Akulli që fshehu një histori 6,000 vjeçare

Shkrirja e akullit alpin në Malet Shkëmbore ka çuar në zbulimin e një pylli me pisha të bardha 5,900-vjeçar. Mbi 30 pemë vlerësohet se janë gjetur nga shkencëtarët gjatë një studimi arkeologjik në pllajën Beartooth në Wyoming. Pemët e zbuluara rishtazi ndodhen në 3,100 metra mbi nivelin e detit, që është 180 metra më lart se vija aktuale e pemëve.

Sipas Cathy Whitlock në Universitetin Shtetëror të Montanës, kjo “na ofron një dritare për kushtet e së kaluarës në lartësi të mëdha, pasi nuk do ta shihni pishën e bardhë (Pinus albicaulis) të rritet në këtë lartësi sot, kjo për shkak se klima ishte më e ngrohtë kur rriteshin këto pemë”.

Mendohet se pemët kanë jetuar 5950 deri në 5440 vjet më parë, kur temperaturat po binin gradualisht dhe për të përcaktuar këtë vijë kohore të historisë dhe moshës së pyllit, ekipi analizoi unazat e tyre dhe përdori datimin me karbon. Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, ne i hedhim një sy Antarktidës dhe Groenlandës, ku të dhënat e bërthamës së akullit zbuluan se shpërthimet vullkanike në hemisferën veriore që kanë vazhduar për shekuj me radhë ndikuan në uljen e temperaturave për shkak të prodhimit të sedimenteve ajrore për të zvogëluar dritën e diellit dhe, ndërsa temperatura u bë më e ftohtë, kushtet nënkuptonin se ishte shumë ftohtë për pyllin.

Kjo mbështetet nga modelet klimatike që tregojnë se rënia e temperaturës 5,100 vjet më parë u shkaktua nga shpërthimet e vazhdueshme vullkanike në Islandë, sipas anëtarit të ekipit Joe McConnell në Institutin e Kërkimeve të Shkretëtirës në Nevada. Pasi i panë nga afër pemët, studiuesit vunë re se ato ishin në gjendje të shkëlqyer, gjë që sugjeron se pavarësisht se ishin tharë, ato ishin të ruajtura mirë. Edhe pse nuk ka prova të mjaftueshme për të thënë se mbulimi nga ortekët ndihmoi në këtë, pemët kanë shenja që përputhen me zgjerimin e copës aktuale të akullit, transmeton ora.

McConnell vuri në dukje se si copa e akullit u rrit në madhësi për shkak të temperaturave më të ulëta dhe si pasojë “pemët e rrëzuara u varrosën në akull dhe u mbrojtën nga elementët për 5000 vitet e ardhshme”. Rritja e temperaturave ka çuar në shkrirjen e akullit dhe zbulimin e pemëve të fshehura më parë dhe, meqenëse temperaturat pritet të vazhdojnë të rriten në vitet që vijnë, Whitlock thotë se vija aktuale e pemëve “ka të ngjarë të zhvendoset lart me rritjen e temperaturave në dekadat e ardhshme”.

“Ky zbulim u bë i mundur për shkak të ndryshimeve klimatike antropogjene, temperaturat në rritje tani po ekspozojnë zona që janë varrosur nga akulli për mijëvjeçarë”-shtoi ajo. “Ndërsa zbulime të tilla janë interesante shkencërisht, ato janë gjithashtu një kujtesë e trishtueshme se sa të brishta janë ekosistemet alpine ndaj ndryshimeve klimatike.”

Kevin Anchukaitis në Universitetin e Arizonës reflektoi mbi mënyrën se si ky zbulim është një “kapsulë kohore” e vlefshme që mund të “flasë jo vetëm për këto pyje malore 6000 vjet më parë, por edhe për kushtet klimatike që i lejuan ato të ekzistonin”.

Akulli i detit Antarktik në nivelin më të ulët ndonjëherë

Shtrirja e akullit të detit Antarktik arriti nivelin më të ulët të këtij viti.

Ai është 7% nën mesataren e 44 viteve të të dhënave satelitore të monitoruara dhe shumë nën të dhënat e mëparshme.

Kjo është vërejtur nga Shërbimi i Ndryshimeve Klimatike ”Copernicus”, i cili, i zbatuar nga Qendra Evropiane për Parashikimet Afatmesme të Motit në emër të Komisionit Evropian dhe me financimin e BE-së, publikon rregullisht buletinet mujore të klimës.

”Deti Antarktik është prekur nga zona të mëdha të përqendrimit nënmesatar të akullit të detit, nga detet Amundsen dhe Bellingshausen deri në zonën veriore të detit Weddell, si dhe pjesa më e madhe e Oqeanit Indian”, thotë ”Copernicus”.

Shtrirja e akullit të detit Antarktik është zvogëluar në krahasim me vlerat minimale të regjistruara në korrik midis 2019 dhe 2021 duke u pozicionuar në vendin e dymbëdhjetë për muajin korrik, në të dhënat satelitore.

”Korriku 2022 është më i ngrohti i regjistruar ndonjëherë, pothuajse 0,4 gradë Celsius mbi mesataren për periudhën e referencës midis viteve 1991 dhe 2020”, shtoi ai.

”Temperaturat ishin nën mesataren përgjatë Oqeanit Indian, nga Briri i Afrikës në Indinë Jugore në pjesën më të madhe të Azisë Qendrore, si dhe në pjesën më të madhe të Australisë”, shtoi ai./ atsh / KultPlus.com

epa04457081 A handout picture made available on 21 October 2014 and provided by Chilean Navy shows a ship of the Ice International Patrol. Almost 40 experts of eleven countries get together during this week in Punta Arenas, Chile, to assess the behaviour of icebergs in the Antartic waters, as part of the XV Meeting of Sea Ice Letters Work. EPA/CHILEAN NAVY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES