Albert Camus shkroi këtë letër falënderimi për mësuesin e shkollës fillore, Louis Germain, menjëherë pas marrjes së Çmimit Nobel për Letërsi në vitin 1957. Një gjest i rëndësishëm ishte ai i shkrimtarit francez që tregon se si mësuesit e shkollave fillore mund të kenë një rëndësi të madhe për edukimin dhe formimin e individëve

Albert Camus

“I nderuar z. Germain,

Kam pritur të shuhet rrëmuja që më ka rrethuar këto ditë para se të vij t’ju flas me gjithë zemër. Më kanë bërë një nderim shumë të madh (dhënien e Çmimit Nobel për Letërsi N.d.R.) të cilin as nuk e kërkova, as nuk e kujtova. Por, kur më erdhi lajmi, mendimi im i parë, pas mendimit për nënën time, ishte për ju. Pa juve, pa atë dorë të dashur që ju i ofruat një fëmijës së varfër, që ai isha unë, pa mësimin dhe shembullin tuaj, nuk do të kishte ndodhur asgjë nga gjithë këto. Unë nuk e mbivlerësoj këtë lloj nderi, por kjo është, të paktën, një mundësi për t’ju treguar se çfarë ishit dhe vazhdoni të jeni për mua dhe për t’ju siguruar se përpjekjet e juaja, puna juaj dhe bujaria që ju keni mbjellë, janë gjithmonë të gjalla në një nga nxënësit tuaj i cili, pavarësisht prej moshës, nuk ka pushuar së qeni nxënësi juaj mirënjohës.

Ju përqafoj me gjithë forcën time. / KultPlus.com

Shkrimtari Sali Bashota, pa më të voglën mëdyshje kishte zgjedhur shkollën ku do ta zhvillonte bashkëbisedimin e tij për tema të ndryshme të letërsisë. Pra, kishte zgjedhur një shkollë të mesme që është model në Kosovë.

Kështu në një atmosferë poetike, në praninë e nxënësve dhe mësimdhësve të gjimnazit “Hivzi Sulejmani” të Fushë Kosovës dhe të përfaqësuesve institucionalë të kësaj komune, si edhe të disa mësimdhënësve të shkollave të mesme të Prishtinës, u mbajt Ora e Shkrimtarit me poetin, studiuesin e letërsisë dhe profesorin universitar, Sali Bashota.

Në fjalën e tij, shkrimtari Ibrahim Berisha, paraqiti të dhëna bio-bibliografike për Sali Bashotën, duke e vlerësuar si njeri të librit dhe të bibliotekës, dhe në radhë të parë si poet, pastaj autor i shumë veprave me prozë poetike dhe studime letrare, si dhe i përkthyer edhe në shumë gjuhë botërore.

Berisha përmendi kontributin e Bashotës në fushën e letërsisë shqipe përbrenda një periudhe mbi dyzetvjeçare dhe u përqendrua sidomos te ndërlidhja e zhanreve përbrenda krijimtarisë së këtij autori.

Në fjalën e tij, poeti Sali Bashota, vuri në dukje ngjarje të paharrueshme që ndërlidhen me fillimet e tij krijuese në shkollën fillore të Kijevës, pikërisht me botimin e poezisë së tij të parë me titullin “Nëna”, e cila qe botuar në rubrikën e së martës “Rilindja për fëmijë”, në kuadër të gazetës së përditshme “Rilindja”.

Në diskutimin e tij për letërsinë, Bashota foli për procesin krijues të veprave të tij, për frymëzimet, për përvojën krijuese, me një fjalë, për hyrjen e tij në botën e letërsisë, aty ku rrinë bashkë, fantazia dhe dashuria.

Duke folur për veprat e tij të shkruara me poezi, Bashota ofroi shembuj të shumtë sesi i shkruan veprat e veta, në cilën periudhë kohore, duke zgjedhur orët e hershme të mëngjesit, pastaj cila është stina më e preferuar e tij që ndërlidhet me aktin e frymëzimimit, si i grumbullon kujtimet dhe si i ndërton mendimet, cilat figura poetike i përdor më së shpeshti për ta fuqizuar ndjenjën e mrekullimit figurativ apo pse ka shkruar dhe shkruan kaq shumë poezi erotike, madje edhe një libër të tërë me 99 poezi të rimuara, me titullin ” Në fillim ishte Drita” apo si e kishte shkruar brenda tri javëve librin poetik “Lutja e parë e shpirtit”, të përbërë me 101 poezi.

Më tutje foli për lidhjen e tij shpirtërore me letërsinë që në periudhën kur ishte në Gjimnazin e Kijevës, kur ishte student, pastaj asistent e profesor universitar.

Në mesin e shumë krijimeve të tij më të dashura, dalloi poezinë “Vjersha që po jepte shpirt”, e cila është përkthyer në pesëmbëdhjetë gjuhët të botës. Para pjesëmarrësve, poeti zbërtheu aktin e frymëzimit dhe ndjesinë shpirtërore në realizimin e kësaj poezive, në prag të periudhës së fillimit të luftës në Kosovë.

Gjithashtu, evokoi kujtime të dhimbshme për djegien e shtëpisë, bibliotekës, fotografive nga pushuesit serbë, dhimbje që e ka trajtuar në shumicën e veprave të tij poetike, ndërsa në mënyrë të veçantë në veprat “Dalje nga trishtimi” (1999) dhe “Dorëshkrimi i ngjallur” (2011).

Bashota i ripërsëriti mendimet që i kishte thënë në një intervistë, se: “Koha, kujtesa dhe shkrimi janë si ëndrra, realiteti, përjetimi apo edhe diçka më tepër kur bëhen të pashmangshme në procesin krijues. Pra, arti artikulon edhe dhimbje, jo vetëm kënaqësi. Kujtimet e hidhura kurrë nuk mund të bëhen të lumtura, edhe pse veprat letrare përpiqen ta bëjnë këtë të dytën”.

Në bashkëbisedim me nxënësit, Bashota i përmendi shkrimtarët shqiptarë që i adhuron (Mitrush Kuteli, Faik Konica dhe Mid’hat Frashëri), shkrimtarët botërorë prej të cilëve ka mësuar më së shumti (D. Alighieri, J. L. Borgesi, U.Eco). Në mënyrë të veçantë përmendi rëndësinë që e ka leximi për gjeneratat e reja në formimin e personalitetit të tyre, në shumë fusha të jetës dhe të profesionit.

Pyetjet mjaft interesante të nxënësve, të cilat kishin të bënin me autorë e vepra të letërsisë shqipe dhe të letërsisë botërore, Bashota iu përgjigj, duke marrë edhe shembuj konkretë. Ndër të tjera, tha: “Leximi është freskim i shpirtit dhe pasurim i mendjes. Kurrë mos i ndani veprat: në vepra të këqija dhe në vepra të mira, por në vepra që mësoni pak apo aspak dhe në vepra që mësoni shumë dhe iu bëjnë të lumtur”.

Në vazhdim të takimit, poeti Bashota, i nxiti talentet e reja të kësaj shkolle që të merren me krijimtari letrare, duke e cituar mendimin e Lasgush Poradecit se: ” Poezia nuk është te fjalët. Poezia është te poeti”. 

Në fund, në shenjë të motivimit të krijuesve të rinj për t’u marrë me shkrime letrare, e dalloi nxënësen e kësaj shkolle, Muza Grajçevci, e cila kishte shkruar poezi të bukura. Me këtë rast, i premtoi botimin e librit të saj të parë, duke përfshirë të gjitha shpenzimet profesionale e materiale. Padyshim, një nismë e qëlluar që sigurisht do ta marrin edhe shkrimtarë e tjerë për përkrahjen e krijuesve të rinj. 

Projekti ‘Ora e Shkrimtarit’ është pērkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës. / KultPlus.com

Sot në orën 12:00, në Bibliotekën “Hivzi Sulejmani” në Prishtinë do të promovohet libri “Triumfi i mendjes” i Xhemail Mustafës.

Esetë, shkrimet kritike dhe publicistike të Xhemail Mustafës, të botuara në vitet nëntëdhjetë në gazetën “Rilindja” dhe “Bujku”, në Prishtinë, Tiranë dhe Zvicër, janë zgjedhur dhe përgatitur për botim nga shkrimtari Ibrahim Berisha, ndërsa botues është PEN Qendra e Kosovës.

Për librin do të flasin Fatmir Sejdiu, ish-president i Republikës së Kosovës dhe shkrimtari Ibrahim Berisha.

Aktiviteti do të moderohet nga shkrimtari Sali Bashota. / KultPlus.com

Shkrimtari, filozofi, mendimtari, publicisti, përfaqësuesi i ekzistencializmit ateist, laureat i Çmimit Nobel në Letërsi (1957), gjatë jetës së tij ai u quajt “ndërgjegjja e Perëndimit”. Lindur në qytetin algjerian të Mondovi më 7 nëntor 1913. Babai i tij, një rojtar i bodrumit të verës, u plagos për vdekje në Betejën e Marly në 1914, dhe pas vdekjes së tij familja e tij u përball me vështirësi serioze financiare.

Nuk dihet nëse Alberti mund të kishte marrë një arsim nëse në 1923 një mësues i shkollës fillore nuk do të kishte bindur nënën dhe gjyshen e nxënësit të tij të aftë ta dërgonin atë në Lice. Në vitin 1930, Camus u sëmur nga tuberkulozi dhe ai duhej të përfundonte sportet aktive, dhe më pas, për shkak të një sëmundjeje të mëparshme, ai nuk u lejua të kalonte trajnime pasuniversitare dhe nuk u dërgua në ushtri. Gjatë viteve 1932-1937. Albert Camus u arsimua në Universitetin e Algjerit (Fakulteti Filozofik), duke u diplomuar me një diplomë master.

Vitet pas diplomimit ishin të mbushura me aktivitete të fuqishme – shoqërore, krijuese, teatrale. Në 1935 ai u bë anëtar i Partisë Komuniste Franceze, nga e cila u largua në 1937, tk. politika e Kominternit u bë e huaj për të. Në të njëjtin vit, ai kupton në mënyrë aktive ekzistencializmin, studion veprat e përfaqësuesve të tij. Në 1936, Camus ishte organizatori i “Teatrit të Punës” udhëtues, ku ai ishte regjisor dhe aktor. Gjatë viteve 1936-1937. ndërmori udhëtime në Evropën Qendrore, Itali, Francë. Në vitin 1936, u botua një koleksion i eseve lirike të titulluar “Ana e gabuar dhe fytyra”, dhe vitin tjetër u botua romani “Martesa”.

Që nga viti 1938 Camus ka punuar si redaktor për revistat periodike. Që nga viti 1940, biografia e tij është shoqëruar me Francën dhe Parisin. Suksesi i jashtëzakonshëm i romanit I huaji, i shkruar në 1942, e bën autorin e tij të famshëm në të gjithë botën. Gjatë luftës, Albert Camus ishte anëtar i lëvizjes së Rezistencës, anëtar i organizatës nëntokësore “Komba”, punonjës i organit të saj të shtypit. Ishte kjo gazetë që botoi në 1943 “Letrat drejtuar një miku gjerman”, të cilat afirmuan vlerat e përjetshme morale. Në 1944, Camus shkruan romanin Murtaja, në të cilin fashizmi është personifikimi i dhunës dhe së keqes (u lirua vetëm në 1947).

Vitet 50 karakterizohet nga dëshira e qëllimshme e Camus për të qëndruar e pavarur, për të shmangur preferencat e diktuara ekskluzivisht nga “përkatësia partiake”. Një nga pasojat ishte mosmarrëveshja me Jean Paul Sartre, një përfaqësues i shquar i ekzistencializmit francez. Në vitin 1951, një revistë anarkiste botoi një libër nga Albert Camus “Njeriu rebel”, në të cilin autori eksploron sesi një person lufton me absurditetin e brendshëm dhe të jashtëm të ekzistencës së tij. Libri u perceptua si refuzim i bindjeve socialiste, dënim i totalitarizmit, diktaturës, të cilit Camus iu referua edhe komunizmit. Hyrjet në ditar dëshmojnë për keqardhjen e shkrimtarit për forcimin e ndjenjave pro-sovjetike në Francë, verbërinë politike të së majtës, e cila nuk donte të vinte re krimet e Bashkimit Sovjetik në vendet e Evropës Lindore.

Kjo periudhë karakterizohet nga rritja e interesit për teatrin. Në 1954, Camus vuri në skenë veprat e tij dhe bëri përpjekje për të hapur një teatër eksperimental në kryeqytet. Në 1957 ai u bë një laureat Nobel me formulën “për kontributin e tij të madh në letërsi, duke nxjerrë në pah rëndësinë e ndërgjegjes njerëzore”.

Jeta e Albert Camus më 4 janar 1960, u ndërpre nga një aksident me makinë në të cilin ai dhe familja e shokut të tij u futën. Shkrimtari-filozofi i madh u varros në jug të Francës, në varrezat në Lourmarin. Në vjeshtën e vitit 2009, Presidenti francez Nicolas Sarkozy doli me një nismë për të rivarrosur eshtrat e Camus në Panteon, por të afërmit e saj nuk e mbështetën atë. Në verën e vitit 2011, njëra nga gazetat italiane njoftoi një version që Camus ishte viktimë e shërbimeve speciale sovjetike, të cilët krijuan një aksident, por nuk mund të duronte kritikat e biografëve. /KultPlus.com