Në vitin 1965, regjisori britanik Peter Watkins realizoi një film tronditës me titull “The War Game”, i cili përshkruan pasojat e një sulmi bërthamor mbi Britaninë. Filmi paraqet një skenar hipotetik ku një raketë bërthamore shpërthen mbi Kent, duke shkatërruar spitalet, duke krijuar mungesa të rënda ushqimore dhe duke zhytur vendin në një gjendje kaosi të plotë. Megjithëse ishte porositur nga BBC si pjesë e serisë së dokumentarëve të saj, filmi u ndalua nga transmetimi për dekada me radhë me arsyetimin se ishte “tepër tronditës për mediumin televiziv”.
Pavarësisht kësaj, “The War Game” u nderua me çmimin Oscar për Dokumentarin më të Mirë në vitin 1967 dhe u transmetua më në fund në BBC më 31 korrik 1985.
Filmi u xhirua me rreth 350 aktorë amatorë nga Kent, shumica prej tyre banorë vendas, dhe shumë skena u realizuan në Grand Shaft Barracks në Dover, një bazë ushtarake në rrënim e sipër. Pjesëmarrësit tregojnë se për t’i dhënë realizëm skenave të djegieve, atyre u ngjiteshin në fytyrë kokrra Rice Krispies dhe më pas spërkateshin me bojë të errët për të simuluar plagët nga zjarri. Skenat përfshijnë njerëz që vdesin në rrugë, spitalet e tejmbushura dhe madje edhe policë që kryejnë “vrasje nga mëshira”.
Michael Banks, një nga figurantët në film dhe më vonë regjisor teatri, e kujton përvojën si transformuese: “Shpejtë e kuptova që isha në praninë e një gjeniu. Peter Watkins ishte një inovator. Fillimisht, si çdo 17-vjeçar, e pashë si një mundësi për të luajtur me armë, por që në ditën e dytë, qëndrimi ynë ndryshoi kur kuptuam natyrën e asaj që po xhironim.”
Glynis Greenland, një tjetër pjesëmarrëse, kujton se ishte pjesë e një grupi grash që duhej të bërtisnin në prapaskenë për të shtuar ndjesinë e panikut. Ajo kujton një moment të sikletshëm gjatë xhirimeve: “Mendova se kishin përfunduar xhirimin, kështu që hapa sytë, por kamera ishte ende mbi mua.”
Ndërhyrja politike në ndalimin e filmit është zbuluar përmes dokumenteve të deklasifikuara nga Zyra e Kabinetit. Qeveria e kryeministrit Harold Wilson ushtroi presion mbi BBC për të mos e transmetuar filmin, duke frikësuar se ai mund të ndikonte në opinionin publik ndaj politikës së mbrojtjes bërthamore. Lord Norman Brook, kryetar i BBC-së në atë kohë dhe ish-sekretar i kabinetit, në një letër drejtuar kabinetit, shkroi: “Kam parë filmin, dhe mund të them se është prodhuar me përmbajtje të konsiderueshme. Por subjekti është në mënyrë të pashmangshme alarmues dhe transmetimi i tij mund të ketë një efekt të ndjeshëm në qëndrimet e publikut ndaj politikës së parandalimit bërthamor.”
Huw Wheldon, atëherë drejtues i dokumentarëve në BBC, kishte kundërshtime ndaj disa pjesëve të filmit, si një deklaratë nga një peshkop që thotë “duhet të mësojmë ta duam bombën”, si dhe një skenë ku një polic kryen një vrasje nga mëshira. “Thjesht nuk besoja se ndokush do t’u kërkonte policëve ta bënin këtë. E pashë si një deklaratë anti-policore,” tha ai. Kur e ndau këtë shqetësim me regjisorin Watkins, ky i fundit “shkoi përtej vetes nga zemërimi”.
Ish-Drejtori i Përgjithshëm i BBC-së në vitin 1965, Hugh Carleton Greene, deklaroi vite më vonë: “Vendimi për të mos e transmetuar nuk ishte politik. Unë isha më i tronditur nga programi sesa vetë Lord Brook. Nuk mund të përballoja përgjegjësinë e transmetimit të një programi kaq tronditës.”
Profesori John Cook nga Universiteti Glasgow Caledonian ka studiuar gjerësisht veprën e Peter Watkins dhe vëren se ndikimi i filmit nuk qëndron vetëm në përshkrimet grafike, por në mesazhin e tij të thellë shoqëror: “Nuk ishte aq për shkak të skenave, por sepse ngrinte çështje të pakëndshme për përgatitjen civile të Britanisë. E tregoj ende sot para nxënësve dhe ata mbeten të tronditur.”
“The War Game” mbetet një nga veprat më të fuqishme kinematografike që ka sfiduar pushtetin, politikën dhe vetë mediumin që e porositi. Ai është një kujtesë e fuqishme për realitetin e luftës bërthamore dhe ndikimin e saj mbi njerëzit e zakonshëm, një film që edhe pse u ndalua, i mbijetoi kohës dhe la një gjurmë të pashlyeshme në historinë e kinemasë dhe ndërgjegjes publike./BBC/KultPlus.com