Vincenzo Peruggia, ai që vodhi Mona Lizën e Leonardo da Vinçit, duke e ngjitur atë në panteonin e kryeveprëse

Leonardo da Vinci, dhe piktura e tij, Mona Lizëa, nuk do të ishte dhe aq i famshëm dhe aq botërisht e njohur pa vlerën që i dha italiani, Vincenzo Peruggia (1881–1925) duke e vjedhur atë nga Muezu i Luvrit të hënën e 21 gushtit të vitit 1911.

Me atë plaçkitje të guximshme të një të çmenduri, Mona Liza filloi ngjitjen e saj në stratosferën e famës kulturore, ndërsa fatkeqi Vincenzo Peruggia u fundos dhe më thellë në misteret e mjegullta të një famëkeqësi të paqartë. Si dhe pse e bëri Peruggia këtë vjedhje? Më e rëndësishmja, çfarë do të ndodhte nëse ai nuk do të kishte bërë? Këto janë pyetje që kanë mbetur atëditë e sot pa përgjigje. Por ajo që dihet saktësisht është se interesi për ta parë Mona Lizën, për ta ruajtur, për ta blerë ose edhe për ta rivjedhur u kthye në kryefjalë. Ajo eklipsoi gjithë madhështinë e artit për tu bërë piktura më vizituar dhe më e kushtueshme.

Më 21 gusht të viti 1911, Vincenzo Peruggia kreu atë që është përshkruar si vjedhja më e madhe e artit të shekullit të 20-të. Ishte një teori policore, që ish-punonjësi i Luvrit, u fsheh brenda muzeut të dielën e 20 gushtit, duke ditur që muzeu do të jetë i mbyllur të nesërmen.

Por, sipas marrjes në pyetje të Peruggia në Firence, pas arrestimit të tij, mësohet ai hyri në muze të hënën, më 21 gusht rreth orës 7 të mëngjesit, përmes derës ku po hynin punëtorët e tjerë të Luvrit. Ai tha se kishte veshur njërën prej uniformave të bardha që punonjësit e muzeut vishnin zakonshëm dhe nuk ishte i dallueshëm nga punëtorët e tjerë kur hyri. Kur Salon Carré, ku ishte varur Mona Lisa, ishte e zbrazët, ai ngriti pikturën nga katër kunjat e hekurt që e siguruan atë në mur dhe e çoi në një shkallë shërbimi, aty pranë. Atje, ai hoqi rastin dhe kornizën mbrojtëse.

Disa njerëz raportojnë se ai e fshehu pikturën nën veshjen që mbante. Por ky version nuk mund të kishte baza të vërteta pasi Peruggia ishte shtatshkurtër, saktësisht 160 cm, dhe piktura e Mona Lizës kishte përmasat 53 cm × 77 cm, kështu që nuk do të mund të kalonte pa u vënë re nën uniformën e veshur nga një person i asaj gjatësie. Nga deponimet e grabitësit mësohet se ai e ka mbështjellë në trup pikturën duke dalë nga Luvri përmes të njëjtës derë që kishte hyrë.

Gjithë sa mbeti ishte një hapësirë boshe në mur dhe një kornizë boshe aty pranë. Piktura kishte avulluar.

Sot në një qytet të vogël italian në kufirin e Zvicrës, ajo që ndodhi është pjesë e folklorit vendor. Dumenza është vendlindja e hajdutit të famshëm, Vincenzo Peruggia.

Silvio Peruggia thotë se gjyshi i tij vodhi Mona Lizën sepse ai donte të “bënte diçka tronditëse për faktin se Napoleoni vodhi shumë vepra arti nga Italia”.

Në fakt Leonardo da Vinci e kishte sjellë pikturën në Francë, ku thuhet se i ishte shitur mbretit François I.

Peruggia u arrestua në Firence pasi u përpoq ta ofronte atë tek tregtarët e artit. Ai tha se veproi jashtë atdhetarizmit dhe mori shtatë muaj burg. Shtëpia ku ai lindi ende mban një pllakë për nder të tij. Për disa ai është një hero.

“Jam i sigurt që Mona Liza është akoma këtu në Dumenza, e fshehur nën një tryezë dhe populli francez mori vetëm një kopje,” thotë ai. “E di që është pak e çmendur, por do të jem i lumtur nëse është vërtet kështu,” tha Renato Tosi, një turist nga Milano.

Mbetet ende e panjohur për vjedhjen e kryeveprës nga një njeri i përshkruar si “i thjeshtë”, i cili megjithatë mashtroi policinë për dy vjet më radhë.

Bota kishte hyrë tashmë në një etapë të re të ballafaqimit të vlerave me mjeshtrit, me hajdutët profesionist, të cilët mun të mos jenë aq pa fat sa Vincenzo Peruggia, por kurrë nuk do të mund të rrëmbejnë famën që e ngjiti në apogje këtë aventurier.

Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Mona Lisa, piktura që fitoi famën vetëm pas vjedhjes

Përse Mona Lisa konsiderohet piktura më e famshme në botë?
Për shkak të buzëqeshjes së saj enigmatike?
Për misterin që e rrethon?
Ngaqë kishte për autor Leonardo Da Vinçin?

Përgjigja është Jo.

Sigurisht, ajo është një kryevepër. Por në fillim të viteve 1900 ajo nuk ishte e famshme. U bë e tillë falë një hajduti që e vodhi atë në 21 Gusht të vitit 1911.

Vincenzo Peruggia ishte një emigrant Italian që punonte në Muzeun e Luvrit në Francë.Një ditë e ngarkuan të bënte një kornizë qelqi për pikturën. Atë pasdite pasi e mbaroi kornizën, ai nuk u largua nga galeria.

E kaloi natën i fshehur diku brenda saj. Të nesërmen në mëngjes kur u hap galeria Peruggia ishte larguar me pikturën e Mona Lisës të mbështjellë si tub dhe të fshehur nën xhaketë.

Ditën e parë askush nuk e vuri re mungesën e pikturës. Punonjësit e Galerisë kishin menduar se Mona Lisa ishte në proçes riparimi në laboratorin e Muzeut. Mona Lisa nuk ishte e njohur në atë kohë e prandaj nuk i kushtohej ndonje mbrojtje dhe vëmendje e madhe nga rojet e galerisë.
Aq e parëndësishme ishte si pikturë, saqë nuk e kishin varur as në mur, por e ekspozonin të mbështetur pas murit mbi dy kolltuqe të vegjël.

Por dy ditë më vonë në Galeri u shfaq një vizitor i cili kishte ardhur për të riprodhuar me laps portretin e Mona Lisës nga origjinali, një proçedurë rutinë e lejuar e asaj kohe dhe ky ishte momenti kur u kuptua që piktura ishte vjedhur.

Lajmi u shkruajt edhe në gazetat e mëdha të botës me imazhin e pikturës në faqen e parë.

Luvri u bë edhe më i famshëm. Njerëzit tashmë shkonin në Luvër për të vizituar vendin bosh të pikturës së vjedhur.

Policia ishte e paaftë të gjentë ndonjë gjurmë të saj. Mes të dyshuarve për këtë vjedhje ishte edhe Pablo Pikaso.

Hajduti Peruggia ishte zhdukur pa nam e nishan e kështu, në dy vitet në vazhdim kjo histori u harrua.

Në vitin 1913 Alfredo Geri, një sekser veprash arti, mori një letër të çuditshme.Autori i letrës pretendonte se kishte vjedhur dhe kishte në zotërim MonaLisan origjinale dhe ia ofronte për shitje. U takuan të dy në Firence. Geri u bind menjëherë që ajo Mona Lisa e njeriut të panjohur ishte vërtet origjinali i vjedhur dy vjet më parë, të cilin Peruggia e kishte mbajtur të fshehur në bodrumin e vet gjatë gjithë asaj kohe.

Peruggia u arrestua menjëherë nga policia. Kur e pyetën në gjyq se pse e kishte kryer atë akt, ai tha që kishtë rënë në dashuri me Mona Lisën. Gjithashtu Peruggia nënvizoi faktin që piktura i përkiste Italisë përderisa autori i saj Leonardo ishte italian, e prandaj ai kishte dashur ta rikthente pikturën në atdheun e vet.

Por Peruggia gabohej. Leonardo I kaloi vitet e fundit të jetës së tij në Francëdhe ia pati shitur Mona Lisën mbretit të Francës, Fransua I.

Kështu, falë avokatit të vet që e paraqiti vjedhjen si xhest patriotik Peruggia u dënua veç me një vit burg, ndërsa Mona Lisa u rikthye në Luvër, këtë herë e famshme, më e famshme se çdo pikturë tjetër e botës.

Në vitin 1947 një person emrin Vincenzo Peruggia vdiq në Haute-Savoie. Gazetarët kujtuan se bëhej fjalë për hajdutin e famshëm te Mona Lises dhe nxituan të mbushnin faqet e gazetave dhe minutazhet e radiove me lajmin e vdekjes së tij.

Por të nesërmen u mesua që Peruggia i vërtetë kishte vdekur në harresë të plotë 22 vjet me pare, në vitin 1925, në moshën 44 vjeçare ne qytetin francez Saint-Maur-des-Fossés ku kishte punuar si mirëmbajtës veprash arti.

(Marrë nga profili i Artan Gjyzel Hasani) / KultPlus.com