Këto ditë është duke u mbajtur edicioni i 40-të i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare.
KultPlus ju sjell më poshtë ligjëratën e Dr. Christine Papp nga Vjena.
Njerëzit në Mesjetë kënaqeshin duke kërcyer me këngë dhe melodi të thjeshta “vallet e tyre të rrumbullakëta”. Ata u shpërndanë në tërë Evropën. Njerëzit i kërcenin në dasma, festivale të korrjeve, kur thernin blegtori, dhe gjithashtu kur dikush ka vdekur.
Këngët dhe meloditë e thjeshta shoqëronin vallet. Struktura e tyre ishte aq e thjeshtë, saqë të gjithë mund të merrnin pjesë shumë lehtë. Muzikantët përdornin fishkëllima, flauta, gajde, daulle, instrumente tingujt intensivë të të cilëve dëgjoheshin në hambarë dhe në natyrë.
Vallet u zhvilluan gjatë periudhave më të gjata brenda një grupi etnik dhe u transferuan nga brezi në brez në format e tyre të tanishme. Shprehja “vallëzim i rrumbullakët” përshkruan disa figura të valleve që do të vëzhgohen në ditët e sotme në vende të ndryshme.
• Në rreshta: në ishujt Faröer kërcejnë njerëzit me këngën e baladave të tyre – kjo quhet “faröer change-dance”
• Në rrethe: Kolo dhe Hora në zonën e Ballkanit, Chorowod në Rusi, Raunde në Angli, Sardana në Kataloni.
• Në linjat gjarpërore, në spirale: Bjelolitsa kruglolitsa në Rusi, Pogonisios në Epir në N-Greqisht
• Në rreshta/vija të kundërta: Bullgarët e Csángó-Hungarezëve, në Rumani, Risipiceanca në Rumani
Një shenjë e jashtëzakonshme e kulturës së vallëzimit të Mesjetës së MI-së ishin format kolektive të kërcimit. Në raundet e kërcimit dhe rrethet ka vetëm pak mundësi për të prodhuar figura individuale. Njerëzit vallëzues veshin fustane të zakonshme shtëpie dhe të ngjyrosura me ngjyrë të plotë.
Kjo ka ndryshuar shumë shpejt në fillim të Epokës së Re kur kërcimet në çift u përhapën mbi Evropën e Mesme dhe u zhvendosën në mënyrën tradicionale. Arti i modës së re të kërcimeve në çift nga Evropa perëndimore solli gjithashtu ndryshime në jetën e njerëzve të vendit. Kërcimi i çiftit doli duke u bërë më individual sidomos në vallëzimin folkarez.
Por këto mënyra të modës së vallëzimeve nuk mund të arrinin në vendet e Ballkanit nën sundimin e Perandorisë Osmane. Vallet ballkanike janë shumë të shumta dhe mund të gjenden në variacione të nuhatshme në rajonet e një vendi. Osmanët gjatë qindra viteve sollën sasi të madhe të ritmit Aksak sidomos në rajonin maqedonas (Maqedoni, Bullgari, Kosovë).
Edhe pas përfundimit të luftës së dytë botërore. kombet mbanin karakterin e formave të tyre të vallëzimit dhe muzikës në përgjithësi. Në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të, evropianët dhe amerikano-veriorët zhvilluan një interes shumë të fortë për vallet popullore, dhe ato u përhapën nëpër të gjithë kontinentet. / KultPlus.com
