Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka arritur në El Salvador ku do të marrë pjesë në ceremoninë e inaugurumit të presidentit të rizgjedhur Nayib Bukele.
Osmani ka publikuar një video nga arritja dhe pritja shtetërore që i është bërë në aeroportin e El Salvadorit, e ku është intonuar edhe himni i Republikës së Kosovës nga Garda presidenciale e El Salvadorit.
“Me ftesë të Presidentit Nayib Bukele, unë do të marr pjesë në ceremoninë e inaugurimit të Presidentit Bukele dhe do të takohem me përfaqësues të tjerë të shtetit për të diskutuar qëllimin tonë të përbashkët për hapjen e kapitujve të rinj të bashkëpunimit midis vendeve tona”, ka shkruar Osmani./ KultPlus.com
Një grup i përbashkët pune me specialistë të Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore (IKTK), pedagogë dhe studentë të Departamentit të Arkeologjisë dhe Trashëgimisë Kulturore (DATK) u angazhua për dy javë në një projekt vrojtimi arkeologjik intensiv.
Projekti kishte si synim evidentimin e siteve arkeologjike potenciale dhe dokumentim të pasurive të trashëgimisë kulturore në zonën kodrinore të Divjakës. Ky projekt u mbështet nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës e Inovacionit si dhe Universiteti i Tiranës, në kuadër të Paktit për Universitetin dhe me propozim të bashkisë së Divjakës.
Specialistët e IKTK u shoqëruan në këtë projekt vrojtimi dhe nga specialistët e Muzeut Historik të Lushnjës. Rezultatet e pasura të fushatës së terrenit do të pasohen nga një proces sistematik analize të gjetjeve dhe formulim të një strategjie konkrete për menaxhimin dhe promovimin e një pasurie që duket fare pak e njohur deri sot./atsh/KultPlus.com
Joseph Haydn, (lindur më 31 mars 1732, Rohrau, Austri – vdiq më 31 maj 1809, Vjenë), kompozitor austriak. U rekrutua në moshën tetë vjecare në korin e Katedrales së Shën Stefanit, Vjenë, ku mësoi violinë dhe tastierë. Pasi u largua nga kori, ai filloi të mbështeste veten duke dhënë mësim dhe duke luajtur violinë, ndërsa ndërmori një studim rigoroz të kontrapunës dhe harmonisë. Mori shpejt vëmendjen e Pietro Metastasio dhe nëpërmjet tij u bë faktotum për kompozitorin Nicola Porpora në këmbim të mësimeve.
Duke fituar hyrjen në shoqërinë e lartë, në 1761 ai u bë kreu i institucionit muzikor në pallatin e madh të familjes Esterházy, i cili do ta mbështeste atë për pjesën më të madhe të karrierës së tij. Në këtë pozicion izolimi artistik, por me burime të shkëlqyera, Haydn u ndje i lirë të eksperimentonte dhe u detyrua të bëhej origjinal. Në vitet e fundit ai u njoh ndërkombëtarisht si kompozitori më i madh i gjallë.
Ai kompozoi vepra të rëndësishme pothuajse në çdo zhanër, dhe veprat e tij elegante dhe të këndshme balancojnë mendjen dhe seriozitetin, zakonin dhe risinë. Ai kompozoi 106 simfonitë, duke përfshirë 12 simfonitë e fundit të njohura “Simfonitë e Londrës” (1791–95). Ai praktikisht shpiku kuartetin e harqeve dhe 68 kuartetet e tij mbeten themeli i letërsisë së kuartetit. Veprat e tij korale përfshijnë 14 mesha dhe oratoriumet Krijimi (1798) dhe Stinët (1801).
Ai gjithashtu shkroi 47 sonata për piano dhe më shumë se 125 vepra të bukura për baritonin si violonçel. Njihet si formuesi kryesor i stilit klasik, ai ushtroi ndikim të madh te miku i tij Wolfgang Amadeus Mozart dhe te studenti i tij Ludwig van Beethoven.
Thëniet e tij më të famshme:
“Unë kurrë nuk kam qenë një shkrimtar i shpejtë, kam kompozuar me shumë kujdes dhe përpjekje.”
“Nëse doni të dini nëse keni shkruar diçka që ia vlen të ruhet, këndojini vetes pa askend afër.”
“Unë do të komunikoj me Zotin dhe duhet të jem i veshur siç duhet!”
“Unë ju them përpara Zotit dhe si njeri i ndershëm, djali juaj (W A Mozart) është kompozitori më i madh që kam njohur nga personi dhe reputacioni, ai ka shije dhe për më tepër aftësinë më të madhe në kompozim.”
“Nuk kishte njeri pranë që të më ngatërronte, kështu që u detyrova të bëhesha origjinal.” /KultPlus.com
31 maji shënon Ditë Botërore pa duhan, ditë kjo që i kushtohet luftës kundër duhanit.
Qëllimi shënimit të kësaj dite është rritja e ndërgjegjësimit lidhur me rreziqet që sjell konsumimi i duhanit. Kjo festë vjetore informon publikun mbi rreziqet e përdorimit të duhanit, çfarë po bën Organizata Botërore e Shëndetësisë për të luftuar epideminë e duhanit dhe çfarë mund të bëjnë njerëzit në mbarë botën për të kërkuar të drejtën e tyre për shëndet dhe jetë të shëndetshme dhe për të mbrojtur brezat e ardhshëm.
Tema e këtij viti për Ditën Botërore pa Duhan është: “Ne kemi nevojë për ushqim, jo për duhan”.
Shtetet Anëtare të Organizatës Botërore të Shëndetësisë krijuan ‘Ditën Botërore Pa Duhan’ në vitin 1987, për të tërhequr vëmendjen globale ndaj epidemisë së duhanit dhe vdekjeve dhe sëmundjeve të parandalueshme që ajo shkakton.
Në vitin 1987, Asambleja Botërore e Shëndetësisë miratoi Rezolutën WHA40.38, duke bërë thirrje që 7 Prilli 1988 të jetë një “ditë botërore kundër pirjes së duhanit”. Në vitin 1988, u miratua Rezoluta ËHA42.19, duke bërë thirrje për festimin e Ditës Botërore kundër Duhanit, çdo vit më 31 maj.
Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës, pirja e duhanit është shkaktari kryesor i sëmundjeve dhe vdekjeve të parakohshme, është shkaktari i dytë i vdekjeve në botë.
Çdo vit në botë vdesin rreth 8 milion njerëz, si pasojë e tymosjes së duhanit, numër ky që bazuar në trendin aktual, pritet të dyfishohet gjatë 20 vjetëve të ardhshme. Çdo 6.5 sekonda në botë vdes një njeri nga dëmet që sjell tymosja e duhanit, sipas OBSh-së.
Duhanpirësit janë dyfish më të rrezikuar nga goditja në tru dhe katërfish nga sëmundjet e zemrës sesa jo- duhanpirësit.
Ata kanë deri në 22 herë më shumë gjasa të zhvillojnë kancer të mushkërive sesa jo-duhanpirësit.
Përdorimi i duhanit ndikon në ndotjen e ambientit dhe ka pasoja negative në shoqëri. Përdorimi i duhanit rrit shpenzimet familjare dhe ndikon në varfëri.
Sipas IKShPK-së, përfitimet e lënies së duhanit të mund të jenë të menjëhershme si:
Pas vetëm 20 minutash të lënies së duhanit, rrahjet e zemrës suaj normalizohen
Brenda 12 orësh, niveli i monoksidit të karbonit në gjakun tuaj bie në normale
Brenda 2-12 javësh, qarkullimi juaj përmirësohet dhe funksioni i mushkërive rritet
Brenda 1-9 muajve, kollitja dhe gulçimi zvogëlohen
Brenda 15 viteve, rreziku i paraqitjes së sëmundjes së zemrës është sa i një jo-duhanpirësi.
Brenda 5-15 viteve, rreziku i sulmit të zemrës zvogëlohet në atë të një jo-duhanpirësi.
Shanset që duhanpirësit ta lënë duhanin me sukses janë 84% më të mëdha, kur marrin këshillim intensiv nga mjeku. / KultPlus.com
Edhe për verën e 2024, Shqipëria është në krye të listës së udhëtimeve të turistëve italianë që duan të shkojnë me pushime në plazh dhe në një destinacion jo shumë larg Italisë, sipas revistës italiane manintown.com .
Nëse keni menduar të udhëtoni në Shqipëri këtë vit, ne ju rekomandojmë të vizitoni Sarandën, një nga qytetet me plazhet më të bukura në vend.
Saranda ndodhet në Rivierën Shqiptare, në një zonë mjaft strategjike ku mund të vizitoni të gjitha mrekullitë e tjera të bregdetit dhe rrethinave të tij.
Qyteti bregdetar është një nga vendet më të njohura turistike, falë plazheve të tij mahnitëse.
Pesë eksperiencat që nuk duhen humbur gjatë pushimeve tuaja në Sarandë:
1. Ngjituni në Kalanë e e Lëkurësit
Një nga ndalesat e para emocionuese që duhet përfshirë në itinerarin tuaj të udhëtimit në Sarandë është Kalaja e Lëkurësisë.
Ajo është një kështjellë e vendosur në majë të një kodre, nga e cila mund të shijoni pamje vërtet magjepsëse të detit dhe peizazhit përreth.
Kalaja e Lëkurësisë daton në vitin 1573 dhe qëllimi i ndërtimit të saj ishte kontrolli i zonës më poshtë.
Sot, vetëm disa pjesë të kështjellës kanë mbetur, të cilat strehojnë një restorant dhe shpesh është vendi ku organizohen ngjarje dhe ceremoni.
2. Vizitoni plazhet më të bukura të Sarandës
Saranda është një nga perlat e Shqipërisë mbi të gjitha falë ujërave të pastër dhe të kristaltë që e rrethojnë.
Në rrethinat e qendrës ndodhet plazhi i qytetit, i rrethuar nga shëtitorja e tij.
Plazhet më të bukura në këtë zonë ndodhen në shtrirjen që lidh Sarandën me Ksamilin.
Këtu mund të vizitoni Plazhin e Manastirit, Plazhin e Pulëbardhës dhe Plazhin e Ksamilit.
3. Vizitoni Manastirin e 40 Shenjtorëve
Ky manastir, rreth 10 minuta larg me makinë nga qendra e Sarandës, i kushtohet 40 ushtarëve të krishterë që refuzuan të hiqnin dorë nga feja e tyre në vitin 320.
Ai është ngritur në një kodër dhe për një kohë të gjatë ka qenë vend pelegrinazhi.
Ajo që ruhet sot nga kjo ndërtesë janë vetëm rrënojat e mbetura në këmbë pas bombardimeve gjatë Luftës së Dytë Botërore.
4. Vizitoni zonën arkeologjike të Butrintit
Nëse jeni në Sarandë, mund të zbuloni edhe zonën arkeologjike të Butrintit, rreth 15 kilometra larg qytetit.
Zona ndodhet brenda Parkut Kombëtar të Butrintit dhe është gjithashtu pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në vitin 1992.
Butrinti është një qytet antik i banuar që në kohërat parahistorike, i cili më vonë u shndërrua në një koloni greke, një qytet romak, një qytet bizantin dhe më pas një zonë pushtimi venecian.
Sot këtu mund të gjeni ende mbetjet e dyerve të lashta, një tempull dhe një teatër, disa banja publike, një kullë veneciane dhe një kështjellë.
5. Bëni një udhëtim ditor në Korfuz
Saranda është një pikënisje e shkëlqyer për të vizituar mrekullitë e tjera që e rrethojnë, qoftë edhe në pak orë.
Ju mund t’i kushtoni një ditë Korfuzit, duke pasur parasysh afërsinë e tij me qytetin.
Udhëtimi me traget nga Saranda në Korfuz zgjat nga 30 minuta deri në një orë e 40 minuta./atsh/KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau mëngjesin e sotëm pamje nga mali i Korabit, të cilin e cilësoi si një përrallë të bukur të bjeshkëve tona.
Parku natyror Korab-Koritnik është i preferuari i të pasionuarve pas ngjitjeve në male.
Një ndër shtigjet më të preferuara për turistët është Bele – Zbinec – Stanet e Pobregut, pjesë e këtij parku.
Vizitorët gjatë ngjitjes për në mal vizitojnë dhe monumente të tjera të natyrës, si “Gryka e Vanave”, ujëvara e Beles, liqeni i Kallabakut, ku shijojnë panoramën që ofron ky liqen.
Parku Korab-Koritnik ka 25 monumente natyrore (kategoria e tretë e zonave të mbrojtura në Shqipëri). Maja e malit të Korabit, më i larti në Shqipëri (2751 m), ka një bukuri të rrallë. Përveç tij ka edhe kreshta të tjera vargmali, me formacione gëlqerore dhe gipsi, mbuluar me bimë barishtore dhe kullota alpine, me lloje të ndryshme lulesh plot aromë gjatë pranverës dhe verës./ KultPlus.com
Në qytetin bregdetar të Sarandës prej dy netësh po zhvillohet “Saranda Fish Festival”, aktivitet që kremton jo vetëm traditën e bukur të peshkimit, por edhe kulturën, historinë e nautikës dhe mikpritjen shqiptare.
Nga 28 maji deri në 1 qershor në “Saranda Fish Festival” pjesë e axhendës janë aktivitete të larmishme dhe koncerte.
Në ceremoninë e hapjes së këtij festivali në shëtitoren e qytetit ishte i pranishëm edhe kryetari i bashkisë së Sarandës, Oltion Çaçi, i cili ftoi qytetarët nga i gjithë vendi, por edhe turistët e huaj t’i bashkohen këtij aktiviteti, duke e cilësuar “një udhëtim të mrekullueshëm të traditës, artit dhe kulturës në Sarandë”.
“Shpresoj që ky vit turistik të jetë edhe më i mirë se vitin e kaluar”, tha Çaçi.
Çdo mbrëmje, vizitorët kanë mundësinë të shijojnë një atmosferë të gjallëruar me aktivitete të ndryshme, që nga muzika live e artistëve të njohur, deri tek shfaqjet artistike. Festivali do të jetë një vend ideal për të kaluar kohë cilësore me familjen dhe miqtë.
Në koncerte pritet të performojnë këngëtarë të njohur të skenës shqiptare si Elhaida Dani, Aleksandër Gjoka, Redon Makashi e Elton Deda dhe grupi polifonik i Sarandës.
Vizitorët kanë treguar interes edhe për muzeun kushtuar nautikës në Sarandë, ku zbulohet historia e saj përmes imazheve, dokumenteve dhe objekteve, të cilat janë dëshmi të gjalla të qytetit plot traditë dhe histori.
Gjatë festivalit i është kushtuar një hapësirë edhe fëmijëve, një botë si në përralla që i nxit të shpalosin imagjinatën e tyre, ta duan njëri-tjetrin, detin dhe natyrën me aktivitete me animatorë, piktura, shfaqje filmash, krijim balonash, lojëra, muzikë dhe argëtim.
Një pjesë e rëndësishme e festivalit është sigurisht ushqimi. Vizitorët kanë mundësinë të shijojnë gatime tradicionale të zonës, veçanërisht pjatat me bazë peshku. Kuzhinierë të talentuar përgatisin receta të mrekullueshme, që reflektojnë pasurinë gastronomike të Sarandës.
Nën qiellin e hapur, çdo natë shfaqen filma që tregojnë historinë dhe kulturën e rajonit, duke ofruar një mundësi unike për të mësuar më shumë rreth Sarandës dhe traditave të saj.
Saranda Fish Festival është një mundësi e shkëlqyer për të përjetuar thellësinë e kulturës dhe traditës së peshkimit të Sarandës.
Me një program të pasur dhe të larmishëm aktivitetesh, festivali synon të jetë një ngjarje e paharrueshme për të gjithë pjesëmarrësit./ KultPlus.com
Pas shumë paraqitjeve pianistike brenda dhe jashtë Kosovës, pianistja e njohur Lule Elezi së fundmi ka mbajtur një koncert solistik në ambientet e hapura të Pallatit Aristokrat Mbretëror, Mala Wies Palace, përcjell KultPlus.
Këtë e ka bërë të ditur vetë ajo nëpërmjet një njoftimi të shpërndarë me ndjekësit në rrjetin social Facebook.
”Para një audience të mrekullueshme kisha përjetime të rralla gjatë momenteve kur performoja në piano, ku gjatë gjithë performancës sime më shoqëronin edhe cicërrimat e zogjëve”, ka shkruar ajo.
Tutje, ajo shprehet e lumtur për performancën para një audience të madhe, ndërsa falënderoi kryetarin e Belsk Duzy të Polonisë, Wladyslaw Piatkowski.
Më poshtë gjeni postimin e plotë nga pianistja Elezi (pa ndërhyrje):
“Të dashur miq,
Nën patronatin e Kryetarit të Komunës së Belsk Dužy të Polonisë, z. Wladyslaw Piatkowski, isha e privilegjuar të mbajë koncert solistik në ambientet e hapura të Pallatit Aristokrat Mbretëror, Mala Wies Palace.
Para një audience të mrekullueshme kisha përjetime të rralla gjatë momenteve kur performoja në piano, ku gjatë gjithë performancës sime më shoqëronin edhe cicërrimat e zogjëve!
Falënderoj Kryetarin e Komunës z. Wladyslaw Piatkowski, Shkëlqesinë e Tij Ambasadorin e Republikës së Kosovës në Poloni, z Drilon S. Gashi për përkrahjen e pakursyer, përfaqësuesit e Ambasadës së Shqipërisë në Poloni, si dhe dy shoqatat iniciatore të organizimit të koncertit, Poloni- Kosovë me kryetar Haxhi Dulla dhe Poloni- Shqipëri me kryetare Dorota Horodyska.
Faleminderit nga zemra dhe jam mirënjohëse për praninë e të gjithëve në këtë koncert mbresëlënës”. / KultPlus.com
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg u ka kërkuar vendeve anëtare të zotohen për 40 miliardë Euro ndihma vjetore për Ukrainën, i tha të enjten një burim i aleancës agjencisë së lajmeve Reuters, ndërsa ministrat e jashtëm të NATO-s po mblidheshin për bisedime në Pragë.
Zoti Stoltenberg nuk ka përmendur më parë një shumë të caktuar, por më herët zyrtarë të NATO-s patën hedhur idenë e rreth 100 miliardë eurove në pesë vite, ose 20 miliardë euro në vit.
Me pasigurinë për të ardhmen e mbështetjes amerikane për Ukrainën për shkak të mundësisë së rikthimit në Shtëpinë e Bardhë të ish-presidentit Donald Trump, ministrat e jashtëm të NATO-s do të diskutojnë të premten për mënyrat se si mund t’i japin një të ardhme më solide dhe afatgjatë ndihmave për Ukrainën.
Bisedimet do të përqëndrohen tek qartësimi i detajeve për paketën e ndihmave për Ukrainën, për të cilën do të jepet miratimi në takimin e nivelit të lartë të NATO-s në Uashington, në datat 9-11 korrik, ku do të ketë edhe ndryshime për mënyrën se si do të organizohen armët dhe municionet që dërgohen.
“Duhet ta ruajmë nivelin aktual të mbështetjes si një minimum për të siguruar Ukrainës kushtet për t’i parashikuar situatat, për aq kohë sa do të e nevojshme”, tha një burim i NATO-s, duke shtuar se aleatët kishin dhënë rreth 40 miliardë euro në vit që nga sulmi frontal i Rusisë në Ukrainë në shkurt 2022.
Gazeta gjermane Handelsblatt tha më herët të enjten se zoti Stoltenberg po kërkonte një zotim nga vendet anëtare prej 40 miliardë dollarësh në vit.
Zoti Stoltenberg ka propozuar që NATO-ja të marrë përsipër koordinimin e ndihmës ushtarake ndërkombëtare për Ukrainën, duke i dhënë aleancës një rol më të drejtpërdrejtë në luftën kundër Rusisë, ndërkohë që ky rol nuk përfshin angazhimin e forcave të NATO-s në këtë konflikt.
Kremlini tha të enjten se Shtetet e Bashkuara, NATO-ja dhe disa vende evropiane po e inkurajonin Ukrainën të vazhdojë atë që e quajti “luftën e pakuptimtë” të Kievit me Rusinë dhe i akuzoi ata për përshkallëzimin e tensioneve në javët e fundit.
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelenskiy, ka thënë vazhdimisht se aleatët perëndimorë po marrin më shumë kohë se ç’duhet për të marrë vendime kyçe për mbështetjen ushtarake për Ukrainën.
ARMATIMET E DHURUARA
NATO-ja do të merrte përsipër koordinimin e armatimeve të dhuruara dhe të furnizimeve nga grupi Ramstein i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, një koalicion ad hoc me rreth 50 vende pjesëmarrëse, i emërtuar sipas një baze ajrore amerikane në Gjermani, ku u mblodh për herë të parë në vitin 2022.
Gjatë një takimi të Grupit Ramstein
Lëvizja shihet gjerësisht si një përpjekje për të siguruar një lloj rezistence ndaj mundësisë së rikthimit në detyrë të ish-presidentit Trump, duke e vendosur koordinimin nën një ombrellë të NATO-s.
Por diplomatët pranojnë se një masë e tillë do të kishte efekt të kufizuar, pasi Shtetet e Bashkuara janë fuqia dominuese e NATO-s dhe sigurojnë shumicën e armatimit për Ukrainën. Pra, nëse Uashingtoni do të donte të pakësonte ndihmën perëndimore për Kievin, do të kishte mundësinë ta bënte këtë.
NATO-s do të duhet gjithashtu të kapërcejë rezistencën nga kryeministri hungarez Viktor Orban, i cili e ka bërë të qartë se vendi i tij nuk do të marrë pjesë në përpjekjen e re, duke argumentuar se ajo e afron aleancën më pranë një lufte me pasoja katastrofike me Rusinë.
Ministrat e jashtëm të vendeve të NATO-s pritet gjithashtu të trajtojnë atë që shihet si ndryshimi më i fundit në mbështetjen perëndimore për Ukrainën, me disa aleatë që po heqin kufizimet që ia ndalonin Kievit të përdorte armë të dhuruara për të goditur objektiva brenda Rusisë – një lëvizje kundër së cilës presidenti rus Vladimir Putin ka paralajmëruar Perëndimin.
Ndërsa administrata amerikane po peshon pozicionin e saj, sekretari i Shtetit Antony Blinken do të pyetet me siguri nga homologët e tij në Pragë nëse Uashingtoni do të ndjekë shembullin e tyre.
Sekretari Blinken duke folur në Moldavi (29 maj 2024)
Të mërkurën, ai u bë zyrtari i parë i administratës që sinjalizoi se Shtetet e Bashkuara mund të shqyrtojnë ndryshimin e qëndrimit të tyre.
“Mendoj se ajo që keni parë gjatë dy viteve të fundit – ndërsa natyra e fushëbetejës ka ndryshuar, pasi vendndodhjet, mjetet që Rusia po përdor kanë ndryshuar – është se ne kemi ndryshuar dhe jemi përshtatur”, tha sekretari Blinken në Moldavi.
“Kjo është pikërisht ajo që do të bëjmë në vijim”, shtoi ai.
Uashingtoni ka qenë deri më tani mbështetësi më i madh financiar dhe ushtarak i Kievit që nga fillimi i sulmit rus ndaj Ukrainës, por Uashingtoni ka thënë vazhdimisht se as nuk inkurajon dhe as nuk mundëson sulme jashtë territorit të Ukrainës. /VOA/ KultPlus.com
“Enciklopedia… shfaqet si zhanër i veçantë letrar, i mbiquajtur postroman. Struktura e tekstit, në ligjërim dhe në tematikë, shfaqet e afërt me romanin, por përsëri e ndryshme, shfaqet si zhanër, i cili mund ta trashëgojë apo edhe ta zëvendësojë romanin. Është ngjizje midis formës enciklopedike dhe imagjinatës letrare.” (Kosumi, 2023)
Rrëfimi i “Enciklopedisë imagjinare” fillon me prologun që shërben si një lloj harte orientuese për rrugëtimin në ishullin autorial, historik e fiksional, rrugëtim që ngjan me një labirint që ka shumë hyrje e shumë porta e po ashtu shumë mundësi leximi e interpretimi. Autori qysh në fillim na sugjeron disa modele leximi, pra është në kërkim të lexuesve të ndryshëm, që do të zbulojnë rrugë të reja për të hyrë në enciklopedinë e tij. Ai paraqet në prolog pesë lloje lexuesish të mundshëm për enciklopedinë, lexuesin një (lexuesi tradicional), lexuesi dy (ai që krijon dritare leximi), lexuesi tre (lexuesi enciklopedik), lexuesin poetik dhe lexuesin ideal. Një nga leximet e rekomanduara duke filluar nga shkronja D drejt A, majtas, sjell një mënyrë eksperimentale, por njëkohësisht mënyrë shumë e kënaqshme e leximit të enciklopedisë.
Mënyra e të rrëfyerit nga fakti deri te fiksioni, nga përjetimet, dëshmitë e tmerret e jetuara e deri te historitë që përsëriten ndër vite e shekuj të ndryshëm, autori depërton në psikologjinë, formimin, jetesën e mbijetesën e “ishullarëve”, siç i quan ai, sepse vepra e tij e tejkohshme historikisht e fiksionalisht paraqet historinë e ishullit e toponimit të Gumurit në shumë dimensione.
Rrëfimet strukturohen si kujtesë historike në shumë raste duke u ndërlidhur me njëri-tjetrin përmes rendit alfabetik, duke filluar me Gumurin (që paraqet një varrezë kolektive ilire në formë të rrethit). (Kosumi, 2023, f. 293)
Në “Enciklopedinë imagjinare” në shumë rrëfime e hasim Gumurin si vendbanim, toponim që autorit i shërben si strumbullar për të lidhur ngjarjet e të bëmat e ishullarëve.
Pushtimet, pushtuesit dhe pasojat e tyre te shqiptarët
“Enciklopedia imagjinare” mund të lexohet edhe si dëshmi e fuqishme historike për pushtimet: romake, osmane, serbe, bullgare e shumë të tjerë që synuan të kenë të drejta mbi tokat e Arbit.
Në rrëfimin “A është toka gjithçka?”, familjes Ukëhaxhaj pushtuesi serb në të gjitha kohët e kolonizimet ia mohoi të drejtën e pronësisë mbi truallin familjar, i largoi me dhunë nga shtëpitë e e vendi i tyre. Rikthimet, riblerjet e luftërat për tokën familjes Ukëhaxhaj iu shndërrua në një odisejadë të pafundme.
Përveç tokës, pushtuesit shpesh synuan edhe kulturën e trashëgiminë shqiptare. Rrëfimi “Kodiku i Purpurt i Beratit dhe historia e ruajtjes së tij” është një dëshmi rezistence, vendosmërie e vetëdijeje që shqiptarët patën për kulturën dhe identitetin që u takon atyre.
“… Edhe Kodikun e Purpurt të Beratit e lakmuan deri në zhbërje shumë ushtri, shumë perandori, u dhanë shumë para e ari për të rrëmbyer, u vranë e u ekzekutuan mbrojtës të tij, u dogjën kisha u zhgroposën varreza për ta gjetur…
Kjo zgjati me vite e shekuj…” (Kosumi, 2023, fv. 337-338)
Pushtuesit patën në dorë gjithçka madje dhe shndërrimin identitar të shqiptarëve, përmes dhunës ortodoksët i bënë serb, myslimanët i bënë turq, ky ishte depëtimi deri në palcë, të humbasësh identitetin përmes gjësë më të shenjtë, përmes fesë. Kështu ndodhi me Salih Uglën, që dikur këndoi në gjuhën e të parëve, pra shqip, e më pas si rapsod këndonte në gjuhën serbe e boshnjake, sepse kishte harruar gjuhën së cilës i përkiste.
Lufta e pushtuesve të ndryshëm karshi shqiptarëve ishte shumëdimensionale si për nga zaptimi i territoreve e deri te mohimi i gjithçkaje që do të përbënte kulturën dhe dijen shqiptare.
“Karta e kontrabandistëve të librave të ndaluar”paraqet historinë e Haxhi Ali Musë Ahmetit, shqiptari i parë i ekzekutuar për libra të ndaluar.
Po ashtu, pasardhësi i tij Artin J Ahmeti, ishte i përndjekuri kryesor i shtetit të Jugosllavisë, me akuzën e vetme që sa ishte kulturore aq edhe politike “Kontrabandë e librave shqip nga Shqipëria”. Pushtuesit i pengonte gjithçka që përfaqësonte identitetin shqiptar, sepse të përhapësh dijen në gjuhën amtare për ta ishte një rrezik i përhershëm.
Burgu, Qëndresa e Liria
Mendimi ndryshe apo edhe ëndërrimi ndryshe nga pushtuesi nënkupton se do ta kalosh jetën, do vdesësh e madje edhe në jetën e përtejme do të të ndjekë burgu, ky ishte realiteti që përcolli shumë shqiptarë dhe familjet e tyre për shumë vite të errëta gjatë sundimit serb në Kosovë.
Heronjtë si: Adem Dema, Alban Mala e shumë të tjerë janë personazhet me anë të të cilëve paraqitet qëndresa, revolucioni, por edhe ana e errët e burgjeve, torturave e vrasjeve nga dora e armikut.
Burgu paraqitet në shumë pikëpamje si: Burgu artistik (burgu i veçantë i destinuar vetëm për artistët), Burgu i hapur: burgu që nuk kishte grila, nuk ishte fizik, por më shumë psikologjik dhe Burgu jetik- njerëzit që jetonin e zhvilloheshin brenda mureve të këtij burgu u mësuan aq shumë me të sa kur u lanë të lirë nuk ditën të mbijetonin si të tillë.
Burgu, aty ku ëndërron për lirinë, për idealet e ndonjëherë edhe për familjen, por asnjëherë atë që pason, çka pas lirimit?. Personat që përjetuan burgjet, torturat e patën gjithmonë të vështirë të risocializohen sepse ai “burgu” i ndiqte gjithmonë nga pas e nuk kishin shpëtim.
“E humbi betejën. Nuk arriti ta mundte burgun e ëndrrave. Ai ishte galuc aty, mu në krevatin e tij dhe gjithnjë shfaqej i gatshëm të vepronte, sapo ky t’i mbyllte sytë. E torturonte. Nuk ishte aspak miqësor.” (Kosumi, 2023, fv. 118-119)
Urrejtja, armiku, hakmarrja
Arbi e Sarbi ishin gjithmonë në luftë e gjithmonë armiq, sepse Sarbi lakmonte gjithçka që kishte Arbi e donte ta kishte me çdo kusht, këtu fillon urrejtja, armiqësia e mbi të gjitha edhe vetë hakmarrja. Urretja, lakmia e synimet e shtetit të Serbisë ndaj Kosovës, synimet për zhdukje e zhbërje e kanë origjinën shumë të hershme, por ajo që theksohet në “Enciklopedinë imagjinare” është një kapitull tmerri e marrëzie “Elaborati për zhdukjen e shqiptarëve 1848-1999”.
Ky Elaborat është dëshmi e gjallë e dokumentuar për mendësinë serbe dhe pretendimet e tyre për zhdukjen e shqiptarëve në forma masive.
“Le të llogarisim afërsisht sa do t’i kushtojë vendit tonë dëbimi i 200,000 shqiptarëve dhe vendosjen e një numri sa më të madh të popullatës sonë në vendet e tyre…
Kur vjen puna tek feja, shqiptarët janë shumë të prekshëm, prandaj ata mund të ngacmohen në këtë drejtim gjithashtu. Kjo mund të arrihet përmes keqtrajtimit të klerikëve të tyre, shkatërrimin e varrezave etj.” (Kosumi, 2023, fv. 169-170)
Urrejtja e armiqësia nuk përfundon me këtë elaborat, ata madje krijuan një “Fjalorth për Armiqtë e Popullit” që përdornin shprehje nga më të ndryshmet për t’iu referuar atyre që i kundërshtonin.
Hakmarrja është njëra nga format më dobëta, kur armiku e humb fuqinë që ka dhe përdor mjete rrethanore për ndëshkim, kështu ndodhi me Manastirin e Graçanicës. Të gjitha dokumentet që nga koha osmane e paraosmane argumentojnë se ky Manastir i përkiste shqiptarëve ortodoksë të rrethit të Llabjanit që njihej si “Kisha e Virgjëreshës” vend të cilin shqiptarët e ruajtën me fantizëm gjithmonë sepse aty gjendeshin pikturat më të bukura fetare që përfaqësonin identitetin e tyre fetar e kulturor. Si shenjë hakmarrjeje për humbjen e luftës, serbët mbyllën përgjithmonë dyert e manastirit për shqiptarët dhe e përvetësuan manastirin dhe nuk i lanë asnjë te drejtë shqiptarëve mbi të.
Kujtesa, burgu, darka e personalja
Një nga rrëfimet më të vështria për përjetimet, për dokumentimet është rrëfimi i historisë personale, i asaj që dogji thellë në shpirt.
Dy nga rrëfimet që ngërthejnë në vete personalen e bëhen edhe më emocionale kur përjetohen e ripërjetohen përmes kujtesës janë: Darka e pikëlluar dhe Harrimi. Darka e pikëlluar paraqet fatet e lidhura detyrimisht e rastësisht të familjes nga Kumanova me familjen nga Kosova. Familja e Nexhat dhe Shpresa Ukshinit, mirëpritën me muaj të tërë në shtëpinë e tyre familjen kosovare të përndjekur nga lufta, një nënë me tri vajza dhe një grua plakë, kjo ishte familja e ardhur. Fillimisht familja e Nexhat Ukshinit kishin dyshime se në do ja dilnin ta mbanin këtë familje, por më vonë në darkën e fundit që do të quhet e pikëlluar do të kuptojnë se ishin mësuar aq shumë me familjen kosovare sa ndarja prej tyre solli shumë pikëllim në familjen e tyre.
Të gjithë ne kemi nga një çast që nuk e harrojmë, një çast të ngulitur në mendjen tonë që duam gjithmonë që pluhuri i harresës të mos e mbulojë asnjëherë, për rrëfyesin e kësaj ngjarjeje ndarja nga gruaja dhe vajzat, çasti i ecjes së tyre drejt sheshit do të jetë një nga kujtimet që nuk do ta shlyejë asnjëherë nga kujtesa.
“…e pa ende qartë gruan me pallton e kuqe dhe dy vajzat teksa mbaheshin me njërën dorë për kindat e palltos së nënës. E dalloi qartë pallton e bukur të kuqe, atë që e vishte mbrëmjeve dhe e bënte të shkëlqente… I dalloi qartë çantat e vogla me katërkëndësha shumëngjyrësh, të blera në Paris… Fytyrat nuk ua shihte. “Çfarë fytyra mund të kenë tashti?….
Hapat e tyre dhe shpina e tyre, këto i shihte qartë dhe saktë… “Memorizo! Memorizo! Kurrë nuk do t’i shohësh! Mos i harro! Regjistroje në tru dhe ruaje aty!” (Kosumi, 2023, f. 251)
Kjo pamje është njëri nga episodet, ku njeriu është i mpirë, nuk i duhet më asgjë tjetër e kësaj bote, përveç memorizimit të çastit që po i ikën nga duart e nuk do ta shohë më asnjëherë.
Bajram Kosumi “Enciklopedinë imagjinare” apo do kisha thënë Enciklopedinë e përjetimeve dhe dokumentimit e përfundon me një epilog shfajësimesh para një gjykatësi për të gjitha synimet e ëndrrat që pati për krijimin e një Libri të Ri. Kjo vepër pavarësisht se si klasifikohet si histori, dokumentar apo edhe thjesht fiksion e postroman ngërthen në vete pamjet e të shumë kohëve shfaqjet e shpërfaqjet e shumta të historisë, është një arkivë e gjallë, një dokumentar përjetimesh e një sugjerim për historinë që do të shkruhet.
Maj, 2024
Shënim: Punimi është prezantuar në lëndën Letërsi aktuale shqipe, te prof. dr. Sali Bashota, studimet master, Dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë. / KultPlus.com
Kanë filluar zyrtarisht përgatitjet për edicionin e dytë të Festivalit të Këngës në RTK. Drejtor i festivalit do jetë sërish Adi Krasta, i cili ka zgjedhur të njëjtin grup pune, që drejtohet artistikisht nga Florent Boshnjaku, ndërsa producente ekzekutive do të jetë Arta Avdiu.
Festivali i Këngës ka çelur garën me një periudhë të mundësisë së aplikimit.
Aplikimet bëhen në ueb faqen RTKlive.com, që i dedikohet Festivalit të Këngës. Informacionet e vazhdueshme rreth festivalit, që do të mbahet në javën e fundit të tetorit mund t’i gjeni në faqet ‘online’, ‘facebook’ e ‘instagram’.
Për hapjen e konkursit të edicionit të dytë, drejtori i tij, Adi Krasta, tha se konkursi do të hapet shumë shpejtë.
“Ndoshta që në datën 31 maj e do të qëndrojë i hapur tre muaj, deri në 30-31 gusht, ngjashëm si në vitin e kaluar, sepse janë kohë të parapërcaktuar që më parë dhe është e mjaftueshme për të përgatitur që forcat krijuese të parapërgatisin këngët, t’i kolaudojnë, t’i rishikojnë, me ekspertë të fushës që këngët të jenë moderne, të dëgjueshme, simpatike, të pëlqehen nga publiku, etj.”, tha Krasta. / KultPlus.com
Shqipëria mikpret Italinë, nga data 2 deri me 8 qershor, në një javë të mbushur me një seri aktivitetesh kulturore e sportive.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale një video informuese mbi aktivitetet që do të organizohen në kuadër të kësaj jave duke nisur nga koncerte, opera, shfaqje kontemporane, sport e shumë të tjera.
“Të gjitha aktivitetet që përfaqësojnë thelbin dhe më të mirën e një kulture që admirohet nga e gjithë bota, e që ia vlen të përjetohet në çdo grimcë”, u shpreh Rama.
Java Kulturore Italiane do të jetë e mbushur me aktivitete që përfaqësojnë thelbin dhe më të mirën e kësaj kulture që admirohet nga e gjithë bota dhe është një nga lokomotivat e kulturës së njerëzimit.
Javët Kulturore Ndërkombëtare nisën më datën 2 maj, me javën kushtuar Bashkimit Evropian, vijuan me Javën Kulturore Franceze e Javën Kulturore Greke.
Ato do të mbyllen në fund të nëntorit me Javën Kulturore të Kosovës, që ashtu si edhe në edicionet e tjera, përkon me javën e festës kombëtare./ KultPlus.com
Një mbrëmje me karakter krejtësisht të veqantë nga tradita e deritanishme e “Chopin Piano Fest” u dhurua në koncertin e nëntë të Festivalit nga ansambli “Croatian Guitar Quartet” me fokus në instrumentin e Kitarës, i cili erdh në kuadër të Javës së Kulturës Kroate në Kosovë, shkruan KultPlus.
Ansambli “Croatian Guitar Quartet” në përbërje me Petrit Çekun, Zoran Dukiq, Maoje Briqiq dhe Tvrtko Sariq mbrëmë dhuruan emocione dhe koncert mjeshtërisht të rrallë në sallën e Amfiteatrit të Bibliotekës Universitare, e cila kësaj radhe ishte e stërmbushur me publik edhe në hapësirat anash dhe në fund të saj, më shumë se në çdo koncert tjetër të këtij edicioni.
Vet prania e Petrit Çekut dhe fjalët e tij në gjuhën shqipe, të cilën e filste aq ëmbël, krijonte një afërsi të paparë me të pranishmit, ku kjo edhe është arsyeja e parë pse ky ansambël fantastik pati një performancë të tillë e cila u mishërua aq shpejt në aurën e secilit që gjendej aty, rrjedhë së të cilës nuk i shpëtuan as vetë pjesëtarët tjerë të ansamblit.
Vepra e parë e cila u interpretua në koncert ishte “Fandango, G. 448” nga Luigi Boccherini, që dhuroi tinguj të njëtrajtshëm nga katër artistët kitaristë, herë pas here me tone më të larta dhe më të ashpra, duke i dhënë interpretimit më shumë shije, kulmimi i së cilës u arrit me goditjet e dy kastanjetave, që jepnin tinguj me takt nga kitaristi Çeku.
Reagimi i herë pas hershëm i publikut nënkuptonte që performanca po përjetohej plotësisht, përderisa buzëqeshjet e anëtarëve të ansamblit jepnin mesazh që ndjenjat, pasioni dhe arti i tyre po përthithej dukshëm qartë, edhe përkundër një incidenti të vogël, që i shkaktoi thyerjen e thoit të kitaristit Çeku, i cili me shpirt, dhe një ndjeshmëri jashtëzakonisht të thellë, përmes gishtrinjëve të tij të gjatë dhuronte tinguj që e bënin të dukej mbizotërues i skenës.
Një frymë krejt e veçantë interpretuese vërehej edhe te kitarsti Zoran Dukiq, interpretimi i të cilit shoqërohej me lëvizje të flokëve të gjatë, krahas tingujve dhe energjisë që dhuronte përgjatë mbrëmjes artistike. Përderisa Maroje Briqiq dhe Tvrtko Sariq me profesionalizmin e tyre përgjithësisht mbanin ritmin konstant të koncertit.
Veprat tjera nga periudha të ndryshme stilistike të cilat u interpretuan në koncert e që do të mbahen mend gjatë ishin: “Largo from Violin Concerto, RV297” (Winter) nga A. Vivaldi, “Invierno Porteno (Winter)” nga A. Piazzolla, “Suite du Bourdon (Prelude Aria, Alla Gavotte, Dialogue, Finale)” nga Miroslav Miletiq, “Shoal of Fish” nga Gordan Tudor, “Two movements from Suite Romeo and Juliet Op. 75 Scene”, “Montecchi e Capuleti” nga S. Prokofiev, “Bagatelles for Home Use”, “Mosso”, “Allegretto- Omaggio a Nino Rota”, “Andante molto comodo”, “Vivace” nga Zoran Juraniq dhe “Concerto para Quinteto” A. Piazolla.
Koncerti në fund u duartrokit shumë, nga ku pasoi edhe një pikë tjetër interpretuese, si shenjë nderimi për reagimin e publikut nga ansambli “Croatian Guitar Quartet”.
Pas koncertit në një prononcim për media Petrit Çeku u shpreh mirënjohës që kishte arritur të sjellë në Prishtinë një artist si Zoran Dukiq, i cili konsiderohet edhe si një ndër artistët më influencues për Kitarën e Muzikës Klasike.
“Koncerti i sotëm ishte u posaçëm për mua sepse jam paraqitur me disa kitaristë të cilët personalisht i adhuroj. Në mesin e tyre ishte edhe Zoran Dukiq, që në botën e kitarës konsiderohet si influenca më e madhe për kitarën e muzikës klasike. Ne e kemi një mikro- botë të vogël në të cilën jetojmë, dhe në të cilën Zoran Dukiq është vërtetë njëri ndër më të rëndësishmit. Ai më ka influencuar mua prej moshës 15-16 vjeçare duke i dëgjuar incizimet e tij dhe gjithmonë jam orientuar kah vlerat e tij estetike. Tash po më vjen shumë mirë që në vendlindjen time, në Prishtinë erdha me Zoran Dukiqin kjo është në një mënyrë si ëndërr, si “ Dream Come True”. Jam shumë i emocionuar sonte që para publikut të Prishtinës e patëm këtë program”, është shprehur Çeku.
Ndërsa Drejtoresha Artistike e Festivalit, Lejla Pula, koncertin e natës së kaluar e quajti perfomancë super-perfekte, e cila para publikut solli art kulmor.
“Ky auditorium i Amfiteatrit të Bibliotekës Univeritare vërtetë ishte përplotë me njerëz dhe dashamirë të muzikës, me studentë dhe njerëz që me shumë ëndje e dëgjojnë muzikën klasike. Ishte një performancë super- perfekte, e jashtëzakonshme. Jam shumë falënderuese për katër artistët kitaristë që kanë sjellë një art kulmor në skenën tonë”, ka thënë drejtoresha.
Drejtoresha Lejla Pula për realizimn e këtij koncerti i cili ishte menduar të realizohej disa vite më parë, falënderoi edhe ambasadën Kroate në Kosovë, duke potencuar se bashkëpunimi do të vazhdoj edhe në të ardhmen.
“Unë jam shumë e lumtur që kemi arritur ta sjellim këtë bashkëpunim me Petritin të cilin e kemi planifikuar me vite me radhë. Ky synim u realizua në edicionin e 14 të “Chopin…” në mënyrë shumë të bukur me këtë kuartet kitarësh në kuadër të Javës së Kulturës Korate në Kosovë. Jam shumë e lumtur për vazhdimin e bashkëpunimit me Ambasadën e Kroacisë e cila edhe në të kaluarën ka qenë shumë e interesuar t’i përkrahë dhe t’i përcjellë artistët që nga Kroacia vijnë këtu. Kjo traditë do të vazhdojë”, ka thënë Lejla Pula.
Edhe Drejtoresha Organizative e Festivalit, Besa Luzha, tha se ndihej e lumtur për organizimin e një koncerti të tillë në skenën e Chopin, edhe përkundër kushteve jo shumë të përshtatshme.
“Ishte një koncert shumë i bukur shumë interesant, një ngjyrë tepër e ndryshme nga koncertet tona pianistike ku ka forcë më të madhe. Ky ishte një koncert me një muzikë shumë më intime, më të afërt, një udhëtim shumë i bukur nëpër periudha ta ndryshme stilistike përmes tingujve të kitarës dhe atë në formacion me katër instrumentitstë të shkëlqyer, këtu duke përfshirë edhe Petrit Çekun. Akustika këtu në këtë sallë e ofroi mundësinë që të dëgjojmë edhe Pianisimot më të vogla, dhe vërtetë ishte shumë shumë bukur, përkundër që kishim shumë njerëz dhe kushtet nuk ishin aq të duhura për shkak të kapacitetit të kufizuar. Por shpresoj që ata që kanë arritur të jenë në sallë janë ndarë me përshtypjet më të bukura” ka thënë drejtoresha Luzha.
Më tej, Drejtoresha Luzha kitaristin Çeku e quajti artist shumë dimensional, interpretimi i të cilit solli një art të paparë deri tash në skenën vendore.
“Petriti është posaçërisht një artist shumëdimensional. Ai edhe i prezantoi veprat kështu duke e informuar publikun për të gjitha veprat që i interpretuan. Ishte shumë i afërt dhe publiku i Kosovës e ndjeu si birin e saj. Por edhe frymëzimi i ansamblit, muzikimi i përbashkët shihej që është diçka shumë e kuruar, shumë e natyrshme sepse interpretojnë së bashku dhe krijojnë një harmoni të paparë”, ka përfunduar drejtoresha Luzha.
Koncerti i radhës i “Chopin…” mbahet me pianisten Sofya Gulyak më 31 maj, në ora 20:00 në Amfiteatrin e Bibliotekës Universitare./ KultPlus.com
(Gëzim Aliu: “Sëmundje dhe Perëndi”, Dukagjini, Prishtinë, 2023)
Erotizmi si një estetikë e përpiluar në bazë të ligjeve të atraksionit dhe religjioni si sistem doktrinar paraqesin dy nga çeshtjet themelore të trajtuara në romanin e fundit të Gëzim Aliut “Sëmundje dhe Perëndi”, ku më tepër se natyra e përgjithshme e nocioneve përkatëse, trajtohet ndikimi i secilës në perspektivën individuale të njëriut si qenie së cilës që nga çasti i lindjes e deri në ardhjen e vdekjes i mundësohet akti i zgjedhjes që bëhet determinues i mënyrës së vijueshmërisë së jetës. Zgjedhjet përcaktojnë ëndrrat, idealet, besimet, ato kanë impakt të pamohueshëm në gdhendjen e karakterit dhe formimin psikologjik të individid, ashtu siç rol vendimtar kanë dhe përjetimet reale, por ndonjëherë ndodhë dhe e kundërta në ato raste kur zgjedhja paraprihet nga një besim i verbër dhe përcaktimi bëhet jo për shkak të dëshirës personale, por për hir të diçkaje abstrakte, dhe pikërisht fenomene të tilla vënë në pikëpyetje ekzistencën e vullnetit të lirë dhe pavarësisë individuale, pikëpyetje të cilat stërmundojnë racion e personazhit kryesor të romanit dhe bëhen katalizator i një konflikti të brendshëm po aq sa të jashtëm.
Dilema e zgjedhjeve
Dilema ndërmjet dashurisë spirtualiste për Zotin dhe dashurisë biologjike instiktive për njeriun si zgjedhje e degëzuar në dy rrugë krejtësisht të ndryshme që supozivisht çojnë në një pikësynim të përbashkët, gjetjen e parajsës, është epiqendra e romanit të Aliut. Mirëpo kjo zgjedhje në të vërtetë nënkupton sfidën më të rrezikshme të njëriut, pasi arritja dhe posedimi i njërës, kushtimisht përcakton humbjen e tjetrës, andaj dhe fitorja në një situatë të tillë është e pashkëputshme nga humbja e po të njëjtit çmim konceptuar nga një kënd tjetër vështrimi, duke turbulluar kështu gjer në mosdukje objektivitetin e vërtetësisë mbi atë çka e duhura duhet të jetë, apo dhe te mos jetë. Dy personazhet e romanit, A. Ibrahimi dhe prifti Gjon, portretizojnë këto dy zgjedhje të vullnetshme, njëri atë të parajsës në tokë dhe tjetri atë të pas vdekjes, i pari duke përqafuar dashurinë dhe duke humbur besimin në Zot, dhe i dyti duke hequr dorë nga gruaja që dashuronte vetëm për t’iu përkushtuar devotshmërisë ndaj krijuesit. Megjithkëtë asnjëra zgjedhje nuk rezulton të jetë pa vështirësi, dhe mjerisht njohja e lumturisë absolute mbetet e parealizueshme për të dy për faktin e thjeshtë që ata shndërrohen në skllav të diçkaje së cilës i japin fuqi më tepër se qenies së tyre, duke e shndërruar në një profeci vetëpërmbushëse. A. Ibrahimi, i prangosur nga kthetrat e dyshimit, shndërrohet në skllav të impulseve të brendshme toksike që prodhon dashuria e pashëndetshme, siç janë xhelozia e tepruar që vjen si rrjedhojë e një doze të pashëndetshme irracionaliteti në nxjerrjen e përfundimeve, si dhe nga mungesa e shquar e arsyes në të analizuarit e situatave. Ndërkaq, prifti Gjon, sipas perspektivës së A. Ibrahimit, bëhet skllav i vetëmashtrimit dhe i gënjeshtrave të religjionit. Prandaj dhe romani i Aliut paraqet një krijim artistiko-letrar ku dominon kompleksiteti i strukturave formale dhe përmbajtesore, si karakteristikë vetëdijshëm e implikuar në kuadër të thurjes së historisë në të cilën mbisundon tema e mos/besimit prej së cilës derivojnë një varg efektesh pasuese të një gjendjeje ekstreme skepticizmi radikal në raport me tjetrin, qoftë ky një person tjetër, vetë realiteti, krijuesi suprem, apo çdo lloj trajte tjetër e mundshme e vetë ekzistencës. Aliu na ofron një histori përjetimesh të A. Ibrahimit në dukje të parë të thjeshtë, por që shumë shpejt rrëfimi ndërlikohet sapo nisë shpalosja e së vërtetave faktike që bëjnë të konceptueshëm për lexuesin fatalitetin destruktiv të protagonistit. E këto të vërteta qe janë vazhdimisht në kërkim bëjnë të mundur konstatimin që rëndësia kryesore e romanit nuk qëndron specifikisht tek ngjarja, por tek shtresëzimet ideore që i takojnë dimensioneve të thella të të menduarit filozofik, mendime të cilat karakterin kryesor e shtyejn drejtë humnerës së pyetjeve të stërmundimshme që janë të destinuara të mbesin pa përgjigje, pyetje që zbulojnë preokupimet e njëriut relativizues i cili kuptimin e jetës arrinë ta përcaktojë vetëm në saje të lirisë tre-dimenzionale ( morale, mendore, shpirtërore).
Modeli i strukturimt narrative
Rol kryesor në konstruktimin e boshtit tematik luan struktura narrative e romanit ku adaptohet një model i trefishtë që mundëson alternimin mes rrëfimit subjektiv të përvojave të A. Ibrahimit, qëndrimit objektiv të narratorit standard të zhanrit prozaik, dhe këndvështrimit të gjithëdijshëm të një transmetuesi hyjnor që përfshihet në pjesën e dytë të romanit, narratori-Zot. Kjo teknikë shkrimi lejon që vetë përzgjedhja stilistike e autorit të jetë reflektim simbolik i ndërveprimit konstant ndërmjet njerëzores dhe transcendetales, me ç’rast edhe kufiri dallues mes fiktives dhe reales nisë të hamendësohet në vend që të besohet bindshëm, marrëdhënia hierarkike midis krijuesit dhe krijimit i shmanget definueshmërisë tradicionale artistiko-letrare, duke prodhuar kështu një sens destabilizimi të përgjithshëm dhe sfidues. Kjo lojë strategjike e niveleve narrative lejon receptuesin të eksplorojë vetëdijen e brendshme të protagonistit, pozicionuar në plan të parë si urë lidhëse e drejtpërdrejtë me psikën e karakterit kryesor, duke i ofruar lexuesit një qasje intime në mendimet dhe emocionet e tij, por njëkohësisht dhe perspektiven e jashtme të një autoriteti më të lartë, duke thyer koherencën dhe linearitetin që pasuron tekstin me elemente metafiksionale. Për ta konkretizuar, pjesa e parë e romanit servohet nga një narrator i rëndomtë definimi i së cilit qëndron i parëndësishëm meqenëse ngjarjet specifike nga jeta e karakterit kryesor shpalosen në formë dialogësh mes vetë A.Ibrahimit dhe Gjonit, ku A.Ibrahimi rrëfen historinë e njohjes me bashkëshorten aktuale, Sarën, problemet në jetën martesore, ardhjen në jetë të fëmijës së parë, duke ndërfutur aty-këtu dhe sekuenca të shkurtra ngjarjesh nga fëmijëria në formë digresionesh që shërbejnë në favor të përforcimit të bindjeve dhe besimeve të karakterit. Ndërkaq, në pjesën e dytë na prezantohet një narrator i gjithëdijshëm me plot kuptimin e fjalës, narratori hyjnor i cili përveç që shpalos një ngjarje edhe më të largët të protagonistit duke shënuar një analepsë të papritur, historia e dashurisë dhe humbjes së Dianës, njëherazi sqaron dhe aktin e krijimit të veprës letrare në të cilën është vetë pjesëmarrës, ashtu si vetë autori i cili bëhet pjesë e universit fiktiv-letrar megjithëse,- ashtu si Zoti-, i takon dhe botës reale. Është pikërisht ky ndërveprim shumëllojshmërie zërash narrativ që destabilizon dallimet binare midis së vërtetes dhe fiktives, vetes dhe tjetrit, duke komplikuar, madje edhe problematizuar nocionet konvencionale të shkakësisë, ku parimet e kauzalitetit kapërcejnë kufizimet kohë/hapsirë me anë të ndërhyrhes hyjnore në universin letrar. Fenomeni i “ngrirjes” së ngjarjes momentale në fundin e pjesës së parë, një shuarje e befasishme e dinamizmit të komplotit në kohën e tashme si pauzë e qëllimshme për të mundësuar aktualizimin e së shkuarës paraqet dëshminë kryesore të konstatimit të lartshprehur.
Ndërtimi i karaktereve
Përveç konstruktimit të strukturës formale dhe asaj narrative, është e rëndësishme të analizohet dhe mënyra e konstruktimit karakterial, pasi është pikërisht skicimi i karaktereve që shërben si pikë mbështetëse për zbërthimin e mëtutjeshëm të temave bazë. Romani përmban një numër relativisht të paktë të karaktereve, duke filluar nga A. Ibrahimi i cili paraqet karakterin kryesor të romanit, Sarën, besimtare e devotshme e krishterë, që është bashkëshortja e A.Ibrahimit, prift Gjonin, mik i A.Ibrahimit, i cili përveç që është i domosdoshëm për funksionalizimin e narrativës konfesionale të A.Ibrahimit, njëherazi është i dyshuari primar për tradhtinë e aluduar të Sarës. Kemi edhe Dianën, ish të dashurën e A. Ibrahimit, historia me të cilën në një mënyrë apo një tjetër shpaloset vetëm për të qartësuar zanafillën e problemeve me besimin nga të cilat vuan A. Ibrahimi si një njëri që ka përjetuar ndjesinë e të qenit i tradhtuar nga dashuria, përjetim i cili inicon gjendjen ekstreme të dyshimit që tematizohet si skepticizëm radikal përgjatë gjithë romanit. Që në fillim të veprës A. Ibrahimi na prezantohet i tronditur, me ç’rast ndërtohet një atmosferë e zymtë dhe ngulfatëse ku mbizotërojnë ndjesitë negative dhe shqetësuese, paralajmëruesit e parë të një rënie në vorbullën e ashpër ekzistenciale, arsyeja e së cilës mbetet e paqartë në pjesën fillestare. Ajo çka bie në sy është dëshira e zjarrtë dhe tendencioze për një eskapizëm çlirues që merr trajtë force motivuese në gjithë zhvillimet e pjesës pasuese. Në fillim këtë eskapizëm, A. Ibrahimi e realizon në aktin e konsumimit të alkoolit me qëllim turbullimi të mendjes, me qëllim harrese, ikjeje nga e vetëdijshmja, nga dijet e njohura mbi realitetin, dhe shmangije nga ideja e pakuptimësisë së vetë jetës, e cila më pas do të jetë një nga temat bazë.
Iluzioni i dashurisë
Ideja e iluzionit si kusht për një lumturi të përkohshme në jetë sjellë si rezultat paqëndrueshmërinë mendore dhe emocionale të A. Ibrahimit, kjo pasi pranimin e iluzionit të asgjësë ai e maskon pas ndjenjës së fortë të dashurisë erotike të cilën e glorifikon në masë të madhe, por duke harruar qëllimshëm dhe sforcueshëm që ky iluzion, ashtu si religjioni të cilin e refuzon me përçmim, bie ndesh me lirinë tredimensionale të cilën e synon. Prandaj ndeshja refuzuese konstante e A. Ibrahimit ndaj konceptit të Zotit dhe fesë, në të vërtetë, është revoltë ndaj vetë konceptit të varësisë të cilin e sheh si sëmundje e cila realisht burimin e ka tek vetë dashuria. Dashuria është ajo që i bën njerëzit të fiksohen me idenë e posesivitetit, qoftë të përvetësosh ekzistencën e tjetrit, qoftë të jesh i përvetësuar nga një forcë autoritare e mbinatyrshme e gjithëpushtetshme, por ky aspekt në të shumtën e rasteve injorohet vetëdijshëm pasi qenia njerëzore zgjedhë të besoj në iluzionin e dashurisë si shtegu i vetëm në sigurimin e parajsës. Kjo parajsë mund të identifikohet si gjendje, si sentiment, si ideal, apo vend, për dikë mund të jetë gjetja e lumturisë, për dikë ndjesia e të qenit rehat me vetveten, për dikë vetë paqja, por për A. Ibrahimin nuk rezulton të jetë asnjëra. Raporti i tij me Sarën, i ndërtuar në baza të dashurisë pasionante del të jetë i ndërtuar në nevojë, varësi dhe frikë, lumturia mungon si pasojë e mosbesimit, ky mosbesim trazon botën e brendshme të A. Ibrahimit, i cili përveç që i shpallë “luftë” realitetit të jashtëm, nuk e eviton dot dhe armiqësinë me vetveten, me të qenit ai që është, duke distancuar veten nga paqja e dëshiruar. Nevoja e A. Ibrahimit për të gjetur shpëtimin e tij në jetë nëpërmjet dashurisë duke refuzuar soteriologjinë, – zgjedhja e Gjonit dhe Sarës të cilët shpëtimin e kërkojnë tek Krishti, e hedhë në kurthin e një dështimi kataklizmik që e bën të humb gjithçka. Romani i Aliut përfaqëson një goditje drejtuar absolutizmave, shumica e koncepteve kryesore të trajtuara ekzistojnë si sinonimike në një perceptim më të detajizuar, prandaj dhe kemi raste kur njeriu hyjnizohet e Zoti rëndomësohet, dashuria mund të jetë për Njeriun dhe për Zotin, e Njeriu mund të jetë Zot dhe Zoti Njeri, Njeriu Krijues e Zoti rrëfyes i krijimit njerëzor. Relativizimi i tillë na çon në ndërtimin e një skeme e cila sqaron dy rrafshet kryesore në të cilat ndërtohet romani, që siç e theksuam krejt në fillim, bazën e ka në zgjedhjen e lirë.
Kjo paraqet skemën e sëmundjes që si pikënisje ka dashurinë dhe për destinacion final ka gjetjen e parajsës. Ndërkaq vetë dashuria ekziston si substrat i përshtatshëm që ua mundëson ndjenjave të tjera mbirjen dhe zhvillimin e mëtutjeshëm çka mundëson dhe daljen e tyre në sipërfaqe, dhe megjithëse degëzohet në dy kahje të kundërta varësisht nga zgjedhja e objektit nga subjekti, këto rrugë konvergojnë përsëri në një linjë zhvillimi të shtyra nga forca të njëjta të natyrës opozitare, më saktësisht motivuese dhe penguese, që rezultojnë të jenë shpresë dhe frikë, kjo e fundit duke u manifestuar si ankth ekstrem i shkaktuar nga rrezikshëria e humbjes. Kështu secili karakter paraqet modelin e saktë të njërës nga dy zgjedhjet, duke mos qenë asnjëra e përsosur por një mrekulli në vetvete, në terma të A. Ibrahimit, përplot defekte, ashtu si vetë bota. Secila zgjedhje lë karakteret me një mangësi, një boshllëk mbushja e së cilit mbetet e pazëvëndësueshme, por kushtëzohet të jetë e hapur ndaj pranimit, dhe ky pranim nënkupton vetëdijësimin mbi humbjen e parajsës që garanton zgjedhja tjetër. Si përfundim, kemi A. Ibrahimin që, i çorientuar nga paradokset e besimit dhe arsyes të cilat rrisin tensionin skepticist, pranon ta mbyll zemrën ndaj dogmave fetare dhe doktrinave teologjike dhe i dorëzohet dashurisë, ndërsa në të kundërt kemi Gjonin i cili pranon të heqë dorë nga sublimiteti i eroticizmit si ndjenjë intime njerëzore për njeriun tjetër, dhe zgjedhë jetën e një besimtari të devotshëm që për mision jetësor ka dëshmimin e përkushtimit në të adhuruar të Perëndisë. Prandaj, romani i Aliut me gjithë universin fiktiv të veçantë paraqet një mikrokozmos të dualizmit që përfshinë çdo gjë ekzistuese në realitetin e jashtëm që nga konkretja e deri tek abstraktja, nga e dukshmja tek e padukshmja, përherë e destinuar të mbetet gjysmake pa pjesën tjetër për shkak të limitimeve dhe definimeve të përcaktuara normativisht nga vetë mendja njerëzore. Kjo mungesë reflektohet në manerizmin e protagonistit, ku fiksimi në idenë e posedimit të tjetrit, xhelozia dhe obsesioni ekstrem, në gërshetim me impaktin e përvojave të kaluara traumatike, çojnë në identifikimin e një konfrontimi të fshehur me pasigurinë e brendshme dhe nevojën thelbësore për t’u ndjerë i plotësuar. Problemi qëndron saktësisht në perceptimin e gabuar të arritjes së përmbushjes absolute me anë të zotërimit të tjetrit, është ky keqkuptim i procesit të arsyetimit të brendshëm që e tërheq A. Ibrahimin jashtë limiteve të së pranueshmes dhe racionales, duke e tjetërsuar frikshëm në një vrasës potencial që është thuajse i gatshëm të thyej çdo barrierë morale. Ndeshja me absurditetin e ekzistencës njerëzore dhe hyjnore si rezultat i pasigurive ontologjike ngjallë një paranojë të shfrenuar që pasohet nga një rrjedhë arsyetimesh të gabuara që kontribuojnë në manipulim të vetvetes në të besuarit që mendimet dyshuese janë të sakta. Andaj dhe në rastet kur Sara shpreh afeksion ndaj A. Ibrahimit, ai e përcakton si rastësor, si një tjetër dëshmi të tradhtisë, pasi gjendet në nivelin kulminant të paranojës kur dhe veprimet më të dashura dhe të pafajshme janë provë e një akti të hamendësuar keqdashës. Të gjitha konfliktet personale dhe ngatërresat emotive vijnë si pasojë e asaj zgjedhje fillestare që presupozohej t’i garantonte A. Ibrahimit një jetë të qetë pa turbulenca, perfeksionin të cilin në fakt as ai vetë nuk e besonte, dhe në momentin e ballafaqimit me aspektet e pakëndshme të dashurisë, ashtu si në rastin e religjionit, ai heq dorë totalisht. Kjo dorëheqje shënon eskapizmin e përmendur krejt në fillim të kësaj trajtese, në një moment reflektimi. A. Ibrahimi kupton që parajsa, cilado qoftë ajo, i reziston dihotomive, dhe rruga nëpër të cilën duhet kaluar për të arritur tek posedimi i saj është sprova më e madhe pasi paraqet rrugën e nënshtrimit, varësisë, ankthit ekzistencial, dyshimit, mllefit, lëndimit e shkatërrimit, pra ferrin e vërtetë, dhe pasi përjeton këtë ferr, protagonisti më në fund kupton kotësine e frikës së humbjes, prandaj dhe zgjedhë të tërhiqet duke lënë në gjysmë misionin jetik të gjetjes së lumturisë absolute. I dëshpëruar, i tradhtuar dhe i vetmuar, ai heqë dorë nga çdo përpjekje e pasuksesshme. Ky moment shënon pikerisht gjetjen e paqes larg gjithë atyre iluzioneve metafizike e erotike që për të tashmë simbolizonin torturën, ai gjenë paqen aty ku është i paprekshëm dhe i pavarur, në humnerën e vetëdijes dhe boshëllëkun e zemrës së tij.
Ikja finale që shënon dhe fundin e romanit duket sikur lë ngjarjen pezull, shpjegimet lidhur me fatin e Sarës, Lorencit, Gjonit, Dianës, madje edhe vetë A. Ibrahimit mungojnë, por siç edhe e kemi thënë tashmë, në kuadër të këtij studimi letrar rëndësia nuk qëndron tek ngjarja, por tek ideja, dhe ajo çka është e rëndësishme të komunikohet është që ikja e protagonistit bart një kuptim të qenësishëm që shndërron figuren e tij të njeriut obsesiv dhe dyshues në atë të një humbësi të madh. Pa dashuri dhe pa zot, eskapizmi i A. Ibrahimit shënon arritjen e lirisë tredimensionale e cila në fund e përcakton si fitimtar të humbjes së gjithëçkaje, dhe kjo në vete dëshmon ndoshta dhe ekzistimin e një parajse tjetër, atë të mosposedimit të asgjësë, të mos kesh nga çka të vuash, të lëndohesh a të zhgënjehesh, nje prehje e efemere gjersa të vije ajo e përhershmja, vdekja.
Shënim: Punimi është prezantuar në kuadër të lëndës Letërsi aktuale shqipe e cila ligjërohet nga prof. dr Sali Bashota në semestrin e dytë të studimeve Master, Dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë. / KultPlus.com
Bota është e madhe, e bukur dhe emocionuese, e përbërë nga kultura të ndryshme magjepsëse. Kultura është thelbësore për ekzistencën njerëzore dhe përshkruan besimet, vlerat dhe traditat e përbashkëta sipas të cilave jeton çdo komunitet!
Udhëtimi në vende me kultura të ndryshme mund të jetë jashtëzakonisht i dobishëm. Jo vetëm që na ofron perspektiva të reja për botën, por gjithashtu na ndihmon të krijojmë lidhje të pasura dhe kuptimplote me një gamë më të gjerë njerëzish! shkruan në një artikull gazetarja Elise Christian, të botuar në të përditshmen britanike restless.co.uk .
Shqipëria është renditur mes 11 destinacioneve më të mahnitshme për zbulime kulturore.
Ndërsa Shqipëria ka përjetuar një fluks turistik vitet fundit, kultura e saj rurale mbetet e jashtëzakonshme, ku shumë vendas ende jetojnë nga bujqësia dhe blegtoria.
Shqipëria është gjithashtu një vend me plazhe të mahnitshme, fshatra idilike, pamje mahnitëse të Alpeve dhe vende të pabesueshme historike, siç janë mbetjet e Perandorisë Osmane.
Ky vend i Evropës Jugore ka gjithashtu shumë xhevahirë të fshehur.
Një prej tyre është “Syri i Kaltër” një burim misterioz me ujëra të kaltër verbues me një thellësi të panjohur .
Gjirokastra – e përfshirë në listën e trashëgimisë botërore të UNESCO-s në vitin 2005, karakterizohet nga shtëpitë prej guri që ngjajnë me fortesa të vogla dhe rrugët me kalldrëm që të çojnë në pazarin e qytetit.
Vija bregdetare e saj gjarpëruese, e quajtur Riviera Shqiptare është e mbushur me plazhe me ujëra të thellë blu dhe vendpushime magjepsëse si Dhërmiu dhe Ksamili.
Në brendësi të vendit, do të zbuloni male të larta, kështjella dhe rrënoja të panumërta të lashta greke dhe romake./ KultPlus.com
Kuvendi miratoi sot me 74 vota pro dhe 6 kundër projektvendimin “Për ngritjen e Komisionit të Posaçëm për Thellimin e Reformave për Mirëqeverisjen, Sundimin e Ligjit dhe Antikorrupsionin për Shqipërinë 2030 në Bashkimin Europian”.
Komisioni i Posaçëm u ngrit në zbatim të rezolutës së Kuvendit “Për thellimin e reformave për mirëqeverisjen, sundimin e ligjit dhe antikorrupsionin për Shqipërinë 2030 në Bashkimin Evropian”.
Ky komision ka për qëllim kryesor të tij të drejtojë e koordinojë një proces të thelluar reformimi, me synim përmirësimin dhe konsolidimin e praktikave të mirëqeverisjes në të gjitha nivelet.
Po ashtu synohet thellimi i luftës kundër korrupsionit dhe forcimi i mëtejshëm i zbatimit të ligjit, duke pasur si udhërrëfyes gjetjet dhe rekomandimet e raporteve të Bashkimit Evropian dhe raportit Screening të Komisionit Evropian për grupkapitullin e parë, si dhe adresimin e masave të udhërrëfyesve të miratuar nga qeveria “Për shtetin e së drejtës” dhe “Reformën në administratën publike””.
Komisioni i Posaçëm ka për objekt hartimin dhe miratimin e një Plani Kombëtar Veprimi, me kohështrirje afatgjatë dhe të qëndrueshme për adresimin e sfidave përkatëse në këto fusha, duke rekomanduar edhe masa konkrete për ndryshime të mundshme ligjore dhe institucionale, të cilat duhet të adresohen në secilën fushë nga institucionet përgjegjëse.
Komisioni i Posaçëm përbëhet nga 11 anëtarë, nga të cilët 6 janë përfaqësues të shumicës parlamentare dhe 5 përfaqësues të pakicës parlamentare.
Gjithashtu në seancën e sotme do të prezantohet edhe raporti vjetor i veprimtarisë së Institutit të Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit në Shqipëri për vitin 2023.
Po ashtu, Kuvendi sot dot të diskutojë projektligjin “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr.9270, datë 29.7.2004, “Për sistemin e adresave”, të ndryshuar.
Në rend të ditës për diskutim është edhe projektligji “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 10129, datë 11.5.2009, “Për gjendjen civile””, të ndryshuar.
Kuvendi pritet të diskutojë edhe projektligjin “Për komunikimet elektronike në Republikën e Shqipërisë”.
Po ashtu në seancën e sotme, Kuvendi miratoi me 73 vota pro dhe 12 kundër edhe projektligjin “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin “Për sistemin e adresave”.
Kuvendi miratoi me 73 vota pro dhe 12 kundër, projektligjin “Për komunikimet elektronike në Republikën e Shqipërisë”. / KultPlus.com
“Shpesh kam menduar për vdekjen, shpesh kam menduar të veproj si Seneka derisa shkonte në banjë për herë të fundit. Guximi nuk më mungon. Dëshpërimi, gjithashtu. Është vetëm një gjë që më mban të gjallë: letërsia. Ka aq shumë libra që dua t’i lexoj, ka aq shumë histori që dua t’i tregoj! E di që jam përkohësisht në këtë botë, e di që një ditë do të largohem, e di që kjo botë është burg prej të cilit askush s’del i gjallë. Por, dua të lë diçka këtu që t’i mbulojë shpenzimet e mia për qëndrimin tim si mysafir në tokë. Ne të gjithë jemi vrasës. Vrasim kohën, vrasim mendjen, vrasim tjetrin, vrasim veten, pastaj na varrosin.”
(Nga libri “Mesjeta ime”, i autorit Ag Apolloni) / KultPlus.com
Me ftesë të homologut të saj, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka udhëtuar për në El Salvador.
“Me ftesë të Presidentit të Republikës së El Salvadorit Nayib Bukele, Presidentja Osmani ka udhëtuar zyrtarisht për në Republikën e El Salvador. Vizita e Presidentes Osmani është e para e një kreu të shtetit të Republikës së Kosovës në këtë shtet.”
Në njoftimin e Presidencës thuhet se Osmani do të marrë pjesë në inaugurimin e presidentit të rizgjedhur, Nayib Bukele, por gjatë takimit atje ajo do të zhvillojë disa takime.
“Presidentja do të marrë pjesë në Inaugurimin e Presidentit të ri-zgjedhur Nayib Bukele. Gjatë qëndrimit në San Salvador, Presidentja Osmani do të zhvillojë një sërë takimesh bilaterale me udhëheqës shtetëror të El Salvadorit, duke filluar me Presidentin Bukele. Fokusi i këtyre takimeve do të jetë forcimi i marrëdhënieve bilaterale, bashkëpunimit ndërshtetëror si dhe forcimi i aleancave ekzistuese dhe krijimi i aleancave të reja me shtete në rajonin e Amerikës Latine.”
“Presidentja po ashtu do të zhvillojë një sërë takimesh të tjera bilaterale me përfaqësues të shteteve të tjera, me qëllim të forcimit të pozitës ndërkombëtare të Republikës së Kosovës, si dhe avancimit të bashkëpunimit bilateral në fusha të interesit të përbashkët.”/ KultPlus.com
Sot është publikuar kënga zyrtare që do të shoqërojë Kombëtaren e Shqipërisë në Kampionatin Evropian, Gjermani- 2024, që fillon me 14 qershor.
Kënga titullohet “Albania” dhe këndohet nga këngëtari i mirënjohur Capital T. Kënga do të do të ndjekë kombëtaren shqiptare të futbollit, gjatë gjithë rrugëtimit të saj në EURO- 2024.
Lajmi se kënga “ALBANIA” i është besuar Capital T., u bë i ditur pak ditë më parë nga vetë Federata Shqiptare e Futbollit.
“FSHF është e lumtur t’ju bëjë me dije se kënga zyrtare e Kombëtares shqiptare në finalet e Euro 2024 titullohet “Albania” dhe është realizuar në bashkëpunim me një nga artistët më të suksesshëm të muzikës shqiptare & më të pëlqyer, Capital T. Një këngë që përfaqëson më së miri identitetin tonë kombëtar e që do të udhëheqë kuqezinjtë tanë në çdo moment përgjatë kësaj aventure të paharrueshme në finalet e Kampionatit Evropian “Gjermani 2024. Ky bashkëpunim unik përfaqëson fuqinë e bashkimit dhe pasionit, që na karakterizon të gjithë si shqiptarë. Le të festojmë së bashku këtë moment historik & të mbështesim ekipin tonë drejt suksesit! Forca Shqipëria!”, shkruhej në faqen zyrtare të FSHF. / KultPlus.com
Kalaja e Rozafës u vizitua sot nga një grup turistësh të veçantë, fëmijët e shkollës fillore “Gjergj Kastrioti” nga Ostros i Krajës, Mali i Zi.
Kureshtja e tyre për të mësuar më shumë për historinë e kalasë së Shkodrës dhe lidhjet e saj me vendlindjen e tyre, nxiti dëshirën për të eksploruar pas në kohë historikun e ndërtimit të kësaj kalaje.
Në programin e vizitave me udhërrëfyes për fëmijë, nën udhëheqjen e arkeologut Helidon Sokoli, vizitorët nga Mali i Zi patën mundësinë të provonin ndjesinë e zbulimit të thesareve të fshehura të kësaj kalaje duke u kuriozuar për profesionin e bukur të arkeologut.
Kalaja e Rozafës është atraksioni kryesor i qytetit të Shkodrës. Nga viti në vit ajo ka njohur rritje të vazhdueshme të numrit të vizitorëve. Vetëm gjatë muajit prill ajo është vizituar prej më shumë se 12 mijë persona. Kjo shifër rezulton të jetë 3668 vizitorë më shumë se gjatë muajit prill të një viti më parë.
Investimet e kryera në kala e kanë kthyer atë në një atraksion turistik të vizitueshëm për turistët vendas dhe të huaj. Ata shfaqin interes edhe për muzeun, ku janë të ekspozuara objekte që i përkasin Antikitetit dhe Mesjetës, si dhe mozaikun romak të shek. IV pas Krishtit zbuluar në vitet ’78-79 në pjesën e poshtme të qytetit. /atsh/KultPlus.com
Para dy ditësh, kryediplomatja kosovare, Donika Gërvalla, qëndroi në Otava të Kanadasë ku zhvilloi një takim me homologen e saj, Mélanie Joly. Ndër të tjera, Gërvalla e falënderoi atë për një operacion që Kanada kishte ndërmarrë në vitin 1999 për t’i ndihmuar refugjatët e Kosovës që po i iknin spastrimit etnik nga forcat serbe.
“Diskutuam hapur për fusha të reja të bashkëpunimit mes dy shteteve tona, duke i shprehur mirënjohje të veçantë për programin qeveritar të njohur si “Operation PARASOL” ku Kanadaja pranoi në vitin 1999 rreth 7000 refugjatë shqiptarë nga kampi në Stankovec, duke u ofruar kështu një shtëpi të dytë në Kanada”, tha Gërvalla më 28 maj.
Më 1999 kur pas ndërhyrjes së NATO-së në Kosovë dhe kur filloi një fushatë e egër e spastrimit etnik të shqiptarëve nga forcat serbe e që rezultoi me afër 1 milion refugjatë në vendet fqinje, Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët doli me një apel ndërkombëtar për ndihmë për t’u marrë me situatën, Qeveria e Kanadasë iu përgjigj. Kanada ra dakord të rivendoste disa nga refugjatët që ishin zhvendosur dhe kërkoi që CF, një nga korporatat kombëtare bamirëse kanadeze, të luante një rol. Në përgjigje të kësaj kërkese, Forcat Kanadeze nisën Operacionin PARASOL. Ai do të niste më 9 prill 1999 deri më 31 gusht 1999.
Më 6 prill të 1999-ës, CF-ja lëshoi një Urdhër Paralajmërimi duke vendosur bazat e Forcave Kanadeze (CFB) Borden, Trenton, Kingston, Petaëaëa dhe Meaford, në një njoftim 72 orësh për të pritur dhe strehuar 5000 refugjatë deri në gjashtë muaj. CFB Valcartier u caktua si rezervë. Tre ditë më vonë, më 9 prill, CF ishte gati për të pritur refugjatët e parë dhe CFBs Greenëood, Aldershot, Gagetoën dhe Halifax, ishin shtuar në operacion.
Forcat Kanadeze u përfshinë shumë me një rol mbështetës duke ofruar transport, akomodim, ushqim, shërbime mjekësore dhe me ndihmën e vullnetarëve, mbështetje e rehati shumë të nevojshme. Më 2 maj 1999, fluturimet e para filluan të mbërrinin në Kanada me refugjatë në bord. Duke u alternuar midis CFB Trenton, Ontario dhe CFB Greenwood, Nova Scotia, fluturimet u takuan nga vullnetarë nga Kryqi i Kuq, klubet lokale Lions dhe Rotary, Ushtria e Shpëtimit, anëtarët e komunitetit lokal dhe personeli i CF për të ndihmuar refugjatët të kalonin nëpër procesin e vlerësimit fillestar.
Ekipet e shoqërimit, të përbëra nga një person ushtarak dhe një vullnetar, iu caktuan një grup prej 7 deri në 14 refugjatësh. Kudo që ishte e mundur, grupet përbëheshin nga familje të tëra (duke përfshirë kafshët shtëpiake) për t’u siguruar që ato të mos ndaheshin ose humbeshin në tranzicion. Ekipet ishin përgjegjëse për të ditur vendndodhjen e secilit anëtar të grupit në çdo kohë dhe për lëvizjen e tyre nga stacioni në stacion. Kjo përfshinte përpunimin e imigracionit, ekzaminimin mjekësor, identifikimin, dushin, veshjet e reja dhe një vakt të nxehtë. Një hap kyç në këtë proces u quajt “dyqani i këpucëve”, një stacion i ngritur për të zëvendësuar këpucët që konsideroheshin “të pashëndetshme bujqësore” – të mbuluara me shumë papastërti për t’u pastruar – nga Agriculture Canada. I gjithë procesi primar i pritjes, duke përfshirë edhe gjetjen e këpucëve të përshtatshme, u përfundua në më pak se një orë.
Pasi pritja parësore përfundoi, refugjatët ose u transportuan në akomodimet në bazën ku zbarkuan, ose u zhvendosën në një nga bazat e tjera mbështetëse. Pasi kaluan përafërsisht dy muaj në këto objekte, refugjatët u zhvendosën më pas në qytete në të gjithë Kanadanë ku atyre iu ofrua mundësia për t’u vendosur përkohësisht ose përgjithmonë në një komunitet me ndihmën e një sponsori. Në secilin rast, refugjatët kishin mundësi të zhvendoseshin përsëri në Kosovë brenda 24 muajve nga mbërritja e tyre fillestare në Kanada.
Kur u rivendos stabiliteti në Kosovë, afërsisht një e treta e kosovarëve zgjodhën të riatdhesoheshin, pjesa e mbetur vendosi të fillonte një jetë të re dhe të qëndronte në Kanada. Në fund të gushtit 1999, kur operacioni PARASOL u mbyll, CF kishte përpunuar më shumë se 5500 refugjatë./Express/ KultPlus.com
Nervat e mia janë tendosur marrëzisht, në venat e mia gjaku vlon, lëng zjarrmues që brof në buzët e mia, ku pastaj shtiret me harenë e tërë kremteve të mundshme.
Kam ëndje të qeshurash; mjerimet e mia që askujt nuk dua t’ia fal aspak, sot nuk më qesëndisin, e unë kotem me trishtimin e kaltër ku ato gëlojnë.
Bota buçet fuqishëm; krejt harmoninë e saj e ndiej aq drithërueshëm, saqë e përvetësoj kur gjerb tingujt e saj magjepsës.
Veç para pak çastesh, dritaren time hapa e në tisin e brishtë të erës pranvera m’i pruri rrezet e diellit.
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit shpalli sot veprat fituese për “Fondin e Përkthimit Letrar nga Gjuha Shqipe në Gjuhë të Huaj”.
Nga 12 aplikime, juria, e kryesuar nga përkthyesi Erion Kristo dhe me anëtarë dekanen e Fakultetit të Gjuhëve të Huaja, Esmeralda Kromidha dhe profesor Blendi Lamin, vlerësoi për t’u mbështetur financiarisht nga QKLL, 6 autorë dhe veprat e tyre.
Fituesit për “Fondin e Përkthimit Letrar nga Gjuha Shqipe në Gjuhë të Huaj”:
Ylljet Aliçka, me “Histori njerëzish të zakonshëm”; Maklena Nika me “Nitroglicerinë”; Namik Dokle me “Vallëzim me hënën”; Arian Leka me “Në kërkim të këmishës së humbur”; Manjola Nasi me “Një udhëtim e gjysmë”; Artur Spanjolli me “Lule drite në ag”.
Ceremonia e shpalljes së fituesve u zhvillua në mjediset e Qendrës Kombëtare të Librit e Leximit./ KultPlus.com
