“Plaçka e Evropës : teknika naziste e pushtimit politik dhe ekonomik” — Jehona për librin e Rifat Tiranës në SHBA, botuar me pseudonimin Thomas Reveille

Posted on by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 24 Nëntor 2024

“Plaçka e Evropës : teknika naziste e pushtimit politik dhe ekonomik — The spoil of Europe: The Nazi technique in political and economic conquest” është libri i Rifat Tiranës, botuar me pseudonimin Thomas Reveille më 1941, nga shtëpia botuese “W. W. Norton & Company, Inc.” në Nju Jork. Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, sjell për publikun shqiptar parathënien, hyrjen si dhe disa shkrime të mediave të kohës rreth këtij libri :

Parathënie nga Raymond Gram Swing

Adam Smith shkroi një libër të titulluar Pasuria e Kombeve. Nazistët po e rishkruajnë tani këtë libër. Adam Smith mësoi se si mund të grumbullohej pasuria përmes një jetese të ndershme dhe tregtisë së drejtë. Nazistët e zhvilluan grabitjen dhe plaçkitjen kombëtare, si dhe luftën e mekanizuar, në një sistem. Teknikat e tyre janë më shkatërruese se të gjitha ato të praktikuara më parë nga një shtet.

Megjithatë, do të ishte e gabuar të zmadhohej bëma naziste duke e cilësuar atë si një demonstrim të vërtetë të gjeniut krijues. Nazistët janë përshtatës. Metodat që ata përdorin për të grabitur kombet nuk janë origjinale. Të përdorura sot për të shkatërruar demokracitë, shumica e këtyre metodave janë krijuar për qëllime të tjera nga demokracitë. Avioni, i cili fluturoi për herë të parë në Shtetet e Bashkuara, luajti një rol jetik në humbjen e Francës dhe tani përdoret për të shkatërruar portet, industritë dhe shtëpitë britanike. Tanku sulmues, i zhvilluar nga britanikët, ishte baza për pushtimin e kontinentit. Edhe propaganda naziste mbështetet në konceptet e  reklamimit të Amerikës moderne.

Përshtatja është rregulli në format ekonomike që aplikojnë nazistët. Sistemi i tyre bujqësor, për aq sa ai përpiqet për vetë-mjaftueshmëri, frymëzohet kryesisht nga parimet që e kanë bërë Francën një vend të drejtë për fermerët dhe turistët. Kombinati industrial gjerman është modeluar sipas NRA-s sonë. Metodat gjermane të prodhimit janë imponimi më i pamëshirshëm i prodhimit në masë, ashtu siç është ideuar nga shpikja amerikane. Sistemi i kompensimit të këmbimit, përmes të cilit Gjermania është në gjendje të varfërojë kombet përmes tregtisë së jashtme, është një instrument i krijuar fillimisht nga federata zvicerane për qëllime më fisnike.

Në këtë libër shpjegohen teknikat naziste në fushën ekonomike dhe politike si në teori ashtu edhe në praktikë. Unë e njoh autorin e saj prej dhjetë vjetësh. Unë kam arritur t’i besoj gjykimit të tij, të jem i bindur për ashpërsinë shkencore të mendimit të tij dhe për besnikërinë e tij skrupuloze ndaj të vërtetave të revolucioneve amerikane dhe franceze. Meqenëse pozicioni i tij zyrtar e detyron atë të mbetet anonim, garantoj për realitetin dhe integritetin e tij. Mund të them për të se di dhjetë gjuhë, përfshirë gjermanishten, dhe se prej kohësh ka qenë i lidhur me persona udhëheqës që kontrollojnë jetën ekonomike, financiare dhe politike të Evropës. Ai është pjesë e brezit të pjekur pas luftës së fundit, ndaj e kupton mentalitetin e rinisë evropiane. Përmes formimit të tij akademik dhe përvojës profesionale, ai ka njohuri të gjera dhe të specializuara për Evropën Perëndimore.

Libri i tij përmban ushqim për shumë mendje të uritura. Profanët në ekonomi dhe politikë mund të mësojnë se si nazistët përfituan nga mosmarrëveshjet e brendshme për të imponuar vullnetin e tyre mbi kombet e tjera dhe çfarë ndodh me profanët dhe stilet e tyre të jetesës në vendet e pushtuara. Mësuesi profesionist do të mësojë rreziqet që pasojnë nëse një sistem arsimor i lë nxënësit pa bindje të thella. Financieri dhe industrialisti do të humbasin të gjithë iluzionin se është e mundur të merreni në mënyrë komerciale me nazistët ose të ruani sipërmarrjen e lirë dhe pronën private në një sistem që madje i ngjan paksa të tyreve. Ekspertët ushtarakë do ta vlerësojnë sërish faktin që nazistët nuk u mbështetën vetëm në mjetet ushtarake për të arritur pushtimet e tyre. Ky libër përshkruan me çfarë kujdesi dhe mjetesh nazistët krijuan një Shtab të Përgjithshëm Ekonomik të fuqishëm për të promovuar dhe përmbushur detyrat e Shtabit të tyre të Përgjithshëm Ushtarak. Të gjithë lexuesit duhet të ndihmohen të mësojnë se në çfarë mënyrash konkrete beteja për liri mund të fitohet duke korrigjuar gabimet ekonomike. è (Për më shumë për Raymond Gram Swing)

Plaçka e Evropës: teknika naziste e pushtimit politik dhe ekonomik

Arritjet e makinerisë së luftës naziste kanë marrë një publicitet të gjerë dhe tani janë të njohura. Por teoritë dhe teknikat që ndërtuan këtë Wehrmacht, të cilat i mundësuan të fitonte beteja dhe që konsoliduan fitoret e tij ushtarake, mbeten kryesisht të panjohura. Ky libër synon të mbushë këtë boshllëk të rëndësishëm në njohjen e demokracive të mëdha, në mënyrë që të gjithë të kuptojnë funksionimin e brendshëm të një sistemi të cilit Wehrmacht është vetëm manifestimi i jashtëm.

“Plaçka e Evropës” mbulon vetëm ato tema që janë ende të mbuluara me errësirë dhe mister. Fushatat e njëpasnjëshme ushtarake të Gjermanisë janë mbuluar plotësisht nga korrespondentët e guximshëm, inteligjentë dhe të përkushtuar amerikanë jashtë vendit. Përdorimi i kolonës së pestë dhe se si funksionon për të ndihmuar në arritjen e atyre fitoreve janë përshkruar në mënyrë të shkëlqyer, veçanërisht nga Edmund Taylor në “Strategjia e Terrorit”, dhe nga Leland Stowe dhe John T. Whitaker. Transmetimet e William Shirer dhe Joseph C. Harsch dhe artikujt e Wallace Deuel të “The Chicago Daily News” kanë ndihmuar për të krijuar një pamje të qartë të jetës në Gjermani. Të gjitha këto janë shtesa të rëndësishme për të kuptuarit e Gjermanisë naziste. Por ato nuk mjaftojnë.

Ekzistenca e njerëzve të lirë dhe e parimeve demokratike në mbarë botën nuk do të sigurohet kurrë pa një kuptim po aq depërtues të teknikave të pamëshirshme dhe shumë të rafinuara naziste të pushtimit politik dhe ekonomik. “The Spoil of Europe” ofron një kontribut të parë në këtë kuptim.

Pushtuesit gjermanë nuk pushtuan vetëm me forcën e çelikut. Ata nuk e humbën kurrë nga sytë, as për një moment, objektivin e vendosur nga Hitleri në fillimin e kësaj lufte. Ky synim ishte të siguronte dominimin gjerman për “të paktën një mijë vjet”. Për të arritur këtë qëllim, mjeshtrit nazist u vunë në minimin e themeleve të jetës evropiane me një tërësi që edhe metodat e pamëshirshme me të cilat ata imponuan regjimin e Hitlerit në vendin e tyre nuk mund të krahasohen.

Për të formuar të gjithë Evropën për t’iu përshtatur ambicieve dhe aspiratave personale të një grushti njerëzish që sundojnë Gjermaninë, asnjë përpjekje nuk shmanget, asnjë hile nuk lihet pas dore. Sistemi politik po merret hap pas hapi në çdo territor të pushtuar me radhë dhe do t’u dorëzohet pasardhësve vendas të “Master Race”. Mosmarrëveshjet e brendshme dhe lakmia që vazhdojnë ende mbi Evropë, pavarësisht nga katastrofa e madhe, po shfrytëzohen djallëzisht për nënshtrimin më të shpejtë të kontinentit. Sistemi arsimor është duke u riparuar tërësisht për ta bërë atë në përputhje me recetat e përcaktuara në “Mein Kampf” dhe në “Abetaren Naziste”, manuali zyrtar për shkollimin e Rinisë Hitleriane. Vetë burimet e dijes po pastrohen dhe po ndoten në mënyrë që brezat e ardhshëm të të mundurve të mos arrijnë kurrë, kurrë, të mësojnë për lavdinë dhe madhështinë që ishte e tyre.

Manipulimi i politikës, arsimit, librit nuk konsiderohet i mjaftueshëm. Për të siguruar zotërim për të paktën një mijë vjet, nazistët dhe pasardhësit e tyre po zgjerojnë praktikat e tyre në vetë mjetet e ekzistencës së popujve të mundur. Rripat e çantës po kalojnë në duart e gjermanëve. Qytetarëve dhe bizneseve të Rajhut iu dha kontrolli i shumicës së bankave dhe institucioneve të kreditit të kombeve të pushtuara. Fshatarët e Evropës u detyruan të prodhonin ushqime dhe kultura të përshtatshme për shijet dhe strategjinë e luftës së zotërinjve të tyre të rinj. Industritë e të mundurve janë të integruara si dhëmbëza në makinën gjigante industriale të Rajhut. Berlini është bërë qendra evropiane e transportit, sigurimeve, modës dhe tregtisë së jashtme.

Truket, pajisjet dhe teknikat e përdorura në arritjen e këtij nazifikimi të shumëfishtë të Evropës shpjegohen në detaje në faqet në vijim. Për këtë shpjegim autori nuk është mbështetur vetëm në njohuritë dhe përvojën e tij të akumuluar për Evropën dhe Gjermaninë.

Vetë nazistët kanë dhënë dëshmi dhe material elokuent në aktet dhe deklaratat e tyre zyrtare dhe në revistat e tyre shkencore dhe popullore. Shpirtshmëria e shkrimtarëve gjermanë është bërë më e pacipë me çdo pushtim të ri. Planet dhe diagramet e sukseseve të tyre janë të shpërndara aty-këtu, në dorën e kujtdo që është i interesuar. Kjo vlen veçanërisht për revistat shkencore naziste, si “Die Deutsche Volkswirtschaft”, të cilat ata mendojnë ose i besojnë se nuk njihen dhe lexohen jashtë vendit. Vlera e këtyre burimeve mund të ilustrohet nga një shembull konkret. Përfshirja ekonomike e Çeko-Sllovakisë në Rajh ndodhi në 1 tetor 1940. Ligjet dhe masat për këtë inkorporim u botuan siç u miratuan përfundimisht rreth gjashtë muaj më parë, në numrin e prillit 1940, të “Die Deutsche Volkswirtschaft”. Në mënyrë të ngjashme, organi i shtypit i Elitës Hitleriane, “Das Schwarze Korps”, parashikon nga gjashtë deri në nëntë muaj masat zyrtare të regjimit. Kjo vlen edhe për masat e parëndësishme por domethënëse, prej të cilave mund të citohen dy shembuj. E para janë rekomandimet e SS-ëve për marrëdhënie të paligjshme, por të bekuara zyrtarisht midis grave të martuara gjermane dhe ushtarëve gjermanë të pamartuar, por me gjak të plotë. E dyta lidhet me veshjet dhe modën e grave siç përshkruhet në mënyrë të rreptë nga organi i shtypit i SS-ëve.

Me gjithë vigjilencën e pamëshirshme të censurësve gjermanë, përfaqësuesit e palodhur dhe të zgjuar të shtypit amerikan kanë dhënë përditë informacione dhe të dhëna që plotësojnë skeletin e dhënë nga zyrtarët dhe gazetat periodike naziste. Mospërfilljet e pafajshme dhe të llogaritura të autoriteteve vendase të vendeve të pushtuara gjithashtu shpesh gjejnë rrugën e tyre përmes rrjetave të ngushta të censurës gjermane në shtypin dhe radion amerikane. Përfaqësuesit diplomatikë dhe konsullorë të qeverisë së Shteteve të Bashkuara në Evropë vazhdojnë të mbledhin ligje dhe masa kyçe, të cilat më vonë botohen në revista zyrtare, të tilla si “Foreign Commerce Weekly” e Departamentit të Tregtisë së Shteteve të Bashkuara.

Së fundi, shtypi i përditshëm dhe gazetat periodike të Zvicrës neutrale dhe Suedisë, si dhe të palëve ndërluftuese, si London Times, London Economist, Statist dhe Buletini i Lajmeve Ndërkombëtare të Institutit Mbretëror të Çështjeve Ndërkombëtare, të gjitha botime serioze, kanë botuar rrëfime të detajuara të dëshmitarëve okularë të kushteve politike në vendet e pushtuara të sjella nga persona që kanë ikur nga këto vende. Këto burime, të cilat mund të konsiderohen nga disa si të njëanshme, janë përdorur me masë dhe vetëm kur konsiderohen më të arsyeshmet. Për shembull, të gjitha rrëfimet mbi shkallën e suksesit që ndjekin përpjekjet e pushtuesit për të fituar mbi popujt e mundur në kauzën nacionalsocialiste bazohen kryesisht në burime të tilla. Kjo procedurë u ndoq me besimin se shkrimtarët aleatë dhe shkrimtarët e pacensuruar që simpatizojnë aleatët, kishin më pak gjasa të ekzagjeronin sukseset naziste në fushën e asimilimit politik. Kurdoherë që iu është drejtuar burimeve neutrale ose aleate, qoftë për fakte, qoftë për interpretim, ky rekurs tregohet qartë dhe pa mëdyshje në tekst ose në referencat e burimeve në fund të librit. Faktet dhe shifrat mbi metodat naziste, mbi sasinë e shpërblimeve monetare, ushqimore, lëndëve të para dhe industriale të mbledhura nga Rajhu bazohen në burime rreptësisht gjermane, ose në dërgesat e transmetuara nga censuruesit gjermanë.

Autori beson se u takon të tjerëve të nxjerrin të gjitha përfundimet nga kjo histori. Kontributi i tij është i kufizuar në një paraqitje të qartë dhe të plotë të fakteve dhe shifrave. Këto ofrojnë në vetvete një imazh besnik dhe adekuat të Rendit të Ri.

Thomas Reveille

“Plaçka e Evropës” duhet të lexohet nga çdo amerikan

Nga Douglas Miller, autor i librit “Nuk mund të bësh biznes me Hitlerin”

The Nation, 30 gusht 1930, faqe n°187 :

“Pamja më e plotë dhe më e mirëorganizuar e Gjermanisë dhe vendeve të saj të pushtuara, e cila deri tani ka qenë e lidhur mes dy kopertinave. “Plaçka e Evropës” duhet të lexohet nga çdo amerikan që interesohet se çfarë do të thotë sistemi nazist për këtë vend dhe botën. Nuk ka asnjë pamje tjetër të praktikave ekonomike naziste në Evropë kaq të plotë dhe kaq të përgatitur.” — Douglas Miller, autor i librit “Nuk mund të bësh biznes me Hitlerin — You Can’t Do Business with Hitler”. è (Për më shumë për Douglas Miller)

Ka të ngjarë të jetë shumë i cituar përpara se 1941 të përfundojë – Revista Time

The New York Times, 7 shtator 1941, faqe n°29 :

Marrja e pushtetit në Evropë

Plaçka e Europës.

Nga Thomas Reveille. Nju Jork: W. W. Norton & Company, 1941. 324 Faqe; Indeksi; 2,75 dollarë.

Infantry Journal, tetor 1941, faqe n°92 – 93 :

Duke përdorur kryesisht burime gjermane naziste, autori i këtij libri përshkruan në detaje metodat përmes të cilave Gjermania, pasi pushtoi një pjesë të madhe të Evropës, po e kthen çdo burim të kapur të pasurisë dhe punës në avantazhin e saj. Është një histori mahnitëse e një organizimi të pamëshirshëm që ai tregon.

Megjithatë, ndonjëherë z. Reveille nxjerr konkluzione specifike nga një bazë mjaft e hollë referimi. Për më tepër, kërkimi i tij i mundimshëm do të mund të ishte paraqitur me më shumë forcë nëse toni i shkrimit të tij do të ishte pak më i rezervuar; sepse ka njëanshmëri të shprehur hapur në çdo faqe. Por kush mund të shkruajë për gjërat që po ndodhin në Evropë pa paragjykime? Do të ishte vërtet e vështirë të prezantosh kaq shumë fakte ekstreme pa i vënë ato në shtëpi me një gjuhë të fortë. Gjithsesi, goditja me çekan do të kishte qenë më efektive nëse nuk do të ishte kaq konstante dhe e rëndë.

Vlera e madhe e librit është se u mundëson lexuesve të tij të gjejnë rrugën e tyre përmes një organizimi të ndërlikuar të Evropës naziste pas tjetrës. Dhe ky Baedeker i vendeve të robëruara që zoti Reveille ka përgatitur për ne bazohet jo në vëzhgimet e jashtme të një udhëtari që po kthehej, por në shkrimet e atyre gjermanëve nazistë që panë me sytë e tyre shkatërrimin e qëllimshëm të strukturës së vjetër politike dhe ekonomike të Evropës dhe vendosjen e detyruar të çdo guri të strukturës së re që ata përshkruajnë.

Autori shkruan me pseudonim. Raymond Gram Swing në parathënie thotë se ai e njeh autorin prej dhjetë vitesh, i beson gjykimit të tij dhe ashpërsisë shkencore të mendimeve të tij. Ai “garanton për realitetin dhe integritetin e tij” dhe thotë se “ai ka qenë prej kohësh i lidhur me persona udhëheqës që kontrollojnë jetën ekonomike, financiare dhe politike të Evropës”. Ky libër është një kontribut i madh drejt kuptimit të asaj që ia vlen të urrehet më së miri në këtë botë.

Kush ishte Rifat Tirana ?

The New York Herald Tribune, e mërkurë, 16 prill 1952, faqe n°3 :

Një hetues mendjemprehtë, zoti Tirana ishte bërë vitet e fundit një nga analistët më të shkëlqyer ekonomikë në qeveri (në SHBA). I lindur në Shkodër (1907), Shqipëri, ai u bë shtetas i natyralizuar në vitin 1942. Ai kishte studiuar në Robert College, Stamboll, në Universitetin e Londrës dhe në Shkollën për Studime Ndërkombëtare në Gjenevë.

Që nga viti 1946 z. Tirana ishte këshilltar ekonomik për Evropën Perëndimore në Bankën e Eksport-Importit. Para kësaj ai ishte në Departamentin e Shtetit si këshilltar për çështjet italiane. Në vitin 1945 ishte Ndihmës Këshilltar Ekonomik në Ambasadën Amerikane në Paris.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, z. Tirana shërbeu në Zyrën e Luftës Ekonomike dhe më pas si shef i divizionit të Evropës Qendrore për Administratën Ekonomike të Jashtme. Ai shkoi në Itali në vitin 1943 si ndihmës special i Komisionit të Kontrollit Aleat.

Rifat Tirana ishte i martur me Rosamon Walling (Corbett). Çifti kishte tre djem, Bardhylin, Ganiun dhe një djalë të tretë student në Akademinë e Andover-it.

Rifat Tirana shuhet në moshën 44 vjeçare për shkak të një ataku në zemër mbrëmjen e 15 prillit në dhomën e tij në Hotel Palace, në Madrid./ KultPlus.com

Sopranoja Marigona Qerkezi prezanton koncert në kuadër të Operës së Kosovës

Posted on by Kult Plus

Sopranoja e skenave prestigjioze botërore, Marigona Qerkezi, do të paraqitet para publikut të vendit me një koncert të jashtëzakonshëm, të organizuar nga Opera e Kosovës, shkruan KultPlus.

E cilësuar si një ndër sopranot më të njohura tashmë edhe për skenat operistike botërore, Marigona Qerkezi ka fituar duartrokitjet e publikut në teatro prestigjioze si Teatro La Fenice (Venecia), Gran Teatre del Liceu (Barcelonë), Dubai Opera House, Royal Opera House Muscat, Opera Royal de Wallonie Liège, New National Theater (Tokyo), Palm Beach Opera, Opera Royal de Wallonie Liège, Teatro Lirico di Cagliari, Deutsche Oper am Rhein Düsseldorf etj.

Me një repertor të pasur, ajo ka sjellë në jetë role të jashtëzakonshme si Anna Bolena, Norma, dhe Aida, duke dëshmuar mjeshtërinë e saj artistike. Nominuar si “Yll në Rritje” nga The International Opera Awards dhe vlerësuar nga OperaWire si një nga “Top Rising Stars” në vitin 2023, Marigona është një nga krenaritë shqiptare në botën e operës.

Më 10 Dhjetor 2024, në Sallën e Kuqe të Pallatit të Rinisë, në skenë do të ngjiten tenori i famshëm ndërkombëtar Saimir Pirgu edhe sopranoja Marigona Qerkezi për të dhuruar një mbrëmje te paharrueshme./ KultPlus.com

Vatra në Cyrih shënon 112 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë

Posted on by Kult Plus

Në kuadër të festave të Nëntorit, sonte në Cyrih po mbahet manifestimi tradicional i Ansamblit `Vatra`.

Me pjesëmarrjen e përfaqësuesve diplomatik dhe të shoqërisë civile si dhe të shumë ansambleve e artistëve që veprojnë në Zvicër, para qindra të pranishmëve u paraqit një program i pasur kulturor dhe artistik me shumë pika muzikore e valle kombëtare.

Në manifestim u vlerësua lart ruajtja e vlerave dhe e traditës shqiptare. 

“Vatra” është ansambli që këtë vit shënon 30 vjetorin e themelimit, e që për qëllim ka kultivimin e vlerave dhe traditës kombëtare shqiptare./rtk/ KultPlus.com

Indefinite Institute organizon ekspozitën ‘Gërshetë’ për shënimin e 16 ditëve të aktivizmit kundër dhunës me bazë gjinore

Posted on by Kult Plus

Në kuadër të fushatës ndërkombëtare “16 ditët e aktivizimit me bazë gjinore”, Indefinite Institute organizon ekspozitën “Gërshetë”, e cila do të hapet të marten nga artisja feministe Ms. Indefinite, në Shtëpinë e Kulturës KINOATELIÉ, shkruan KultPlus.

Ekspozita “Gërshetë” është aktivizëm feminist artistik në të cilën gërshetohen aktivitete artistike për shënimin e 16 ditëve të aktivizmit kundër dhunës me bazë gjinore. Kjo ekspozitë gërsheton video-performanca dhe video-instalacione si manifestime të një arti performativ për fushatën ndërkombëtare “16 Ditët e Aktivizmit Kundër Dhunës me BazëGjinore”.

Një imazh vajze/gruaje me flokë të vëna në pah, është ikona arketipale e gjithë gjithnajës femërore! Fije floku të mbledhura bashkë nëpër tufa dhe të ndara mes tyre në flokë fije-fije, si tufa flokësh të ndërfutura mes tyre dhe të lidhura, të mbledhura gërshetë. Ndër tradita spirituale arkaike, tri tufa flokësh që ndërlidhen mes tyre duke formësuar një gërshetë, besoheshin si përbashkim i trupit, i mendjes dhe i shpirtit. Gërsheti është stili më i vjetër i flokëve i dëshmuar në histori, që datohet mbrapa deri 30 mijë vite më parë. Që nga gërshetat e Venerës së Vilendorfit dhe Venerës së Brassempouyt në parahistori, vazhduar deri tek Venerat e Botticellit në Renesancë dhe ardhur deri tek gërshetat e prera të grave iraniane si revoltë dhe kundërshti ndaj regjimit teokratik dhe shtypës në Iran, përtej praktikimit të tyre, flokët gërshetë janë simbolizuar dhe politizuar përherë në publik.

Përballë historive të dhunës mbi bazë gjinore në Kosovë, e artikuluar në trajtë të pashquar, pra si Gërshet, ekspozita gërsheton aktivitete dhe vepra arti në një gërshet video-performancash dhe instalacionesh feministe, si dhe një performancë që do të ekzekutohet në hapje të ekspozitës nga Ms. Indefinite.

Hapja bëhet me 26 Nëntor, në ora 18:00, në Shtëpinë e Kulturës KINOATELIÉ, dhe do të qëndroj e hapur deri me 4 Dhjetor.

Ky projekt është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe Shtëpia e Kulturës KINOATELIÉ, e implementuar nga Indefinite Institute./ KultPlus.com

‘Nuk ka kush më telefonon çdo të shtunë’/ Një vit pa kolosin e humorit Zef Deda, Jul Deda: Njeriu vdes kur harrohet, jo kur largohet nga kjo botë

Posted on by Kult Plus

Një vit më parë u nda nga jeta kolosi i humorit shqiptar, aktori “Mjeshtër i Madh” Zef Deda duke lënë pas një dhimbje të madhe për familjen, miqtë dhe artin mbarë shqiptar.

Në këtë një vjetor teatri “Migjeni” zhvilloi homazhe në nder të figurës së Zef Dedës. Djali i tij, aktori Julian Deda thotë se Zef Deda është një mungesë e madhe.

“Ju falënderoj shumë. Kaloi një vit i vështirë për familjen tonë, nuk jemi mësuar të rrimë pa të.
Prania e tij në familje ka qenë dominante, për nga gjithçka, edhe energjia që përcillte.
Një shprehje latine thotë që njerëzit vdesin kur harrohen jo kur ikin nga kjo botë. Ai e meriton të kujtohet përjetë.
Duke ju falënderuar për gjithë jetën që keni kaluar me tim atë, për gjithë shembullin që na keni dhënë, e ka thënë edhe ditën kur ai u largua nga bota, na keni dhënë shembullin e një bashkëjetese fantastike.

Mua personalisht më mungon telefonata jo vetëm e përditshme, por edhe e përjavshme kur mbaroja punën dhe thoshte mirë ke qenë por këtë moment duhet ta shikosh. Nuk ka kush më merr tashmë çdo të shtunë”, tha ai.

Disa prej miqve, po ashtu emra të mëdhenj të humorit dhe artit shqiptar shprehen se Zef Deda ishte unik si aktor por edhe si njeri.

Zef Deda, aktori i humorit i qindra roleve lindi më 27 korrik 1950 ndërsa u nda nga jeta në moshën 73-vjeçare më 24 nëntor 2023. Një sëmundje që e mundoi i morit jetën aktorit të estradës shqiptare.

Ai do të mbetet në memorien e çdo zemre shqiptare si një kolos i humorit që përmbi 50 vite shënjoi emrin e tij në panteonin e artit e kulturës tonë kombëtare./ balkanweb/ KultPlus.com

Përkujtohet në njëvjetorin e vdekjes mjeshtri i madh i humorit, Zef Deda

Posted on by Kult Plus

Përkujtohet në njëvjetorin e ndarjes nga jeta aktori i dashur i humorit, Zef Deda.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja ndau në rrjetet sociale një pjesë nga humori i aktorit të madh.

“Një vit pa Zef Dedën – një njeri i artit që me humorin e tij i dha shpirt çdo roli dhe çdo shfaqjeje. Kujtimi i tij do të mbetet gjithmonë i gjallë në zemrat e atyre që e vlerësuan talentin dhe pasionin e tij për teatrin dhe kinematografinë”, shkroi Gonxhja.

Zef Deda u nda nga jeta një vit më parë në moshën 73-vjeçare. Mjeshtri i Madh i humorit vuante nga një sëmundje e rëndë.

Zef Deda lindi në Shkodër më 27 korrik 1950. Punoi për më shumë se 40 vite në Teatrin Migjeni të Shkodrës. Talenti i tij spikati që në moshë të vogël.

Një nga komedianët më të mirë të Shqipërisë, humoristi Zef Deda është cilësuar edhe si Charlie Chaplin i Shqipërisë. Me një shkathtësi dhe me një plastikë të shkëlqyer psiko-fizike ai realizoi qindra figura artistike.

I paharruar do mbetet në kujtesën e shkodranëve dhe gjithë shqiptarëve për humorin, batutat dhe karakteret që solli me mjeshtri./atsh/ KultPlus.com

Kosova dhe Kanadaja do ta fillojnë Programin e Bashkëpunimit në Trajnim Ushtarak

Posted on by Kult Plus

Presidentja e vendit, Vjosa Osmani ka njoftuar se Kosova dhe Kanadaja do ta fillojnë Programin e Bashkëpunimit në Trajnim Ushtarak.

Përmes një postimi në Facebook, Osmani tha se asaj dhe ministrit të Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, ua dha lajmin ministri i Mbrojtjes së Kanadasë, Bill Blair.

“Një lajm i mrekullueshëm sot nga Halifaxi: Kosova dhe Kanadaja do ta fillojnë Programin e Bashkëpunimit në Trajnim Ushtarak. Së bashku me ministrin e Mbrojtjes Ejup Maqedonci, në Forumin Ndërkombëtar të Sigurisë në Halifax, takuam ministrin e Mbrojtjes të Kanadasë, Bill Blair, i cili na dha lajmin e mirë rreth këtij Programi, pas kërkesës që ia kam bërë ish-Ministres së mbrojtjes gjatë vizitës sime të mëparshme në Kanada. Kosova dhe Kanadaja – një partneritet në rritje në dobi të qytetarëve, paqes dhe sigurisë”, ka shkruar Presidentja Osmani./ KultPlus.com

Nesër ekspozohen për herë të parë dorëshkrime dhe materiale origjinale nga fondi i BKK-së

Posted on by Kult Plus

Ministria e Kulturës ka njoftuar se në kuadër të aktiviteteve për shënimin e 80 vjetorit të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, nesër hapet ekspozita “80-vjet të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës: ANTOLOGJI E KOLEKSIONEVE”, kuruar nga Hana Halilaj.

Ekspozohen për të parën herë dorëshkrime dhe materiale origjinale nga fondi i BKK-së, skicat e objektit të bibliotekës, materiale audiovizuale, si dhe libra, gazeta, revista, harta e fotografi, që u takojnë zhvillimeve dhe periudhave të ndryshme kulturore e historike të Kosovës./ KultPlus.com

‘Do t’më pëlqente të mund të kërkoja, po s’kam forcë’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Charles Bukowski

S’rreshta kurrë së menduari për ty,
do doja aq shumë të ta them.

Do doja të shkruaja se më pëlqen të kthehem,
Se më mungon dhe të mendoj.
Po s’të kërkoj.
Madje s’të shkruaj as njatjeta.
Nuk di si je.
Dhe më mungon ta di.

Ke projekte?
Buzëqeshe sot?
Ç’ëndërrove?
Do dalësh?
Ku do t’shkosh?
Ke ëndrra?
A hëngre?.

Do t’më pëlqente të mund të kërkoja.
Po s’kam forcë.
Dhe as ti nuk e ke.
Dhe at’herë rrimë e presim më kot”.

“Dhe mendojmë.
Dhe kujtomë.
Kujtohu se të mendoj, se ti nuk e di, por ty të jetoj çdo ditë, që shkruaj për ty.

Dhe kujtohu se të kërkosh e të mendosh, janë dy gjëra të ndryshme.

Dhe unë të mendoj, po s’të kërkoj./ KultPlus.com

OBSH: Deri në vitin 2050, rreth 1,2 miliard njerëz mund të zhvendosen për shkak të klimës

Posted on by Kult Plus

Drejtori i Përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), Tedros Adhanom, theksoi se deri në vitin 2050, rreth 1,2 miliard njerëz mund të zhvendosen për shkak të ngjarjeve me burim klimën.

“Deri në vitin 2050, rreth 1,2 miliard njerëz mund të zhvendosen për shkak të ngjarjeve me burim klimën”, tha në X Ghebreyesus, i cili vuri në dukje se kriza klimatike është një krizë shëndetësore që ndikon kryesisht në shëndetin e emigrantëve.

“Për këtë arsye ne kërkojmë që shëndeti i emigrantëve të përfshihet në deklaratën e Konferencës së 29-të të Palëve të Konventës Kornizë të OKB-së për Ndryshimet Klimatike dhe në takimet e ardhshme të COP-it. Në një botë që ndryshon me shpejtësi, ka rëndësi kritike që ne të punojmë së bashku që të gjithë, në çdo vend të kenë qasje në shërbimet shëndetësore që kanë nevojë”./ KultPlus.com

Instalacioni “Foleza” tek Plepat në Durrës, simbol i harmonisë mes natyrës dhe zhvillimit urban

Posted on by Kult Plus

Instalacioni artistik “Foleza”, realizuar nga artisti Vasil Dhiamandi, Krisiko Studio dhe Dhimandi Studio, mbështetur financiarisht dhe komisionuar nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit si pjesë e konkursit “Art në Hapësirat Publike”, është një instalacion artistik i konceptuar për sheshin rrethor të Plepat, në Durrës, një zonë strategjike pranë detit dhe me potencial të lartë turistik.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja solli në rrjetet sociale pamje nga ky instalacion, duke shpjeguar edhe disa nga karakteristikat.

Sipas tij, instalacioni frymëzohet nga folezat e shpendëve, duke simbolizuar harmoni ndërmjet natyrës dhe zhvillimit urban.

“Kombinimi i formave organike dhe materialeve të qëndrueshme krijon një habitat të ngrohtë për shpendët, duke pasuruar peizazhin urban. Sipërfaqet e lëmuara dhe linjat e lakmueshme krijojnë një dialog natyral ndërmjet veprës dhe mjedisit të saj, ndërsa shtyllat vertikale të çelikut, të pajisura me ndriçim dinamik shumëngjyrësh natën, pasqyrojnë ritmin e qytetit në lëvizje”, u shpreh Gonxhja.

“Foleza” kalon përtej dimensionit të saj artistik, duke u bërë një pikë referimi mjedisore që nderon proceset natyrore dhe rrit ndërgjegjësimin për ruajtjen e mjedisit./ KultPlus.com

Ndërhyrje rehabilituese në urën e Kollorcës në Gjirokastër

Posted on by Kult Plus

Në urën e Kollorcës, monument kulture kategoria e parë, 4 km në juglindje të Gjirokastrës, kanë nisur punimet për rehabilitimin.

Ura e Kollorcës ngrihet mbi lumin Drino dhe lidhte qytetin me fshatrat rreth Suhës.

Punimet po kryhen nga Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Gjirokastër në bashkëpunim me Institutin Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe me mbështetjen e  Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.

Punimet që do të kryhen janë përforcimi i bazamentit të urës me konstruksion beton arme duke evituar gërryerjen e mëtejshme dhe rrezikun e shembjes të saj.

Ura e Kollorcës dallohet për madhësinë dhe finesën e realizimit teknik. Ajo përbëhet nga pesë harqe të mëdhenj me hapësira drite. Gjatësia totale e urës arrin 103 m, ndërsa lartësia maksimale nga niveli i ujit deri tek kreu i parapetit arrin 7,2 m.

Tre harqet e majta kanë formë segmenti, ndërsa dy harqet e djathta tentojnë nga forma e harkut lundër, por pa theksim në pjesën e kyçit.

Në këmbët midis harqeve janë hapur katër harqe të vegjël apo vrima lehtësuese të trajtuara me formë rrethore.

Për të realizuar një mbështetje më uniforme  e më solide, kontakti midis murit  dhe terrenit në taban është bërë nëpërmjet një jastëku me trarë të kryqëzuar, i cili eviton dhe gërryerjen e themelit të pilës.

Si në urën e mesit dhe këtu harqet e mëdhenj janë ndërtuar me rreshta dyfish gurësh. Në rreshtat e poshtëm të harqeve ruhen ganxhat metalike për mbërthimin e gurëve ballor të harkut.

Ura është e ndërtuar me gurë të zinj dhe mbushja me gurë gëlqerorë./ KultPlus.com

“Flatrat e n’Grira” nga Hazir Reka vjen më 28 nëntor në Ferizaj

Posted on by Kult Plus

Shkrimtari Halil Matoshi ka bërë të ditur se do të hapet ekspozita e fotografit Hazir Reka, “Flatrat e n’Grira” më 28 nëntor në Ferizaj.

Ekspozita do të hapet duke filluar nga ora 18:00 në shkollën e arteve “Çesk Zadeja”.

Më poshtë gjeni postimin e plotë:

Shteti është brend, kurse flamuri fotografi – ikonë e tij.
Maestro Reka nuk na flet për flijimet e shqiptarëve për me mbrojtë lirinë dhe kriju shtetin e tyne, por ai e ndalë kohën mes dy rrehjeve të flatrave të shkabës dykrenshe, e na në atë interval kohe e shohim dhunën, dekën, lotët, zinë.
Aty (n)grihet gjaku.
Aty në vlimin e flamurit na i fshehim emocionet tona.
Frikat tona rrinë mes rrehjeve të flatrave.
Tregimi i Hazir Rekës me flamurin e shqiptarëve âsht të folunit e tyne pa zâ, me dritëhije, si reflektim i mësymjeve, dhimbjes dhe trishtimit.
Por edhe triumfit. Gëzimit.
Në liri.
E kam shkru ma moti për fotografinë e Rekës se në tablotë e tina ajri bâhet i dokshëm – si flamur, flakët na shfaqen ma t’ bukura si pemët, terri na difton se mas tina mëshehet drita.
Dhe drita arriti në fund.
Flamurin ia pason luftari i ramë atina që âsht mas, ai nuk guxon me ra!
Flamuri mbulon dëshmorët si dëshirat, ai e mlon zjarrin e lirisë, me e majtë të gjallë!
Shihni tablotë e Rekës se çfarë sakrificash kanë bâ “zojt e shqiptarëve” – pellgje gjaku – me e majtë nalt e pastër shkabën e tyne të zezë.
Bijt e shqipes.
Pamjet me flamur janë kohnat e shqiptarëve t’fotografueme, janë gjyshat dhe breznitë e humbuna, janë ândrrat!
A fotografohet koha?
Reka na e bân t’dokshme./ KultPlus.com

Babai im, hero i lirisë sime

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Sibel Halimi

Babai im, hero i lirisë sime,
më bëri njësh me veten,
më mësoi të dua,
të numëroj yjet në qiell
pa frikë se një ditë do të shuhen.

ka më shumë dritë të re që lind,
në shuarjën e tyre më tha
si shpirti që s’mbyllet kurrë në hi.

Ai kurrë nuk pati pushkë.
Zëri i tij nuk u bë thirrje urrejtjeje,
mbeti melodi
që ndërtoi ura mes zemrave.

Ai rrinte, mendonte, arsyetonte,
dhe në gjykimin e heshtur
të botës
kurrë nuk u përfshi.

Të bëmën e tjetrit nuk e gjykoi,
as në të pame nuk shkoi kurrë.
“Vdekja” thoshte, “është çlirim,
jo dhembje për shpirtin që fluturon, mall që ndriçon tek ata që mbeten.”

Në mesditë, kur dielli ndalonte frymëmarrjen,
ai shkonte në shesh,
ku njeriu i tij e priste në heshtje.

Një qindarkë dashurie ia linte,
jo si dhuratë,
por si premtim të përditshëm
se dashuria nuk ka nevojë për zë,
se zemrat që duan flasin
në gjuhën e qiellit.

Ishte aktor pa dërrasat e talias
poet pa fletë,
luftëtar pa armë.

Në shikimin e tij të qetë,
pashë gjithçka që bota refuzonte të shihte:
se liria nuk fitohet vetëm me gjak,
me dhembshuri,
me mendje të hapur e duar
të hapura për përqafim
Ndërtim

Tani, kur ngre kokën lart
i vështroj yjet,
i kujtoj fjalët e tij:
“Jeta është si një qiell i pafund,
me humbje dhe fitore,
me drita dhe hije.
Por në çdo shuarje ylli,
shih një lindje të re.”

Dhe unë ndiej se babai im,
me heshtjen e tij,
kishte thyer zinxhirët e botës.

Kish kriju dritë të re./ KultPlus.com

35 vjet më parë Revolucioni i Kadifenjtë në Çeki e Sllovaki

Posted on by Kult Plus

Më 24 nëntor 1989 arritën kulmin demonstratat masive në Pragë. Ndryshimi pa dhunë i sistemeve në Çekosllovaki hyri në histori me emrin Revolucioni i Kadifenjtë.

Me përjashtim të disa ndërhyrjeve të dhunshme të policisë, ndryshimi i sistemit politik në Çeki dhe Sllovaki (asokohe Çekosllovaki) kaloi paqësisht. Partia Komuniste nuk kishte më fuqi t’i kundërvihej me forcë të gjithë shoqërisë. Demonstratat e 17 nëntorit 1989 në Pragë shënuan fillimin e revolucionit pa dhunë. Studentët çekosllovakë u mblodhën për të përkujtuar Jan Opletal, një student i vrarë nga nazistët në vitin 1939. Por për shkak të rënies së Murit të Berlinit një javë më parë, kjo ceremoni përkujtimore u kthye në një demonstratë masive politike. Policia ndërhyri me forcë dhe përdori shkopinj gome kundër protestuesve. Bilanci: 600 të plagosur.

Thirrja për grevë dhe bashkimi i qytetarëve

Të nesërmen, studentët bënë thirrje për një grevë pa afat. Kryeministri komunist i pjesës çeke të republikës, Frantisek Pitra, u përpoq të qetësonte situatën përmes një fjalimi televiziv: “Të nderuar qytetarë, po ju drejtohem si kryetar i qeverisë së Republikës Çeke. Para dy vjetësh ne filluam rrugën e transformimeve dhe të demokratizimit. Kuptohet që ky nuk është një proces i shpejtë. Ai lidhet me kërkime, me diskutime dhe me këmbim mendimesh.”

Protestave filluan t’u bashkohen gjithnjë e më shumë qytetarë – mes tyre edhe shkrimtari Vaclav Havel, i cili për shkak të pjesëmarrjes në lëvizjen qytetare për të drejtat e njeriut, Karta 77, kishte kaluar pesë vjet në burg.

Më 24 nëntor në Pragë u zhvillua një demonstratë masive, gjatë së cilës turma thërriste emrin e Havelit, ndërsa reformatori komunist Alexander Dubcek dhe aktivistë të tjerë të Pranverës së Pragës kërkuan dorëheqjen e të gjithë Byrosë Politike, gjë e cila ndodhi pak pas kësaj.

Motoja e Revolucionit të Kadifenjtë

“Drejtësia dhe dashuria duhet të fitojnë përballë gënjeshtrave dhe urrejtjes” – këto fjalë të Havelit u bënë motoja qendrore e revolucionit. Megjithatë, udhëheqja komuniste nuk ishte ende gati të hiqte dorë plotësisht nga pushteti. Pas një greve të përgjithshme dhe protestave masive në mbarë vendin, më 5 dhjetor u hoq teli me gjemba në kufirin me Austrinë. Më 10 dhjetor u krijua një qeveri e unitetit kombëtar, me shumicë jo-komuniste. Dinamika e transformimeve nuk mund të ndalej më.

Ky artikull u përkthye nga gjermanishtja dhe u botua për herë të parë në shqip, më 17 nëntor 2009. /DW/ KultPlus.com

Xhelozia

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Osip Mandelshtam

Përktheu: Agron Tufa

Me dinjitarë të tjerë
Të shërbej përulët,
Nga xhelozia vrer
Mezi lëvrij buzët.
Fjala dot s’e shuan
Gojën time eshkë,
Pa ty e humb toruan –
I zbrazët ajri krejt.

Nuk ndjej më xhelozi,
Por ty të dashuroj,
Vetveten time fli
Xhelatit po ia çoj.
Të quaj, nuk ma mban,
As gaz, as dashuri,
Një tjetër, egërshan,
Në gjak më kanë shti.

Një grimë koh’ më shumë
Dhe do ta them në sy,
Jo gaz, por torturë
Unë vij të gjej tek ti.
Dhe krejt sikur një krim
Më ndjell tek ti aq brishtë
Gjithë joshje, rebelim,
E njoma gojë vishnjë.

Pra, kthehu shpejt tek unë,
Pa ty jam i tmerruar,
Më fort se kaq kurrë
S’të kam adhuruar;
Dhe krejt çfarë po kërkoj,
E shoh e përmallohem,
Xheloz më s’do të jem –
Por ty të përgjërohem.

1920. / KultPlus.com

“The Wall Street Journal”: Ja pse Shqipëria duhet të jetë destinacioni i rradhës i turistëve të zgjuar

Posted on by Kult Plus

Me male mahnitëse, plazhe idilike, ushqim të mrekullueshëm dhe fshatra mesjetare – pa turma vizitorësh – ky vend i vogel ballkanik meriton të jetë në listën tuaj të udhëtimeve, shkruan Robert P. Walze në një artikull të botuar në të përditshmen amerikane “The Wall Street Journal”.

I apasionuar pas aventurës së çiklizmit, një herë në vit, bashkë me një mikun tim planifikojmë një udhëtim me biçikletë.

Këtë vit, ne patëm mundësi të eksploronim një cep të ri të globit.

Të përkushtuar ndaj këtij aktiviteti, ne kemi arritur të eksplorojmë disa nga të destinacionet e njohura si Franca dhe Spanja, dhe disa më pak të njohura, si Etiopia.

Megjithatë, kur miku im sugjeroi destinacionin e këtij viti – Shqipërinë – unë pata dyshime.

Pas hulumtimit të Shqipërisë, zbulova se ashtu si Italia dhe Franca, ky vend i vogël mesdhetar kishte male alpine të larta, një rivierë me ujëra të pastra bruz, një kulturë të pasur ushqimore, histori antike dhe fshatra mesjetare.

Nuk është për t’u habitur, që ish-provinca osmane po bën bujë në mesin e vizitorëve të zgjuar – fillimisht evropianëve dhe tani, një numër gjithnjë e më i madh amerikanësh.

Shqipëria u bashkua me NATO-n në vitin 2009 dhe që atëherë është bërë një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Një aeroport i ri ndërkombëtar dhe disa hotele moderne do të hapen vitin e ardhshëm dhe një resort luksoz në ishull po planifikohet nga dhëndri i Donald Trump, Jared Kushner.

Por, tre dekada pas rënies së diktaturës represive komuniste, ky vend ballkanik ende ndihet i pazbuluar.

Kur unë dhe miku im mbërritëm në kryeqytet, Tiranë, në fund të shtatorit, ajri alpin ishte ende i ngrohtë.

Për të menaxhuar udhëtimin tonë, ne punësuam një udhërrëfyes lokal çiklizmi, një emigrant amerikan me ngjyrë, i cili, në përpjekje për t’i shpëtuar politikës dhe racizmit amerikan, ishte zhvendosur në Shqipëri si një nomad dixhital tre vjet më parë.

Gjatë një rrugëtimi 5-ditor nëpër qytetet bregdetare të Vlorës, Himarës, Sarandës dhe Ksamilit, si dhe Qytetin e Gurtë të Gjirokastrës, ne pedaluam një rrugë malore, gjarpërore të rrethuar nga pisha dhe bredhi.

Në pika të ndryshme, pamjet mahnitëse të deteve Jon dhe Adriatik na kujtuan Bregun e Paqësorit të SHBA-së dhe Bregun Amalfi të Italisë.

Gjatë rrugës hëngrëm byrek, një pastë e mbushur me djathë e ngjashme me spanakopitën e Greqisë.

Gjithashtu, në dietën tonë ishin peshqit, makaronat dhe pica – të gjitha reflektime të lidhjeve të ngushta kulturore të Shqipërisë me Italinë, fqinjin e saj përtej Adriatikut.

Në të gjithë vendin, kostoja për një darkë të bollshme me verë shkonte më pak se 20 dollarë dhe akomodimi në një hotel me katër yje, nën 100 dollarë.

Në një ditë me shi, ne vizituam Kalanë e rëndësishme strategjike të Porto Palermos, e ndërtuar nga sundimtari legjendar shqiptar i shekullit XIX, Ali Pasha, në një gji të bukur për të forcuar kontrollin e tij mbi rajonin.

Kalaja mbresëlënëse, e cila ishte një bazë nëndetëse sovjetike gjatë epokës komuniste të Shqipërisë, nuk ishte në shkallën gjigante të Carcassonne në Francën jugore.

Në fshatin bregdetar të Vlorës, ku Shqipëria shpalli pavarësinë në 1912, ishim të vetmit vizitorë të Muzeut Kombëtar të Pavarësisë në një godinë të vogël ku sundonte qeveria e parë.

Të rrethuar nga imazhet e etërve themelues të Shqipërisë me mustaqe dhe disa me kapele me majë të sheshtë, një guidë vendase na njohu me historinë e zonës – të gjitha të përfshira në tarifën e hyrjes prej 3 dollarësh.

Ne u ndeshëm me një turmë vizitorësh në Gjirokastër, një vend malor i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, i mbuluar në mënyrë dramatike nga një Kala e epokës bizantine.

Vizitorët hynë në fshatin me kalldrëm 1000-vjeçar me një bukuri të botës së vjetër të ngjashme me qytete si Siena apo Bruges.

Qendra e saj është e ndarë, jo nga një katedrale, por nga një minare e lartë e Xhamisë së Madhe të qytetit, e vendosur mes një pazari shumëngjyrësh.

Kalaja e famshme e Gjirokastrës ishte më e qetë, ndoshta pasi kureshtarët duhet të ngjiteshin më këmbë për të arritur majën e saj.

Por, udhëtimi ia vleu, veçanërisht për muzeun magjepsës që rrëfen të kaluarën shumëngjyrëshe ushtarake të Shqipërisë.

Artifaktet brenda përfshijnë një luftëtar të Forcave Ajrore të SHBA-së të epokës 1950 që Shqipëria thotë se e kapi gjatë një inkursioni.

Në oborrin e jashtëm të “Hotel Seaside” në Vlorë zhvilluam një bisedë me pronarin miqësor, Agron Agalliu.

Mikpritja e ngrohtë për të cilën njihen shqiptarët – u shfaq ndërsa na servirte gotat me raki të bërë vetë dhe na shpjegoi me detaje se si bëhej kjo pije tradicionale shqiptare.

Në Tiranë, u takuam me Harel Kopelman, një banor izraelito-amerikan, i cili bashkëthemeloi një qendër kulturore të quajtur “Nata Shqiptare”, në një nga bar-kafetë e kudogjendura të kryeqytetit.

“Amerika është e njohur në Shqipëri, pjesërisht për shkak të avokimit të presidentit Wilson për pavarësinë e Shqipërisë pas Luftës së Parë Botërore dhe ndërhyrjes së presidentit Clinton në luftën në Kosovë, e cila është e populluar nga shqiptarë etnikë”, tha ai.

“Shqipëria është si shteti i 51-të”, shtoi ai.

“Njerëzit këtu i duan amerikanët. Duke folur për veten time, tani mund të them se ndjenja është krejtësisht e ndërsjellë”, tha ai.

Mbërritja:

Megjithëse, aktualisht nuk ka fluturime amerikane pa ndalesë për në Shqipëri, Tirana mund të arrihet përmes shumë qyteteve të njohura evropiane, duke përfshirë Londrën, Parisin dhe Romën.

Po shkoni në Rivierën e Shqipërisë? Rezervoni një fluturim për në Korfuz, Greqi dhe merrni një traget për një orë për në Sarandë.

Akomodimi:

“Xheko Imperial Luxury Hotel & SPA” në Bllok të mbushur me ambasada të Tiranës ka një bar dhe restorant me pamje panoramike të qytetit dhe maleve përreth (nga rreth 300 dollarë).

Në qytetin e Vlorës, “Priam Hotel Luxury Resort” është një opsion elegant buzë detit (nga 250 dollarë dhe 700 dollarë në verë).

Ushqimi:

Në Tiranë, “Sofra e Ariut”, shërben ushqime të shijshme tradicionale shqiptare në një shtëpi prej druri të vendosur në një park të gjelbëruar.

Diçka pak më moderne? “Salt Tirana” ofron një menu të larmishme, të përqendruar në ushqimet e detit, sushi dhe shumë ushqime të tjera./ KultPlus.com

Shtetet në zhvillim thonë se 300 miliardë dollarët e ndarë për klimën nuk mjaftojnë

Posted on by Kult Plus

Shtetet e pasura që kanë marrë pjesë në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Klimën (COP29) janë pajtuar për të ndarë 300 miliardë dollarë në vit, për t’i financuar shtetet e varfra teksa përballen me efektin e ndryshimeve klimatike.

Shtetet pranuese të fondeve e kanë kritikuar marrëveshjen, duke thënë se fondet janë të pamjaftueshme.

Marrëveshja, e arritur pas konferencës dyjavore, që është mbajtur në Baku, kryeqytetin e Azerbajxhanit, është përshkruar një hap i rëndësishëm në përpjekjet për të zvogëluar ritmin e ngrohjes globale.

Disa delegatë e kanë duartrokitur marrëveshjen, por të tjerë kanë thënë se vendet e pasura nuk po bëjnë mjaftueshëm.

“E them me keqardhje që ky dokument nuk është asgjë përveç një iluzioni optik”, ka thënë përfaqësuesja e Indisë, Chandni Raina, pak pasi është arritur pajtueshmëria.

“Sipas mendimit tim, ajo nuk do t’i adresojë sfidat madhore me të cilat përballemi. Prandaj e kundërshtojmë miratimin”.

Shefi i OKB-së për çështje të Klimës, Simon Stiell, i ka pranuar vështirësitë në negociata, mirëpo ka thënë se rezultati është një lloj sigurimi për njerëzimin kundër ngrohjes globale.

“Ka qenë rrugëtim i vështirë, mirëpo kemi marrëveshje”, ka thënë Stiell.

“Kjo marrëveshje do të nxisë prodhimin e energjisë së pastër dhe do t’i mbrojë miliarda jetë”.

Marrëveshja parasheh që vendet e pasura duhet t’i ndajnë së bashku 300 miliardë dollarë për çdo vit deri më 2035, në krahasim me zotimin prej 100 miliardë dollarësh, të vitit 2020.

Marrëveshja parasheh që konferenca e ardhshme e OKB-së të mbahet në Brazil, përgjatë së cilës vendet pjesëmarrëse do të përcaktojnë hapat që do të ndërmarrin në dekadën e ardhshme kur është fjala për çështje klimatike.

Shumica e vendeve të botës po bëjnë përpjekje që të zbatojnë premtimin e bërë në Marrëveshjen e Parisit për Klimën, që parasheh kufizimin e temperaturës globale të Tokës në 1.5 gradë Celsius, pasi çdo rritje më e madhe mund të rezultojë me pasoja katastrofale për natyrën.

Nëse nuk merren hapa për të ndryshuar situatën aktuale, shkencëtarët parashohin që temperatura globale do të arrijë në 3.1 gradë Celsius deri në fund të shekullit. /REL/ KultPlus.com

Presidentja Osmani takoi Kryetarin e Komitetit Ushtarak të NATO-s, Admiralin Rob Bauer

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, e cila po e përfaqëson Kosovën në Forumin Ndërkombëtar të Sigurisë në Halifax ka zhvilluar një takim me Kryetarin e Komitetit Ushtarak të NATO-s, Admiralin Rob Bauer.

Sipas presidentes Osmani, prania e NATO-s, përmes KFOR-it në Kosovë ka qenë gjithmonë e rëndësishme për paqen dhe sigurinë, ashtu siç do të jetë edhe anëtarësimi i Kosovës në këtë Aleancë historike. 

Në takim me Admiralin Bauer, presidentja Osmani shprehu mirënjohjen e thellë për rolin e NATO-s në rrugëtimin e Kosovës drejt lirisë dhe përkushtimin e vazhdueshëm për paqen dhe stabilitetin në rajonin tonë./ KultPlus.com

“Economic Times”: Shqipëria mes vendeve ideale evropiane për të vizituar në 2025

Posted on by Kult Plus

Ndërsa fundviti po afron, ne fillojmë të mendojmë për udhëtimet e rradhës – duke kërkuar destinacionet më të mira për të eksploruar në vitin 2025, sipas një artikulli të botuar në revistën indiane “The Economic Times”.

Ekspertët ju rekomandojnë vendet e spikatura në Evropë, që premtojnë përvoja të paharrueshme në vitin 2025, dhe që janë ideale për planet dhe buxhetin tuaj të pushimeve.

Shqipëria

Shqipëria, e vendosur në Gadishullin Ballkanik, është një perlë në zhvillim në Evropë.

I njohur për bregdetin e tij mahnitës, historinë e pasur dhe peizazhet e pacënuara – ky vend ofron një ndërthurje të aventurës, relaksit dhe eksplorimit kulturor.

Cilat vende duhet të vizitoni:

1. Tirana

Kryeqyteti shqiptar, njihet për arkitekturën e tij plot ngjyra, kafenetë e gjalla dhe atraksionet si Sheshi Skënderbej, Xhamia e Et’hem Beut dhe muzetë Bunk’Art që shfaqin të kaluarën komuniste të vendit.

2. Berati

Qyteti i një mbi një dritareve, një vend i trashëgimisë botërore të UNESCO-s – Berati është i famshëm për arkitekturën e epokës osmane, Kalanë në majë të kodrës dhe pamjet mahnitëse.

3. Gjirokastra

Një tjetër vend i UNESCO-s, ky “Qytet i Gurtë” njihet për rrugët e tij me kalldrëm, Kalanë historike dhe shtëpitë tradicionale.

4. Riviera Shqiptare

Një shtrirje plazhesh të pacenuara si Ksamili, Himara dhe Dhërmiu përgjatë detit Jon, ideale për banjo dielli, për të notuar dhe për të eksploruar.

5. Syri i Kaltër 

Një burim natyror mahnitës me ujëra të pastra bruz, i rrethuar me gjelbërim të harlisur.

Koha më e mirë për të vizituar Shqipërinë

Pranvera (prill-qershor) ofron një mot të butë, peizazhe të lulëzuara dhe më pak turistë. Kjo është periudha perfekte për ecje dhe shëtitje.

Vera (korrik-shtator), eshte stina më e mirë për të shijuar plazhet përgjatë Rivierës Shqiptare, megjithëse vendi mund të jetë i mbushur me vizitorë.

Vjeshta (tetor-nëntor) ofron temperatura më të ftohta dhe në Shqipëri ka më pak vizitorë, ideale për eksplorim kulturor.

Dimri (dhjetor-mars), mbetet sezoni i shkëlqyer për të eksploruar qytete si, Tirana dhe për të përjetuar malet e mbuluara me borë, megjithëse disa zona bregdetare mund të jenë të qeta./ KultPlus.com

Rama, takim sot në Londër: Kuqezi me shqiptarët e Britanisë së Madhe

Posted on by Kult Plus

Kryeministri Edi Rama do të zhvillojë sot në Londër një takim me shqiptarët e Britanisë së Madhe.

Takimi organizohet në kuadër të turit të bashkëbisedimit me diasporën, në orën 12:00 me orën lokale.

“Me kënaqësinë e takimit të sotëm kuqezi me shqiptarët e Britanisë së Madhe, në rrugën drejt Shqipërisë 2030”, u shpreh sot Rama, ndërsa një ditë më parë ndau dhe pamje nga salla ku do të zhvillohet edhe takimi.

Takimi do të zhvillohet në sallën “The Cooper Box, Queen Elizabeth Olympic Parc”.

Pas dakordësisë të arritur mes palëve politike, për herë të parë shqiptarët e diasporës pritet të votojnë në pranverën e vitit të ardhshëm në zgjedhjet parlamentare.

Turin e bashkëbisedimit me diasporën, kryeministri Rama e ka nisur në 12 maj 2024 nga Athina, për të vijuar më pas në 26 maj në Milano, Itali, dy shtetet me numrin më të lartë të emigrantëve shqiptarë.

Në 26 tetor, Kryeministri Rama zhvilloi po ashtu takimin në Nju-Jork me shqiptarët e Amerikës, të cilëve u kërkoi votën në zgjedhjet e ardhshme për të vijuar punën drejt misionit për ta bërë Shqipërinë vend anëtar në BE.

Takimi i kryeministrit Rama në Londër vjen pas atij të Selanikut në 3 Nëntor./ KultPlus.com

Ben Blushi rrëfen jetën e Simon Shuteriqit, stërgjyshit të tij

Posted on by Kult Plus

Nga Ben Blushi

116 vjet më parë, në vitin 1908, aty nga ora 12 paradite, e datës 20 nëntor, që binte e premte, në një shtëpi trekatëshe në Manastir të Maqedonisë, Luigj Gurakuqi nxori një dërrasë të zezë dhe filloi të shkruante me shkumës shkronjat e Alfabetit të Gjuhës Shqipe.

Disa prej këtyre shkronjave ai vetë nuk i njihte, por Gjergj Fishta i rrinte afër duke e ndihmuar, Ndre Mjeda e shikonte si një nxënës të dobët, ndërsa Mit’hat Frashëri mbante qetësinë në një sallë të mbushur plot me burra të habitur. Nxënësit që po ndjekin këtë mësim nuk janë fëmijë, por janë disa zotërinj të mbledhur nga gjithë zonat ku jetojnë shqiptarë në Perandorinë Osmane, të cilët kanë ardhur në Manastir si delegatë të një Kongresi që ka për qëllim të unifikojë gjuhën shqipe e cila deri atë ditë shkruhej me të paktën dhjetë alfabete të ndryshëm.

Këta burra të veshur trashë, që kishin arritur deri aty hipur mbi kuaj dhe mushka dhe që flisnin me dialekte të ndryshme, ishin nga shqiptarët më të ditur të asaj kohe.

Meqë atëherë nuk kishte selfie, as gazeta me tirazh të lartë dhe as televizor apo internet, ata e kaluan ditën e parë për të njohur njëri-tjetrin dhe ditën e dytë u ulën të vendosin se çfarë rruge do ndiqnin për të përcaktuar alfabetin e gjuhës shqipe.

Në vitin 1908, gjuha shqipe kishte kohë që shkruhej, por çështja ishte me çfarë shkronjash do vazhdonte të shkruhej. Pra Kongresi ishte një Betejë për Shkronja dhe kongresmenët kishin përpara dy mundësi.

Ose të hartonin një alfabet të ri, ose të bazoheshin tek alfabetet e krijuara më parë. Kongresi i shkoi rrugës së dytë, pra të gjente një të mesme mes tre alfabeteve që ishin më në modë.

Alfabeti i parë i rëndësishëm ishte ai i familjes Frashëri, që mbrohej me këmbëngulje nga Mit’hat Frashëri. Ky burrë i cili në vitin 1908 mbante skeptrin e familjes më të shquar shqiptare, mbronte variantin e Alfabetit që ishte krijuar në vitin 1879 në Stamboll, nga babai i tij Abdyl Frashëri dhe xhaxhai Sami Frashëri, me të cilin shkroi xhaxhai tjetër i madh, Naim Frashëri.

Alfabeti i dytë ishte ai i shoqërisë Bashkimi të Shkodrës, e cila në vitin 1899 kishte propozuar një alfabet më latin se alfabeti i Stambollit. Me këtë alfabet shkroi Gjergj Fishta dhe shumica e klerikëve të ndritur të veriut. Vetë Gjergj Fishta kishte ardhur në Manastir si përfaqësues i Shkodrës dhe tani ishte përballë Mit’hat Frashërit, njeriut që drejtonte Kongresin.

Por këta dy burra kishin përballë edhe një të tretë, që ishte edhe më luftarak se ata. Ky ishte një prift i shkurtër me mustaqe, shumë kokërfortë, një poet i mrekullueshëm dhe një rebel i gatshëm të shkatërronte një parti për një shkronjë. Ky ishte Ndre Mjeda. Pasi kishte qenë anëtar i shoqërisë Bashkimi, ishte zënë me Gjergj Fishëtn dhe priftërinjtë e tjerë dhe ishte larguar duke krijuar alfabetin e vet bashkë me vëllain Lazrin, që ishte dhe ai prift.

Kështu ishin rreshtuar palët në Kongresin e Manastirit në mes të nëntorit 1908.

Por klima jashtë Kongresit ishte edhe më e ndezur. Shumë njerëz që nuk donin asnjë nga tre alfabetet apo që nuk ishin ftuar fare, mezi prisnin që ata të dështonin.

Kundërshtari më i zhurmëm dhe natyrisht më zevzeku ishte Faik Konica, i cili nuk mori pjesë në Kongres, me pretekstin se ishte ftuar me vonesë. Duke e njohur, me siguri, organizatorët ia kanë çuar ftesën me qëllim shumë vonë, në mënyrë që ai mos vinte, sepse prezenca e tij tekanjoze mund ta kishte prishur atë Kongres, të cilin Faik Konica e quajti një mbledhje xhonturqish.

Por edhe pa pjesëmarrjen e Faik Konicës, Kongresi ishte i mbushur me çudira.

Askush nuk e beson dot se si debatet më të ashpra, u krijuan për disa bashkëtingëllore dyshe dhe sidomos për shkronjën dh. Imagjinoni sot, sikur burrat e ndritur të Shqipërisë të mblidhen dhe të zihen për një shkronjë. Por në vitin 1908 kur nuk kishte Shqipëri, grindjet ishin më artistike dhe shumë më të dobishme.

Mit’hat Frashëri donte një alfabet me disa gërma greke. Ndre Mjeda ishte kundër gërmave të përbëra dh, sh, ll, gj,nj, xh dhe nëse do zgjidhej varianti i tij, sot fjalën Shqipëri do ta shkruanim Skipëri meqë ai nuk e njihte as gërmën q. Ndre Mjeda nuk përdorte asnjë bashkëtingëllore dhe alfabeti i tij ishte i gjithi diakritik, pra me shenja sipër dhe poshtë shkronjave, siç i përdorin francezët dhe gjermanët. Y-ja e tij ishte një “ü” me dy pika lart, kurse xh ishte dz dhe fjalën xhind ai e shkruante dzind.

Ndërsa Gjergj Fishta ishte për një latinizim më të madh të alfabetit duke këmbëngulur që gërmat greke të Sami Frashërit të eleminoheshin dhe po ashtu edhe shenjat e Ndre Mjedës. Nëse Gjergj Fishta do ishte sjellë si Faik Konica dhe nuk do kishte shkuar në Manastir, sot nuk do e kishim gërmën sh dhe fjalën shtet do ta shkruanim stet me një gërmë greke në fillim.

Në thelb, beteja ishte mes dy varianteve të gjuhës shqipe.

Atij toskë, që ishte gjuha që shkruante Naim Frashëri dhe atij gegë, që ishte gjuha që shkruante Gjergj Fishta. Kongresi i Manastirit ishte një përballje mes dy poetësh që u takuan në vitin 1908 në Manastir dhe meqë njëri kishte vdekur në vitin 1900 dhe tjetri ishte gjallë, u gjet një kompromis.

Në vend të një alfabeti, Kongresi i Manastirit miratoi dy alfabete, që kishin të përbashkëta 27 shkronja dhe të ndryshme 9 shkronja. Jehona e këtyre nëntë shkronjave që po të bashkohen krijojnë një zhurmë të tmerrshme dhëshzhxhnjthgjc, i ka lënë pa gjumë për një javë burrat më të ndritur të kombit.

Natyrisht i pari që u miratua, ishte Alfabeti i Stambollit, nga i cili nuk hiqte dorë Mit’hat Frashëri, dora e fortë e Kongresit dhe i dyti ishte Alfabeti i Shkodrës, të cilin Gjergj Fishta, mendja e Kongresit, e kërkonte edhe për arsye praktike. Ai i botonte veprat e veta në shtypshkronja që vinin nga Perëndimi dhe nuk i njihnin gërmat greke që përdorte Sami Frashëri dhe gjithe Toskëria.

Ndryshe nga Kongresi i Manastirit, koha vendosi që ky i dyti do ishte alfabeti që pothuajse kemi sot.

Por fakti që Kongresi miratoi njëkohësisht dy alfabete do të thotë që debatet kanë qenë të forta dhe kanë rrezikuar ta mbyllin Kongresin pa një alfabet unik. Prandaj mesa duket u gjet një zgjidhje oportuniste. Por për shkak të betimit që i kishin bërë njëri-tjetrit, delegatët nuk folën publikisht mbi mosmarrëveshjet që patën dhe zgjedhjen e dy alfabeteve në vend të njërit.

Njëri prej 32 delegatëve ishte edhe stërgjyshi im nga nëna, Simon Shuteriqi, ndoshta delegati më i ri i Kongresit të Manastirit.

Në vitin 1908 ai ishte vetëm 25 vjeç, me një kravatë me vija të trasha, që sot do ishte vintage, me një këmishë të bardhë me jakë të rrumbullakët që është ende shumë në modë dhe me një kapele të zezë si ajo që mbanin të krishterët në Peradorinë Osmane. Mustaqet e tij të gjata, sytë e ulur poshtë dhe një ballë i vrenjtur tregojnë një njeri të fiksuar pas detajeve, siç edhe ishte Simon Shuteriqi.

Nuk e di kush i ka vendosur numra delegatëve, por në foton zyrtare të Kongresit, ai mban numrin 21, një numër që ka shoqëruar familjen tonë, në gëzime dhe hidhërime, deri ditët e fundit.

Për fat të keq ai nuk i shkroi kujtimet e tij për Kongresin e Manastirit, sepse ishte nën betim. Kishte dhënë fjalën të mos fliste. Simon Shuteriqi e mori alfabetin e Manastirit dhe një vit më vonë, në vitin 1909, hapi dhe drejtoi bashkë me Luigj Gurakuqin, Normalen e Elbasanit, shkollën që përgatiste mësues.

Ai i respektoi në mënyrë të çuditshme dhe shumë besnike vendimet që u morën në Manastir dhe kjo duket nga mënyra se si e ka përdorur gërmën sh, që ka qenë dhe një nga shkaqet e mospajtimit të madh të Manastirit.

Simon Shuteriqi e firmosi si S. Suteriqi vendimin e Kongresit të Manastirit në 1908, pra pa i vendosur një sh mbiemrit të tij, ndërsa në vitin 1922, i drejtohet mikut të tij Fan Nolit si Shenjtëri, pra me gërmën sh, të alfabetit të dytë të Kongresit.

Deri në vitin 1911 Simon Shuteriqi botoi dy libra. Njërin për jetën e dajës së vet Konstantin Kristoforidhit, të cilin e shkroi me alfabetin e Naim Frashërit, kurse tjetrin, një abetare për fëmijë që e shkroi me alfabetin e Gjergj Fishtës.

I kam gjetur me vështirësi këto dy këto botime dhe te “Jetëshkrimi i Kristoforidhit”, fjalën shqip ai e ka shkruar me një s greke, siç e shkruante Sami Frashëri, ndërsa tek abetarja e tij, fjalën shqip e shkruan siç e shkruajmë ne sot, me gërmën sh.

Abetarja e Simon Shuteriqit i ka të gjitha bashkëntingëlloret dyshe për të cilat Kongresi i Manastirit debatoi për një javë, edhe sh, edhe dh, edhe nj, edhe ll, edhe rr, edhe gj, edhe th, edhe xh edhe zh. Ajo është një Abetare e bukur, e vogël, me shumë përshkrime kafshësh dhe frutash, e cila mund ta lumturonte çdo fëmijë 100 vjet më parë, kur nuk kishte as lodra dhe as filma të animuar.

Librat e Simon Shuteriqit janë botuar në shtypshkronjën tregtare të Manastirit në vitin 1911.

Dy vjet më vonë, në vitin 1913, serbët e morën Manastirin dhe i vunë emrin e shëmtuar Bitola, për ta fshirë nga historia jonë. Bashkë me qytetin, ne humbëm edhe shtëpinë e Kongresit të Alfabetit ku çdo vit, në nëntor, do ishte bërë një pelegrinazh i madh, frymëzues, i ngjashëm me atë që bëhet në Vlorë gjatë përkujtimit të Pavarësisë.

Shtëpia e Manastirit dhe shtëpia e Vlorës do ishin shtëpitë më të famshme të Shqipërisë sepse aty u bë Shqipëria, atëherë kur Shqipëri nuk kishte.

Aty do kisha shkuar sot, për t’i bërë një homazh Simon Shuteriqit, stërgjyshit tim, delegatit më të ri të Kongresit të Manastirit, kravatën me vija të të cilit do doja ta mbaja kur flisja në parlament, për punët e Shqipërisë./ KultPlus.com

‘Stop dhunës ndaj grave’, mijëra protestues marshuan në disa qytete të Francës

Posted on by Kult Plus

Mijëra protestues marshuan në disa qytete në Francë për të denoncuar dhunën ndaj grave, me gjyqin për përdhunimin masiv të francezes Gizelle Pelicot të orkestruar nga bashkëshorti i saj.

Në Paris, rreth 7,000 njerëz dolën në rrugë duke mbajtur pankarta dhe duke brohoritur parulla përpara të hënës, që shënon Ditën Ndërkombëtare për Eliminimin e Dhunës ndaj Grave.

“Ka shumë gjëra për të ndryshuar. Ka edukimin e djemve të rinj, gjatë gjithë jetës, ne duhet t’i ndryshojmë gjërat. Do të jetë e vështirë, por është e mundur,” tha mësuesja në pension Michele Even.

Sipas shifrave të tij më të fundit, Observatori Kombëtar i Francës për Dhunën kundër Grave numëroi 118 gra të vrarë nga partneri i tyre, ekuivalente me një grua çdo tre ditë.

Një total prej 321,000 gra thanë se ishin nënshtruar dhunës fizike, seksuale ose psikologjike nga partnerët e tyre në vitin 2022, dhe 217,000 thanë se ishin viktima të përdhunimit ose sulmit seksual atë vit, sipas raportit.

Marshimet e së shtunës vijnë në mes të gjyqit për përdhunimin masiv të Gisele Pelicot, organizuar nga bashkëshorti i saj mbi 10 vjet.

Dominique Pelicot, bashkëshorti i saj, ka pranuar se ka droguar gruan e tij, 71 vjeç, dhe ka ftuar të huajt në shtëpinë e tyre për ta përdhunuar ndërsa ajo ishte pa ndjenja, në një gjyq që ka tërhequr vëmendjen mbarëbotërore dhe është kthyer në një ekzaminim të përhapjes së dhunës seksuale.

Shumica e 50 burrave të tjerë në gjyq kanë thënë se nuk e kuptuan se po e përdhunonin, nuk kishin ndërmend ta përdhunonin ose ia hidhnin të gjithë fajin burrit të saj, për të cilin thanë se i kishte manipuluar.

Në Avignon, ku po mbahet gjyqi, qindra demonstrues u mblodhën gjithashtu të shtunën për t’i shprehur mbështetjen e tyre Gisele Pelicot.

“Ne e falënderojmë atë që e bëri këtë gjyq të dukshëm për publikun dhe që tregoi se agresorët nuk janë monstra në rrugë, ata janë zoti të gjithëve dhe ne duhet të vëmë seriozisht secilin prej nesh në pyetje individualisht që gjërat të ndryshojnë./ KultPlus.com

Shpella e Valit, destinacion i përkryer për adhuruesit e aventurës

Posted on by Kult Plus

Shpella e Valit është një destinacion i përkryer për adhuruesit e aventurës, eksplorimit dhe fotografisë.

E vendosur brenda Parkut Natyror “Mali me Gropa-Bizë-Martanesh”, kjo perlë natyrore spikat për bukurinë e saj dhe peizazhet e paprekura që e rrethojnë.

Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura, në një postim në rrjetet sociale shkruan se “ky monument natyror, ndër më të çmuarit e zonës, tërheq vizitorë vendas dhe të huaj që kërkojnë të shijojnë natyrën dhe qetësinë larg qytetit, duke ofruar një përvojë unike për të apasionuarit pas natyrës dhe eksplorimit.”

Shpella e Valit, është një atraksion natyror i njohur për bukurinë e saj unike dhe karakteristikat gjeologjike./ atsh/ KultPlus.com