Në një botë ku pluhuri i harresës shpesh mbulon ëndrrat e brishta, “Hirushja” lindi si një melodi që përshkon shekujt, e thurur nga penat e urta të tregimtarëve dhe ngjizur në shpirtin njerëzor si një shpresë e përjetshme. Ndër të parët që i dha formë kësaj magjie ishte Charles Perrault, në vitin 1697, kur botoi përrallën “Cendrillon ou la petite pantoufle de verre”, një histori që, ndonëse e njohur për rrënjët e saj popullore, u kthye në një simfoni letrare falë finesës dhe imagjinatës së Perraultit.
Ishte ai që i fali Hirushës këpucën e qelqit, një objekt i vogël e i brishtë, por më i fortë se çdo mur pallati. Ai që krijoi karrocën nga kungulli, tërhequr nga mi të kthyer në kuaj dhe që e veshi skllaven e përulur me petkun e një princeshe, të bardhë e vezulluese si drita e hënës. Dhe mbi të gjitha, ishte ai që i vuri rregull të hekurt kësaj ëndrre: magjia zgjaste vetëm deri në mesnatë. Ajo orë, e pashmangshme, shndërrohej në një kambanë që i kujtonte Hirushës se bukuria dhe mrekullia janë të përkohshme, përveç nëse zemra guxon të besojë.
Kur ora godiste 12, gjithçka zhdukej: karroca kthehej në kungull, veshja në leckë, kuajt në brejtës. Vetëm këpuca, ajo ndalesë e vogël mbi realitetin, mbetej si dëshmi e asaj që kishte ndodhur. Ishte pikërisht ajo që do të udhëhiqte princin drejt dashurisë së tij, në një botë ku ndjenjat nuk njihnin klasë, pozitë apo pasuri.
Ky rrëfim i përjetshëm, me hijeshi të thjeshtë dhe simbolikë të thellë, kaloi nëpër shekuj si një urë e padukshme midis brezave. Dhe në vitin 1899, mjeshtri i hershëm i kinemasë, Georges Méliès, e solli për herë të parë në ekran, të titulluar, “Cendrillon”. Me një kohëzgjatje prej vetëm rreth 6 minutash, ai e ndau përrallën në 20 sekuenca filmike, duke përdorur teknika revolucionare për kohën, që i dhanë jetë kungullit që lëvizte, princit që kërkonte, orës që ndalonte, dhe magjisë që mbështillej rreth një vajze me zemër të bardhë. Ishte një film i heshtur, por plot zë, zëri i imagjinatës që kapërcente fjalët. Në rolet kryesore ishin Mlle Barral si Hirushja dhe Bleuette Bernon si Zana Kumbarë, ndërsa vetë Méliès luajti rolin e genit të orës së mesnatës. Stili vizual ishte frymëzuar nga ilustrimet e Gustave Doré, duke i dhënë filmit një cilësi teatrale dhe përrallore, ndryshe nga çdo produksion i kaluar. Filmi ishte një sukses i menjëhershëm në Francë dhe më gjerë, dhe nënvizoi potencialin narrativ të kinemasë për tregime fantastike.
Më vonë, në 1950, ëndrra mori ngjyrë dhe këngë me krijimin e animuar të Walt Disney. Në një kohë kur studioja e tij ndodhej përballë sfidave të mëdha, ishte pikërisht kjo përrallë që i dha dritë shpresës. Disney, duke ndjekur gjurmët e Perraultit, i dha Hirushes jo vetëm zë, por edhe melodi të paharruara, duke e kthyer rrëfimin në një baladë të shpirtit që nuk dorëzohet.
Në versionin e tij, e vërteta është akoma më e ëmbël: Hirushja nuk është vetëm një vajzë që gjen princin, ajo është simbol i mirësisë që nuk ndryshket, i durimit që shpërblehet, i ëndrrave që ngjiten pas hirit, sepse e vërteta e saj nuk është fustani, por zemra që nuk u ngurtësua as në skllavëri.
Ajo që nisi si një pëshpëritje në letrat e një autori francez, u bë film pa zë, e pastaj një simfoni ngjyrash që e njohu botën me magjinë e saj.
Përralla e Hirushes, me gjithë thjeshtësinë e saj, mbart një magji që ka kapërcyer shekuj, kontinente e mediume. Që nga fjala e shkruar e Charles Perrault, ku një pantofël qelqi vendos fatin e një vajze të braktisur, deri tek ekranizimi i parë i heshtur në fillim të shekullit XX, e më pas te interpretimi i paharrueshëm i Walt Disney në vitin 1950, historia e Hirushes është kthyer në simbol universal të shpresës, ëndrrave dhe drejtësisë poetike.
Suksesi i filmit të animuar të Disney-t nuk ishte thjesht komercial – ai shënoi rilindjen e studios pas Luftës së Dytë Botërore, frymëzoi breza të tërë me estetikën e tij të ëmbël dhe muzikën e paharrueshme, dhe bëri që figura e Hirushes të jetojë përtej përrallës, si një arketip i së mirës që triumfon në heshtje.
Sot, Hirushja nuk është vetëm një princeshë mes të tjerave – ajo është metaforë e shpresës që nuk shuhet, e dashurisë që vjen pa paralajmërim, dhe e bukurisë që lind nga dhembja. Kinemaja ia fali përjetësinë. Ekrani e ktheu në kujtesë kolektive.
Përralla e Hirushes, me gjithë thjeshtësinë e saj, mbart një magji që ka kapërcyer shekuj, kontinente e mediume. Që nga fjala e shkruar e Charles Perrault, ku një këpucë qelqi vendos fatin e një vajze të braktisur, deri tek ekranizimi i parë në fillim të shekullit XX, e më pas te interpretimi i paharrueshëm i Walt Disney në vitin 1950, historia e Hirushes është kthyer në simbol universal të shpresës dhe ëndrrave.
Suksesi i filmit të animuar të Disneyt nuk ishte thjesht komercial, ai shënoi rilindjen e studios pas Luftës së Dytë Botërore, frymëzoi breza të tërë me estetikën e tij të ëmbël dhe muzikën e paharrueshme, dhe bëri që figura e Hirushes të jetojë përtej përrallës, si një arketip i së mirës që triumfon në heshtje.
Sot, Hirushja nuk është vetëm një princeshë mes të tjerave, ajo është metaforë e shpresës që nuk shuhet, e dashurisë që vjen pa paralajmërim, dhe e bukurisë që lind nga dhembja. Kinemaja ia fali përjetësinë. Ekrani e ktheu në kujtesë kolektive./KultPlus.com
