Sot aktori dhe regjisori i mirënjohur Andon Qesari do të mbushte 80 vjeç.
Aktor, regjisor, pedagog, lindi në fshatin Qeparo, Himarë, më 27 qershor. Kreu shkollën e mesme, “Politeknikumin 7 Nëntori”, në Tiranë, më 1959. Nga viti 1962-1966 vazhdoi studimet në shkollën e lartë për aktore “Aleksandër Moisisu”*.
Fill më pas u emërua aktor dhe regjisor në Teatrin e Vlorës*, ku luajti disa role. Vuri në skenë aty dramën Shtëpia në bulevard të Fadil Paçramit* dhe komedinë Revizori të N. Gogolit. Në vitin akademik 1971-1972 mbaroi kursin e lartë për regjisurë pranë Institutit të Lartë të Arteve*.
U emërua pedagog i aktrimit në këtë Institut, më pas edhe i regjisurës, punë të cilën e kreu vijimisht, 1972-2004. Nga viti 1976 e deri sa doli në pension, më 2002, ishte aktor dhe regjisor në Teatrin Kombëtar. Në dramën Shënomëni dhe mua të Hamza Minarollit*, edhe pse personazhi që interpretoi, Besniku, kishte ngarkesa fjalësore të kahut politik shoqëror nga patoset propagandistike, gjatë lojës së tij ai mundësoi, përkundrazi, një fjalë dhe një gjest konkret e të besueshëm, brënda logjikës letrare. Me këtë rol fitoi çmimin e parë në Festivalin e Teatrove, 1974.
Një tjetër figurë e realizuar me mjeshtëri ishte ajo e kinezit Fen në dramën Furrnalta të Ruzhdi Pulahës, ku kësaj here provoi në fushën e vështirë të satirës politike, duke ruajtur masën dhe vërtetësinë e figurës. Edhe me këtë rol fitoi çmimin e parë, 1976, sikundër çmimin “Aleksandër Moisiu” si regjisor me shfaqjen Nën dritat e skenës (1977, bashkëregjisor me Pirro Manin). Një figurë ekspresive, ku gërshetohen elementë të simbolit, alegoria e gjesteve me prerje të një ole realiste, ishte Vrumi në dramën Luiza Miler (Intrige e dashuri) të F. Shilerit, 1979.Pamje komike, më së shumti të një grotesku me theksa shpotitës e përtallës, paraqiti me dy role të tjera, në një distancë kohore prej dhjetë vjetësh: Ksantin te drama Dhelpra dhe rrushtë e G. Figueredos (1989), regjisor Dh. Pecani dhe Anton Antanoviçin te komedia Inspektori (Revizori) e N. Gogolit (1999), regjisor Ferdinand Radi dhe A. Radi. Te ky i fundit ndoqi udhën e një paraqitjeje groteske, ku tallja dhe përqeshja nuk bëhen nëpërmjet ruajtjes së një formati të “kamufluar” ndaj Hlestakovit dhe të tjereve, çka do të duhej të afrohej me një paraqitje realiste, të përmbajtur, si prej zyrtari të lartë provincial.
Përkundrazi, ato bëhen enkas në mënyrë të hapur, me vijëzime të trasha, që shkojnë deri te parapelqimet ndaj elementeve të farsës e bufonadës. Si aktor A. Qesari ka të dukshme lojën energjike; zotëron një zë të fortë, është i qartë; i jep ton, timbër të thuket e shtysë fjalës dhe veprimit; karakterizohet nga shpërthimet e befta e të ashpra, ndonjëherë të tepërta. Si regjisor është prirur nga komedia. Së bashku me Alfred Bualotin ndërtoi spektaklin e mirënjohur Pallati 176 e Adelina Balashit, 1986, ku krijoi një atmosferë të këndshme, duke shfrytëzuar mirë situatat e keqkuptimeve, kundërshtitë në sjelljet ambiguide të personazheve, posaçërisht krijimin e një galerie tipash, ndër të cilat spikatën figurat e Jovan Bregut (luan Roland Trebicka), e Ritës, e tezes etj.Te komedia Valsi i Titanikut e T. Mushateskut (1990), ku ngulmoi te një lojë e tipit psikologjik, me karaktere të mëvetësishme si dhe një humor që rridhte, më së pari, prej komicitetit të tyre.
Ka provuar me sukses edhe vënie regjisoriale në rrafshe mirëfilli groteske e burleske, si Tetë persona plus e F. Radit*. Si përherë tok me A. Bualotin, do të vinte në skenë komedinë Dua burrë në kompaninë “Publimedia”, përshtatje nga A. Saqellaris (Zonjusha 39 vjeç), e cila pati një ndjekje të gjerë nga publiku. Ketu ranë në sy format burleske dhe fareske në vizatimin e karaktereve, tejzmadhimet dhe prania agresive e elementeve argëtuese, bufonada, ekzagjerimet e qëllimta në gjeste, në mënyrën e të folurit dhe në plastikë.Në vitin 2007 me dramën Kambanat e muzgut të Teodor Laços, krijuan imazhin dramatik të kohëve të dhunshme të fillimviteve pas vendosjes së pushtetit komunist në Shqipëri, me ankthin, tmerrin, burgimet, vrazhdësinë, frikën dhe tjetërsimet, të gërshetuara këto me lindjen e një dashurie tragjike midis dy të rinjve nga klasa armike, që i sfidojnë përkatësitë e tyre politike.
A. Qesari ka shkruar edhe mjaft artikuj kritikë dhe të natyrës estetike mbi problemet e teatrit shqiptar, posaçërisht te aktrimit, të regjisurës, portrete artistësh; ka dramatizuar për skenë dhe radio disa novela e romane etj. Mban titullin “Artist i merituar”, si dhe titullin shkencor “Profesor”.
Në përvjetorin e lindjes publikohen imazhe të rralla nga Fototeka e AQSHF-së, nga fotoprovat e Andon Qesarit për filmin “Kur zbardhi një ditë”, 1971. / KultPlus.com
