Nëse shtëpitë tona pasqyrojnë karakteret tona, atëherë shtëpia e një artisti ka të ngjarë të jetë veçanërisht intriguese. Një libër i ri, “Jeta takon artin”: Brenda shtëpive të njerëzve më krijues në botë, na pasqyron një koleksion të brendshëm që të gjithë në një moment u përkisnin artistëve, skulptorëve, muzikantëve ose shkrimtarëve të famshëm.
Duke punuar në të gjithë botën, autori Sam Lubell zgjodhi 250 prej rezidencave më fotogjenike dhe më të paharrueshme që gjeti. Disa tani janë muze që përmbajnë vepra nga artistët që jetuan dhe punuan shpesh në to; të tjerët mund të përshkruhen më së miri si faltore.
Çfarë thonë të gjitha këto shtëpi për pronarët e tyre? Epo, për një gjë, ata nuk e mbështesin imazhin e përbashkët të ‘artistit të uritur’. Libri, me shumë pak përjashtime, është i mbushur me shtëpi të kushtueshme, elegante dhe të zbukuruara mjaft dhe të mobiluara.
Lubell pranon: “Nëse nuk më pëlqente një vend, unë në përgjithësi e refuzoja atë”. Por do të ishte gabim të mendohej se, duke pasur parasysh temën, ky libër është një përmbledhje e shijes së mirë ose një Bibël për dekoruesit. Edhe pse shumë dhoma janë kuruar shumë, ka ende zakonisht një ndjenjë personaliteti rreth tyre; një atmosferë e okupatorit, qoftë në pianot e vjetra, në raftet e librave dhe tavolinat për shkrim, apo në antikitet dhe sendet personale të mbledhura. “Pajisjet dhe sendet personale të një artisti mund të tregojnë historinë e tyre”, thotë kuratorja e National Trust, Lucy Porten.
Në rastin e vilës familjare të ndërtuar nga arkitekti Secesionist Otto Wagner, efektet personale të pronarit të saj të fundit sigurisht tregojnë një histori. Vila, e konsideruar si hapësira më e madhe e Art Nouveau në Vjenë, sot është e mbushur me vepra arti të papajtueshme nga Ernst Fuchs, një themelues i shkollës së Realizmit Fantastik.
Historia thotë se si një djalë pa para, Fuchs e njihte shtëpinë dhe premtoi se një ditë do ta blinte për nënën e tij. Në vitin 1970, vila e atëhershme e braktisur ishte për shkak të prishjes dhe Fuchs ishte në gjendje të përmbushte ëndrrën e tij. Ai e restauroi vilën në një hibrid stilesh dhe e mbushi atë me veprat e tij artistike fantastike. Tani quhet Muzeu Ernst Fuchs.
Joshëse, pasi supozohet se muzikantët dhe shkrimtarët dhe artistë të tjerë jo-vizualë në përgjithësi nuk janë të vetëdijshëm për mjedisin e tyre sepse kokat e tyre janë plot me gjëra më të larta, nuk është e mundur të bëhen përgjithësime gjithëpërfshirëse për mënyrën se si jetojnë artistët.
Shtëpitë e Puccini dhe Tchaikovsky ishin dy vende të shenjta të rregulluara, plot antike të mrekullueshme, ku mund të kompozonin në paqe, ndërsa legjenda e xhazit Louis Armstrong dëshironte të jetonte vetëm në një lagje të gjallë. Pavarësisht pasurisë së madhe që ai grumbulloi, Armstrong zgjodhi të qëndrojë në një zonë të përzier raciale të klasës punëtore në Queens, New York.
Një përgjithësim tjetër që prishet kur eksploroni faqet e librit është se shtëpitë e piktorëve do të pasqyrojnë disi stilin e pikturave të tyre. Shikoni mjedisin e Peter Paul Rubens, vajrat e të cilit janë një kryefjalë për gratë vullnetare dhe ndonjëherë skena shqetësuese. Megjithatë shtëpia e tij në Antëerp, Belgjikë, për të cilën ai tërhoqi planet, është e përmbajtur.
Ndërsa shtëpia është shumë e ndryshuar, elementët themelorë si portiku dhe pavijoni – bazuar në përmasat italiane të Rilindjes – mbeten pikërisht ashtu siç i projektoi Rubens. Pse një artist kaq i përkushtuar ndaj përmasave të përsosura në hapësira duhet të kishte prodhuar kaq shumë piktura kaotike dhe të çrregullta është një mister.
Shtëpia e skulptorit Gustav Vigeland shfaq përsëri një shije që duket diametralisht e kundërt. Shtëpia dhe studioja e Vigeland ndodhet në një ndërtesë të rreptë me tulla të kuqe, të projektuar nga arkitekti Lorentz Ree, e cila u ndërtua nga pleqtë e qytetit në këmbim të premtimit të koleksionit të tij të artit.
Ndoshta të paturit e një shtëpie të tij ishte nxitje, por duke mos ndjekur kurrë më parë dizajnin e brendshëm, Vigeland bëri një fytyrë rreth dhe krijoi një seri vizatimesh pastel të hijshme për çdo send të fundit të mobiljeve, nga jastëkët te shandanët dhe llambat.
Shpirtra shumëngjyrësh
Dramaturgu dhe poeti gjerman, Friedrich von Schiller, vdiq vetëm tre vjet pasi bleu përfundimisht shtëpinë e tij. Në 1802, në moshën 42-vjeçare, Schiller – një kolos i Iluminizmit dhe një shkrimtar befasues modern – ishte zhvendosur me familjen e tij në një shtëpi të verdhë mustarde në Ëeimar, afër mikut të tij të mirë dhe bashkëpunëtorit Goethe. Është një shtëpi e bukur dykatëshe e një standardi çuditërisht të lartë për një shkrimtar të periudhës.
“Këto ditë më në fund realizova një dëshirë të vjetër për të zotëruar shtëpinë time”, i shkroi ai botuesit të tij. “Sepse tani kam hequr dorë nga të gjitha mendimet për t’u larguar nga Ëeimar dhe mendoj se do të jetoj dhe do të vdes këtu”. Ishte profetike. I rraskapitur nga puna dhe sëmundja e tij e palodhur, fatkeqësisht Schiller vdiq këtu vetëm tre vjet më vonë.
Në hyrjen e librit mësojmë se Coco Chanel dikur tha se hapësira e brendshme është “një projeksion natyral i shpirtit”. Një shembull i mirë është Villa Santo Sospir në Saint-Jean-Cap-Ferrat afër Nicës, ku jetonte Jean Cocteau.
Ai përdori një gamë të kufizuar dhe i quajti skicat “tatuazhe”, dhe kështu shtëpia, tani një monument kombëtar, u bë e njohur si Vila e Tatuazheve. “Ne jemi përpjekur të mposhtim frymën e shkatërrimit që ka dominuar epokën tonë”, tha Cocteau. “Ne kemi dekoruar sipërfaqe që njerëzit ëndërrojnë t’i shkatërrojnë”. /gazetasi/ KultPlus.com