Cili je ti Viktor Zhusti?

Nga Milena Selimi

Cili je ti Viktor Zhusti? Pyes veten sa herë më trondit në skenë e sa herë të lexoj. Më pëlqen të them: Një histori e gjallë. Në teatër dhe bezen e bardhë. Në fakt këtë e sigurojnë ata pak, në të vërtetë shumë pak artistë, të cilët gjatë viteve u kanë dhënë reflektim, dashuri dhe buzëqeshje publikut. Mjeshtëri aktori Teatrit. Besim kolegëve dhe regjisorit. Sukses produksionit skenik e filmik. Mjaft të thuash emrin e tij: Viktor Zhusti. E përreth do të ndjesh: Heshtje. Nderim. Admirim, që rezervohet për yjet e mëdhenj të skenës, që i kemi aq pak sot në gjallje e që rrezikojnë të zhduken.

Ndryshe nga shumë kolegë të tij që janë aq pranë masave adhuruese dhe intervistave “Unë ju zbuloj gjithçka për veten” Zhusti i para dhe pas viteve ’90 mbetet i paarritshëm. Dhe ai nuk është aq i zakonshëm, pavarësisht nga çfarë pohon “Njerëzit nxitojnë pas shfaqjes të më urojnë dhe unë i pres me buzëqeshje për të treguar që jam i kënaqur. Në të vërtetë jam dyshues dhe pakëz i trishtuar për atë që kam bërë”. Çfarë i bën skenës një artist si Zhusti? Asgjë më shumë veç asaj që do të bënte një artist i madh, i cili herë pas here, përmes fjalës, gjestit dhe veshjes së një karakteri që ndryshon vazhdimisht, arrin të kapë personazhin e ta hedh tek publiku, ta prekë e ta emocionojë. Interpretimet e tij të pafundme të ekzistencës njerëzore na bëjnë të kuptojmë thelbin e tij të vërtetë, duke komunikuar diçka të fuqishme, e cila të befason. Ai di të përcjellë forcën e jashtëzakonshme të teatrit dhe kinemasë, ai di si ndërtohet një urë mes tregimit jetësor e jetës skenike.

Zhusti, ky Mjeshtër i skenës nis thjesht të mbjellë farën e personazhit, vijon me vazhdimësinë e veprimit, pastaj na çon në proceset e brendshme psikike që e ‘rrezikojnë’ aktorin në shtresa të errta, jo lehtësisht të kapërcyeshme, por ai mundet, personazhi i tij nuk është qëllimi, por mjeti për të konfirmuar idenë e vënies në skenë dhe punën e aktorit. Sepse Zhusti nuk është thjesht një përkthyes, pas aktorit-interpretues qëndron aktori-autori, aktori që mendon. Unë besoj se një tekst i madh dramatik organizohet si një mekanizëm që ingranon çdo pajisje që të jetë në punë. E Zhustit nuk i mjafton veç të punojë. Atij i duhet të gjejë një mënyrë për të ndezur fitilin dhe për ta bërë atë të shpërthejë në fjalë, ndjesi, mendime, që mbrrin drejt e në publik, nga spektatori i parë tek i fundit. Është e sigurt që prej disa vitesh Zhusti është vlerësuar shumë në pothuajse çdo rol në kinema apo teatër: dhe sigurisht është i vetmi që mund të ishte edhe profesor Leo edhe Mbreti Lir. Ai di të shmangë vëmendjen e medias, refuzon çdo lloj lajke , përshëndet aq ngrohtë me atë ecje elegante, tipike për disa Artistë të urtë, të matur e të kulturuar që edhe pse në ‘ vjeshtën e katërt’ e tejkalon trishtimin e vjeshtës. I dashur Viktor, sa herë të duartrokas kur jam në sallë mendoj se qenia jote skenike na shndrron në spektatorë të bukur, të mençur, që dalin nga shfaqja me pyetje në kokë. Përtej skenës na bën të vlerësojmë thelbin që sheh zemra dhe argumentin që jep mendje e urtë si ty. Personalisht e di që do vazhdosh t”më trondisësh në skenë. FALEMINDERIT MBRETI LIR ! Ditë me diell, energjie dashuri të uroj.. deri ne takimin tjetër me personazhin e radhës!

Fotot: Arkiv nga Teatri Metropol – Qendra Kulturore Tirana. / KultPlus.com

Vjen në shqip romani “Fizika e Trishtimit”

 

“Fizika e Trishtimit” tashmë është në libraritë shqiptare shqipëruar nga Milena Selimi, botim i shtëpisë botuese Albas. Kjo është vepra e dytë në gjuhën shqipe e Georgi Gospodinovit – e para është “Romani Natyral”, i sjellë për publikun shqiptar nga Janka Selimi Trifonova. Botimi në shqip vjen me kopertinën e realizuar nga Theodore Ushev, kineast i filmit të shkurtër të animuar me të njëjtin titull. Përkthimi në shqip është ai i shtatëmbëdhjetë i këtij romani dhe vjen pas çmimit të radhës prestigjioz që ky libër e mori – çmimi “Angelus” për roman më të mirë evropian të përkthyer në polonisht.

Prezantimi i librit “Fizika e Trishtimit” u zhvillua në kuadrin e “Panairit të Librit” në Tiranë

Ngjarja në kryeqytetin shqiptar përkoi me promovimin e filmit të Theodore Ushevit në Pallatin Kombëtar të Kulturës në Sofje.

“Fizika e trishtimit” heq dyllin e nxehtë në kujtimet e të gjithë neve – ajo sjell përsëri aroma, kujtime , një dritë të caktuar, emocione të harruara. Sepse- Unë Jemi – është diku thellë në shpirtrat tanë, një shkëndijë që është e njëjtë për të gjithë.

“Ky është një roman, i cili është shkruar në një kapsulë kohore – thotë Milena Selimi në një intervistë televizive. Në fillim të librit autori thotë “Unë jemi” dhe në fund të librit thotë “Unë ishim”. Janë shumë të forta këto të dyja fraza, sepse kjo kapsulë kohore i përket një brezi, i përket gjeneratës ’68 të autorit, shkruar për ata, të cilët enden në botë, duke kërkuar vetveten”.

“Fizika e Trishtimit” është një labirinth. Një fëmijë që bëhet burrë në kërkim të identitetit të tij, lumturisë. Kështu që ai thjesht përpiqet të kapë trishtimin e tij, ta bëjë atë më të menjëhershëm, të prekshëm, në mënyrë që të mund ta varrosë.

Në kohën tonë, kur të gjithë po lëvizin, njeriu mendon të krijojë një bazë, një tokë të fortë nën këmbët tona. Njerëzit nga vendet e Lindjes ish-komuniste në këtë lëvizje të madhe globale duken si  pa rrënjë, duket sikur se jeni diku por jo saktësisht, trupi juaj është i ndarë nga shpirti juaj. Ndihesh mirë, por gjithmonë mungon diçka. Në fund të fundit protagonisti  po përpiqet të tregojë një histori pikërisht për këtë vend, Bullgarinë, vendin më të trishtuar në botë dhe të përballojë trishtimet e tij. Ose të paktën për t’i rregulluar dhe përshkruar ato.

Fizika e Trishtimit ka shumë mbarime (pasi ka shumë fillime) sepse si Gospodinov ashtu edhe narratori i tij e kanë bërë të qartë se ata pëlqejnë të lënë histori të hapura për kthesat e tjera të mundshme (si labirinth).

Të dhëna për librin

Titulli origjinal: Fizika na tagata

Autori: Georgi Gospodinov

Titulli në shqip: Fizika e trishtimit

Përkthyes: Milena Selimi

Imazhi I kopertinës: Theodore Ushev

Lloji i botimit:  Paperback

Fletët: 306

ISBN 978-9928-311-00-9

Botues: Albas

Viti i botimit: 2019

Tema

 Duke përdorur mitin e Minotaurit si vorbullën e të gjithë veprës, e cila mund të quhet edhe roman, autori ndërton një labirinth rrëfimesh rreth personazhit kryesor, familjes dhe miqve të tij. Rrëfimi kapërcen nga epoka në epokë dhe nga pikëpamja në pikëpamje, duke na shpërfaqur kështu pa filtra mendësinë dhe estetikën e europianolindorëve. Nëpërmjet empatisë patologjike, personazhi arrin të trupëzohet në historitë e të tjerëve, duke na sjellë një larmi ngjarjesh, që zënë fill që nga periudhat parahistorike.

Informacione

Georgi Gospodinov fitoi njohje ndërkombëtare me romanin e tij të parë Roman natyral. Romani Fizika e trishtimit është vepra e tij më e njohur dhe e vlerësuar me shumë çmime kombëtare dhe ndërkombëtare, si: çmimi Jan Michalski, si dhe çmimi prestigjioz Angelus. Gospodinovi shkruan skenarë dhe drama. Shumë prej veprave të tij janë ekranizuar.

Milena Selimi ka përvojë të pasur si gazetare, përkthyese, shkrimtare, si dhe në menaxhimin e medies. Ka bashkëpunuar me organizata kombëtare e ndërkombëtare si korrespondente, koordinatore, moderatore dhe anëtare jurie në fushën e gazetarisë dhe të filmit. Ka sjellë në shqip autorë bashkëkohorë ballkanas si Milen Ruskov, Alek Popov, Nikola Madzirov, Ognjen Spahic, etj.

Theodore Ushev është një kineast bullgar i filmit të animuar, grafik dizajn, artist multimedia. Nga viti 1999 ai jeton e punon në Kanada. Në karrierën e tij artistike numëron më shumë se 16 filma të animuar. Fitues i shumë çmimeve ndërkombëtarë për filmin e animuar. Në vitin 2016 filmi “Vajsha e verbër” u nominua pë Çmimin Oscar në kategorinë e filmit të animuar me metrazh të shkurtër. 

“The Physics of Sorrow”- “Fizika e Trishtimit” – filmi më i ri i animuar i Theodore Ushevit. Është krijuar në bazë të romanit me të njëjtin emër të autorit Georgi Gospodinov . Në të interpretojnë zërat e Donald Sutherlandit dhe Rossif Sutherlandit. Në SHBA dhe Kanada filmi ka fituar tashmë gjashtë çmime ndërkombëtare. Ndër to është dhe çmimi “Filmi më i mirë” në festivalin Toronto International Film Festival. / KultPlus.com