Përgjatë 4 ditëve Prizreni do të jetë nikoqir i Festivalit të 18 Ndërkombëtar të stripit dhe karikaturës që organizohet nga ana e Shoqatës të strip artistëve Kosovar “ Xhennetcomics”, një festival më i njohur për Prizrenin e më gjerë.
Në këtë edicion do të ketë ekspozitë , debat dhe punëtori nga artistët Damir Novak-Kroaci , Kresimir Kvestek-Kroaci, Necmi Yalcin –Turqi , Cengiz Ustun –Turqi dhe artistët vendor. Atë që këtë festival e bën më të veqantë është aritja e suksesit në përkrahjen e artistëve botëror dhe vendorë. Përkundër vështërsive dhe blokadave në luftë me Covid-19 festivali këtë vitë theu rekordin e aplikuesve që dërguan punimet e tyre nga 1021 artisë nga 47 vend botëror me më shumë se 9.000 punime të stripit dhe karikaturës.
Tema e këtij edicioni ështe “ Jeta pas Covid -19,Karantine dhe Divorci” një temë e qëlluar për kohën në të cilën gjindemi. Duke falënderuar artistët botëror punimet e dërguar janë të përshtatshëm për temen dhe fituesët e këtij edicioni janë , Vendin e parë morri artisti Damir Novak nga Kroacia, Vendin e dytë artisti Marijan Avramesku nga Romania,vendin e tretë artisti Saeed Sadeghi nga Irani dhe cmimin special artisti Oguz Gurel nga Turqia.
Në këtë edicion do të jetë edhe prezantimi i stripit të numrit të dytë të stripit Italian “Zagori” dhe kremtimin e 60 vjetorit të botimit të këtij heroi të stripit.Përposë prezantimit të stripit “Zagor” do të jenë të prezantuara edhe botimet e katallogjeve dhe broshurave të artistëve pjesëmarrës.
Si në hapjen dhe ditëve në vijim organizatorët janë duke marrë të gjitha masat mbrojtëse kundër virusit Covid-19 dhe të realizojmë këtë festival duke mos humbur vitin tradicional.
Ky festival mundësohet nga ana e Ministrisë së Kulturës,Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prizrenit, Departamenti i Kulturës, PDH,Poloni dhe Kosovë,Strip Arti, Comics Land in Kosovo, dhe sponzor medial Ndërkombëtar Indiatoons nga India.
Me shprese që vitin e ardhshëm, përsëri të jemi së bashku dhe të jemi në një vitë pa pa pandemi. / KultPlus.com
Gazeta “Rilindja”, e cila për herë të parë ka dalë më 12 shkurt të vitit 1945 në Prizren, konsiderohet ndër pjesët më të rëndësishme të historisë sonë, si gazeta e parë në gjuhën shqipe në Ish Jugosllavi, shkruan KultPlus.
Më 7 gusht të vitit 1990 gazeta Rilindja u ndalua natën me forcë në shtypshkronjë nga Serbia që atë kohë kishte okupuar Kosovën, derisa edhe gjatë ditës forcat policore serbe të armatosura i bënin shtetrrethim redaksisë së gazetës.
Gazeta shtypej në Shtypshkronjën Shtetërore në Prizren nga numri 1 deri në 60-të. Numri 61 i gazetës faqoset dhe shtypet në Prishtinë në Shtypshkronjën Krahinore të Frontit Popullor. Nga 29 Nëntori 1958 “Rilindja” vazhdon rrugëtimin e saj si gazetë e përditshme.
Më 5 shtator 1990, nga pushtetit serb u ndalua botimi i saj, ndërsa pas hyrjes së forcave të NATO-s, më 12 qershor 1999 ajo del përsëri, por këtë here me faqe të shtuara dhe një pjesë e tyre me ngjyra, kurse nga viti 2009 nuk botohet më.
Ani pse gazetë e sistemit, ajo në momente të caktuara ka ditur dhe ka gjetur forcë që të gjejë hapësirë për të dhënë edhe porosi kombëtare. Ajo veçohet për disa aksione me rëndësi për Kosovën, siç ishte rasti për hapjen e Universitetit të Prishtinës e disa aksione të tjera. Veçmas rubrika e kulturës ka prirë për nga autonomia dhe të shkruarit ndryshe për rrjedhat e letërsisë, artit, shkencës, filmit, teatrit e fusha të tjera.
Mund të thuhet lirisht se “Rilindja” ka qenë edhe çerdhe e ngritjes intelektuale pasi ajo ka tubuar në gjirin e saj intelektual në zë që më pastaj kanë bërë emër në letërsinë,artin, shkencën e Kosovës dhe më gjerë.
Si e tillë kujtojmë se ajo meriton një vëmendje më të madhe dhe një iniciativë nga institucionet përkatëse të vendit që ajo sërish të dalë dhe të jetë pjesë e medieve të tjera të shkruara që botohen në Kosovë. Sepse, ajo ishte dhe mbetet pjesë e historisë së Kosovës, me gjithë të metat dhe kritikat që mund t’i bëhen asaj nga kjo distancë kohore. / KultPlus.com
Këtë vit DokuFest rikthehet fizikisht për edicionin jubilar, të 20-të i cili do të mbahet nga data 6-14 gusht në Prizren, Kosovë.
Sot festivali nis me prezantimin publik ‘DESTSHTIMI’ nga Ron Haviv duke filluar nga ora 14:00 në KinoKlubi.
Gjatë 32 viteve të fundit Ron Haviv ka qenë dëshmitar i disa prej ngjarjeve historike që kanë përcaktuar kohët tona. Prezantimi i Haviv do të shikojë punën e tij dhe ndikimin e tij nga Amerika Qendrore në Ballkan, Pranvera Arabe dhe Kryengritja në Uashington DC.
Të zgjedhura nga një numër rekord i mbi 3.000 aplikimeve, festivali do të prezantoj 106 filma nga 60 vende të ndryshme të botës të cilët do të konkurrojnë në 8 kategori garuese, duke shfaqur disa nga dokumentarët më të mirë si dhe një koleksion të shkëlqyeshëm të filmave të shkurtë dhe atyre eksperimentale, të prodhuar kohëve të fundit. Pothuajse të gjithë filmat që do të shfaqen në festival do të kenë premierat e tyre Kosovare, duke e bërë atë platformën më të madhe të shfaqjes së filmave në vend.
Tema e DokuFest përmban tre fjalë, Re:set Re:mix Re:act, me një nocion qendror që në të vërtetë janë shkronjat RE në rrënjën e këtyre fjalëve. Kështu, festivali do të përpiqet të eksplorojë aspekte të shumëta tē këtyre fjalëve në kontekstin e botë që rishfaqet nga pandemia dhe riimagjinon veten në një situatë të re.
Në sajë të përmirësimit të situatës me Covid-19 në Kosovë, të gjithë filmat në garë pritet të kenë shfaqjet e tyre në kinematë me audiencën. Një numër i zgjedhur filmash do të paraqiten gjithashtu edhe në platformën online të festivalit. / KultPlus.com
Në kuadër të edicionit të tretë të Autostrada Biennale u hap ekspozita “Herstories”. Autorja Małgorzata Mirga -Tas është një artiste rome e arteve vizuale që vjen nga Polonia, shkruan KultPlus.
Ajo bashkë me anëtarët e komunitetit rom nga Prizreni, e kanë veshur një shtëpi pranë lumit Lumbardh, duke e mbuluar atë me një seri të portreteve të grave të jashtëzakonshme rome, vendase dhe ndërkombëtare.
Shpresa Agushi, Nicoleta Bitu, Zinet Galushi, Delaine Le Bas, Esma Redjepova janë gratë të cilat u portretizuan në mënyrë artistike. Kolazhet nga Mirga -Tas janë krijuar me fragmente të pëlhurave të ndryshme.
Shumica e tyre janë marrë direkt nga gardëroba e grave të portretizuara dhe përbëhen nga pjesë të fundeve, shamive apo bluzave të qëndisura mbi perde, rroba të shtratit dhe lecka.
Pjesë e hapjes së kësaj ekspozitë ishte edhe zëvendësministri i MKRS, z. Sejnur Veshall i cili në fjalimin e tij tha që puna në këtë ekspozitë tregon që për gratë rome të cilat ishin dhe janë aktive, që ato punojnë për ndryshim, luftojnë për edukimin e fëmijëve të tyre dhe duan që zëri i tyre të dëgjohet në mjedisin rom që zakonisht është shumë tradicional. Ekspozita është e hapur për dy muajt e ardhshëm, në Komunën e Prizrenit, në rrugën “Remzi Ademaj”./ KultPlus.com
Raportuesja në Parlamentin Evropian për Kosovën, Viola von Cramon, ka vizituar sot qytetin e Prizrenit.
Cramon këtë vizitë e bëri nën shoqërimin e kryetarit të Prizrenit, Mytaher Haskuka dhe Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku me të cilët vizitoi edhe shumë monumente të trashëgimisë kulturore në këtë vend.
Von Cramon tha se është e nderuar që vizitoi këtë vend, ndërsa shpresoi të mos jetë vizita e fundit atje.
“Faleminderit për ditën interesante në Prizren. Ishte një nder i madh për mua të isha mysafire juaja dhe të vizitoja trashëgiminë kulturore të Kosovës së bashku me kryetarin e qytetit Haskuka dhe Ministrin e Kosovës për Kulturë, Çeku. Shpresoj të kthehem së shpejti. Vend i shkëlqyeshëm për jetën multietnike”, shkroi von Cramon në rrjetin social Twitter./ KultPlus.com
Thanks for the interesting day in #Prizren. It was a big honour for me to be your guest & visit the cultural heritage of #Kosovo together with the Mayor the City @mhaskuka and the Kosovo Minister for Culture @HCeku. I hope to return soon. Great place for #multiethnic life! https://t.co/6I3gs0tPRp
Kryetari i Prizrenit, Mytaher Haskuka, ka treguar se janë rregulluar gabimet drejtshkrimore në pllakën e Muzeut të Dëshmorëve në Prizren, përcjell KultPlus.
Inaugurimi i “Muzeut të Dëshmorëve” në Prizren u bë të shtunën. Ndërsa gabimet drejtshkrimore kishin rënë në sy dhe ishin përcjellë me kritika.
Në pllakë shkruhej Muzeu i Dëshmoreve” dhe “Martys Museum”, në vend të “Muzeu i Dëshmorëve” dhe “Martyrs Museum”.
Por Haskuka në Facebook ka treguar se gabimet janë rregulluar të shtunën.
“Dy pikat e Ë-së rregullohen, por mendjet e disave vështirë. U munduan ta vonojnë e ta sabotojnë hapjen e Muzeut të Dëshmorëve, biznese të lidhura me ish pushtetin. Por ja që nuk e arritën, ngase ne jemi për të punuar e zhvilluar, e jo për të sabotuar e shkatërruar. P.S.: Dje gjatë ditës mbishkrimi është rregulluar”, ka njoftuar kryetari i Prizrenit, Mytaher Haskuka.
Haskuka ndërkohë ka rregulluar me “photoshop” edhe te foto që e ka postuar dje në Facebook gjatë inaugurimit të Muzeut të Dëshmorëve ku shiheshin gabimet drejtshkrimore në pllakë. / KultPlus.com
“La Tradition” ka botuar, me 1 janar 1906,në faqet 15-17, një këngë të veçantë popullore shqiptare, kënduar asokohe rrugicave të Kostandinopojës nga një djalosh 17 vjeçar nga Prizreni me emrin Osman Mustafa, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Këngë popullore nga Konstandinopoja dhe Arkipelagu
I. –Kënga e shitësit të misrave
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Gjatë mbrëmjeve të gjata të dimrit, të rinjtë shqiptarë, nëpër rrugicat e errëta të Kostandinopojës, shesin pije freskuese dhe misra të pjekura. Për të tërhequr vëmendjen, ata këndojnë me zë të lartë ;
I
Ndërsa pjekja misrin,
Dhe po shfryja avujt prej tij.
Zëri im u ngjir i ulëritur nëpër rrugë:
Misër i sapo pjekur !
Pronari përgatit misrin;
Djali kujdeset për shitjen,
Nëse ai nuk e shet atë,
Ai (shefi) do t’i administrojë shkopin!
II
Kjo është kokrra e bizeles së pjekur e shqiptarit;
Ky është hobi i Hanumëve.
…
Misri i sapo përgatitur.
Shefi përgatit misrin;
Djali kujdeset për shitjen,
Nëse ai nuk e shet atë,
Ai do t’i administrojë shkopin!
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
III
Unë nuk e shita misrin tim;
Unë nuk mund të shpëtoj nga shporta ime;
Sonte në shtratin tim, nuk do të jem në gjendje të pushoj në qetësinë time.
Misër i sapo pjekur…
IV
Unë gjithashtu e shita misrin tim;
Këtë mbrëmje e hoqa qafe shportën time;
Këtë natë në shtratin tim, pushova i qetë.
Misër i sapo pjekur…
V
E kam lexuar Elifin(1) ; Unë e njoh atë përmendësh;
Natën dhe ditën blini shumë misrin tim.
Nesër në mbrëmje, kush e di nëse do të kthehem!
Misër i sapo pjekur…
VI
Nuk shes më boza(2); misri im është shumë i mirë tani.
Nëse nuk e besoni, shijojeni, do ta shihni!
Çdo kokërr peshon njëqind drame(3).
Misër i sapo pjekur…
VII
Kam sjellë misrin nga Selaniku;
Kërcëllon nën dhëmb: ai është shumë i freskët;
Këto janë bilbilat e sarajeve, trëndafilat e Kostandinopojës!
Misër i sapo pjekur…
VIII
Sinan trimi merr hua, duke menduar se nuk do të paguajë;
Pronari im është me të vërtetë i pari në Kostandinopojë;
Ai pjek kokrra bizeleje të një cilësie të lartë dhe i shet me çmim të ulët,
Sepse ai synon të mos shlyejë paratë që merr hua …
Bejlerët janë klientët e tij!
Misër i sapo pjekur…
IX
Misër i sapo dalë nga furra !
Mund të numërojmë kokrrat;
Pas meje fëmijët ndihen keq.
U vjen keq që nuk blenë ca tek unë!
Ata nuk kanë para; nënat e tyre i qortojnë.
Misër i sapo pjekur…
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
X
Shporta ime po digjet; avulli del prej saj :
Misrat janë shumë të freskët!
Fëmijët i shikojnë nëpër dritare: janë misra për tu admiruar!
Misër i sapo pjekur…
XI
Shitësi i misrit ka ardhur; ai po largohet.
Të gjithë blerësit e vlerësojnë atë
Nëse blini ndonjë; paguajini çmimin.
Ja po largohet tregtari i misrit.
Misër i sapo pjekur…
(Kënduar në tetor 1886, në Konstandinopojë, nga Osman Mustafa, atëherë 17 vjeç, tregtar misri, i lindur në Prizren të Shqipërisë).
(1)Alfabeti.
(2)Një lloj pije alkoolike e marrë nga meli me anë të fermentimit, e shitur në dimër nga shqiptarët në rrugët e Kostandinopojës.
Drejtori i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren Samir Hoxha, ka pritur në takim përfaqësuesit e festivalit ndërkombëtar Autostrada Biennale, me të cilët ka nënshkruar një memorandum bashkëpunimi, për organizimin dhe mirëvajtjen e kësaj ngjarje kulturore në Prizren, përcjellë KultPlus.
Nënshkrimi i memorandumit ka për qëllim mbështetjen e festivalit nga Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren, për të realizuar zhvillimin e aktiviteteve që ndërlidhen me mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore përmes artit bashkëkohor.
Drejtori i QRTK-së në Prizren Samir Hoxha, u shpreh i lumtur me nënshkrimin e këtij memorandumi duke thënë se “aktivitetet e përbashkëta të Autostradës Biennale dhe Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore – Prizren do të ndikojnë në ngritjen e vetëdijes për rëndësinë dhe rolin e trashëgimisë kulturore në vendin tonë”.
Po ashtu, drejtori Hoxha sqaroi se pikat e bashkëpunimit si pjesë përbërëse e këtij Memorandumi do të zhvillohen në kuadër të zbatimit të Strategjisë Kombëtare për Trashëgimi Kulturore. Ai ka theksuar se promovimi i trashëgimisë kulturore, duke ri-funksionalizuar ndërtesat si hapësira për art bashkëkohor, ngritja e vetëdijes për mbrojtjen dhe promovimin trashëgimisë kulturore si dhe ofrimi i aktivitete të shumta, ku shtjellohen edhe tema sociale si barazia gjinore, të drejtat e njeriut dhe mesazhet të përcjella në gjuhën e artit bashkëkohor, do të nxisin promovimin e zhvillimit e turizmit kulturor dhe do rrisin ndikimin ekonomik për qytetin e Prizrenit.
Ndërkaq, drejtori ekzekutiv i festivalit ndërkombëtar Autostrada Biennale, Leutrim Fishekqiu, falënderoi drejtorin e Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren për gatishmërinë e tij për të bashkëpunuar në realizimin e këtij festivali me rëndësi të madhe në fushën e kulturës dhe të trashëgimisë kulturore.
Ai tha se edicioni i tretë i festivalit do të zhvillohet në përputhje me rrethanat aktuale, dhe do të paraqitet në formë analoge dhe digjitale të infrastrukturës së butë, me art, performanca, pjesë bisedash, lexime, skulptura dhe forma të tjera të artit dhe jetës në verën e 2021.
Bienalja Ndërkombëtare e artit bashkëkohor “Autostrada Biennale”, do të mbahet në Prizren, gjatë periudhës 17 Korrik – 11 Shtator 2021. Kjo ngjarje kulturore, filloi për herë të parë nënë vitin 2014, themeluar nga një ndjenjë e mungesës dhe nevojës për më shumë shkëmbim kulturor në rajon, si dhe për hapje ndaj botës. / KultPlus.com
Autostrada Biennale është organizata e parë që ka nënshkruar kontratë me ITP për shfrytëzim të hapësirave të këtij parku, ku kanë aplikuar më shumë se 60 organizata e institucione të ndryshme, ku së shpejti do të ketë nënshkrim edhe të 11 kontratave të tjera, përcjellë KultPlus.
Në Parkun e Inovacionit dhe të Trajnimeve, Autostrada Biennale do të krijojë hapësirën për edukim dhe prodhim. Në një dimension unik të kohës, kjo hapësirë do t’i vë hapat e para drejt krijimit të Muzeut të parë të Artit Bashkëkohor në Prizren, projekt i cili mbështetet nga Ambasada Amerikane në Prishtinë dhe bashkëfinancohet nga Komuna e Prizrenit.
Në kuadër të këtij projekti, në një sipërfaqe rreth 550m2, do të krijohet hapësirë për edukim jo-formal dhe programe të krijimit të shkathtësive për fuqizimin e të rinjve të komunës së Prizrenit. Veprat e para të prodhuara në këtë hapësirë do të ekspozohen në hapjen e ekspozitës ndërkombëtare të artit bashkëkohor, me datën 17 korrik 2021, gjatë edicionit të tretë të Autostrada Biennale.
Kjo hapësirë do të shndërrohet në pikë takimi për qytetarët, duke krijuar një impakt socio-ekonomik në zhvillimin e qytetit të Prizrenit dhe vendit në përgjithësi. / KultPlus.com
Për të shënuar ditën e sotme që në mbarë botën njihet si Dita Botërore e Teatrit, Drejtoria për Kulturë Rini dhe Sport në Komunën e Prizërenit në bashkëpunim me teatrin e qytetit, ‘Bekim Fehmiu’, do të organizojnë një aktivitet kulturor ku do të performojnë artistë të ndryshëm të këtij teatri, përcjell KultPlus.
Në këtë aktivitet poashtu do të bëhet edhe shpërndarja e mirënjohjeve për artistët që kanë kontribuar në teatrin e qytetit të Prizrenit për vite të tëra.
Aktiviteti i cili fillon sot në orën 18:00, do të përmbyllet me shfaqjen e performancës artistike të grupit “Don’t Listen to Your Reighbors”, të cilët do t’i interpretojnë këngët e vjetra shqiptare. / KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi së bashku me Kryeministrin e Republikës së Kosovës Avdullah Hoti dhe Kryetarin e Komunës së Prizrenit Mytaher Haskuka, ka bërë prezantimin e planeve të menaxhimit të Qendrës historike në Prizren dhe Kalasë së Prizrenit.
Me këtë rast Ministrja Vlora Dumoshi tha se Muzeu Kombëtar i Kosovës edhe në këtë kohë pandemie mbetet nga institucionet që po na bën bashkë për aktivitete të ndryshme.
“Sot jemi së bashku për të miratuar dy planet e para të menaxhimit të aseteve të trashëgimisë kulturore për Qendrën Historike të Prizrenit dhe për Kalanë e Prizrenit.” tha ministrja Dumoshi.
“E veçantë e këtij procesi është gjithëpërfshirja dhe transparenca e bartësve të këtyre proceseve që të dyja të hartuara nga organizatat jo qeveritare më përvojë në fushën e trashëgimisë kulturore Organizata Ec më ndryshe dhe Organizata e CHwB Kosova të kombinuara e mbështetura edhe nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe institucionet varëse të saj. Pavarësisht sfidave kanë bërë një punë të shkëlqyer.” – tha ministrja Dumoshi.
Gjithashtu ministrja Dumoshi shprehu mirënjohje edhe për Ambasadën e Amerikës në Kosovë dhe misionin e OSBE-së në Kosovë të e cilat po përkrahin vazhdimisht projektet e MKRS-së.
“Qendra historike e Prizrenit vazhdon të mbetet prioritet i Qeverisë. Është hartuar projekti për ndërtesën e ish-burgut në Prizren dhe jemi në procedurë përfundimtare për disa projekte në Prizren. Ne do të angazhohemi edhe në finalizimin e memorandumit për ndërtimin e muzeut të filigranit,” tha ministrja ndër të tjerash ministrja Dumoshi.
Ndërsa, Kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti me këtë rast tha është gjithmonë kënaqësi pjesëmarrja në aktivitete kulturore, sportive të organizuara nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.
“Sot është ngjarje e veçantë meqë me anë të këtyre dy planeve ë menaxhimit, atij të Qendrës historike të Prizrenit dhe atij të Kalasë së Prizrenit po mundësohet ruajtja e trashëgimisë kulturore për brezat e ardhshëm” – tha Kryeministri. / KultPlus.com
Është renovuar shtëpia 200 vjeçare e familjes “Kajmakqiu” në qytetin antik të Prizrenit, shkruan KultPlus.
Ky objekt i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore është renovuar në kuadër të projektit “Fasadimi, Konservimi dhe Revitalizimi i Shtëpive me Vlerë Kulturore-Historike”.
Kryetari i Komunës së Prizrenit, Mytaher Haskuka bashkë me drejtorin e Urbanizmit dhe Planifikimit Hapësinor, Beni Kizollin ishin sot përgjatë ceremonisë së përurimit të këtij objekti.
Haskuka ka shkruar në facebook se është arritur ngritja e buxhetit për fushën e trashëgimisë kulturore.
“Gjithashtu, duke e ngritur buxhetin nga 30.000 në 100.000 euro, si Komunë e Prizrenit i kemi trefishuar fondet e vitit të ardhshëm për renovimin e objekteve të trashëgimisë kulturore”, ka shkruar Mytaher Haskuka.
Kryetari i Prizrenit tutje ka thënë se i ka propozuar Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit krijimin e një fondi të përbashkët për të gjitha objektet historike të këtij qyteti. / KultPlus.com
Në prag të 70 vjetorit të lindjes dhe 50 vjetorit të krijimtarisë artistike të Luljeta Gorancit
Afrim Demiri
Nuk është lehtë të jesh prizrenas, aq më parë nuk është lehtë të jesh artist në Prizren. Estetika klasike e qytetit të lashtë të sfidon në çdo hap, ose si vlerë kulminante ose si preokupim, frymëzim i përhershëm që ta jep Prizreni. Këto ndjenja të mbizotërojnë, kur duhet të shkruash për Luljeta Kujtimi- Goranci, karikaturistën e parë në Kosovë dhe piktoren e dhjetra, qindra punimeve të shpërndara gjithandej nëpër botë.
Kur mendon se ke dalë nga një qytet muze dhe ke hyrë në një banesë prizrenase, mashtrohesh lehtë! Në të vërtetë nga muzeu i hapur, vizitori hyn në një galeri të hapur punimesh artistike, derisa mikëpritëse është vetë piktorja Lulja. Që në hyrje, në të dy anët e korridorit të pret portreti i të shenjtës Nanës Tereze, pastaj piktura e Hamamit të qytetit e zhytur në tone nostalgjike të kohës e deri tek ornamentet e ndryshme të enëve të qeramikës të cilat të ftojnë për një mëny të begat artistike.
Prizreni në vitet e 70-ta, artit shqiptar i dhuroi dy karikaturistë, të cilët në punimet tyre nënshkruheshin me dy pseudonime karakteristike: njëri si “Therrë Murrizi” e tjetri si “Lulja”. Ishin këta Ramadan Zaplluzha dhe Luljeta Kujtimi-Goranci, që trokitnin fuqishëm në botën e artit. Luljeta, duke folur me pietet për Ramadanin e ndjerë, tregon se si kishte filluar ta kultivoj artin e karikaturës.
“Në atë kohë isha e vetmja karikaturiste, fuqia shprehëse e karikaturës më mahniste, më dukej se vija fitonte fuqi vetëm në karikaturë, duke shpalosur karakteret e inidvidit”, pohon Lulja, derisa kujton që në ndërkohë edhe Lule Krasniqi kishte publikuar karikatura nëpër revistat tona të kohës dhe posaçërisht në revistën humoristike “Thumbi”.
Dy Lule sfidonin mentalitetin e kohës nëpërmjet artit të karikaturës. Karikaturat e saja, krahas edhe punimeve të tjera, në ekspozita kolektive ishin ekspozuar në Kosovë, Maqedoni, Vojvodinë , Shqipëri e gjetiu. Ndërkaq katër ekspozitat personale, Lulja në prag të 70 vjetorit të lindjes si dhe të 50 vjetorit të krijimtarisë së saj artistike, i kujton si katër ngjarje të veçanta të jetës artistike.
Qeramika, qelqi, letra, pëlhura janë materialet që piktorja Lulja, flet për strukturën, për vetitë dhe përshtashmërinë e tyre, derisa tregon se si i ngjyrosë me plot emocione. Mozaiqet, ornamentet dhe motivet janë të vjelura nga Prizreni, me kujdesin estetik.
Prizreni është motivi im i përjetshëm dhe nuk ka vepër art që e përfshinë të tërin, sa mendon që e ke krijuar një hark përfshirës tipik për të, sa të hapen edhe dhjetra të tjerë me plot motive”, shprehet ajo duke u ndjerë krenare që Prizrenit historik, ka arritur t’i dhurojë shumë punime të saj, të cilat ia shtojnë bukurinë atij.
“Me vite punimet e mia kanë qenë të ekspozuara në Shtëpinë e Lidhjes së Prizrenit, ndjehem mirë që punimin tim të Mic Sokolit, ua kam dhuruar trashëgimtarëve të familjes së tij, me rastin e 125 vjetorit të Lidhjes”, pohon Lulja.
Artit të saj ia shton një përmasë të veçantë, ndjenja e saj mirënjohëse.
“Nuk ka personalitet që ka mbështet çështjen tonë kombëtare, që nuk i kam punuar ndonjë vepër artistike, që nga çifti Klinton, Clarkut, kryetarit Bajden, e deri tek piloti i parë i NATO-s që bombardoi Serbinë, etj”, thekson ajo.
Mirënjohja si art, apo arti si mirënjohje vijnë të bashkëdyzuara në krijimtarinë e zj.Lulja. Si kundërshpërblim, ajo na tregon dhjetra medalonësh falënderues, që kishte pranuar nga ata për punimet e saja. Shën Tereza, ishte motivi i saj i përhershëm.
“Nuk e di as vet, sa portrete të saja i kam punuar”, pohon ajo më zë të ultë, që kumbon si një lutje e qetë!
Portreti saj qëndron edhe në Selinë e Vatikanit.
“Është frymëzimi im, e ndjejë frymën e saj dhe dua ta zbatoj saherë që punojë më fëmijë me aftësi të kufizueme dhe të prekur nga Sindromi Down”, thekson ajo me modesti për punën e çmueshme që e bën falas, për bartjen e ndjenjës estetike të së bukurës tek fëmijët.
Arti i Godancit, shpesh ka komunikuar me lexuesit, nëpërmjet ilustrimeve të aq shumë revistave dhe librave, qofshin shkollor apo artistik. Një poezi e poetit të vrarë nga serbët Ymer Elshani, ishte përcjellë me një ilustrim të saj, sikundër që poezitë e poetit të ndjerë rom Kujtim Paçakut, ishin ilustruar gjithashtu me punimet e saja.
“Ilustrimet e tilla janë një provokim i veçantë për piktorin, sikur hyn në një botë të huaj artistike, por pastaj e sheh se je identifikuar aq shumë me të sa prodhon vepra të fuqishme sa fuqia shprehëse letrare”, shpjegon ajo punën e saj si ilustratore veprash.
Shija për estetizmin e saj, thotë se i buron nga nana e saj, kurse përkushtimi për punën, nga babai.
“Nana më njoftonte me veshjet tona popullore, me shoqen time të fëmijërisë, Edi Shukriun, në ditët e tregut në Prizren, shkonim nga një shitëse në tjetrën dhe i shikonim punimet e moçme, të qëndisurat në rrobet tona popullore”, kthehet në kohën e shkuar ajo, aty ku kishte filluar dashuria e saj edhe për modelimin dhe dizajnin.
Vajzat e saja Sivona dhe Albana kishin vazhduar punën e saj në modelim dhe dizajn, kurse Vlora iu kishte përkushtuar ekonomisë.
Ajo sot e asaj dite vuan pse nuk është bërë filigraniste, por motivet e filigranizmit i kishte transformuar në ornamentet e pasura të pasqyruara nëpër enë të rralla të qeramikës. Prizreni për të nuk ishte vetëm qytet historik, as vetëm kryeqyetet shpirtëror i shqiptarëve.
“Prizreni për mua është qytet art, artistikja në të pikon”, thekson ajo derisa ndjehet mirë që e ka bagatuar estetikën e tij, nëpërmjet shumë veprave.
Për Lulen, motivi i luleve mbizotëron nëpër punime. “Nuk është çudi shprehet ajo, janë të gjitha lule prizrenase, janë lule të fëmijërisë sime që janë kultivuar nëpër shtëpitë tona”, sqaron ajo kodin e fshehur krijues.
Laureatja e shpërblimit vjetor për kulturë në Prizren, dhe i shumë çmimeve dhe mirënjohjeve, kërkon që arti ta përçon ndjenjën e tolerances, përtej kufizimeve dhe urrejtjes.
“Arti duhet të provokon artistikisht, por nuk duhet të ngjallë urrejtje”, pohon ajo duke folur për kartikaturat e gazetës “Charlie Hebdo”. Ajo ndjente keqardhje që karikatura të ketë ngallë aq mllef. Sipas saj asnjë formë e artit nuk është krejtësisht realist, në çdo realizëm ka një tis magjik që e fuqizon veprën artistike.
Shumëçka ka mbetë peng në punën e saj 50 vjeçare. “Ende besoj që kam kohë që pesë motive të parealizueshme deri më sot, t’i realizoj”, pohon ajo.
Njërin prej tyre nuk e fsheh, synonte që portretin e nuses prizrenase, gjatë ceremonisë së zbukurimit me pika, ta përjetësoj në një pikturë. Pastaj heshtë pë një kohë! Mbase mendonte për Vrapuesen e Prizrenit, apo tek portreti i Bekim Fehmiut, ku ta dimë duhet ta presim ekspozitën e saj të pestë.
Akuarel, akuarel është fjala që e shqipton më së shpeshti gjatë bisedës, disi flet si për një gjuhë të saj ngjyrash dhe ka frikë se mos nuk po e kuptojmë që tonaliteti i ngjyrave për të është kryesori. “Jo të gjitha materialet janë të përshtatshme për akuarel, shpesh shkollat tona nuk i kushtojnë rëndësi punës praktike, por përvoja ime ka qenë mësuesja më e mirë për mua”, pohon ajo.
Degradimi i vlerave artistike në kohën tonë e zemëronte pa masë. “Artit i duhet promovimi i përhershëm, nuk kultivohen vlerat estetike ad hoc, tash u bë mirë që po kthehen disa Festivale, sikur ai i Karikatures në Ferizaj nga Shoqata “Hithi”’, komenton ajo.
Zbukurimi i vazove të ndjek në çdo kënd të banesës së saj, aty nuk kishte lule, por të punuara nga dora e zj.Lule ato vërtetë kundërmonin plot aromë artistike. / KultPlus.com
Në Prizren, për nder të 28 Nëntorit iu është zbuluar shtatorja e heroit kombëtar, Gjergj Kastriotit. Kjo shtatore e punuar nga Sinan Aliaj, ka nxitur debate të shumta.
Madje është kërkuar edhe formimi i një komisioni për vlerësimin e shtatores, që të shihen mundësitë e rimodelimit.
Analisti i njohur Edison Ypi, përmes një statusi në Facebook, këtë shtatore e ka cilësuar si një kryevepër në interes të Serbisë.
“Koka si mi haleje, trupi si lakuriq nate. Serbin që e ka mballos kët’ monstër hiç se paska pengu “Zambaku i Prizrenit” që për me u këndu si duhet lyp tremijë violina, dhe as vet’ Prizreni që ësht’ aq i magjishëm sa vetëm po t’i afrohesh të del zemra nga gjoksi. Serbi ka bo çka i duhet. Një kryevepër në interes të vet”, shkruan Ypi. / KultPlus.com
Skulptori Sinan Aliaj është i kënaqur me realizimin e shtatores së heroit Gjergj Kastrioti-Skënderbeu e cila u vendos në Prizren më 28 nëntor.
Kritikave ai u arsyetohet duke thënë se ka paraqitur Skënderbeun në moshë të re i bazuar në të dhënat e Perandorisë Osmane.
“Unë për vete jam i kënaqur për atë që kam bërë. Jam i kënaqur për atë që kam realizuar, ky është përfundimi im”, tha Aliaj për Top Channel.
“Heronjtë nuk bijnë nga qielli as nga Marsi e as nga Hëna. I krijon populli ata’, tha Aliaj.
Por ku u bazua ai në krijimin e skulpturës?
“Nuk jam frymëzuar as tek Barleti, Noli, as Naimi dhe as Kadareja. Por tek disa kronistë të kohës. Sulltani e ka dashur më shumë se fëmijët e tij. Jam bazuar tek Perandoria Otomane, ku edhe u rrit dhe u shkollua’- tha Aliaj.
“Vetë sulltani e tregon që ai ka vepruar në dobi të Perandorisë Otomane. Folklorizmi, unë vetë jam luftëtar për të krijuar këtë vend. Unë e di si duket luftëtari, strategët, kështu duhet me pas parasysh”, tha Alija./ KultPlus.com
Shtatorja e Adem Jasharit, e cila është vendsur në Prizren më 28 Nëntor, e që u cilësua si karikaturë, do të rimodelohet
Këtë e kanë konfirmuar nga menaxhmeti i “Abi Çarshia” në Prizren, pranë së cilës është vendosur shtatorja e Adem Jasharit.
“Do të largohet përmendorja e Adem Jasharit për rikonstruktim dhe rimodelim të saj për shkak të kritikave të marra. Besoj se me shumë gjasë nesër ose më së largu gjatë kësaj jave do të largohet”, kanë thënë ata.
Nga menaxhmenti kanë theksuar se e njëjta skulpturë do të rimodelohet dhe se kjo do të bëhet nga një skulptor tjetër.
“Ky është vendim i përbashkët me skulptorin e kësaj vepre. Nuk dihet se për sa kohë do të përfundojë rimodelimi””, kanë deklaruar për klankosova.
Shtatorja e Adem Jasharit e vendosur më 28 Nëntor në Prizren u cilësua si karikaturë, pasi nuk ngjason me pamjen reale të komandantit.
Kritika të shumta u drejtuan për skulptorin që e ka punuar shtatoren, por edhe për Komunën e Prizrenit që lejoi vendosjen e një shtatoreje të tillë./klankosova/KultPlus.com
Shtatorja e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut e vendosur ditën e Flamurit në Prizren po kritikohet nga të gjithë. Puna e skulptorit po cilësohet si e dobët.
Kjo ngjalli reagimin e Sinan Aliaj, autor i shtatores.
Nëpërmjet Facebookut ai ka publikuar një fotografi të shtatores me mbishkrimin ‘dedikuar portaleve’.
“Ju faleminderit për komentet! Urime Prizren!”, shkruan Aliaj në Facebook.
Shtatorja e Skënderbeut u vendos në Prizren nga Komuna e cila udhëhiqet nga Mytaher Haskuka i Vetëvendosjes./ KultPlus.com
Kritikë për shtatoren e Skënderbeut dhe Adem Jasharit që u ngritën dje në Prizren nga kritiku i artit, Ilir Muharremi
Skulptura është art tredimensional, art që i sfidon kohës, që varet nga koha, përkufizohet nga koha, vlersohet nga koha. Është art publik, veçanërisht kur bëhet fjalë për shtatoret të cilat monumentojnë një figurë të shquar, ngjarje historike, hero të kombit, për të cilën opinioni i sotëm, dhe ai në ardhje duhet të jap konkluzion estetik përfaqësues të biografisë dhe meritave të dhëna nga ajo figurë, pra duhet ta rikoujtoj sakt mbas anatomisë, gjestit, karakterit origjinal, pavarësisht se është art, por është art publik shtatorja. Pastaj, shtatorja kur punohet mendohet qëndrueshmëria e saj ndaj mëngjesit, përplasja e rrezeve të diellit, shfaqja e hijeve që shpesh herë mjegullon gjymtyrët dhe vijat e krijuara nga skulptorit, pastaj pasditja, kohët me shi, muzgu dhe mbrëmja.
Vëzhgimi optik, me të cilin lidhet ngushtë hapësira se ku vendoset shtatorja, distanca e të vëzhguarit, bazamenti, lartësia, arkitektura përreth e të gjitha këto ndikojnë në origjinalitetin estetik dhe te shfaqjes së karakterit mbas udhëzimeve të fotografive ose gojëdhanave. Duke e modeluar dhe strukturuar me kujdes dhe saktësi formën, dukë i dhënë jetë, frymë skulpturës. Pra, skulptorët të cilët krijuan dy shtatore atë të legjendarit Adem Jasharit dhe heroit tonë më të madh Gjergj Kastriotit- Skënderbeut që u zbuluan dje në qytetin e Prizrenit nuk ofruan as minimumin e artit të saktë të skulpturës, por dhanë paqartësi, deformime anatomike, i fyen figurat tona të shquara sepse pamja e jashtme e skulpturës jep shumë rëndësi, janë të turpshme vizualisht dhe të shëmtuara artistikisht.
Shtatorja e Skënderbeut, tregon një pasaktësi propocionale anatomike me deformime serioze. Koka është shumë e gjatë, gjatësia e qafes e tejkalon çdo matje proporcionale të trupit dhe hollësia e saj. Pastaj, skulptori fokusohet te mjekra e cila aspak nuk është e natyrshme dhe nuk i ngjanë mjekrës së Skënderbeut. Trupi i tij hollak më shumë nxjer atë anën komike se sa luftarake dhe nuk e di se ku qe qëllimi i skulptorit. Në portale del emri i autorit të kësaj skupture që është Sinan Alija.
Ndërsa, shtatorja e komandatit legjendar Adem Jashari që po ashtu u zbulua në Prizren, emri i skulptorit nuk dihet, është krijuar nga një fotografi e Jasharit. Përmasat devijojnë, sidomos krahërori shumë i gjërë, duart e shkurtërat të holla me shuplaka të vogla. Si duket skulptori mendon qe veç mjekra dhe një pal dylbi e identifikojnë imazhin real të Jasharit. Ndonëse, dhe karakteri devijonë plotësisht, prapa syve nuk mund të vërejme shpirtin e Ademit. As një gjest, as një lëvizje nuk është e Ademit. Figura ngjanë më shumë me ato lodra të Llegos.
Deri kur më të fyhen heronjtë shqiptar me shtatore të dobëta. Nuk e dijë a është e qëllimshme kjo fyerje apo përse duhet të bëhet? Duhet sa më parë të rrënohen këto shtatore, të ngritën ato siç i ka hije heronjve shqiptar. Njëherë e masakruan serbët, tash po e masakrojmë vet ne me anë të artit. / KultPlus.com
Në Prizren sot për nder të 28 Nëntorit iu është zbuluar shtatorja e heroit kombëtar, Gjergj Kastriotit, shkruan KultPlus.
Përderisa shtatorja e tij gjendet në plotë hapësira të qyteteve të Kosovës, tanimë këtë nismë e morri edhe qyteti antik.
Përgjatë ceremonisë së zbulimit të shtatores, kryetari i Komunës së Prizrenit, Mutaher Haskuka u shpreh se Skëdnerbeu ishte shembull për veprimtarët shqiptarë gjatë periudhave.
“Sot Skënderbeu dhe Lidhja shqiptare bashkohen në kryeqytetin historik të Kosovës së Adem Jasharit. Sot na bashkohen datat, figurat historike, qëllimet e tyre që u copëtuan në konferenca ndërkombëtare por përpjekja e popullit kurrë nuk u shua”, tha Haskuka. / KultPlus.com
Pavarësia e Shqipërisë do të sjell tinguj muzike në qytetin e bukur të Prizrenit, shkruan KultPlus.
Koncerti “Wind Ensemble” do të bëj që të hapen dyert e Kino Lumbardhit për audiencën duke filluar nga ora 14:00.
Këtë ditë të madhe kombëtare nëpërmjet performancave të tyre artistike do ta shënojnë Nita Krajku, Malbonë Krajku, Rabije Krasniqi, Zana Xhuli, Meriton Zajmi.
Flauta, klarineta, saksafoni, fagoti dhe perkusioni do të jenë shoqërues të publikut artdashës. / KultPlus.com
Kryetari i Komunës së Prizrenit, Mytaher Haskuka sonte ka bërë ndriçimin e Urës së Gurit, shkruan KultPlus.
Këtë ai e ka bërë të ditur nëpërmjet një postimi në Facebook, ku ka shkruar se krahas Urës së Gurit në të ardhmen do të ndriçohen edhe monumentet e tjera të trashëgimisë kulturore.
Më poshtë mund të lexoni statusin e tij të plotë:
Më i bukuri vend dhe qendra historike e tij tanimë ka marrë një pamje më të bukur e të ndriçuar!
Nga sonte, çdo natë, Ura e Gurit, do të ndriçohet në mënyrë automatike për t’i dhënë qytetit tonë një pamje më të bukur.
Ndriçimin e filluam me Urën e Gurit, simbol i qytetit të Prizrenit, ndërkaq kështu do të vazhdojmë edhe me urat e monumentet tjera të trashëgimisë kulturore të Prizrenit./ KultPlus.com
Qytetin antik të Prizrenit së fundmi e ka zbukuruar instalacioni artistik në hapësirë publike ‘’T’pres n’derë-dritare’’ nga Valtida Shukriu, shkruan KultPlus.
Shukriu e cila vie nga një familje e Prizrenit, përtej studimeve të saj për drejtësi, merret aktivisht edhe me krijimtari. Rrugëtimi i saj me artin kishte nisur në vitin 2017, e cila nëpërmjet rrjeteve sociale ka bërë krijimin e profilit për dyert dhe dritaret e shtëpive të vjetra të Prizrenit.
Tanimë, kjo vlerë e trashëgimisë kulturore ka ardhur në formën e një instalacioni artistik në shëtitoren e lumit Lumbardh në Shadërvan të Prizrenit.
‘’T’Pres N’Derë-Dritare’’ përfshinë 8 dyer dhe 4 dritare që kryesisht i përkasin stilit otoman, nga shekulli XIX. Ndërsa përbrenda këtij instalacioni për të shikuar fotografitë e prezentuara të dyerve dhe dritareve ekzistuese është hyrë përmes dyerve të vjetra, që vizitorët të mësohen se si hapet dera e Prizrenit dhe të dilet nga po ajo derë.
Ky instalacion artistik vazhdon ende të jetë i ekspozuar në qytetin e bukur e antik, teksa prezantimi i 415 fotografi të dyerve, dritareve dhe aksesorëve të këtyre objekteve nga qyteti i Prizrenit është duke u bërë në profilin: https://www.facebook.com/prizrendoorsandwindows/ ./ KultPlus.com
Festivali multietnik i këngëve tradicionale “BALKANFEST” do të mbahet këtë vit në Shtëpinë e Kulturës në Prizren, me video transmetim të drejtpërdrejtë në televizionet lokale dhe televizione të tjera, si dhe në platformat sociale.
Festivali do të mbledh interpretues nga të gjitha komunitet e Republikës së Kosovës, organizuar nga Shoqata për Kulturë “Plejada”, dhe me përkrahjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, si dhe të Drejtorisë së Kulturës të Komunës së Prizrenit.
Sipas organizatorëve, festivali organizohet tradicionalisht për të pestën herë, dhe këtë vit ai do të organizohet në një format shumë më të gjerë dhe me një numër më të madh të interpretuesve të këngëve tradicionale nga të gjitha komunitetet në Kosovë.
“Vlen të përmendet se të gjitha komunitetet në Kosovë (boshnjak, shqiptar, goran, turk, serb, rom, ashkali, egjiptian) do të marrin pjesë në edicionin e këtij viti të festivalit. Festivali synon të promovojë, t’i ruajë nga harresa dhe të paraqesë këngë tradicionale, por edhe llojllojshmëritë dhe vlerat kulturore të Republikës së Kosovës si dhe të vendeve të Ballkanit”, thuhet në njoftim. / KultPlus.com
