Shaban Mustafë Kastrati (1871 – 21 shkurt 1945), i njohur si Shaban Polluzha, ishte udhëheqës ushtarak i shqiptarëve të Kosovës dhe kolaboracionist nazist aktiv në Drenicë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai shërbeu në xhandarmërinë mbretërore shqiptare dhe si komandant i milicisë Vulnetari. Për një kohë të shkurtër ishte anëtar i Ballit Kombëtar. U vra nga partizanët jugosllavë.
Jeta e hershme
Shabani ka lindur në Polluzhë, në rajonin e Drenicës (tani në Kosovën qendrore). Ai rridhte nga një familje e mesme dhe nuk ishte i arsimuar, por që i ri u përfshi në jetën politike, të cilën ia imponuan rrethanat dhe padrejtësitë e regjimeve pushtuese.
Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore
Luftoi kundër bullgarëve dhe austriakëve gjatë Luftës së Parë Botërore, më pas luftoi për lëvizjen kaçake kundër Mbretërisë së Jugosllavisë. Në vitin 1924 ai ishte pjesë e njësisë së drejtuar nga Azem Galica dhe mbuloi tërheqjen e tyre në territorin shqiptar pasi Galica ishte plagosur.
Shaban Polluzha ishte një nga komandantët më të njohur të zonës së Drenicës gjatë Luftës së Dytë Botërore. Gjatë Luftës së Dytë Botërore ishte edhe komandant i një pjese të frontit në Mal të Zi, Kolashin e Sanxhak, ku u dallua për organizim dhe strategji. Ishte anëtar i Këshillit të Islihatit (gjykatës së paqes) dhe me propozimin e Miftar Bajraktarit u emërua kryetar i Islihatit në Drenicë.
Në vitin 1941 Shaban Polluzha së bashku me familjen u burgos në Pejë për shkak se kundërshtonte bashkëpunimin me italianët. Fillimisht Polluzha ishte i lidhur me Ballin Kombëtar, dhe gjatë luftës ai mbajti lidhje të ngushta me Lëvizjen antifashiste Nacionalçlirimtare (Shqipëri) dhe partizanët jugosllavë, duke besuar në premtimin e tyre se Kosovës do t’i jepej vetëvendosja. Rreth dhjetorit 1944, u bënë përpjekje për të mobilizuar me forcë shqiptarët e Kosovës në Ushtrinë Jugosllave. Shaban Polluzha u bë komandant i Brigadës së Drenicës e cila u themelua në dhjetor 1944 për të mbështetur Brigadën e Gjashtë Shqiptare.
Më 7 tetor Shaban Polluzha me 60 nga njerëzit e tij erdhi në Novi Pazar për të ndihmuar forcat e kryetarit kolaboracionist të qytetit Aqif Haxhiahmetoviç, i cili kishte ambicie për të përfshirë Novi Pazarin në Shqipërinë e Madhe. Gjatë Betejës së Novi Pazarit, Polluzha u fajësua nga komiteti i mbrojtjes së qytetit për dështimin e tyre në kundërsulm ndaj Rashkës, pasi njerëzit e tij ishin ‘të interesuar vetëm për plaçkitje’. Ai u largua nga qyteti më 19 dhjetor. Më vonë u arrestua në Mitrovicë dhe iu konfiskua plaçka.
Pas bisedimeve me Fadil Hoxhën në fund të vitit 1944, brigada duhej të zbatonte urdhrat e komandës jugosllave dhe të shkonte në veri në frontin në Syrmia. Megjithatë, Polluzha ishte shumë hezitues dhe e refuzoi urdhrin, duke thënë se donte të qëndronte në Kosovë dhe të mbronte rajonin e tij të Drenicës nga sulmet ndaj shqiptarëve nga grupet çetnike. Forca e tij (afërsisht 8,000 njerëz) u sulmua më pas nga njësitë partizane jugosllave në janar 1945. Është vlerësuar se më shumë se 20,000 shqiptarë vendas iu bashkuan Polluzhës, udhëheqësit të kryengritjes anti-jugosllave; luftimet në Drenicë vazhduan deri në mars dhe ushtarët (kryesisht serbë) shkatërruan dyzet e katër fshatra atje. Shaban Polluzha vdiq në Tërstenik më 21 shkurt 1945. Një kryengritje tjetër e shqiptarëve që refuzuan të largoheshin nga Kosova shpërtheu në Mitrovicë në shkurt të vitit 1945. Operacionet ushtarake jugosllave vazhduan me shkatërrimin e brigadës së Drenicës; deri në mars revolta u shtyp dhe mijëra shqiptarë (ushtarë dhe civilë) u vranë.
Mbetjet e Brigadës së Shtatë si dhe rekrutët e rinj, të cilët u rekrutuan me mashtrim duke u thënë se do të dërgoheshin në Shqipëri sepse i kishte thirrur Hoxha, u mblodhën në kazermat ushtarake në Prizren, u çarmatosën dhe u gjetën të burgosur atje; kjo “ishte pikënisja e sagës e cila u bë e njohur si Tragjedia e Tivarit” (shih Masakrën e Tivarit). / KultPlus.com
