Francesco Crispi, arbëreshi që u bë kryeministri i parë i Italisë së Jugut

Sot është përvjetori i lindjes i Françesco Krispit (4 tetor 1818) arbëresh, atdhetar italian, luftëtar për të drejtat shoqërore dhe burrështetas i njohur.

Ishte ndër protagonistët kryesorë të Rilindjes italiane dhe një mik i ngushtë e mbështetës i Giuzeppe Mazzinos dhe Giuzeppe Garibaldit. Konsiderohet si njëri nga arkitektët e bashkimit të Italisë në vitin 1860.

U lind në një familje arbëreshe në Robera të Sicilisë. Kreu seminarin greko-shqiptar të Palermos ku edhe u diplomua. Crispi ishte Kryeministër i Italisë për gjashtë vjet, nga 1887 deri në 1891 dhe përsëri nga 1893 deri në 1896; ai ishte kryeministri i parë i Italisë Jugore. Crispi ishte i njohur ndërkombëtarisht. Fillimisht ishte një atdhetar italian i ndritur dhe liberal demokrat vazhdoi të bëhej një kryeministër i zjarrtë autoritar. Karriera e tij përfundoi mes polemikave dhe dështimeve: ai u përfshi në një skandal të madh bankar dhe ra nga pushteti në 1896 pas humbjes shkatërruese të Betejës së Adva, e cila ndikoi ambiciet koloniale të Italisë mbi Etiopinë. Vdiq më 12 gusht të vitit 1901./ KultPlus.com

Sot, Dita Botërore e Kafshëve

Dita Botërore e Kafshëve festohet çdo vit në datën 4 tetor. Fillimet e saj i ka në vitin 1931 në Firence të Italisë, ku në një konventë të ekologjistëve të asaj kohe u vendos 4 tetori si dita botërore e kafshëve. Në këtë ditë në forma të ndryshme festohet jeta e kafshëve dhe ngjarje të veçanta planifikohen në të gjithë globin.

4 tetori u zgjodh si Dita Botërore e Kafshëve, pasi përkon me festën që festohet ndaj Shën Franceskos (Giovanni Francesco di Bernardone), i cili ishte një adhurues i natyrës dhe mbrojtës i kafshëve.

Në këtë ditë në të gjitha vendet organizohen takime të ndryshme, konferenca, takime me nxënës të shkollave, ku flitet rreth lidhjes dhe dashurisë që kafshët kanë për njerëzit dhe që ne duhet t’ua kthejmë në të njëjtën mënyrë.

Në këtë ditë kushdo që ka mundësinë dhe dëshirën të ndihmojë qendrat e birësimit të kafshëve, strehimoret e kafshëve të rrugëve, me ndihma materiale apo dhe duke dhuruar dhe diçka nga koha jonë dhe duke ndihmuar vullnetarisht me angazhime të ndryshme.

T’i duam kafshët, këto qenie të pafajshme dhe të dashura me të gjithë ne./ KultPlus.com

Nis Festivali i Filmit Frankofon në Kosovë, shfaqet filmi i shkurtër i Samir Karahodes, “Pa vend”

Mbrëmë ka filluar Festivali i Filmit Frankofon. Kjo ngjarje ka mbledhur një numër të lartë të artdashësve që kanë mbushur plot sallën e Kino Armatës, përcjell KultPlus.

Mbrëmja filloi me një fjalim hapës nga Grégoire Cuvelier, ambasador i Belgjikës në Kosovë, dhe Kushtrim Krasniqi, atashe për media dhe organizator i Festivalit të Sportit në Komitetin Olimpik të Kosovës. Pas kësaj, të pranishmit dëgjuan përvojat e Gresa Bakraqit dhe Hana Beiqit, atlete kosovare në Lojërat Olimpike të Parisit 2024, në një diskutim të moderuar nga Édouard Mayoral, këshilltar për Bashkëpunim dhe Veprim Kulturor në Ambasadën e Francës në Kosovë dhe drejtor i Institutit Francez të Kosovës.

Për këtë mbrëmje të parë të Festivalit të Filmit Frankofon rreth temës “Kinnemaja i kushtohet sportit”, u shfaq filmi i shkurtër i Samir Karahodes, “Pa vend”, i ndjekur nga dokumentari i Mickawl Gamransi “Olimpike! Franca e Lojrave”. Mbrëmja përfundoi me një koktej, ku Shef Christophe kishte mundësinë të prezantonte specialitete kulinare franceze.

Festivali i Filmit Frankofon do të vazhdojë deri më 9 tetor! / KultPlus.com

Katër firma arkitekturore kosovare nominohen për “SHARE Architecture Awards” në Athinë

Katër firma të arkitekturës nga Kosova janë të nominuar për çmimin “SHARE Architecture Awards”, që do të mbahen në Athinë, në datat 7-8 tetor. Çmimet vlerësojnë dizajne të qëndrueshme dhe që përmirësojnë komunitetin. Ky ekspozim i kalon kufijtë dhe nxit bashkëpunime dhe mundësi të reja biznesi. Me një ceremoni madhështore në Athinë, Greqi, ata nxjerrin në pah arritjet individuale dhe ndikimin në rritje të Evropës Lindore në narrativën arkitekturore globale, transmeton KultPlus.

Në total, janë tetë projekte, dhe secili është më interesant dhe më i guximshëm se i fundit.

Më poshtë gjeni projektet e nominuara:

1. Maden Group, i hapur në vitin 2009, i ofron arkitekturës së Kosovës një studio unike, që jep rehati, përhap energji miqësore dhe punon me kreativitet. Ka jo më pak se katër projekte të nominuara në kategori të ndryshme:

AMC Multimedia, një godinë që shërben për evente të ndryshme multikulturore, skenografi, ambiente xhirimi dhe administrim, karakterizohet nga një stil brutalist, duke përdorur materiale të karakterizuara për vendin si betoni dhe blloku i baltës.

Një tjetër projekt, Noya, sipas fjalëve të tyre, është “një kryevepër e ndërthurjes së kuzhinës dhe dizajnit që me krenari e sollën në jetë në katin e 21-të në zemër të Prishtinës”.

Duplex Futura, projekti i tyre i tretë, veçohet në përdorimin inovativ të materialit material elastik në jastëkë si mbulesë për muret.

Dhija e kuqe është një shtëpi me formë trekëndore me anët e shkurtra pa hapje dhe brinja diagonale e cila zgjatet për së gjati merr dritën maksimale nga lindja në perëndim dhe i jep çdo hapësire jetese të njëjtën pamje.

2. Studio ARTEC. Ekspertiza e studios përfshin një gamë të gjerë projektesh, duke përfshirë kryeveprat e banimit, dizajnet e brendshme dhe hapësirat publike të gjalla. Projekti i tyre është ‘Pristine Original’: Ne donim një ngjyrë portokalli të verdhë. Ka një dizajn unik dhe të mrekullueshëm, kryesisht duke shfaqur një skemë ngjyrash të verdha të ndezura.

Studio ARTEC ka edhe një projekt të quajtur Buzuku I dhe konkurron në kategorinë ‘Tregtare – Shitje’ me pakicë. Buzuku I është një librari e krijuar për të kundërshtuar nocionin se një librari është thjesht një vend ku dikush shkon për të blerë një libër.

3. Arkitektët G+A
G+A Architects është studio me seli në Aargau (Zvicër) dhe Prishtinë (Kosovë). E themeluar nga Gëzim Sadiku dhe Arbër Sadiki, firma ka ofruar me sukses shërbime arkitekturore në nivel ndërkombëtar dy dekadat e fundit.

Projekti i tyre, Xhamia në Tupalla ndodhet në rajonin malor me një komunitet të vogël mysliman. Hapësira e brendshme e ndërtesës përtej objekteve thelbësore të nevojshme për ritualet islame, është formësuar për të krijuar hapësirën universale për meditim.

4. LOKUS
LOCUS është një platformë e kërkimit, dizajnit, arkitekturës dhe planifikimit, me bazë në Prishtinë, Kosovë, me profesionistë që kanë përvojë të gjerë në projekte të shkallëve të ndryshme, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.

Projekti i tyre, The Horizon Education Center, është një transformim i një hapësire të lirë tregtare në një qendër mësimi me kohë të pjesshme për fëmijët e shkollave fillore, të moshës 5-10 vjeç./ KultPlus.com

Gollaku, destinacioni i veçantë i cili u prezantua në Festivalin Global të Gastronomisë Shqiptare

Në Festivalin Global të Gastronomisë Shqiptare, e cila u mbajt në Berlin, kryetari Përparim Rama ka bërë të ditur se është prezantuar ‘MASTER PLANI’ i Gollakut, para një audience ndërkombëtare prestigjioze, përcjell KultPlus.

Sipas tij, ky plan transformues synon ta kthejë Gollakun në një destinacion të veçantë për turizmin, bujqësinë dhe agroturizmin, duke e pozicionuar si një perlë të paeksploruar në rajon.

“Gjatë festivalit dy-ditor, promovuam bukuritë natyrore të Gollakut, trashëgiminë e pasur të kryeqytetit tonë dhe potencialet e mëdha për zhvillimin ekonomik dhe turistik, duke tërhequr interesin e investitorëve dhe profesionistëve nga e gjithë bota”, thuhet në njoftim.

Një moment i veçantë për Ramën, ishte takimi me Legjendat Shqiptare të Gastronomisë, Bruno Selimaj dhe Sabit Bytyqi, që përfaqësojnë më së miri traditat tona kulinare.

“Festivali, një ngjarje madhështore për shqiptarët, bashkoi shijet e pasura të kuzhinës sonë, traditat dhe potencialin e jashtëzakonshëm që kemi në fushën e turizmit, duke afirmuar fuqishëm rolin dhe vlerat tona në skenën ndërkombëtare”, thuhet në fund të njoftimt. / KultPlus.com

Rritet niveli i manganit në Badoc, IKSHP rekomandon që uji nga ky liqen të mos përdoret për pije

Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike ka njoftuar se ditën e djeshme ekipet e tyre kanë marrë 16 mostra nga një zonë që furunizohet me ujë nga Liqeni i Badocit, pas njoftimit për ngritje të vlerave të manganit, ku prej tyre 15 kanë rezultuar me tejkalim të standardit të lejuar manganit.

Nga IKSHP kanë rekomanduar që për këtë periudhë uji të mos konsumohet për pije dhe të përdoret vetëm për higjienë personale dhe ambientale.

Tejkalimet fillojnë nga vlera më e ulët prej 0.062mg/L deri në vlerën më të lartë 0.250 mg/L.

“Të dhënat e analizave të bërë dhe krahasimi i tyre me të dhënat e ditëve paraprake si dhe përvoja nga situata e vitit 2023, na tregojnë se gjatë kohëzgjatjes së këtij fenomeni, vlerat e manganit kanë tendencë të rritjes së vazhdueshme ditë pas dite, andaj IKSHPK për këtë periudhë rekomandon që uji të mos konsumohet për pije dhe të përdoret si ujë teknik për higjienë personale dhe ambientale”, thuhet në njoftim.

Sipas Udhëzimit Administrativ Nr: 10/2021 “Për cilësinë e ujit të destinuar për konsum nga njeriu”, norma e lejuar për Mangan në ujin për pije është 0.05 mg/L.

Bazuar në këto rezultate, IKSHP ka dalë me disa rekomandime për Ujësjellësin “Prishtina”:

Të kontrollohet procesi i dezinfektimit në mënyrë që vlera e Cl rezidual të jetë 0.1-0.2mg/L, e cila garanton cilësinë e ujit në aspektin bakteriologjik dhe në të njëjtën kohë ndihmon në proceset oksido-reduktive;

Të përcjellet ndotja organike (TOC) në ujin e liqenit dhe në rrjetin shpërndares;

Zbatimi i procedurave standarde për situatën e krijuar në të gjitha fazat e trajtimit të ujit;

Shpërlarja e rrjetit shpërndarës – gypave magjistral;

Shpërlarja e rrjetit shpërndarës – segmenteve të vogla;

Të sigurohet ujë higjienik për pije për qytetarët.

“IKSHPK njofton se deri me datën 02.10.2024 në rezultatet e mostrave të marra sipas planit të Monitorimit për ujin e pijshëm, nuk ka pasur mostra që kanë rezultuar me  vlera të shtuara të manganit mbi standardin e paraparë (0.05 mg/L) sipas Udhëzimit Administrativ Nr: 10/2021 “Për cilësinë e ujit të destinuar për konsum nga njeriu””, thuhet në fund të njoftimit.

Me një situatë të tillë, Kosova është përballur edhe vitin e kaluar.

Paraqitja e “fenomenit” te Manganit në Liqenin e Badovcit është dukuri e vazhdueshme, e cila ndodh kryesisht në kohën e ndrrimit të stinëve. IKSHP ka thene se kjo dukuri në vitin e kaluar ishte shqetësuese, sepse përveç vlerave të shtuara të Manganit 2valent, u shoqërua edhe me kohëzgjatje të këtij fenomeni.

Edhe pse Mangani konsiderohet një lëndë ushqyese thelbësore dhe kontribuon në shumë funksione trupore, duke përfshirë metabolizmin e aminoacideve, kolesterolit, glukozës dhe karbohidrateve, në formimin e kockave, mpiksjen e gjakut dhe reduktimin e inflamacionit, vlerat mbi 50 µg/L në ujin e pijshëm sillet si ndotës dhe ka ndikim të dëmshëm në shëndet, e posaçërisht tek fëmijët deri në 5 vjeç./ KultPlus.com

Së shpejti fillon edicioni i 7-të i ‘Prishtina International Vocal Festival’

Prishtina International Vocal Festival ka nisur rrugëtimin e tij në vitin 2018, duke sjellë për çdo edicion emra të njohur botërorë, si dhe duke promovuar muzikën shqiptare dhe kompozitorët vendas. Që nga fillimi, festivali ka pasuruar skenën e muzikës vokale me koncerte, masterclass-e, panele diskutimi dhe konkurse për kompozitorë të rinj. Në skenën e festivalit kanë performuar artistë dhe ansamble të njohura, si The King’s Singers, Swingle Singers, The Gesualdo Six, Kori i Filarmonisë së Kosovës, dhe shumë të tjerë, përcjell KultPlus.

Edicioni i 7-të, që mbahet nga 14 deri më 20 tetor 2024, sjell një program të pasur me koncerte dhe aktivitete artistike.

Disa nga ngjarjet kryesore përfshijnë:

14.10.2024: “Eternal Echoe” nga sopranoja Adelina Palooja, shoqëruar nga pianistja Lirika Pula Kasapolli dhe kuarteti harkor Amati, në mbështetje të ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit.

16.10.2024: “Opera Night” me premierën e operës “King Lear”, kompozuar dhe drejtuar nga Zoe Hippius, operë në dy akte për solistë, orkestër virtuale me elemente të një rrjeti nervor, me solistët:
-King Lear – Ismet Vejseli, tenor
-Cordelia – Elonë Sadiku, soprano
-Goneril – Dea Xhemaili, mezzosoprano
-Regan – Elona Alshiqi, soprano
-Earl of Kent – Harris Bajraktari, bariton
-Earl of Gloucester – Shinasi Ramadani, bariton
-Edgar – Rizah Jahaj, tenor
-Edmund – Rigon Begolli, bariton
-Duke of Albany & Duke of Cornwall – Lurni Krasniqi, aktor

18.10.2024: “Young Generation”, koncert me zëra të rinj nga masterclass-i i maestro Raúl Giménez.

19.10.2024: “There is someone on earth” nga mexosopranoja Albane Carrere nga Franca, e shoqëruar nga pianistI Andi Duraku dhe violonçelistja Donjeta Cërmjani.

20.10.2024: “12 Months”, përmbyllja me korin ProArs nga Maqedonia e Veriut, i udhëhequr nga dirigjenti Sasho Tatarchevski.

Të gjitha koncertet do të mbahen në Amfiteatrin e Ri të Bibliotekës Universitare në Prishtinë duke filluar nga ora 19:00. / KultPlus.com

Buster Keaton, përvjetori i lindjes së komedianit amerikan

Komediani që mori nofkën “Fytyra e madhe prej guri” (“Great Stone Face”), në ‘ekranin e heshtur’, ishte mjaft i njohur për shprehjet e tij mbresëlënëse dhe komedinë e tij imagjinatave, transmeton KultPlus.

Joseph Frank Keaton, i njohur me emrin e tij të skenës Buster Keaton, ka lindur më 4 tetor 1895, Piqua, Kansas, SHBA dhe vdiq më 1 shkurt 1966, Woodland Hills, California.

Ai ishte një aktor amerikan, komedian, regjisor filmi, producent, skenarist dhe interpretues mjaft i dashur për publikun. Ai është më i njohur për filmat e tij të heshtur, në të cilët marka e tij tregtare ishte komedia fizike me një shprehje stoike të vazhdueshme, e cila i dha atij pseudonimin “Fytyra e madhe prej guri”.

Më 23 korrik 1926, një nga aktorët më të famshëm në botë qëndroi nervoz pranë një lumi në zonën rurale të Oregonit, gati për të xhiruar një skenë që do të ndryshonte rrjedhën e karrierës së tij si komedian. Puna e palodhshme e gjeniut të komedisë, 30-vjeçari, Buster Keaton, e kishin vënë atë tashmë pranë legjendave si Charlie Chaplin dhe Harold Lloyd. Qëllimi i tij ishte të xhironte skenën kryesore në ‘The General’, një film komedi-romancë-aksion i bazuar në një ngjaje të vërtetë nga Lufta Civile.

Kah fundi i jetës së tij, ai kishte më shumë punë sesa mund të përballonte, duke u shfaqur në gjithçka nga ‘It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World’ (1963), ‘Beach Blanket Bingo’(1965), ‘A Funny Thing Happened on the Way to the Forum’ (1966) që ishte edhe filmi i tij i fundit.

‘It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World’ i publikuar në vitin 1963, shfaq një kast të yjeve të aktorëve komikë të drejtuar nga Stanley Kramer, i cili ishte i njohur kryesisht për dramat e tij që trajtonin tema të diskutueshme.

Në 1959 ai u nderua me çmimin  ‘Academy Award’. Katër muaj para vdekjes së tij, ai mori një ovacion pesë-minutësh-më i gjati i regjistruar ndonjëherë në ‘Festivalin e Filmit në Venecia’. Autobiografia e tij, ‘My Wonderful World of Slapstick’, (e shkruar me Charles Samuels), u botua në 1960.

Keaton vdiq nga kanceri në mushkëri më 1 shkurt 1966, në moshën 70 vjeç, në Woodland Hills, California. / KultPlus.com

“Të gjashtët kundër Turqisë”, së shpejti premierë në Teatrin Oda

Së shpejti vjen shfaqja “Të gjashtët kundër Turqisë”, një nismë teatrore që eksploron degradimin e demokracisë dhe ngritjen e regjimeve populiste-nacionaliste dhe autoritarizmit në Evropë. E krijuar nga një kolektiv ndërkombëtar teatror me artistë/e nga Kosova, Turqia dhe vende të tjera të BE-së, përcjell KultPlus.

Shfaqja “Të gjashtët kundër Turqisë” është shkruar nga Jeton Neziraj, me regji të Blerta Nezirajt. Në shfaqje luajnë: Adrian Morina, Ernest Malazogu, Shpëtim Selmani, Verona Koxha, Albina Krasniqi dhe Don Shala.

“Të gjashtët kundër Turqisë” do të ipet në Teatrin Oda, premierë më 16 tetor.

Rreth shfaqjes:

Në vitin 2018, gjashtë mësues turq u arrestuan në Kosovë dhe u deportuan në Turqi. Lejeqëndrimet e tyre të lëshuara nga shteti i Kosovës u revokuan mbi argumentin se ata gjoja përbënin rrezik për sigurinë kombëtare. Gjashtë burrat kërkoheshin në Turqi për shkak të gjoja lidhjeve të tyre me klerikun në ekzil Fetullah Gulen, lëvizja e të cilit fajësohej nga shteti turk për grusht shtetin e dështuar të vitit 2016.
Dhjetra e mijëra mbështetës të dyshuar të Gulenit janë arrestuar apo kanë humbur vendet e tyre të punës në Turqi që nga grusht shteti i dështuar. Shumica janë deklaruar të pafajshëm. Guleni e ka mohuar se ai dhe mbështetësit e tij janë prapa përpjekjes për rrëzimin e qeverisë së Erdoganit.

Që nga ardhja në pushtet në vitin 2002, Recep Tayyip Erdogan ka mbikëqyrur një transformim radikal të Turqisë, që i ka hapur udhë një udhëheqjeje nga një njeri i vetëm. Sipas Institutit Ndërkombëtar për Demokraci dhe Asistencë Zgjedhore, numri i shteteve që po lëvizin kah autoritarizmi është më shumë se dyfishi i atyre që po lëvizin kah demokracia dhe se regjimet autoritare në botë e kanë thelluar shtypjen e tyre.

E frymëzuar nga “Të shtatët kundër Tebës”, “Të gjashtët kundër Turqisë”, përmban një shikim të nuancuar në Turqinë e Erdoganit dhe shtron pyetje se pse shoqëritë e themeluara mbi parimin e pluralizmit dështojnë të mbajnë premtimet e veta? Pse shumë politikanë sot po shkojnë gjithnjë e më shumë kah ideologjitë shtypëse?

“Të gjashtët kundër Turqisë” shtron pyetje kohërisht relevante në lidhje me shtrirjen e regjimeve shtypëse përtej kufinjve. Ndjeshmëria e kësaj çështjeje në Turqi nënkupton se edhe rrugëtimi deri tek procesi i provave nuk ka qenë i lehtë./ KultPlus.com

Rembrandti, një nga tregimtarët më të mëdhenj në historinë e artit

Rembrandti apo me emrin e plotë Rembrandt Harmenszoon van Rijn, i lindur më 15 korrik 1606 në Leiden, Holandë, ishte piktor holandez, i konsideruar si një nga tregimtarët më të mëdhenj në historinë e artit, me aftësi të jashtëzakonshme për t’i paraqitur njerëzit në disponimet e tyre të ndryshme, sipas Enciklopedisë Britanike.

Rembrandt njihet gjithashtu si një piktor i dritës dhe hijes dhe si një artist që favorizonte një realizëm të pakompromis që do t’i shtynte disa kritikë të pretendonin se ai preferonte më shumë të shëmtuarën sesa të bukurën.

Në fillim të karrierës së tij, Rembrandti pikturoi kryesisht portrete. Përafërsisht një e dhjeta e veprës së tij të pikturuar dhe të gdhendur përbëhet nga studime të fytyrës së tij, si dhe autoportrete më formale, një fakt që ka çuar në shumë spekulime.

Thelbi i veprës së Rembrandt-it, megjithatë, përbëhet nga pjesë historie biblike dhe në një masë shumë më të vogël historike, mitologjike dhe alegorike, të cilat ai i pikturoi, gdhendi ose skicoi me laps, bojë ose shkumës.

Ndryshimet në stilin e Rembrandt janë të jashtëzakonshme.

Qasja e tij ndaj kompozicionit dhe përkthimi i tij i hapësirës dhe dritës, formës dhe ngjyrës, penelata dhe trajtimi i vijës dhe tonit i nënshtrohen gradualisht transformimit, qoftë edhe brenda një vepre të vetme.

Gravurat e tij të pazakonta i sollën famë ndërkombëtare gjatë jetës dhe vizatimet, që në fakt u bënë si ushtrime praktike ose si studime për vepra të tjera, u mblodhën gjithashtu nga artdashësit bashkëkohorë.

Sipas mitit që evoluoi pas vdekjes së tij, Rembrandt vdiq i varfër dhe i keqkuptuar.

Është e vërtetë se në fund të jetës së tij realizmi i tij ishte zëvendësuar nga klasicizmi.

Megjithatë, reputacioni i tij ndërkombëtar midis njohësve dhe koleksionistëve vetëm sa vazhdoi të rritet.

Disa artistë në Gjermani dhe Venecia, gjatë shekullit XVIII, adoptuan stilin e tij.

Ai u nderua gjatë epokës romantike dhe u konsiderua si një pararendës i lëvizjes romantike.

Që nga ajo pikë ai u konsiderua si një nga figurat më të mëdha në historinë e artit.

Rembrandt vdiq më 4 tetor të vitit 1669 në Amsterdam. /KultPlus.com

Gjirokastër, 53 638 vizitorë shfaqën interes për muzen e Luftës së Ftohtë

Muzeu i Luftës së Ftohtë në Gjirokastër mbetet një ndër atraksionet turistike më të vizituara për vitin 2024 në qytetin e gurtë.

Drejtoria e Turizmit, Trashëgimisë dhe Sporteve në bashkinë e Gjirokastrës bëri të ditur për ATSH-në se, “nga janari deri në fund të shtatorit ka pasur një fluks të lartë vizitorësh vendas e të huaj, të cilët kanë treguar interes për këtë muze, që funksionon në vendstrehimin luftarak prej betoni, që është ndërtuar në fillim të viteve ’70”.

“Në periudhën 1 janar – 30 shtator 2024 ky muze u vizitua nga 53.638 turistë, ku përqindja më e madhe janë turistë të huaj si spanjollë, italianë, francezë, belgë, holandezë etj.”, tha drejtoria e Turizmit dhe Sporteve në bashki.

Duke qenë se ndodhet pranë Pazarit karakteristik, i cili është edhe zona më e vizituar nga turistët, Muzeu i Luftës së Ftohtë ka pasuruar dhe e ka bërë më tërheqës udhëtimin e turistëve që vizitojnë Gjirokastrën.

Turistët tërhiqen nga historia e ish-vendstrehimit të ndërtuar gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, si dhe mënyra e ndërtimit të muzeut dhe objektet autentike që ndodhen brenda tij.

Në vizitat e tyre në muze nuk mungojnë as fotografitë e shkrepura në mjediset e muzeut, të cilat i ruajnë si kujtim nga vizita në muze.

Një nga mjediset ku turistët shfaqin më shumë interes është edhe salla e konferencave, e cila ishte përdorur për të organizuar mbledhjet e kohës si dhe për të diskutuar rreth objektivave të shtetit.

Tuneli ku ndodhet muzeu është i gjatë rreth 800 metra. Në mjediset e brendshme të tij janë ndërtuar një sërë hapësirash, të cilat do të shërbenin për akomodimin e ish-udhëheqjes komuniste lokale të atyre viteve në rast të një sulmi eventual nga jashtë. Vendstrehimi përbëhet prej 80 dhomash, salla mbledhjesh, ambiente pune, pushimi, madje pjesë e tij është edhe një depo për furnizimin me ujë të pijshëm, centrali elektrik etj./KultPlus.com

Tym cigaresh

Sibilla Aleramo

Tym cigaresh.
Buzëqeshje të lehta.
E sërish tym,
fjolla të lehta,
nga buzët e mia,
çdo mbrëmje
pak minuta,
nga ballkoni i tij,
nga dritarja ime,
fjolla të lehta,
çelin buzëqeshje
dhe zërin s’ma njeh
dhe zërin s’ia njoh,
vetëm,
përmes fjollave të tymit
më pëlqejnë sytë e tij,
i pëlqejnë sytë e mi,
çdo mbrëmje
pak minuta,
një përshëndetje
fjollash tymi
lehtësi e hijshme gjestesh,
pikë e heshtur zjarri
ngrihet mbi kopshtin e përgjumur,
dhe asgjë tjetër,
ja kështu,
ndërsa pranë abazhurit
puna pret,
pak minuta,
çdo mbrëmje
për ca mbrëmje,
fjolla të lehta
fjolla të lehta./KultPlus.com

BE kërkon informacione nga YouTube, Snapchat dhe TikTok për algoritmet e përmbajtjes

Komisioni i Bashkimit Evropian (BE) ka kërkuar informacion të detajuar nga YouTube, Snapchat dhe TikTok në lidhje me sistemet e rekomanduesve sipas Aktit të Shërbimeve Digjitale (DSA).

Sistemet e rekomanduesve u sugjerojnë artikuj një përdoruesi bazuar në preferenca.

“Sipas DSA-së, platformat duhet të vlerësojnë dhe zbusin në mënyrë adekuate rreziqet që rrjedhin nga sistemet e tyre të rekomanduesve, duke përfshirë rreziqet për shëndetin mendor të përdoruesve dhe shpërndarjen e përmbajtjes së dëmshme që rrjedh nga dizajni bazuar në angazhimin e këtyre algoritmeve”, tha Komisioni i BE-së.

Platformat duhet të japin informacionin deri më 15 nëntor dhe pas një vlerësimi të përgjigjeve, Komisioni i BE-së do të përcaktojë hapat e ardhshme, të cilat mund të përfshijnë hapjen formale të procedurave sipas nenit 66 të DSA-së.

Komisioni i BE-së ka autoritet të vendosë gjoba për informacione jo të sakta, jo të plota ose mashtruese në përgjigjet e kërkesave për informacion./KultPlus.com

Sonte yti do të jem

Nga: Bob Dylan
Shqipëroi: Bujar Meholli

Mbylli sytë, kyçe derën,
mendjen fare mos e vrit,
sonte yti do të jem.

Abazhurin shuaje, dritë të mos ketë,
dhe krejt ta lëshosh veten
se sonte i tëri yti do të jem.

Atë zogun që vërdallë fluturon
e kemi harruar për fare,
sipër nesh hëna e plotë farfurin,
por ne as që ia hedhim sytë
dhe ti për asgjë s’bëhesh pishman.

Hiq këpucët, hidhi tutje,
mos u druaj asnjë grimë
a s’po ma afron atë shishe
tapën t’ia heq?
Se sonte yti do të jem…

1967 /KultPlus.com

Vlora frymëzon piktorët, peizazhet e qytetit bregdetar në një ekspozitë me 80 punime

20 piktorë nga qytete të ndryshme të vendit kanë sjellë 80 punime të ndryshme në pikturë me peisazhe nga qyteti i  Vlorës.  

Për katër ditë me radhë, të frymëzuar nga deti dhe shkëmbinjtë, piktorët kanë derdhur në telajo vendet më panoramike

Për piktorët, Vlora është një qytet që ofron gjithçka, duke e bërë edhe më të lehtë realizimin e kësaj ekspozite./TopChannel/KultPlus.com

“Më mirë një fund me dhimbje se një dhimbje pa fund” (VIDEO)

Grupi i njohur shqiptar “Elita 5” erdhën në tregun shqiptar në fillim të viteve të 90-ta, duke mbetur kështu ndër grupet më të njohura e më të dëgjuara në vendet shqipfolëse, shkruan KultPlus.

Njihen për tekstet e vecanta, ku përmes tyre i këndonin dashurisë, mallit, jetës etj.

Ndryshe, grupi Elita 5 ndër vite kanë sjellë hitet si “Al Kapone”, “Çmendem”, “Çka më ka syri”, “E urrej shiun” e shumë të tjera.

Në vijim, KultPlus ju sjell “Faleminderit”, një këngë që ishte dhe vazhdon të mbetet shumë e dashur për publikun shqiptarë e sidomos për adhuruesit e grupit.

Bashkangjitur gjeni videon e këngës. /KultPlus.com

ChatGPT shtoi 50 milionë përdorues të rinj në dy muaj

Së bashku me njoftimin e kompanisë për ngritjen e një raundi investimi prej 6.6 miliardë dollarësh, OpenAI zbuloi se çdo javë mbi 250 milionë përdorues në mbarë botën përdorin ChatGPT për të përmirësuar punën e tyre, kreativitetin dhe për të mësuar.

Është një rritje e ndjeshme krahasuar me muajin Gusht kur OpenAI raportoi 200 milionë përdorues në javë ose dyfishin e numrit të përdoruesve që kishte në Nëntor.

Prej Qershorit çdo muaj 350 milionë njerëz kanë përdorur mjetet e OpenAI çdo muaj sipas The New York Times. Mbetet i paqartë numri i përdoruesve me pagesë.

Gjithashtu nuk dihet nga ka ardhur rritja e ndjeshme e përdoruesve në vetëm dy muaj. OpenAI pret një rritje të numrit të tyre kur Apple të lançojë Apple Intelligence brenda të cilës është inkorporuar ChatGPT./KultPlus.com

 

Takimi i Orkestrave të Harqeve në Elbasan, rreth 200 artistë interpretuan muzikë lirike dhe operistike

 Për tri ditë, orkestra dhe ansamble nga qytete të ndryshme të Shqipërisë në kuadër të edicionit të IX të Takimit Kombëtar të Orkestrave të Harqeve “Muzika e Dhomës dhe Krijimtaria e saj” interpretuan muzikë lirike dhe operistike nga autorët më të njohur, duke ofruar një përvojë të jashtëzakonshme për publikun elbasanas.

Nga viti në vit, ky festival ka njohur një rritje të vazhdueshme dhe edicioni i këtij viti solli disa risi të rëndësishme.

Takimi Kombëtar i Orkestrave të Harqeve “Muzika e Dhomës dhe Krijimtaria e saj” këtë vit përfshiu gjashtë orkestrat dhe gjashtë ansamblet e muzikës së dhomës nga Shqipëria, si dhe të ftuar nga Republika e Maqedonisë së Veriut, qyteti Pernik i Bullgarisë dhe një duo (violinë dhe viole) nga Spanja.

Festivali filloi më 30 shtator dhe vazhdoi deri më 2 tetor me rreth 200 artistë profesionistë që interpretuan vepra dinjitoze nga autorë botërorë dhe nga krijimtaria shqiptare.

Për herë të parë, përveç repertorit të pasur, u dhanë çmime, duke i dhënë një dimension të ri këtij eventi tradicional që ka tetë edicione të mëparshme.

Festivali, i cili është në edicionin e tij të nëntë, mbështetet financiarisht nga Bashkia Elbasan, nëpërmjet Kryetarit Gledian Llatja, si dhe nga Ministria e Kulturës, e cila mbështet çmimet e këtij festivali.

Dirigjenti Blerim Narazani shprehu kënaqësinë e tij për prurjet artistike të këtij viti, duke theksuar se “niveli është shumë më i lartë nga viti i kaluar.

Garuesit ishin në konkurrencë deri në minutën e fundit për çmimin e madh të orkestrave dhe instrumentistëve më të mirë.”

Çmimin e parë e mori Orkestra Simfonike e Forcave të Armatosura të Shqipërisë, e cila u vlerësua për performancën e jashtëzakonshme artistike.

Mbështetur nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit si dhe bashkia Elbasan, ky festival është bërë një traditë e pritur me shumë entuziazëm dhe pritshmëritë për suksesin e tij u plotësuan.

Performanca e orkestrës pritëse të Elbasanit në mbylljen e natës së parë u vlerësua si një nga momentet më të paharrueshme të festivalit./atsh/KultPlus.com

Gruaja shqiptare sipas Mit’hat Frashërit

Mit’hat Frashëri

E dashur këndonjëse. E di që je e mençme dhe patriote. Në qoftë se të qortonj, po të akuzonj pse nuk bën no një shërbim, dhe jo pse ke no një faj. Jam sigur që edhe ti e kupëton mirë se, ky popull i varfrë kurrë s’ka për të përparuarë në qoftë se ti nuk mbush plotësisht rolin ë mëmësë, të motrësë dhe të shoqesë dhe nuk merrë piesë aktive në edukatë të fëmijërisë, në shërim të plagëvet që mbulojnë trupin dhe shpirtin e kombit.

Roli yt sot është të vuash dhe të shohsh të tjerët të vuajnë, pa nxjerë zërin. Detyra jote duhet të jetë që të shpëtosh nga kjo pasifëri, të marrësh një detyrë aktife, si me teprë e interesuarë që duhet të jesh.

Them që burri duhet të punojë, të stërvitetë, të marrë edukatë dhe arësim. Po harojmë sa kohë vdierrin kot, sa minuta të vlefshme u venë dëm gravet të Shqipërisë! Themi se duhet të punojmë me një kujdes të math për qytetërimin dhe begatinë e këti vëndi, për shëndetësinë dhe mirëshkuarjen fizike të këti populli dhe harojmë që gjysmën e njerëzisë sonë, gysma që munt t’a quanj me e mira, e ndalojmë prej çdo shërbimi, ose nga egoizma jonë brutale, ose nga injoranca jonë qesharake, ose nga që i pëlqen dhe gruasë vetë që të jetë përtace dhe të mbetet si foshnjë.

A presim ne përparim dhe dritë, kur zonja e shtëpië dhe squka e fëmijërisë të rrijë në shkallë të unjët? A presim ne një zgjim të vërtetë kur çupat tona, zonjat e nesërme të rritenë vetëm si kuklla? A pandehim se një çupë, një grua e ka mbushurë gjithë detyrën e saj kur të dijë të hollinj petë për lakror dhe të bëjë qofte me thërime?

Themi se palët e thella të kombit duan nxejrë nga errësiar, duanë shkulurë nga balta. Po si munt të hyjnë pakërrëzat e sotme, sa kohë që neve na pëlqen të mbajmë gruanë në tym dhe në pluhur të shekëlvet të vdekurë?

Duamë që të shpëtojmë llauzin dhe vendin tonë prej lëngatavet, të kemi një popull të shëndoshë, një Shtet të fuqishmë dhe harojmë që rolin më të math do ta lozë gruaja, se ajo do të interesohet për të vegjëlit, për rrojtjen e të varfrëve, për shpëtimin e atyre që vuajnë dhe lëngojnë.

Duhet të kupëtojmë bukur e mirë se shpëtimi dhe shëndoshja e kësaj njerëzie, nukë bëhetë gjë e mundurë, por që gruaja dhe çupa e shtëpisë nuk arrinë më një shkallë inteligjence dhe kulture që të bëhenë me të vërtetë zonjë shtëpie dhe mprojtëse të folesë.

Mejtohemi qysh të shpëtojë Shqipëria nga varfëria ekonomike që siell injoranca dhe përtimi; po s’duamë të gjykojmë njëherë se shpëtimi nukë munt të vijë veçse nga puna, dhe puna nuk munt të na jetë e dukshme po që gruaja s’morri pjesë në të, duke diturë qeverinë e shtëpisë, duke kupëtuarë rëndësin e ikonomisë shtëpiake, ajo dituri e administratës së vatrësë.

Gruaja në Shqipëri gëzon një respekt dhe një nderim që s’e gjen lehtë në vendet e tjera. Liri e saj është e plotë në viset e vendit tënë ku s’ka hyrë pseudoqytetërimi i Asisë.

Gruaja Shqiptare është inteligjente dhe s’i mundojnë cilësitë qytetare të larta. Është vërtet se të drejtat e saj janë mohuarë. Po edhe do kujtuarë kurdoherë se, të drejtat fitohenë prej atyre që janë denjë t’i marrin, prej atyreve që dinë përdorimin e mënyrësë për t’i fituarë. Dhe më teprë akoma, mbi çdo konditë është ajo e të merituarët.

Duhetë pra që gruaja Shqipëtare të përpiqetë dhe të rrëfehetë e denjë për të drejtatë njerëzore. Lipsetë që të bëjë forcime për t’u lartësuarë intelektualisht dhe shpirtërisht, duke njohurë vendin e vërtetë që i ka hie të okupojë.

Atëhere do të bindetë gruaja shqipëtare se, në ringjallje të këtij vëndi duhet të marrë pjesë, të kolaborojë duke prurë aktivitetin dhe inteligjencën e saj për shërbimin e dheut mëmë duke siguruarë jetën dhe fatin e bardhë të djemvet dhe të burravet, të kenë sigurarë dhe rrojtjenë fatmire të tyre vetë.

Atëhere, sikundrë që çdo shqipëtar sado i pasurë, i diturë dhe I lumturë të jetë e ka për detyrë që të kujdesetë për të mirët, për ata që janë fatzes, dergjen në injorancë dhe vuajnë në moskamje, ashtu edhe çdo grua, sado zonjë e madhe që të jetë sado që t’i qeshnjë fati në bukuri dhe lumturi duhetë që të bëjë pakë therori nga koha dhe dëfrimet e saj , të kujdesetë për grat e varfëra, për ato që lëngojnë dhe pësojnë.

Rolin më të math që pres prej grave tona është përhapja e parimevet të higjienësë dhe të mirërrojtëse fizike. Burii s’vvete do në shtëpi kur një e varfërë dergjet e sëmurë, ku një lehonë ka nevojë për ndihmë . Një foshnjë vuan për një filxhan qumësht. Gruaja me dorën dhe zërin e saj të njomë munt të lehtësojë plagët fizike dhe morale të shpjerë gushëllimin, të ngrerë një fëmijë afrë fikjesë, të shpëtojë një tjatrë që mënt rrëzohetë.

Ca më pak se nga burratë do të gjendetë një grua që të rrëfehet indiferete në gjallëninë dhe dobësinë e këtij trupi që i themi Shtet. Ca më mirë nga burratë gratë do të dijnë, se jeta dhe lumtëri e tyre është varurë në jeta dhe lumtëri e Shqipërisë, që pa shëndoshurë të gjithë palët dhe shkallët e kësaj popullisje , vet s’munt të quhetë jashtë rrezikut./ KultPlus.com

40 artistë nga vende të botës në Bienalen e Artit Bashkëkohor në Durrës

 Rreth 40 artistë nga vende të ndryshme të botës do të marrin pjesë në edicionin e parë të Bienales Ndërkombëtare të Artit Bashkëkohor të Durrësit, që do të çelet më 5 tetor-24 nëntor.

Kjo bienale do ta shndërrojë qytetin e Durrësit në skenën më të rëndësishme sa i përket artit pamor.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, tha se “në bienale do të jenë 17 pavijone, ndërsa artistët pjesëmarrës do të interpretojnë temën, Inteligjenca Artificiale: e Ardhmja Hibride. Një qasje, e cila jo vetëm nxit imagjinatën e artistit krijues bashkëkohor, por evidenton edhe algoritmin e vetë ekzistencës së qenies njerëzore në teh midis racionales dhe irracionales, reales dhe surreales”.

Pavijonet kombëtare të shteteve pjesëmarrëse do të ekspozohen në hapësirat e disa prej institucioneve më ikonike të qytetit të Durrësit, si dhe në disa prej objekteve të trashëgimisë kulturore si: Amfiteatri Romak, Kulla Veneciane, Forumi Bizantin dhe Hamami Mesjetar.

Kjo ekspozitë vjen si një mënyrë për të përqendruar vëmendjen krijuese të artistëve më të shquar të artit bashkëkohor, vendas dhe të huaj në qytetin bregdetar.

Mos u zhduk

Poezi e shkruar nga Yevgeny Yevtushenko.
Përktheu: Visar Zhiti.

Mos u zhduk… Duke u zhdukur nga mua,
e ç’mishëruar vetvetes ju zhduke.

Vetja jote kështu u tradhëtua
me pandershmëri prostitute.

Mos u zhduk… Të zhdukesh është lehtë,
të ringjallesh për tjetrin s’ka se si.

Vdekja të tërheq shumë thellë,
të vdesësh nuk është mënçuri.

Mos u zhduk. Harro hijen e tretë.
S’ka të tretë. Dy janë dashurive.

Bashkë do shkojmë në gjyqin e shenjtë,
kur gjaku t’na thërrasë për përgjigje.

Mos u zhduk… e kemi shlyer mëkatin,
fajtorë s’jemi ne, as damkosur.

Të denjë jemi unë dhe ti për të falur
në-mos-dashje ç’kemi plagosur.

Mos u zhduk. Të zhdukesh është çast,
por si do takohemi nëpër shekuj?

Ç’sozi kemi në botë, ti fantazmë
dhe unë? – Fëmijët tanë të qeshur.

Mos u zhduk. Jepma dorën tënde,
në të jam shkruar unë – i besoj sekretit.

Dashuria e fundit është e tmerrshme,
S’është dashuri, por frikë e humbjes së tjetrit.

129 vjet më parë u mbajt kongresi i parë gjuhësor shqiptar

129 vjet më parë, më 3 tetor 1895, përfundonte punimet kongresi i parë gjuhësor shqiptar.

Ky kongres u mbajt në Koriliano Kalabro, të Provincës së Kozencës dhe u pasqyrua gjerësisht nga shtypi italian dhe europian i kohës si një ngjarje me rëndësi të veçantë. Tema e këtij Kongresi ishte prezantimi i aspekteve gramatikore, leksikore dhe fonetike të gjuhës shqipe, të asaj gjuhe të lashtë, të ëmbël e melodioze, që arbëreshët e ruanin dhe e kultivonin me dashuri dhe patriotizëm shembullor.

Kongresi i zhvilloi punimet në mjediset e gjimnazit ‘Garopoli’ dhe morën pjesë 25 kongresistë gjuhëtarë, shkrimtarë, poetë, gazetarë dhe klerikë të shquar të kishës arbëreshe.

Ky aktivitet shkencor gjuhësor dhe patriotik u ndoq nga afër nga rreth 500 pjesëmarrës të ardhur nga komuna të ndryshme të Kalabrisë, Kampanjës, Pulias dhe Siçilisë.

Pjesëmarrësit në Kongresin e Koriliano-Kalabro miratuan themelimin e Shoqërisë Kombëtare Shqiptare, statutin dhe këshillin drejtues me kryetar nderi një prej personaliteteve më të rëndësishëm të letërsisë shqipe të shekullit XIX dhe botës arbëreshe, Jeronim De Rada. Shoqëria Kombëtare Shqiptare, u themelua fill pas Kongresit Arbëresh, në 1895. /atsh/ KultPlus.com

Pamje spektakolare, “Unaza e zjarrit” shkëlqen mbi Amerikën e Jugut

Një eklips diellor i njohur si “Unaza e zjarrit” u pa nga Ishulli i Pashkëve, Kili dhe Buenos Aires dhe Argjentina më 2 tetor.

Eklipset diellore ndodhin kur Hëna hedh një hije në Tokë dhe në një eklips total, i gjithë disku i Diellit bllokohet.

Një eklips diellor unazor ndryshon sepse një pjesë e Diellit do të jetë ende e dukshme si një unazë spektakolare me qendrën e bllokuar nga Hëna, raporton BBC, transmeton Klankosova.tv.

Arsyeja për këtë unazë – e njohur si “unaza e zjarrit” – është sepse Hëna ndodh të jetë në pikën e saj më të largët nga Toka, e quajtur apogje, dhe për këtë arsye duket pak më e vogël në qiell./ KultPlus.com