Mbi 16 mijë nxënës të klasave të nënta nga Shqipëria dhe Kosova morën pjesë për herë të parë olimpiada e përbashkët e gjuhës shqipe.

Kryeministri Edi Rama ndau në rrjetet sociale nga faza finale e kësaj olimpiade, ku nxënësit testuan njohuritë e tyre mbi gjuhën dhe letërsinë shqipe.

“Një festë e bukur e Gjuhës Shqipe Tiranë ku nxënësit më të mirë të klasave të nënta të shkollave të Shqipërisë dhe Kosovës në fazën finale të Olimpiadës së Parë të Përbashkët mes dy vendeve tona për të lartësuar gjuhën tonë të bukur shqipe”, shkruan Rama.

Janë 84 nxënës nga të dy vendet që kanë kaluar me sukses tri fazat e para të olimpiadës së përbashkët të dy vendeve, të cilët kanë marrë certifikatat për njohuritë e tyre mbi gjuhën dhe letërsinë shqipe.

Bashkëpunimi në këtë olimpiadë të përbashkët mes Ministrisë së Arsimit dhe Sportit të Shqipërisë dhe Ministrisë së Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit të Kosovës ka si qëllim mbrojtjen dhe promovimin e gjuhës, kulturës dhe traditave tona dhe forcimin e identitetit kombëtar.

Pas shekujsh gjumë, i vetmi teatër antik në Ishujt Jon të Greqisë është zbuluar. Teatri antik i Lefkadës u zbulua për herë të parë në vitin 1901, por u desh deri më tani që kompleksi të gërmohej përsëri.

Korintasit detarë themeluan Lefkadën rreth shekullit të VII para Krishtit. pas Krishtit dhe e bëri atë një port të begatë. Mbetjet e teatrit, i cili ka pamje nga bregu, ndodhen rreth 3 km në jug të qytetit modern të Lefkadës.

Supozohet se teatri është ndërtuar rreth shekullit të IV para Krishtit.

Historianët fillimisht u bënë të vetëdijshëm për ndërtesën në vitin 1901, kur arkeologët gjermanë Edmund Krüger dhe Wilhelm Dörpfeld kryen gërmime në ishull dhe më vonë botuan gjetjet e tyre në librin e Dörpfeld të vitit 1927 “Alt Ithaka” .

Megjithatë, pasi gjermanët e gjetën teatrin, “e varrosën” përsëri. Ndërkohë, ullinjtë dhe magazinat e improvizuara pushtuan vendin dhe teatri u konsiderua i humbur.

Ajo u rizbulua vetëm rastësisht në vitin 1997 kur u identifikua gjatë një studimi të antikiteteve prehistorike dhe klasike për shkak të veçorive të veçanta gjeografike.

Që nga viti 2015, një projekt i ri gërmimi ka ndihmuar në zbulimin e teatrit dikur të humbur. Me heqjen e ullinjve u zbuluan mbetjet e një godine teatri me 13 shkallë dhe 12 shtresa. Kishte 21 rreshta ulësesh dhe një korridor “diazoma” që ndante tre rreshtat e ardhshëm. Në total, ndërtesa mund të strehonte 3500 spektatorë. Besohet se ai kurrë nuk u përfundua plotësisht dhe ishte projektuar për të mbajtur 10,000 deri në 11,000 spektatorë, shkruan Euronews.com, transmeton Klankosova.tv

Njoftimi për shtyp e përshkruan zbulimin si “pa dyshim monumenti më i rëndësishëm dhe më imponues që ka dalë në dritë në Lefkadën e lashtë”.

Ndërsa teatri u përdor gjatë lulëzimit ekonomik dhe kulturor të Lefkadës së lashtë, ai qëndroi i papunë gjatë periudhës romake. Kjo ishte kryesisht për shkak të faktit se pjesa tjetër e qytetit ra pasi Octavian Augustus pushtoi Romën në 31 para Krishtit. kishte themeluar Nicopolis në vitin 400 pes dhe popullsia u ndje e detyruar të shpërngulej atje.

MUSE-X, ekspofestivali i parë i Muzikës dhe Arteve Kreative në Shqipëri dhe në Ballkan, çeli sot siparin në sheshin “Italia” në Tiranë, duke e kthyer kryeqytetin në vendtakimin e industrisë muzikore, dialogut kulturor dhe bashkëpunimit rajonal.

Në ceremoninë e organizuar me këtë rast ishin të pranishëm ministrja e Shtetit për Rininë dhe Fëmijët, Bora Muzhaqi, zëvendësministrja e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Lira Pipa, drejtori i Agjencisë së Industrisë Kreative në Bashkinë Tiranë, Jonid Jorgji, përfaqësuesja e Muse-x në Mbretërinë e Bashkuar, Emina Curic, përfaqësues të industrisë muzikore, artistët këngëtarë dhe të ftuar të tjerë të linjës.

Muse-X ka bërë bashkë mbi 100 kompani prestigjoze dhe profesionistë të ndryshëm të industrisë së muzikës dhe arteve nga e gjithë Evropa, Mbretëria e Bashkuar, si dhe nga Rajoni, të cilët kanë ardhur në Tiranë dhe për tre ditë me radhë Sheshi “Italia” do të mbushet me argëtim, konferenca dhe tedtalks.

Muse-X synon krijimin e një platforme ambicioze ku ekonomia kreative është protagoniste kryesore. Ndërkohë që netët përgjatë 11-13 prill, do të zgjasin deri në mesnatë, ku skena gjigande e muzikës do të ndizet nga tre koncerte të muzikës elektronike, hip – hop dhe rock&roll, për të gjithë publikun.

Ministria e Shtetit për Rininë dhe Fëmijët, Bora Muzhaqi e konsideroi këtë aktivitet si një hapësirë ku bashkohet, arti, muzika, teknologjia dhe rinia për të ndërtuar një të ardhme ndryshe.

“Në këtë botë që ndryshon gjithnjë e me ritme më të shpejta, ku krijimtaria është kthyer në një kapital dhe talenti në një aset zhvillimi është jetike që të rinjtë tanë të kenë hapësira reale për të shprehur veten dhe për të ndërtuar rrugët e tyre drejt suksesit. Muse-x është pikërisht kjo hapësirë, një mundësi konkrete që të rinjtë shqiptarë dhe nga e gjithë bota që merren me fushën e muzikës, të mund të takohen me profesionistë të fushës për të shkëmbyer ide e për të ndërtuar partneritete. Si qeveri ne jemi të vendosur që ta bëjmë këtë frymë mbështetëse një realitet të përditshëm”, tha Muzhaqi.

Zv.ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Lira Pipa theksoi se, “kjo ngjarje i jep një vëmendje të veçantë komunitetit artistik shqiptar dhe ky event premton një tri ditësh të mbushur plot aktivitete, me panele, me beteja repi, dhe spikera nga e gjithë bota”.

“Ky është një organizim unik jo vetëm për Tiranën por ndoshta edhe për Ballkanin, duke tërhequr një interes të gjerë nga kompani dhe organizatorë të ndryshëm. Kjo nismë na pëlqen se, lidhet edhe me vizionin që ministria ka pasur, për programet për grantet për kulturë dhe krijimtari”, tha ajo.

Në vitin kur Tirana është shpallur si kryeqyteti i mesdhetar i kulturës dhe dialogut, nuk mungonte në këtë event edhe përfaqësuesi i Bashkisë së Tiranës, Jonid Jorgji i cili tha se, “jo shumë vite më parë nuk mendohej që ky event do të bëhej në Tiranë. Sot në Tiranë vijnë artistë të huaj dhe më vjen mirë që Tirana është sot një epiqendër e artit dhe kulturës”.

“Muse-X nuk është thjesht një panair por një ekspofestival i bazuar në tri shtylla, Ekspozita, konferenca dhe festival”, u shpreh ideatori dhe themeluesi i Muse-X, Luel Muhametaj.

“Ne duam të vendosim unitetin në Ballkan, pasi duhet t’a pranojmë jemi vende të vogla, me tregje dhe popullsi të vogla. Prandaj duam të bëhemi një “portë e artë” për kompanitë internacionale që duan të hyjnë në vendin tonë”, tha ai.

Muhametaj theksoi gjithashtu se për tri ditë radhazi sheshi “Italia” do të kthehet në vendin e dritave, ngjyrave si dhe ritmeve të eleltronikës, hip-hopit dhe muzikës rrok.

Në të njëjtin linjë ishte dhe Emina Curic, përfaqësuese e Muse-x në Mbretërinë e Bashkuar. Ajo tha se, “ ne e ndërtuam Muse-x si platforme për të formalizuar, bashkuar, dhe për të aktivizuar industrinë e muzikës në Ballkan”.

Këtë event të rëndësishëm të përmasave botërore e përshëndeti dhe Alban Kastrati, drejtori i marrëdhënieve me mediat i “Sunny Hill Festival”, që njihet nga mediat botërore si krijim i Dukagjin Lipës, babait të Dua Lipës. Ai tha se, rajoni jonë mund të bëjë ngjarje të mëdha, të sjellë një frymë të re dhe pse jo në skenat tona të performojnë artistë ndërkombëtar.”

Eventi vijoi me një sërë aktivitetesh nga Ansambli Kombëtar i Këngëve dhe Valleve Popullore, Ansambli “Hyjnesha” i Graz-it në Austri dhe një tjetër detaj interesant që nuk mund të kalonte pa u vënë re ishte fakti që Drejtori artistik i Unum Festival dhe themeluesi i Secret Society, i dhuroi Albania Dj Academy 200 disqe Vinyl./oranews/ KultPlus.com

Të ndërtuara nga një qytetërim misterioz që nuk la pas asnjë të dhënë të shkruar, këto struktura gjigante janë tani të hapura për publikun për herë të parë pas më shumë se një shekulli. Gjethet e vjeshtës kërcisnin nën këmbët tona ndërsa unë dhe dhjetëra turistë të tjerë entuziastë ndiqnim një guidë përgjatë një kodrine me bar. U ndalëm kur arritëm te hyrja e një rrethi të mbuluar me bar, i cili formohej nga një tjetër mur prej dheu të grumbulluar. Ishim te Tetëkëndëshi, pjesë e Strukturave Ceremoniale Tokësore Hopewell, një rrjet i madh kodrinash të ndërtuara me dorë që shtrihen në pjesën qendrore dhe jugore të Ohajos dhe që u ndërtuan rreth 2000 vjet më parë. Popullsitë indigjene vinin në Tetëkëndësh nga qindra kilometra larg, duke u mbledhur rregullisht për rituale të përbashkëta dhe adhurim.

“Atje ka pasur një banjë me avull ose një vend pastrimi shpirtëror,” tha guida jonë, Brad Lepper, arkeolog i lartë i Programit të Trashëgimisë Botërore në “Ohio History Connection”, ndërsa tregonte nga rrethi. Shikova brenda dhe pashë një fushë të rregulluar në mënyrë perfekte, një fushë golfi. Një flamur i gjatë shënjonte një vrimë në qendër të tij.

ImageKjo sepse nga viti 1910 deri në vitin 2024, Tetëkëndëshi ishte përdorur si fushë golfi. Por me 1 janar 2025, ky vend i lashtë dhe enigmatik u rihap për vizitorët për herë të parë pas më shumë se njëqind vitesh.

Të gjitha këto struktura ceremoniale prehistorike në Ohajo u krijuan nga ajo që sot quhet Kultura Hopewell, një rrjet shoqërish indigjene amerikane që mblidheshin nga vende të largëta si Montana dhe Gjiri i Meksikës, ndërmjet rreth vitit 100 p.e.s. dhe 500 e.s., dhe që ishin të lidhura përmes një sistemi rrugësh tregtare. Strukturat tokësore në Ohajo përfshijnë forma, si rrethe, katrorë dhe tetëkëndësha, që shpesh ishin të lidhura me njëra-tjetrën. Arkeologët sapo kanë filluar të kuptojnë sofistikimin e këtyre mrekullive inxhinierike.

ImageTë ndërtuara me një saktësi të jashtëzakonshme matematikore, si dhe me një përputhje të ndërlikuar astronomike, këto janë strukturat më të mëdha gjeometrike tokësore në botë që nuk janë ndërtuar për mbrojtje ose fortifikim. Dhe megjithëse shumica e njerëzve nuk kanë dëgjuar për këto vende apo ndërtuesit e tyre, kjo mund të ndryshojë së shpejti.

Në vitin 2023, tetë nga strukturat tokësore të Hopewell-it u shpallën si pasuri e Trashëgimisë Botërore nga UNESCO. Këto përfshijnë Rrethin e Madh dhe Tetëkëndëshin në Njuark të Ohajos, si edhe parkun e parë shtetëror të Ohajos, Fort Ancient (që në fakt nuk është një fortesë). Pesë të tjerat janë pjesë e Parkut Historik Kombëtar të Kulturës Hopewell: Qyteti i Kodrinave, Strukturat Tokësore Hopeton, Strukturat High Bank, Grupi i Kodrinave Hopewell dhe Strukturat Tokësore Seip.

ImageLepper më tha se Tetëkëndëshi dhe Rrethi i Madh dikur ishin pjesë e një kompleksi më të madh Hopewell që shtrihej në një sipërfaqe prej 11.6 kilometrash katrorë dhe që ishte i lidhur përmes një rrjeti rrugësh të rrethuara me mure dheu. Duke ecur nëpër këto vende sot, përjeton një tronditje të menjëhershme nga madhësia. Rrethi i Madh, ku ndodhet muzeu për Strukturat Ceremoniale Tokësore Hopewell, ka një diametër prej 366 metrash. Muret e tij arrijnë lartësinë deri në 4.3 metra dhe janë të rrethuar nga një hendek i thellë. Rrethi i Madh dikur ishte i lidhur me një katror dhe një elips varrimi, nga të cilat vetëm një pjesë e katrorit është ende e dukshme sot. Tetëkëndëshi shtrihet në një sipërfaqe të madhe prej 20 hektarësh dhe është i bashkangjitur me Rrethin Vëzhgues prej 8 hektarësh, një strukturë e madhe tokësore për mbledhje dhe rituale të lidhura me vëzhgimin e qiellit të natës.

“Brenda vetëm Tetëkëndëshit mund të fusësh katër Kolose të Romës,” më tha Lepper. “Stonehenge-i do të futej brenda atij rrethit të vogël që tani shërben si fushë golfi.” Ai shtoi se para 2000 vitesh, punëtorët indigjenë i ndërtuan këto struktura pa mjete moderne, duke gërmuar dheun me shkopinj të mprehtë dhe duke e transportuar në shporta thurjeje në kurriz. Sipas një përllogaritjeje, ata lëvizën rreth 200,000 metra kub dhe.

ImageArritja e Kulturës Hopewell nuk qëndron vetëm te krijimi i formave të mëdha dhe të sakta, të cilat i realizuan pa pasur ndonjë lartësi për të parë pamjen nga sipër. Ata gjithashtu e përfshinë një lloj gjeometrie të fshehur brenda këtyre strukturave. Derisa kodrat u matën dhe krahasuan, mendohej se ndërtuesit nuk kishin njohuri të avancuara matematikore apo gjeometrike, pasi nuk ekzistojnë të dhëna të shkruara për nivelin e tyre të dijes. Por më pas u zbulua se ata kishin bërë matje të sakta nëpër të gjitha strukturat tokësore dhe i kishin lidhur ato në mënyra të papritura.

Lepper shpjegoi se perimetri i Rrethit të Madh “është i barabartë me perimetrin e katrorit të përsosur me të cilin ishte i lidhur”, dhe se “sipërfaqja e atij katrori të përsosur është e barabartë me sipërfaqen e Rrethit Vëzhgues që lidhet me Tetëkëndëshin”.

ImageAi shtoi: “Nëse vizaton një katror brenda Tetëkëndëshit duke tërhequr një vijë nga cepat diagonale të Tetëkëndëshit, anët e atij katrori [321 metra] janë të barabarta me diametrin e rrethit me të cilin është i lidhur [321 metra].”

Shembuj të këtij raporti mes strukturave janë zbuluar vazhdimisht nga arkeologët. Sipas Lepper-it, kjo masë prej 321 metrash, qoftë e përgjysmuar apo e dyfishuar, gjendet edhe në struktura të tjera indigjene në mbarë vendin dhe ka shërbyer si njësi e zakonshme matëse.

Ndërkohë që njohuritë gjeometrike dhe matematikore të Kulturës Hopewell i mahnitën studiuesit, një tjetër nivel i sofistikimit zbulohet kur shtresat analizohen më thellë: rreshtimi astronomik.

Në vitet 1980, dy profesorë të Earlham College në Indiana, Ray Hively (fizikan dhe astronom) dhe Robert Horn (filozof), vendosën të vizitonin Tetëkëndëshin dhe Rrethin Vëzhgues të lidhur me të. Meqenëse monumente astronomike si Stonehenge kishin marrë vëmendje të madhe, ata u pyetën nëse edhe këto vepra ishin të lidhura me një kalendar diellor.

Hively dhe Horn nuk gjetën lidhje me diellin, por më pas shqyrtuan një qëllim tjetër: ciklin hënor.

“Ne menduam se lidhjet e qëllimshme me Hënën ishin të pamundshme në Newark,” shkruan ata, sepse ndryshe nga dielli që mund të ndiqet përmes një viti, një cikël i plotë i hënës zgjat 18.6 vjet. Megjithatë, rezultoi se ky cikël përputhej me pozicionin e Kodrinës së Vëzhgimit në Rrethin Vëzhgues. Prej andej, mund të shohësh Hënën të lindë pikërisht në qendër të Tetëkëndëshit në distancë, çdo 18.6 vjet.

“Përputhjet astronomike janë të rëndësishme vetëm nëse lidhen me sistemet e besimit dhe kuptimet për jetën,” tha Timothy Darvill, profesor arkeologjie në Universitetin Bournemouth, i cili ka studiuar si Stonehenge, ashtu edhe Veprat Ceremoniale të Hopewell-it. “Ceremonitë për vëzhgimin e qiellit mund të kenë pasur edhe një funksion dytësor për forcimin e komunitetit.”

Kjo kulturë e lashtë ishte një nga arsyet pse u përfshi në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.

Një vend arkeologjik i UNESCO-s duhet të tregojë që ka “vlerë universale të jashtëzakonshme”, tha Jennifer Aultman, drejtore e vendeve historike dhe muzeve në Ohio History Connection, që udhëhoqi procesin e përfshirjes në UNESCO. Një nga kriteret, tha ajo, “është që këto janë kryevepra të gjeniut krijues njerëzor”, ku hyjnë veçoritë matematikore, gjeometrike dhe astronomike. Tjetra, “është që ato përbëjnë një dëshmi të jashtëzakonshme të traditës kulturore që i prodhoi”.

Aultman shpjegoi: “Ti mund të kuptosh diçka për jetën e këtyre njerëzve dhe çfarë ishte e rëndësishme për ta duke parë dhe mësuar për këto vepra.”

Merrni për shembull hënën, e cila ishte qartazi e rëndësishme për Kulturën Hopewell. Darvill tha se, për disa kultura, “Dielli, hëna… konsiderohen se kanë fuqi mbi gjithçka që ndodh çdo ditë. Për këtë arsye, trupat qiellorë shpesh hyjnizohen, si mënyrë për të justifikuar fuqinë e tyre.” Prandaj, është e mundur që Hëna të ishte një hyjni e përbashkët për ata që mblidheshin në këto kodra.

“Tokat që sot njihen si Ohajo janë vendi i disa veprave të jashtëzakonshme të ndërtuara nga banorët indigjenë mijëra vjet më parë,” tha Megan Wood, drejtoreshë ekzekutive e Ohio History Connection. Edhe pse jo të gjitha këto vepra janë ndërtuar nga Hopewell, si p.sh. Serpent Mound në Peebles, Ohajo, që është e lidhur me diellin, Wood i sheh të gjitha si “ikona” të “arritjeve kulturore indigjene”.

Meqë kultura Hopewell nuk la shkrime, vetëm veprat tokësore dhe pak objekte të zbuluara prej tyre shërbejnë si dëshmi e fundit e kulturës së tyre. Ndërsa gërmimet vazhdojnë në disa site, janë gjetur objekte si llulla rituale dhe një statujë e vogël guri që paraqet një shaman me lëkurë ariu në trup dhe një kafkë njerëzore në dorë, e quajtur “Shamani i Njuarkut”. Meqenëse këto vepra ishin vende mbledhjeje dhe jo fshatra, janë zbuluar edhe artefakte që përfaqësojnë vendet nga ku vinin njerëzit, si tuba me figura kafshësh, një pllakë bakri për kokën dhe një thikë prej xhami vullkanik.

Megjithatë, pasi kultura Hopewell filloi të zhdukej rreth vitit 500 të erës sonë, fise të tjera indigjene u bënë kujdestarë të tokës. Një prej tyre ishte fisi Shawnee, që e quante Ohajon shtëpi përpara se të dëbohej me forcë përtej lumit Misisipi në vitet 1830.

“Ndoshta nuk kemi qenë ne që i ndërtuam, por e di që të parët e mi jetuan atje, i ruajtën dhe i respektuan ato,” tha prijësja Glenna Wallace e fisit Eastern Shawnee të Oklahomës, e cila beson se fiset e tjera indigjene duhet të kenë një rol në mbrojtjen e Veprave Tokësore të Hopewell-it dhe në përcjelljen e rëndësisë së tyre kulturore.

Për vite me radhë, Tetëkëndëshi ishte nën kontrollin e klubit të golfit Moundbuilders Country Club. Pas më shumë se një dekade negociatash, në vitin 2024, OHC dhe klubi arritën më në fund një marrëveshje për transferimin e qirasë afatgjatë të sitit tek shoqata historike, duke hapur rrugën që këto vepra të hapen për vizitorët që nga janari.

Për mbështetësit e ruajtjes së sitit, përfshirja në UNESCO dhe hapja për publikun e këtyre kodrinave të mistershme shënon një kapitull të ri për të edukuar vizitorët mbi historinë e amerikanëve indigjenë në Ohajo. Kjo do të thotë gjithashtu më shumë përfshirje të vetë indigjenëve, si Shawnee-t, për ta treguar këtë histori nga perspektiva e tyre për brezat e ardhshëm.

“Unë thjesht dua që njerëzit ta dinë për të,” tha prijëse Wallace. “Dua që njerëzit të mund ta shohin. Dua që njerëzit të mund ta vizitojnë dhe ta kuptojnë se kjo është një dukuri kulturore. Që është e paçmueshme.”

Japonia hapi sot ekspozitën botërore të këtij viti Expo 2025 në Osaka, në prani të perandorit japonez Naruhito dhe gruas së tij, perandoreshës Masako.

Dyert do të hapen nesër për publikun.

Në ceremoninë e hapjes, e cila u transmetua drejtpërdrejt në televizion, morën pjesë edhe princi dhe princesha e kurorës si dhe kryeministri, Shigeru Ishiba.

Vendi i Expo, i vendosur në ishullin artificial të Yumeshima, është i rrethuar nga Unaza e Madhe, një ndërtim prej druri dy kilometra i gjatë dhe deri në 20 metra i lartë, për të cilin organizatorët thonë se është më i madhi në botë.

Struktura imponuese synon të simbolizojë konceptin gjithëpërfshirës të Expo – diversitetit dhe unitetit.

Gjatë një periudhe gjashtëmujore, deri më 13 tetor, më shumë se 160 vende, rajone dhe organizata ndërkombëtare do të prezantojnë idetë e tyre në pavionet e tyre me temën qendrore “Dizajnimi i shoqërisë së të ardhmes për jetët tona”.

Organizatorët presin 28 milionë vizitorë, megjithëse sondazhet tregojnë se interesi në mesin e popullatës japoneze deri më tani ka qenë shumë më i ulët se sa pritej.

Osaka priti për herë të fundit Ekspozitën në vitin 1970, kur erdhën më shumë se 64 milionë vizitorë./ atsh/ KultPlus.com

 Për herë të parë, shkencëtarët njoftuan se kanë sjellë sërish në jetë ujkun e madh të epokës së Pleistocenit – disa mijëra vjet pas zhdukjes së tij, sipas “CBS News”.

“Colossal Biosciences”, një kompani bioteknike me qendër në Dallas, tha se ka mundësuar lindjen me sukses të tre ujqërve – një specie që dikur endej në Amerikën e Veriut, por e zhdukur për më shumë se 12,500 vjet – duke përdorur shkencën revolucionare.

CEO i “Colossal”, Ben Lamm tha se ekipi i tij kishte përdorur ADN-në nga një dhëmb 13,000-vjeçar dhe një kafkë 72,000-vjeçare – për të analizuar gjenomin e plotë të specieve dhe për të krijuar tre këlyshë të shëndetshëm të ujkut.

“Colossal” tha se shumë fosile të ujqërve u ruajtën në gropat e katranit të La Brea, në zonën e Los Anxhelosit, por ADN-ja e specieve nuk u ruajt në katran.

Por, duke përdorur dy mostra të ujkut – nga një studim ndërkombëtar mbi speciet e zhdukura – “Colossal” ishte në gjendje të zbulonte ADN-në e tij.

Shkencëtarët e kompanisë arritën të analizonin gjenomin e specieve – ose të gjithë grupin e ADN-së së tij.

Më pas ata përdorën CRISPR, një teknologji e modifikimit të gjeneve, për të modifikuar gjenetikisht qelizat e një ujku të gjallë ngjyrë gri.

Zakonisht, klonimi mbështetet në mostrat e indeve, por “Colossal” ishte në gjendje t’i përdorte këto qeliza të modifikuara për të krijuar embrione, më pas i transferoi ato te një surrogat – një qen shtëpiak – për t’u rritur.

“Colossal Biosciences” solli në jetë dy ujqër meshkuj, të quajtur Romulus dhe Remus, dhe një femër, të quajtur Khaleesi si personazhi i “Game of Thrones”.

Kritikët thonë se ngjashmëria fizike dhe gjenetike me një specie të zhdukur nuk mund të ringjallet plotësisht.

“Çfarëdo funksioni ekologjik që kryente ujku përpara se të zhdukej, nuk mund t’i kryejë më ato funksione në mjedisin e sotëm”, tha Vincent Lynch, një biolog në Universitetin e Bufalo, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim. /atsh/ KultPlus.com

Delegatët e vendeve anëtare të OBSH-së arritën sot një marrëveshje në parim mbi një tekst që duhet të mbrojë më mirë botën nga pandemitë e ardhshme, pas më shumë se tri vitesh diskutime.

“Ne kemi një marrëveshje në parim dhe po lëmë mënjanë marrëveshjen përfundimtare të kryeqyteteve”, shpjegoi Anne-Claire Amprou, bashkëkryetare e trupit negociator dhe ambasadore e Francës për shëndetin global, duke specifikuar se delegatët do të takohen të martën, më 15 prill në Gjenevë për të rafinuar tekstin dhe për të dhënë miratimin përfundimtar.

Teksti do të duhet ende të miratohet në Asamblenë Botërore të Shëndetësisë, e cila mbahet në maj në Gjenevë, nga të gjitha vendet anëtare të Organizatës Botërore të Shëndetësisë.

Pas një seance negociuese maratonë që zgjati pothuajse 24 orë, delegatët shpërthyen në duartrokitje dhe kaluan minuta të tëra duke uruar njëri-tjetrin.

“Ky është një sinjal shumë i mirë. Ju jeni pjesë e një historie të pabesueshme në përgatitje”, tha drejtori i përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus, i cili qëndroi në dhomë me delegatët gjatë gjithë natës.

Një nga pikat kryesore të mosmarrëveshjes të premten ishte paragrafi 11 i tekstit prej 30 faqesh, i cili përcakton transferimin e teknologjive për prodhimin e produkteve shëndetësore që lidhen me pandemitë, veçanërisht për të mirën e vendeve në zhvillim.

Vendet e Amerikës Latine po bëjnë presion që ky transferim të lehtësohet.

Çështja kishte qenë në qendër të ankesave midis vendeve më të varfra gjatë pandemisë Covid-19, kur panë vendet e pasura që grumbullonin doza vaksinash dhe teste të tjera.

Disa vende, ku industria farmaceutike është një lojtar kryesor ekonomik, janë kundër idesë së transfertave të detyrueshme dhe këmbëngulin në natyrën e saj vullnetare.

Sipas një delegati, kjo pikë është zgjidhur, por versioni i fundit i tekstit nuk ishte ende i disponueshëm./ KultPlus.com

UEFA ka zyrtarizuar stadiumin “Arena Kombëtare” për duelin e shumëpritur Shqipëri-Serbi, ndeshje e vlefshme për kualifikueset e Botërorit 2026, që do të zhvillohet në tre shtete: SHBA, Meksikë, Kanada.

Në publikimin në faqen zyrtare të saj, stadiumi pritës është shënuar “Arena Kombëtare” në Tiranë.

Shqipëria do të përballet me Serbinë më 7 qershor në orën 20:45, në ndeshjen e vlefshme për Grupin K për kualifikueset e Botërorit 2026.

Pas dy ndeshjeve të para kuqezinjtë mbajnë vendin e dytë në grup me 3 pikë, ndërsa grupi kryesohet nga Anglia me 6 pikë./ KultPlus.com

Tregu i punës vijon të jetë një pikë e fortë e ekonomisë shqiptare.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, ndau statistikat zyrtare për këtë tregues, teksa theksoi se “Shqipëria shënon një tjetër arritje historike”.

“Papunësia për grupmoshën 15 vjeç e lart ka zbritur në 8.8%, niveli më i ulët ndonjëherë i regjistruar”, tha Gonxhja.

Sipas tij, kjo shifër është rezultat i reformave të qëndrueshme për punësim, mbështetjes për të rinjtë, grave dhe grupet në nevojë, si dhe nxitjes së arsimit dhe formimit profesional.

Gonxhja shprehu angazhimin e qeverisë për vijimin me më shumë mundësi dhe një treg pune gjithëpërfshirës./ KultPlus.com

Përmeti mikpriti për herë të 8-të Kampionatin Kombëtar të Rafting 2025 në lumin e fundit të egër të Europës – Vjosa duke e kthyer për dy ditë me radhë, në datat 11 dhe 12 prill, në shtëpinë e sportistëve amatorë e profesionistë të cilët lundruan dhe konkurruan për çmimin e madh.

Nën kujdesin e veçantë të Bashkisë Përmet, ky eveniment kombëtar u zhvillua nga Federata Shqiptare e Rafting dhe merrnin pjesë 8 ekipe nga lumenjtë , Vjosa, Osumi, Drini të Zi, Bënçë, Bistricë, Shkumbini dhe Drinos.

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro theksoi se “ky kampionat në Përmet dhe trajnimet e guidave të reja, janë një prej atyre ngjarjeve me nivel të lartë profesionalizmi dhe shumë domethënëse për zhvillimin e qëndrueshëm dhe gjithëvjetor”.

Kampionati Kombëtar për Rafting 2025 shënoi një nivel të ri konkurrence dhe bashkëpunimi në ujërat e Vjosës Edicioni i 8-të i Kampionatit Kombëtar Shqiptar të Rafting, i zhvilluar në Përmet, shënoi një hap të rëndësishëm për zhvillimin e sporteve ujore në Shqipëri.

Presidenti i Federatës Shqiptare të Rafting, Zamo Spathara, u shpreh se profesionalizmi, gara dhe miqësia mes skuadrave e ngritën nivelin e këtij edicioni.

Krahasuar me vitet e mëparshme, ky edicion ishte dukshëm më konkurrues dhe me një pjesëmarrje më të gjerë ekipesh nga të gjitha trevat, falë edhe organizimit paralel me javën stërvitore për guidat e reja të rafting.

Vjosa – lumi i fundit i egër i Europës – ofroi një skenë perfekte për garat, veçanërisht në muajin prill, kur niveli i ujit është optimal për rafting.

Spektakli nisi me një start masiv dhe dinamik, ku ekipet u hodhën në ujë me gomone dhe garuan krah për krah në një kurs teknikisht sfidues, që kulmoi me një përballje emocionuese në segmentin poshtë urës së qytetit të Përmetit.

Kjo ngjarje përmbylli me sukses katër ditët intensive të stërvitjes dhe garës. Ambicia e radhës për Federatën Shqiptare të Rafting është ngritja e një kampi të përhershëm për rafting në qytetin e Përmetit, i pajisur me porta sllallomi, për të rritur kapacitetin organizativ dhe konkurrues të sportit në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.

Lumi Vjosa, me rrjedhën e tij të qëndrueshme gjatë gjithë vitit, ofron potencialin ideal për këtë vizion.

Fitues i parë i Kampionatit u shpall Vjosa me kapiten Aldo Sakollari, lumi Bënça në vend të dytë me kapiten Pajtim Vraniçin dhe Vjosa 2 në vend të tretë me kapiten Jonas Ibrahimin./ KultPlus.com

Presidentja Vjosa Osmani është takuar me ministrin e Jashtëm të Kenisë, Ve Musalia Mudavadi, në Turqi ku shkoi për të marrë pjesë në një forum.

Osmani tha se e ka falënderuar atë për vendimin për njohjen e pavarësisë së Kosovës, ndërsa tha se me të ka folur për fushat e bashkëpunimit mes dy vendeve.

Ajo tha se këto do t’i konkretizojnë gjatë një vizitë që e paralajmëroi në Kenia.

“Pas vendimit historik për njohjen e Kosovës nga Kenia, në Turqi u takova me Ministrin e Jashtëm të Kenias, njëherësh Kryesekretarin e Kabinetit Presidencial, z. Musalia Mudavadi, të cilin e falënderova edhe një herë për këtë hap të rëndësishëm, i cili kontribuon për paqen e stabilitetin afatgjatë në rajonin tonë. Diskutuam për fushat e bashkëpunimit me interes të përbashkët, të cilat do t’i konkretizojmë gjatë vizitës zyrtare në Kenia dhe përgjatë rrugës sonë të përbashkët si aleatë dhe partnerë”, ka shkruar ajo. 

Kenia njohu pavarësinë e Kosovës muajin e kaluar, duke u bërë kështu shteti i 118-të që e njeh Kosovën./ KultPlus.com

Kongresistët amerikanë përmes një rezolute të propozuar kanë kërkuar drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës së fundit në Kosovë.

Për këtë rezolutë të propozuar ka shkruar presidentja Vjosa Osmani, e cila tha se pret që ajo të miratohet.

Kongresistët amerikanë përmes një rezolute të propozuar kanë kërkuar drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës së fundit në Kosovë.

Presidentja Vjosa Osmani tha se e pret “me padurim” miratimin e kësaj rezolute, ndërsa ka falënderuar kongresistët amerikanë.

“Falënderoj ligjvënësit amerikanë që kërkuan drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës gjenocidale të Serbisë kundër popullit të Kosovës. Zërat e të mbijetuarve tanë – si ai i Vasfijes dhe i Shyhretes – thyen heshtjen dhe u dhanë forcë mijëra të tjerëve. Për të gjithë ata, drejtësia nuk është një zgjedhje – ajo është një e drejtë e mohuar prej kohësh. Derisa i afrohemi 14 Prillit – Ditës Kombëtare të Kosovës për të Mbijetuarit e Dhunës Seksuale gjatë Luftës – kjo njohje është një hap i fuqishëm përpara. Pres me padurim miratimin e kësaj rezolute”, tha ajo në një postim në X./ KultPlus.com

Ukraina mund të ndahet si Berlini pas Luftës së Dytë Botërore, ka thënë i dërguari i presidentit amerikan Donald Trump në Kiev, pasi Rusia vazhdon të rezistojë në pranimin e një armëpushimi.

Keith Kellogg dukej se sugjeronte se vendi mund të ndahej në zona kontrolli, me trupat britanike dhe franceze si pjesë e një “force sigurie” në perëndim dhe forcat e Moskës në lindje, shkruan The Guardian.

Midis tyre do të ishin forcat ukrainase dhe një zonë e çmilitarizuar, por SHBA nuk do të siguronte asnjë forcë tokësore, pretendoi ai.

 “Ju pothuajse mund ta bëni të duket si ajo që ndodhi me Berlinin pas Luftës së Dytë Botërore, kur kishit një zonë ruse, një zonë franceze dhe një zonë britanike”, tha ai për gazetën Times.

Kievi ende nuk ka komentuar mbi këto deklarata.

Donald Trump i lëshoi ​​një paralajmërim të rrallë Vladimir Putinit përpara bisedimeve midis të dërguarit special të presidentit amerikan, Steve Witkoff dhe presidentit rus, duke thënë në platformën Truth Social se “Rusia duhet të lëvizë”.

Putini u shfaq në televizionin shtetëror duke përshëndetur Witkoff në bibliotekën presidenciale të Shën Petersburgut në fillim të negociatave dhe agjencitë shtetërore të lajmeve thanë më vonë se bisedimet zgjatën më shumë se katër orë.

“Tema e takimit: aspektet e zgjidhjes së Ukrainës”, tha Kremlini pas takimit.

I dërguari i Putinit, Kirill Dmitriev, i cili u pa në pamjet e lajmeve që shoqëronte Witkoff duke dalë nga një hotel në qytet, i quajti bisedimet produktive, sipas agjencisë shtetërore të lajmeve të Rusisë Tass./ KultPlus.com