Ariana Dinaj
(Recension mbi veprën “ Kukuta e Sokratit” të Sabri Hamitit)
Poeti ndjenjat e tij më të thella, më subtile i shpreh përmes vargjeve. Kur shpirti i tij mishërohet me vargun, vepra jehon duke u renditur kështu në radhët e ekzemplarëve të çmuar. Vargje të ndjeshme e të thurura më shumë pasion na vijnë përmes librit më të ri poetik “Kukuta e Sokratit” të poetit, studiuesit, prozatorit, dramaturgut, dhe profesorit Sabri Hamiti.
Shtatë cikle: (Hini, Prishtina, Pelini, Plaknia, Lamtumirë, Lutja dhe U), ku secila prej tyre përmban në vete nga dhjetë poezi, përbejnë një kurorë poetike si rrallëherë më parë.
Kur shohim titullin e veprës kujtojmëSokratin i cili u detyrua ta pijë helmin e tij, kurse poeti ynë si duket bëhet një më helmin, vetëm që vargu dhe poezia e tij të fitojnë përjetësinë!
Vepra “Kukuta e Sokratit” fillon me ciklin “Hini” ku autori na vë përpara së vërtetës ku dëshmohet se poeti lind dhe krijohet por më e rëndësishmja është gjeneza, fillimi i ekzistencës dhe përpjekja për ta arritur përjetësinë. Pas Hinit, vëllimi poetik e vazhdon rrugëtimin e tij me ciklin e dytë“ Prishtina” ku autori shpreh rëndësinë e identitetit, paraqet imazhe që nga fëmijëria ku kujton nënën, babain, lojën më fëmijë, pastaj cilëson si fat kalimin e jetës dhe vdekjen pikërisht aty ku do të duhej :
“ edhe shenjen e gjakut me e lanë”[1]
siç shprehet vetë autori. Paraqitja e sfidave e mundimeve të përjetuara në jetë na vjen përmes ciklit “Pelini” ku poeti me mjeshtëri te rrallë artistike këto imazhe i kthen në vargje përjetimi emocional.
Ne vëllimin e katërt te quajtur “ Plaknia” autori thërret për zgjim ngase koha kalon dhe fundi është pranë. Ai e përshkruan pleqërinë si një lule të zverdhur në sytë e tij, si një hi që mbulon pamjet, si mall nëpër qerpikë etj. Ky cikël përmbyllet me distikun e poezisë “Pelini”:
“Pelini dëshmon qe ishte njëherë Jeta
Si bar me te cilin shërohet e vërteta”[2].
Në formën e një klithjeje dëgjojmë fjalën e fundit që na vjen si amanet a porosi nga ai që çdo gjë e ka ende të qartë por që ndjen dhembshuri të madhe për të gjitha që duhet të le pas, siç shprehet poeti me vargjet :
“Dua te vdes por s’me le zemra
Dua te shkoj por s’me le shtëpia”.[3]
Kurora poetike përmbyllet me ciklin e titulluar “U”, (unë), cikël në të cilin e kemi unin personal të poetit si dhe përpjekjen për të gjetur vetën pasiqë “koha nuk e kursen askënd”.
Poeti parashtron lutjen që në momentin ku më në fund të bashkohet me unin e tij mos të pengohet ngase ai është çasti kur pas humbjes së kësajbote erdhi gjetja e një tjetrës e cila nuk ka mbarim ku poeti nuk mund te shihet i shtrim përdhe por vetëm si ylber nëqiell këtë e shohim më së miri përmes vargjeve të poezisë “Ylberi”
Ju lus mos më me prek as lendue
Mos më me pas te shtrime përdhe
Por ylber në qiellë.[4]
Vargu i kulluar e qet në pah fillimisht respektin e më pas dashurinë ndaj të bukures ndaj të ndjeshmes, pra, gruas. Në poezinëme titullin “Kumrije” poeti ynë shpreh dhembjen për një ikje që nuk duket e largët, dashurinë e mallëngjimin për vitet e kaluara bashkë por edhe shpresën tek e ardhmja, tek nipi si vazhdimësi e çdo gjëje ku kemi dhe vargjet:
“Përtyp
dalëngadalë kujtimet
dhe shihe nipin Uliksin
a mund të ëndërrojë!”[5]
Poezi tjetër po aq të thellë kemi edhe kur poeti shkruan vargje për motrën e tij Negjmijen. Sa e rënd duhet të jetë një lamtumirë nga distanca. Fshehja e lotëve dhe ngushëllimi se një ditë do të takohen përsëri..
“E unë ende mbetëm tue pritë në këtë anë
Tue pritë rendin e shkruem nga i Madhi..[6]
Dashuria ndaj atdheut zë vend të veçantë në këtë vëllim poetik. Poeti fillon me Dardaninë“këtë vend dardhash dardhishte”, vazhdon me Kosovën ku vargjet si:
“Me gjak lyer larë me lot” [7]
shprehin më së miri vuajtjet e popullit te saj por gjithsesi krenaria e madhe kombëtare ia dhuroi përjetësinë
“ti je gjallë për herë e mot”
Një komb pa gjuhë nuk mund të quhet i tillë e gjuha jonë sipas poetit tingëllon më bukur në gegënishte. Pikërisht dy poezi te tij poeti i titullon Toskërishte dhe Gegënishte por qe te dyja janë të thurura ne gegë ku si duket aty poeti e gjen ëmbëlsinë e fjalës se bukur shqipe ku e krahason atë më aromë trëndafili e më gurë të çmuar.
Tingllima, tercina e distiku duke mos lënë anash as kolonën e katrenën,
janë mjetet me besnike më të cilat Hamiti e thurë këtë vepër poetike. Poezi të
dedikuara shumëbesnikërisht e vargje të thuruara shumë artistikisht për vetën e të tjerët janë pasuria më e
vlefshme që një krijues letrar mund t’ju lë pasardhësve të tij. Meqenëse çdo
fillim ka një fund, autori na lë me shpresën se “fundi i fundit është një
fillim” dhe heshtja duhet të mbizotëroj në mënyrë që vepra të flas vetë dhe poeti
më në fund të gjejë unin e tij aty ku universalja zë vend dhe“përsëritja përsëritet
përsëri”.
[1]SabriHamiti, Kukuta e Sokratit,Botime Albas, Tiranë, 2018, f. 21
[2]SabriHamiti, Kukuta e Sokratit,Botime Albas, Tiranë, 2018, f. 61.
[3]SabriHamiti, Kukuta e Sokratit,Botime Albas, Tiranë, 2018, f.88
[4]Po aty. F. 99.
[5]SabriHamiti, Kukuta e Sokratit,Botime Albas, Tiranë, 2018, f.10
[6]Po aty. f.29.
[7]Po aty. f.9.
