La Fonten: Nuk ka rrugë të shtruar me lule që çon tek lavdia

Thënie të njohura nga Zhan de la Fonten. Ai ishte poeti kombëtar i Francës, njëri ndër krijuesit më prodhimtarë në botë që shkroi pothuaj në të gjitha gjinitë, por shkëlqeu veçanërisht me fabulat e mrekullueshme, të cilat e vunë në radhët e fabulistëve më të mëdhenj të botës.

Një stomak i uritur nuk mund të dëgjojë.

Njeriu shpesh e takon fatin e tij në rrugën që mori për ta shmangur atë.

Një pesimist dhe një optimist, sa është i keq njëri, aq është i mirë tjetri.

Kushdo që i është besuar pushteti do ta keqpërdorë atë nëse nuk ka shpirtin e dashurisë për të vërtetën dhe virtutin, pavarësisht se ai është një princ apo një cilido nga radhët e popullit.

Dije mirë se të gjithë llafazanët jetojnë në kurrë të atyre që i dëgjojnë.

Më mirë një lypsar i gjallë dhe një perandor i vdekur.

Sa të rroni, mos pranoni t’i gjykoni njerëzit nga pamja e jashtme.

Veprat më të shkurtra janë më të mirat.

Nga puna që bën njihet punëtori.

Vdekja nuk e gjen kurrë në befasi njeriun e mençur, ai është gjithmonë gati të largohet.

Veshur me lëkurën e luanit, gomari përhapi frikën gjithandej.

Njerëzit i besojnë lehtësisht gjithçkaje që i druajnë apo e dëshirojnë.

Secili i ka gabimet që rëndom i përsërit: as frika, as turpi nuk na shëron prej tyre.  

Miqësia është hija e mbrëmjes, e cila rritet duke perënduar dielli i jetës.
Ndihmoje veten dhe Zoti do të të ndihmojë ty.

Unë përkulem dhe nuk thyhem.

Më kollaj se askush fajësohet Fati.

Është kënaqësi e dyfishtë ta mashtrosh mashtruesin.

Është e pamundur ta kënaqësh gjithë botën dhe babain e dikujt.

As pasuria, as madhështia nuk na bëjnë dot të lumtur.

Kurrë mos ia shit lëkurën ariut përpara se ta kesh vrarë.

Nuk ka gjë më të rrezikshme se një mik injorant; më mirë është të kesh një armik të zgjuar.

Nuk ka gjë më të rrezikshëm se një mik që nuk e ruan sekretin, edhe një armik fisnik është më i mirë.

Njerëzit duhet ta ndihmojnë njëri tjetrin, ky është ligj.

Njerëzit që nuk bëjnë zhurmë janë të rrezikshëm.

Dashuria e vërtetë është e rrallë, miqësia edhe më e rrallë.

Parimi i njeriut është: më mirë vuaj se vdis.

Trishtimi largohet tutje me flatrat e kohës.

Argumenti i më të fortit është gjithmonë më i miri.

Pasioni më i fortë është frika.

Nuk ka rrugë të shtruar me lule që çon tek lavdia.

Për njerëz të urtë nuk ka asgjë të padobishme.

Na pëlqen t’i shohim të tjerët, por nuk na pëlqen që të tjerët të shohin nëpërmjet nesh.

Ne duhet të qeshim para se të jemi të lumtur, nga frika se do të vdesim pa qeshur ndonjëherë./ KultPlus.com

‘Na pëlqen t’i shohim të tjerët, por nuk na pëlqen që të tjerët të shohin nëpërmjet nesh’

Thënie të njohura nga Zhan de la Fonten. Ai ishte poeti kombëtar i Francës, njëri ndër krijuesit më prodhimtarë në botë që shkroi pothuaj në të gjitha gjinitë, por shkëlqeu veçanërisht me fabulat e mrekullueshme, të cilat e vunë në radhët e fabulistëve më të mëdhenj të botës.

Një stomak i uritur nuk mund të dëgjojë.

Njeriu shpesh e takon fatin e tij në rrugën që mori për ta shmangur atë.

Një pesimist dhe një optimist, sa është i keq njëri, aq është i mirë tjetri.

Kushdo që i është besuar pushteti do ta keqpërdorë atë nëse nuk ka shpirtin e dashurisë për të vërtetën dhe virtutin, pavarësisht se ai është një princ apo një cilido nga radhët e popullit.

Dije mirë se të gjithë llafazanët jetojnë në kurrë të atyre që i dëgjojnë.
Më mirë një lypsar i gjallë dhe një perandor i vdekur.
Sa të rroni, mos pranoni t’i gjykoni njerëzit nga pamja e jashtme.

Veprat më të shkurtra janë më të mirat.

Nga puna që bën njihet punëtori.

Vdekja nuk e gjen kurrë në befasi njeriun e mençur, ai është gjithmonë gati të largohet.

 Veshur me lëkurën e luanit, gomari përhapi frikën gjithandej.

Njerëzit i besojnë lehtësisht gjithçkaje që i druajnë apo e dëshirojnë.

Secili i ka gabimet që rëndom i përsërit: as frika, as turpi nuk na shëron prej tyre.  

Miqësia është hija e mbrëmjes, e cila rritet duke perënduar dielli i jetës.
Ndihmoje veten dhe Zoti do të të ndihmojë ty.

Unë përkulem dhe nuk thyhem.

Më kollaj se askush fajësohet Fati.

Është kënaqësi e dyfishtë ta mashtrosh mashtruesin.

Është e pamundur ta kënaqësh gjithë botën dhe babain e dikujt.

As pasuria, as madhështia nuk na bëjnë dot të lumtur.

Kurrë mos ia shit lëkurën ariut përpara se ta kesh vrarë.

Nuk ka gjë më të rrezikshme se një mik injorant; më mirë është të kesh një armik të zgjuar.

Nuk ka gjë më të rrezikshëm se një mik që nuk e ruan sekretin, edhe një armik fisnik është më i mirë.

Njerëzit duhet ta ndihmojnë njëri tjetrin, ky është ligj.

Njerëzit që nuk bëjnë zhurmë janë të rrezikshëm.

Dashuria e vërtetë është e rrallë, miqësia edhe më e rrallë.

Parimi i njeriut është: më mirë vuaj se vdis.

Trishtimi largohet tutje me flatrat e kohës.

Argumenti i më të fortit është gjithmonë më i miri.

Pasioni më i fortë është frika.

Nuk ka rrugë të shtruar me lule që çon tek lavdia.

Për njerëz të urtë nuk ka asgjë të padobishme.

Na pëlqen t’i shohim të tjerët, por nuk na pëlqen që të tjerët të shohin nëpërmjet nesh.

Ne duhet të qeshim para se të jemi të lumtur, nga frika se do të vdesim pa qeshur ndonjëherë./ KultPlus.com

Poeti dhe fabulisti La Fonten përkujtohet për stilin e përjetshëm

Poeti dhe fabulisti, Zhan de la Fonten, lindi më 8 korrik 1621, në Château-Thierry në qytetin Aisne. Katër shekuj më vonë, fabulisti njihet në mbarë botën. Fama e tij bën që të konsiderohet një nga fabulistët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Në Château-Thierry, La Fonteni është ende i pranishëm, katërqind vjet pas lindjes së tij, madje në zemër të qytetit ngrihet një statujë e shkrimtarit, një skulpturë simbol i dashurisë së tij për qytetin.

“Fabulat”, një sukses letrar që përshkon epokat.

Pas martesës me kushërirën e Rasinit, më 1647, La Fonteni filloi studimet për drejtësi dhe u diplomua nga Parlamenti i Parisit. Në 1664, e ndau kohën midis kryeqytetit dhe Château-Thierry, njëherazi është momenti kur bëri një hyrje të jashtëzakonshme në skenën letrare publike me përrallën e parë. Disa vjet më vonë, në 1668, u botuan gjashtë librat e parë të “Fabulave”. Suksesi qe i menjëhershëm dhe i gjithanshëm. Për akademiken Amine Maalouf, hijeshia e fabulave qëndron, para së gjithash, te gjeniu i shkrimtarit: “Aftësia për të thurur vargje në mënyrë kaq precize, kaq efikase, kaq të paharrueshme, mendoj se kjo është ajo që i bën të përhershme”. “Gjinkalla dhe milingona”, “Korbi dhe dhelpra”… Në tërësi, La Fonteni shkroi 243 fabula.

Puna e tij ishte e suksesshme në të gjallë, me 40 ribotime të përrallave. “Fabulën, ai e bëri një objekt tipik francez, me të cilin njësoheshim tërësisht. Francezët e njihin La Fontenin para se të njihnin Kodin e Autostradës”, – shprehet Patrick Dandrey, profesor në Sorbonne.

Asokohe, nuk ekzistonte e drejta autorit. Në moshën 55-vjeçare, i zhytur në borxhe, atij iu desh të shiste pasuritë e familjes dhe, në veçanti, shtëpinë e familjare në Château-Thierry në 1676. Më 15 nëntor 1683, ai u zgjodh në Akademinë Francese, në ulësen e Colbert-it.

Fabulat, të cilat paraqesin kafshë, shpesh frymëzohen nga ato të Ezopit, shkrimtarit antik grek.

Shkruar në vargje me një stil të përjetshëm, secila më vete është një perlë poetike dhe edukative. Ato janë përçuar brez pas brezi, te nxënësit e shkollave, duke memorizuar morale që nuk kanë humbur asgjë nga e vërteta e tyre. Megjithëse datojnë në shekullin e 17-të, “Fabulat” e La Fontenit, vijojnë të mbeten vepra ndërgjeneratash, kuptimet e ndryshme të leximit të të cilave, ofrojnë një rëndësi të theksuar pedagogjike.

Megjithëse nuk e siguroi asnjëherë favorin e Luigjit XIV, La Fonteni kishte dashamirës të shumtë pranë fronit dhe në gjirin e fisnikërisë. Ai lëvizte mes kishave, mjekëve, artistëve, muzikantëve dhe aktorëve, por ishin qarqet letrare që frekuentonte kryesisht.

Këto fabula vijojnë të na ngacmojnë imagjinatën, duke u shndërruar në themelin e moralit të gjithsecilit. Personazhet janë vizatuar me një delikatesë të jashtëzakonshme në pasqyrimin e psikologjisë dhe sjelljeve, e gjitha në një gjuhë kaq të thjeshtë, sa mund t’i lexojnë edhe më të vegjlit. Dhe çfarë mjeshtërie në rrëfimi! Në dy rreshta, ai paraqet kornizën, në katër paraqet intrigën; lexuesi nuk mund të shkëputet më nga historia e krijuar mjeshtërisht, e ushqyer nga një rrëfim që na zhyt në zemrën e veprimit. Shtoji kësaj dialogje plot jetë, një stërpikje diskrete humori, hera-herës dinak, por gjithmonë me natyrë të mirë dhe një moral të plotë me mendje të shëndoshë, duke përfituar kështu recetën për suksesin e pamohuar të një shkrimtari, i cili ishte i vetëdijshëm se duhej të ruante gjithë lirinë e tij: “Imitimi im nuk është skllavëri”.

Zhan de la Fonteni vdiq më 13 prill 1695, jo në “Château-Thierry”, por në Paris. U varros në varrezat “Saints-Innocents”. Pas Revolucionit, eshtrat, të supozuara si të tijat, u zhvendosën në varrezat “Père-Lachaise”, ku sot ngrihet vetëm një monument. / Konica.al / KultPlus.com

Zhan La Fonten, poeti dhe fabulisti i shquar francez

Budallallëqet e gjeniut

Vizitë në shtëpinë e mikut të vdekur
* La Fonteni si njeri i hutuar që ishte, tetë ditë pasi varrosi një mik vajti tek shtëpia e tij për darkë siç bënte shpesh herë.
– Por, – u përgjigj i hutuar kamarieri kur ai pyeti për shokun e tij, – zotnia im dhe miku juaj shkoi në varreza tetë ditë më parë.
-Nuk e dini?
– Ah, po nuk ma mori mendja se ai do të rrinte kaq gjatë.

Debati me të birin
* La Fonteni ishte njëherë në shtëpinë e Dupinit, doktor i shkencave në Sorbonë, bashkë me të birin e vet. Ky në fjalë e sipër bëri disa vërejtje për të atin. Kur djali u largua, La Fonteni, që e kishte përshëndetur me respekt të madh, u drejtua nga i zoti i shtëpisë dhe e pyeti se kush ishte ai djalë që iku. Tjetri e shikoi i habitur dhe thirri:
– Si, po a nuk ishte yt bir ai?
– Po, po – u përgjigj La Fonteni, – tashmë po më duket se e kam parë
edhe herë të tjera atë njeri dhe pamja e tij nuk m’u duk e re.

Bullalëqet e komedianit
Kur La Fonteni u sëmur rëndë, prifti i rrinte shumë rreth e qark për t’i bërë shërbimet e shëlbimit të shenjtë. Infermierja që i shërbente të sëmurit i tha priftit:
O atë! Lëreni të qetë e mos e mundoni shumë, se ai në jetë bëri më shumë budallallëqe se mëkate, dhe Zoti nuk do të ketë kurrë guximin që ta dënojë.

Epitafi për varrin e tij
* La Fonteni e kishte bërë vetë epitafin ku thuhej: “Këtu shtrihet ai që iku ashtu sikurse kishte ardhur. Hëngri trashëgiminë dhe kapiti duke besuar se pasuritë janë gjëra fare të panevojshme. Kur arriti të gjente kohë të mirë, atë e ndau në dy pjesë, njërën e përdori për të jetuar dhe tjetrën për të mos bërë asgjë”. /KultPlus.com