Nikolla Koperniku dhe Galileo Galilei ata që guxuan të parët “të fusin në sherr” shkencën me fenë

Astronomi 70-vjeçar ishte në shtratin e vdekjes, duke u munduar të lexonte diçka. Në duar kishte dorëshkrimin e një dokumenti që kishte shkruar dhe që ishte gati për ta botuar. Ndoshta nuk ia merrte mendja, po libri i tij do të përmbyste pikëpamjen e njerëzimit për universin. Gjithashtu, do të ndizte një polemikë të zjarrtë brenda krishterizmit, pasojat e së cilës ndihen edhe sot.

Ky ishte Nikolla Koperniku, një katolik polak, dhe bëhet fjalë për vitin 1543. Në veprën e tij me titull Mbi rrotullimin e sferave qiellore, Koperniku vendosi Diellin dhe jo Tokën në qendër të sistemit diellor. Vetëm me një veprim, Koperniku e zëvendësoi sistemin e ndërlikuar që kishte në qendër Tokën me një sistem më të thjeshtë e të shpjeguar bukur që kishte Diellin në qendër.

Në fillim nuk kishte tregues se në të ardhmen do të lindte një konflikt. Në fakt Koperniku u tregua i kujdesshëm kur paraqiti këtë teori. Plus kësaj, Kisha Katolike, e cila kishte adoptuar teorinë se Toka ishte në qendër të sistemit, dukej më tolerante ndaj hipotezave shkencore të asaj kohe. Madje ishte pikërisht papa ai që e nxiti Kopernikun të botonte veprën e tij. Kur më në fund Koperniku e botoi veprën, redaktori që shkroi parathënien e librit, i frikësuar, e paraqiti konceptin e sistemit me Diellin në qendër ose sistemit heliocentrik si një teori matematikore, dhe jo si një të vërtetë astronomike.

Lindja e konfliktit

Pas kësaj, në skenën e konfliktit hyn astronomi, matematikani dhe fizikani italian Galileo Galilei (1564-1642), i cili ishte po ashtu katolik. Me anë të teleskopëve, që kishte krijuar duke përdorur lentet e saposhpikura, Galilei arriti të shihte në qiell hollësi të papara deri atëherë. Këto vrojtime e bindën se Koperniku kishte pasur të drejtë. Gjithashtu, Galilei pa disa njolla në Diell, që sot njihen me emrin njolla diellore, duke vënë në diskutim një bindje tjetër filozofike dhe fetare mjaft të rëndësishme, sipas së cilës pretendohej se nuk ekziston rreziku që Dielli të ndryshojë ose të shkatërrohet.

Ndryshe nga Koperniku, Galilei ishte i guximshëm dhe i vendosur për të mbrojtur idetë e tij. Dhe këtë vendosmëri e tregoi në një ambient fetar më armiqësor, pasi Kisha Katolike në atë kohë kishte dalë hapur kundër teorisë së Kopernikut. Prandaj, kur Galilei arsyetoi se ideja e sistemit heliocentrik ishte jo vetëm e saktë, por edhe në përputhje me Shkrimet, kisha dyshoi për herezi.*

Galilei shkoi në Romë për të mbrojtur veten, por ishte e kotë. Në vitin 1616 kisha e urdhëroi që të mos i mbronte më idetë e Kopernikut. Galilei u detyrua të heshtte për ca kohë. Por pastaj, në vitin 1632, ai botoi një vepër tjetër ku mbronte tezën e Kopernikut. Pikërisht një vit më pas, Inkuizicioni e dënoi Galilein me burgim të përjetshëm. Por, nuk qëndroi në burg, sepse ishte në moshë të thyer, dhe kështu ia ndryshuan dënimin në arrest shtëpie.

Shumë e konsiderojnë konfliktin e Galileit me kishën si një fitore të shkencës mbi fenë, dhe më gjerë akoma, një fitore mbi Biblën. /AlbertVataj /KultPlus.com

Më 24 maj 1543 u nda nga jeta Nikolla Koperniku, një nga astronomët më të shquar evropianë

Nikolaus Kopernikus (Koperniku), polonisht: Mikołaj Kopernik (lindi me 19 shkurt 1473 ne Thorn (sqt.: Torn) Poloni dhe vdiq me 24 maj 1543 në Frauenburg) u bë njëri nga astronomët më të shquar evropianë me teorinë e tij të lëvizjës së planetëve nëpër orbita rreth diellit. Me zbulimet e tij ai krijoi një botëkuptim të ri pas mesjetar. Përveç kësaj ai ishte astrolog, astronom, jurist, fizikant, diplomat, ekonomist matematikan, mjek, qeveritar dhe ushtarak.

Kombësia e Kopernikut që nga shekulli i 19 u bë shkak për shumë kundërshtime të ashpra. Një gje por është e qartë se ai ishte ose polak, ose gjerman. Kjo gjë pasqyrohet në emrin e tij. Në gjermanisht ai quhet përgjithsisht Nikolaus Kopernikus, për shkak të versionit të latinizuar Copernicus nga mbiemri Koppernigk. Polonisht ai quhet Mikołaj Kopernik. Koperniku ishte biri i një gruaje gjermane, kombësia e të atit është e paqartë. Qyteti i tij i lindjes Torn pak kohë pas lindjes së tij kaloi nën sundimin e mbretit polak, kështu që ai formalisht njihet si polak.

Jeta

Koperniku, biri i një tregtari, lindi më 1473 në Poloni në qytetin Torni. Në Krakov dhe shumë universitete ai studioi matematikën, astronominë, teologjinë, drejtësinë dhe mjekësinë. Që nga viti 1512 derisa vdiq, më 1543, jetoi në Frauenburg, një qytet i vogëlth në Prusinë Lindore, ku u emërua kanonik në katedrale. Koperniku në fakt është specialist i së drejtës kanunore, disiplinë në të cilën arriti gradën doktor. Puna si kanonik në katedrale i plotësonte nevojat ekonomike, kështu që mund t’u kushtohej hulumtimeve shkencore të trupave qiellorë. Astronomia ishte disiplina e preferuar e tij. Pozicioni gjeografik i Frauenburgut, që ndodhej në bregdet, e favorizonte punën ajgëtuese të tij. Kopereniku e vendosi observatorin dhe vendbanimin në një nga kullat mbrojtëse të bregut. Instrumentat e tij ishin shumë të thjeshtë, por më i madhi i vazhduesve të veprës së tij, Tiho Brahe, ishte më i lumturi i njerëzve kur i ofruan një të tillë.

Koperniku ishte më shumë teoricien se vrojtues. Ndihmesa e tij në astronomi, që është një ndihmesë mjaft e madhe, qëndron në një teori:në kundërshtim me idetë e pranuara deri atëherë, nuk është kupa qiellore që bën një rrotullim të përditshëm përreth tokës, por është toka që rrotullohet rreth boshtit të saj imagjinar, dhe përshkon në të njëjtën kohë një rrotullim rreth diellit. Koperniku arriti në këtë përfundim pasi studioi astronomët grekë e arabë, por edhe nga vrojtimet vetjake. Toka nuk është qendra e universit, por një nga planetet që rrotullohen rreth diellit. Kjo frazë e thjeshtë e thjeshtë është parimi themelor i “pikëpamjes kopernikiane për një nga miliona trupat e tjerë qiellorë. Koperniku në përfundimet e tij arriti pas shumë fakteve shkencore, por do të duhej të vinte gjysma e shekullit XIX për ta provuar atë përfundimisht.

Sot ende, anipse Koperniku vërtetoi që kjo nuk ishte e vërtetë, ne themi “ngritja”, apo “ulja” e diellit në fillim dhe në fund të ditës.

Zigmund Frojd, në një nga veprat e tij, thotë se gjatë rrjedhës së kohëve, shkenca i ka dhënë dy goditje krusmuese mendimit naiv që njeriu kishte për vlerat e tij: herën e parë, kur Koperniku nuk e pranoi tokën si qendrën e universit dhe e dyta kur Darvini provoi t’i heqë njeriut pozicionin e privilegjuar që besonte se zinte përballë botës së kafshëve. Përpara Kopernikut mendohej se dielli dhe yjet iahin krijuar në funksion të tokës dhe toka në funksion të njeriut. Kur ai shpalli se universi nuk rrotullohej rreth planetit tonë, vetëdija njerëzore pësoi një trandje shungulluese. Koperniku pati një ndikim aq revolucionar në botëkuptimin që njerëzit kishin për botën, sa vetëm bashkëkohësi i tij, Kristofor Kolombi, mund të mendohej se kishte arritur një lavdi të atillë. /KultPlus.com