kulturës, që shënon një ngjarje të rëndësishme në kuadrin e Vitit të Skënderbeut, përshkon 100 vjet nga historia e Shqipërisë, përmes portreteve që kalojnë para kameras së Marubit e më pas të fotografëve të tjerë të cilët fiksojnë momente kyç të jetës njerëzore shqiptare.
“Një ritual elegant oksidental të kuruar deri në detaje, që alternonte portretet me veshje tradicionale, me vështrime befasuese, sidomos femërore që nga ezmerja deri te turçelesha, nga lypsarja deri te madama, duke e kthyer çdo portret në një arketip.
Në margjina të arteve të tjera, fotografia e Marubve, Idromenos, Kodhelit, Shan Picit, Nenshatit e me radhë, ishin pasqyra më fantastike, njëherësh moderne për kohën e vendin por edhe, po aq klasike, e atij kufiri të hollë Lindje-Perëndim.
Dallimi i madh i fotografëve shqiptarë prej atyre tipikë orientalistë të kohës ishte pikërisht hapësira e dallueshme që e vendoste estetikën teatrale të kompozimit në shërbim të një frymë kombëtare shqiptarizuese aq të domosdoshme për epokën.
Sepse ata ishin artistë të jashtëzkonshëm dhe atdhedashës shembullorë. La Triennale di Milano është një ndër skenat e duhura që ky ritual tashmë I shekullit të kaluar të jetë një pasaportë autentike shqiptare që flet për bashkëkohësi kulturore”, tha Kumbaro në ceremoninë e hapjes së kësaj ekspozite duke e cilësuar këtë ekspozitë një pasaportë të shkëlqyer kulturore dhe duke ftuar publikun e shumtë në ceremoninë e hapjes, artistë, gazetarë, kritikë arti por edhe bashkëatdhetarë nga diaspora, që të vinin e të vizitonin Muzeun në Shkodër dhe Shqipërinë. Ekspozita do të qendroje e hapur deri në 9 dhjetor 2018./ KultPlus.com
170 fotografi të përzgjedhura prej autorëve më të njohur të trashëgimisë fotografike të Muzeut Marubi në Shkodër, do të ekspozohen në ekspozitën “Rituali fotografik”, në Trienalen e Milanos.
Kryeministri Edi Rama shprehet se ky kolazh fotosh do të ekspozohet në Milano, në kuadrin e Vitit të Skënderbeut.
“Mirëmëngjes dhe me këtë kolazh fotosh të papërsëritshme nga Ekspozita ‘Rituali Fotografik i Marubit’ që çelet nesër në Trienalen e Milanos, në kuadrin e Vitit të Skënderbeut, ju uroj një ditë të mbarë”, thotë Rama.
E iniciuar nga Ambasada e Shqipërisë në Romë, ekspozita organizohet nga Muzeu Marubi në kuadër të kalendarit të “Vitit Mbarëkombëtar Gjergj Kastrioti-Skënderbeu” në ambientet e La Triennale di Milano, me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës së Shqipërisë, në bashkëpunim me MuFoCo, Museo di Fotografia Contemporanea.
Mes të përditshmes dhe ritualit, imazhet e ekspozitës “Arkiva Marubi. Rituali fotografik e kuruar nga Zef Paci, ruajnë kujtesën e mbi një shekulli jetë. Bëhet fjalë për trashëgiminë fotografike të Muzeut Marubi në Shkodër, i pari muze fotografie, i cili në datat 16 nëntor deri më 9 dhjetor 2018, paraqet në Triennale di Milano, ekspozitën e tij të parë në bashkëpunim me Museo di Fotografia Contemporanea dhe La Triennale.
Për këtë ekspozitë janë përzgjedhur rreth 170 fotografi prej autorëve më të njohur të koleksionit. Imazhet e shfaqura janë shkëputur prej vazhdës së formuar nga fotografët, të yjëzuar prej shkrepjeve të tyre e të shkëputura prej vetë vazhdës së jetës.
Bashkësia e këtyre gjurmëve dhe fragmenteve të jetës të shkëputura nga fluksi i përditshmërisë, ndërton një narracion përmes fotografisë, një rrugëtim përmes vendeve, fytyrave, marrëdhënieve njerëzore që hetojnë ritet e kalimit që në shekuj u fiksuan nga rituali fotografik.
Fotografia si ritual na ka lejuar të gjurmojmë komunitetin e historitë e tij të shumta me dëshirat për t’i dhënë publikut shijen e një realiteti shumëformësh e eklektik./ KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi” hapë ekspozitën “L’archivio Marubi. Il rituale fotografico” (Arkivi Marubi. Rituali fotografik) në La Triennale di Milano, përcjell KultPlus.
Kuratori ka përzgjedhur rreth 170 fotografi prej autorëve më të njohur të koleksionit. Imazhet që do të shfaqen janë shkëputur prej vazhdës së formuar nga fotografët, të yjëzuar prej shkrepjeve të tyre e të shkëputura prej vetë vazhdës së jetës.
Bashkësia e këtyre gjurmëve dhe fragmenteve të jetës të shkëputura nga fluksi i përditshmërisë, ndërton një narracion përmes fotografisë, një rrugëtim përmes vendeve, fytyrave, marrëdhënieve njerëzore që hetojnë ritet e kalimit, që në shekuj u fiksuan nga rituali fotografik. Fotografia si ritual na ka lejuar të gjurmojmë komunitetin e historitë e tij të shumta me dëshirën për t’i dhënë publikut shijen e një realiteti shumëformësh e eklektik.
Ekspozita hapet më 16 nëntor me fillim nga ora 11:30 ndërsa biseda me kuratorin do të zhvillohet po atë ditë me fillim nga ora 18:00.
Kjo ekspozitë organizohet nga Muzeu Marubi në kuadër të kalendarit të “Vitit Mbarëkombëtar Gjergj Kastrioti -Skënderbeu” në La Triennale di Milano, me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës së Shqipërisë, në bashkëpunim me Museo di Fotografia Contemporanea dhe Ambasadën e Shqipërisë në Itali./ KultPlus.com
Katër stilistë të huaj janë frymëzuar nga krijimet e Marubit. Përmes kësaj, ata realizuan një sfilatë të veshjeve tradicionale të sjella në kohën e sotme.
“Marubi” është frymëzues. Nxit imagjinatën e të sjell në kohë etnosin tonë përmes veshjeve. Katër stilistë nga vendet e ndryshme të botës, me një sfilatë veshjesh tradicionale në rrugën Kole Idromeno. Organizatorja e aktivitetit Klodi Mengri thotë se kush më mirë se Marubi mund të të frymëzojë.
Klodi Mengri, organizatore, u shpreh: “Shumë e kënaqur, e lumtur. Tani do të doja që të gjithë ta përcjelli e gjithë Shkodra këtë kënaqësi që unë ndjej në shpirt”.
Për Luçjan Bedenin, Marubi ka joshur arkitektët e inxhinierët, pse jo edhe për stilistët. Ajo që synohet është kthimi i kësaj sfilatë në një traditë.
“Unë besoj që Marubi prej 2 vitesh po e ndryshon bindshëm qytetin”, tha Bedeni, shkruan Abcnews.
Me burim nga etnografia shqiptare e pasqyruar në veshjet e personazheve të fotografuar nga Marubët dhe e riparë sot nga stilistë të rinj që frymëzohen prej saj, ku përmes stilit, e kaluara dhe e tashmja vijnë së bashku në përfaqësimin e trashëgimisë e identitetit tonë kulturor.
Sfilata u shfaq në pedonalen e Shkodrës dhe vjen si bashkëpunim i Muzeut Marubi, Ti Institut dhe me mbështetje të Ministrisë së Kulturës./KultPlus.com
Drita nga Izraeli dhe Ahmeti nga Shkodra megjithëse kanë lindur në një shtëpi dhe sot janë me “kokën e zbardhur”, takohen për herë të parë në Shkodër pas 75 vitesh.
“Drita”, vajza e hebrejes Mimi Kamhi Ergas Faraxhi dhe Alberto, e pagëzuar me këtë emër shqiptar ka një histori të gjatë dhe krenare për ne.
Në vitin e largët 1943 një familje hebre u detyrua të udhëtojë nga Shkupi në Shkodër për ti shpëtuar përndjekjes naziste.
Alberto mbante në dorë një copë letër ku shkruhej adresa e Xhemil Shurdhës.
Libri me kujtime “Jeta ime nën pushtimin nazist”, të Mimi Kamhi Ergas Faraxhi, i botuar në tre gjuhë, shqip, maqedonisht, anglisht nga autori Skender Asani u promovua sot në Shkodër në kuadër te ditës në kujtim të holokaustit.
Libri memoristik tregon jetën e një familje hebreje e cila ka gjetur mbështetje tek një familje shkodrane.
Mimi, autorja e kujtimeve në këtë libër, lindi në Shkodër vajzën e saj Drita, e cila sot udhëtoi nga Izraeli, për tu kthyer në vendlindje pas 75-vjetësh.
Në muzeun Marubi, të pranishmit nuk i mbajtën dot emocionet teksa Drita u takua me Ahmetin, djalin e Xhemilit që para 75 vjetësh i kishte hap derën dhe mikë pritur në shtëpinë e tij prindërit e saj, shkruan panorama.al.
Drita dhe Ahmeti janë fëmijët e dy familjeve, një hebreje dhe shqiptare që shtojnë dëshmitë e “gjalla”, mbi kontributin që populli shqiptar ka dhënë për të shpëtuar hebrejtë.
Këtë vit Ministri Ditmir Bushati kishte zgjedhur që aktivitetin në ditën përkujtimore të Holokaustit ta zhvillonte në Shkodër duke përuruar librin me kujtime “jeta ime nën pushtimin nazist”.
Duke folur para të pranishmëve jo pa emocion, Drita u shpreh “ Shkodrën e mbaja mend si nëpër ëndrra, si diçka që nuk e dija sa ishte e vërtetë dhe sa fantazmë, por tani që erdha dhe e pashë, jam e lumtur që mu rikthyen kujtimet, Shkodra është po aq e bukur”.
Ahmet Shurdha, e çoi më tej kujtimin e atyre ditëve, ndërsa shpjegoi me detaje si u miqësua Mimi me vajzat dhe gratë e familjes ndërsa Alberto punonte.
Momenti më prekës i këtij takimi ishte kur Ahmeti tregon fotot e vjetra por të ruajtura me kujdes te atyre viteve./ KultPlus.com
Në Muzeun e Fotografisë ‘Marubi’, me datë 20 tetor do të hapet ekspozita e artistes Lala Meredith Vula.
Fjalët që karakterizojnë ekspozitën e Lala Meredith-Vula në Muzeun Marubi në Shkodër i gjejmë të shkruara mbi një pankartë, në njërën nga fotografitë që artistja shqiptaro-angleze shkrepi në Vranjevc të Prishtinës, më 4 maj 1990. Ato shprehin parimet që udhëheqin një transformim historik delikat brenda një komuniteti. Këto fjalë duket sikur përkojnë me të gjithë punën artistike të Meredith-Vula, e cila na paraqitet si imediate dhe e çdokohshme duke u integruar me proçeset e ngadalshme që kërkojnë një shoqëri të gatshme për të pranuar një ndryshim të tillë si dhe bashkëveprim me tokën, duke përfshirë këtu edhe materialet natyrore që ajo ofron.
Në gusht 1988, katër ditë pas instalimit të ekspozitës së famshme, Freeze me studentët e artit të Goldsmith, Lala Meredith-Vula e la Londrën (qytet ku ishte vendosur në moshën katër vjeçare pas ikjes nga Sarajeva) për të shkuar në fshatrat kosovarë, ku ajo filloi të fotografonte mullarët. Në këto forma agrare, ajo kishte gjetur “kuintesencën e veprës së artit.” E nëse dëshironte të rilidhej me atdheun e saj, një dëshirë e tillë abstrakte duhej të rrënjoset diku thellë në tokë, ashtu si vetë mullarët. Pas tre dekadash dhe qindra fotografish, projekti vazhdon akoma. Por roli i MeredithVula si dëshmitare u transformua kur në vitin 1990, ajo mësoi mbi planet e pajtimit të gjaqeve në rajonin ku kishte fotografuar mullarët.
Duke vënë mënjanë për pak kohë magjepsjen nga skulpturat rurale, ajo e orientoi objektivin e saj drejt qindra njerëzve që grumbulloheshin nën drejtimin e folkloristit dhe studjuesit Anton Çetta (1920-1995), për të përmbyllur në mënyrë ceremoniale, gjakmarrje që kishin vazhduar për shekuj të tërë, duke paralizuar kështu edhe
komunitetet.
Dy seritë më përfaqësuese të Lala Meredith-Vula – Haystacks (Mullarët) dhe Blood Memory (Kujtesë Gjaku)- janë sjellë për të ndërvepruar me hapësirën e Muzeut Marubi. Përzgjedhje fotografish nga këto dy punë janë ekspozuar në Athinë dhe Kassel, në kuadër të ekspozitës ndërkombëtare documenta 14. Megjithatë, ekspozita që po ju paraqesim, përbën një rast unikal për t’i parë të dyja seritë të ekspozuara së bashku. Përtej tyre, një imazh historik- ai i fotografisë së Kel Marubit në ceremoninë e ngritjes së flamurit në Kalanë e Shkodrës më 19 mars 1914, pjesë e ekspozitës Rroftë! kuruar nga Blerta Hoçia- është përfshirë këtu për të hapur një dialog mes imazheve unike të Meredith-Vula me trashëgiminë e pasur të dinastisë Marubi si dhe me historikun e ekspozitës të këtij muzeu, të themeluar në nderim të tyre.
Bashkëbisedimet e hapura janë shumë të rëndësishme për artin dhe për ndërtimin e ekspozitave. Edi Hila, piktori i mirënjohur shqiptar dhe profesor dashamirës i gjeneratave më të reja të artistëve që kanë studjuar në Akademinë e Arteve të Tiranës, ka komentuar mbi fotografitë e mullarëve të mikes së tij dhe artistes. Sipas Hilës, ata janë: “Një dialog i Lalës me secilin nga mullarët. Ata personifikojnë atë çfarë Lala ka parë dhe atë ç’ka i kanë thënë asaj.” Ndërkohë, pjesëmarrja e Meredith-Vula në documenta 14 si dhe ekspozita e saj në Muzeun Marubi u mundësuan falë këshillave të vyera të Erzen Shkolollit, i cili në rolin e tij si këshilltar kuratorial në documenta 14 ishte i pari që ia prezantoi punën e fotografes, ekipit të kuratorëve të documenta 14. Tani është momenti që bisedat e ndryshme t’jua shtrijmë ju-publikut.
Ekspozita do të hapet në ora 18:45. Një ditë më pas, me 21 tetor, në ora 11:00 do të ketë bashkëbisedim me artisten Lala Meredith-Vula dhe kuratoren Monika Szewczyk. / KultPlus.com
“Urtēsi sot e mot” titullohet ekspozita e artistes Lala Meredith-Vula, kuruar nga Monika Szewczyk. Kjo ekspozitë sjell në Muzeun Marubi dy seritë më përfaqësuese të Lala Meredith- Vula – Haystacks (Mullarët) dhe Blood Memory (Kujtesë Gjaku), shkruan KultPlus.
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi”, ka përzgjedhë artisten shqiptare Lala Meredith- Vula që të prezantohet me ekspozitë, në ambientet e këtij Muzeu, shkruan KultPlus. “Urtēsi sot e mot” titullohet ekspozita e artistes Lala Meredith-Vula, kuruar nga Monika Szewczyk.
Kjo ekspozitë sjell në Muzeun Marubi dy seritë më përfaqësuese të Lala Meredith- Vula – Haystacks (Mullarët) dhe Blood Memory (Kujtesë Gjaku). “Përzgjedhje fotografish nga këto dy punë janë ekspozuar në Athinë dhe Kassel, në kuadër të ekspozitës ndërkombëtare documenta 14, por ekspozita që do t’ju paraqesim, përbën një rast unikal për t’i parë të dyja seritë të ekspozuara së bashku. Përveç tyre, një imazh historik- ai i fotografisë së Kel Marubit në ceremoninë e ngritjes së flamurit në Kalanë e Shkodrës më 19 mars 1914- është përfshirë këtu për të hapur një dialog mes imazheve unike të Meredith-Vula dhe trashëgimisë së pasur të dinastisë Marubi”, thuhet në njoftimin e organizatorëve.
Ekspozita do të hapet më 20 tetor, në ora 18:45./KultPlus.com