Në të gjithë Kosovën, më 28 Mars të vitit 1989, shpërthyen protestat e mëdha kundër ndryshimit të Kushtetutës së Kosovës nga parlamenti serb.
Kjo datë shënon edhe pushtimin e Kosovës nga forcat ushtarake serbe. Nga sulmet e ushtrisë serbe, që në ditën e parë të demostratave u vranë 22 persona dhe u plagosën qindra të tjerë.
Kjo datë e furishme dhe e përgjakshme ka hyrë në historinë e Kosovës si ditë e manifestimit të vullnetit për pavarësi. Me gjithë dhunën e egër, kosovarët nuk e ndërprenë luftën dhe përpjekjet për lirie pavarësi. Dy vite më vonë, u shpall pavarësia e vendit, në vitin 1991, u përfundua referendumi, ku kosovarët shprehën dëshirën e tyre që të jetojnë të lirë dhe të pavarur në vatrat dhe në trojet e tyre.
Ndërkaq në vitin 1992 u zhvilluan zgjedhjet për deputet në parlamentin e Kosovës dhe për Kryetarin e Republikës. / KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar njofton se ka përfunduar restaurimi i mbulesës prej argjendi të ikonës së Shën Spiridhonit.
Në fondet e muzeut ndodhet një ikonë tepër e veçantë prej argjendi me nr. inventari 5900. Kjo ikonë paraqet figurën e Shën Spiridhonit.
Objekti u zhvendos për në laboratorin e muzeut dhe ndërhyrjet konservuese u fokusuan në disa faza: fotografimi i gjendjes aktuale, trajtimi kimik për heqjen e blozës, pluhurave, yndyrnave e kripërat e bakrit, si dhe pastrimi e lyerja e kornizës dekorative.
Ndërhyrjet konservuese dhe restauruese në Muzeun Historik Kombëtar janë pjesë e punës së restauratorëve të laboratorit të muzeut./atsh/KultPlus.com
Në garë me gati 400 Universitete, ekipi i fakultetit juridik të Universitetit të Prishtinës ka arritur të rënditet në top treshen më të mirë në botë.
Lajmin e ka bërë të ditur presidentja e Kosovëës nëpërmjet në postimi në Facebook.
Në vijim KultPlus ua sjell postimin e plotë të presidentes Osmani:
Sukses historik!
Në garë me gati 400 Universitete, ekipi i fakultetit juridik të Universitetit të Prishtinës, arriti në top 3-shen më të mirë në botë!
Këto vajza e djem nga Kosova kanë lënë prapa Universitete si Harvardi, Yale, Stanford, Columbia, Oxford, Cambridge, Princeton, Duke, LSE, e qindra universitete të tjera në garën më prestigjoze të drejtësisë, Willem C Vis. Ata poashtu fituan çmim të veçantë për Memorandumin për palën e paditur.
Kjo ekipë këtu në foto dëshmon se vetëm me punë e përkushtim arrihet gjithçka.
Krenare sa më ska!
Bravo studentëve Ariana Rexha, Dea Fetiu, Morea Pula, Melisë Sejdiu, Nol Musa, Rea Hadri, si dhe Trajnerët: Prof. Donikë Qerimi, Ilir Hajraj dhe Art Sylaj./KultPlus.com
Një copë druri e mrekullueshme në historinë e kinemasë sapo është shitur për gati një milion dollarë. Heritage Auctions njoftoi të hënën se ankandi i tij i fundit Treasures From Planet Hollywood mblodhi një total prej 15.68 milionë dollarë.
Artefaktet e filmit të shitura në ankand përfshinin kamxhikun e Harrison Ford nga ‘Indiana Jones’ i vitit 1984 dhe ‘Temple of Doom’, sëpatën e përdorur nga Jack Nicholson në filmin e viteve 1980 ‘The Shining’ dhe më së shumti, copën e drurit nga paneli i Titanikut ku Leonardo DiCaprio dhe Kate Winslet u varën në skenën e fundit të Titanikut 1997.
Edhe pse objekti zakonisht përmendet si një “derë lëkundëse” nga fansat e filmit, objekti në fakt është “pjesë e kornizës së derës direkt mbi hyrjen e sallës së pritjes së klasit të parë [të anijes]”, sipas ankandit.
Seti ikonë u shit për 718,750 dollarë në ankand dhe ishte artikulli më i shitur i ankandit midis 16 grupeve totale që u shitën për më shumë se 100,000 dollarë. Nuk ishte i vetmi komplet nga Titaniku i James Cameron që doli në ankand, një prototip i së njëjtës copë druri u shit për 125,000 dollarë, ndërsa rrota e përdorur për anijen në film u shit për 200,000 dollarë.
Fustani i Winslet, të cilin aktorja tani 48-vjeçare shihet e veshur në skenën e fundit të Titanikut teksa personazhi i saj Rose dhe personazhi i DiCaprio, Jack fundosen në ujë, u shit për 118,750 dollarë, ndërsa një shtyllë telegrafi e përdorur në film u shit për 81,250 dollarë. /abcnews.al/KultPlus.com
Për herë të parë në histori, kohëmatësit botërorë mund t’ju duhet të marrin në konsideratë zbritjen e një sekonde nga orët tona në disa vite, pasi planeti po rrotullohet pak më shpejt, shkruan “abc News”.
Rrotullimi në ndryshim i Tokës po kërcënon të luajë me sensin tonë të kohës, orëve dhe shoqërisë së kompjuterizuar në një mënyrë të paprecedentë – por vetëm për një sekondë.
Për herë të parë në histori, kohëmatësit botërorë mund të kenë nevojë të marrin në konsideratë zbritjen e një sekonde nga orët tona brenda disa vitesh, pasi planeti po rrotullohet pak më shpejt se më parë.
“Orët mund të duhet të kalojnë një sekondë, e quajtur “sekonda e kohës negative” rreth vitit 2029″, tha një studim në revistën “Nature”.
“Nuk është një ndryshim i madh në rrotullimin e Tokës që do të çojë në ndonjë katastrofë apo ndonjë gjë tjetër, por është diçka e dukshme. Është një tjetër tregues se jemi në një kohë shumë të pazakontë”, tha autori kryesor i studimit, Duncan Agnew, një gjeofizikan në Institutin e Oqeanografisë Scripps
“Shkrirja e akullit në të dy polet e Tokës ka kundërshtuar shpërthimin e shpejtësisë së planetit dhe ka të ngjarë të ketë vonuar këtë sekondë globale të llogaritjes me rreth tre vjet”, tha Agnew.
Kjo është një situatë e ndërlikuar që përfshin, fizikën, politikën e fuqisë globale, ndryshimet klimatike, teknologjinë dhe dy lloje kohe.
“Tokës i duhen rreth 24 orë për t’u rrotulluar. Për mijëra vjet, Toka në përgjithësi ka qenë duke u ngadalësuar, me shpejtësi që ndryshon nga koha në kohë”, tha Agnew.
Ngadalësimi është shkaktuar kryesisht nga efekti i baticave, të cilat shkaktohen nga tërheqja e Hënës.
Kjo nuk kishte rëndësi derisa orët atomike u miratuan si standardi zyrtar i kohës më shumë se 55 vjet më parë. Ato nuk u ngadalësuan.
Kjo krijoi dy versione të kohës – astronomike dhe atomike – dhe ato nuk përputheshin. Koha astronomike binte pas kohës atomike me 2,5 milisekonda çdo ditë.
“Kjo tregonte se ora atomike do të thoshte se është mesnatë dhe në Tokë ishte mesnatë një pjesë e sekondës më vonë”, tha Agnew.
Ato fraksione ditore të sekondave shtohen në sekonda të plota çdo disa vjet. Duke filluar nga viti 1972, kohëmatësit ndërkombëtarë vendosën të shtojnë një “sekondë të kohës” në qershor ose dhjetor për kohën astronomike për të kapur kohën atomike, të quajtur Koha e Koordinuar Universale ose UTC.
Në vend që ora 11:59 dhe 59 sekonda të kthehej në mesnatë, do të kishte një sekondë tjetër në orën 11:59 dhe 60 sekonda. Një sekondë e kërcimit negativ do të shkonte nga 11:59 dhe 58 sekonda direkt në mesnatë, duke anashkaluar 11:59:59.
Midis 1972 dhe 2016, 27 sekonda të veçanta të kohës u shtuan ndërsa Toka u ngadalësua. Por shkalla e ngadalësimit po zvogëlohej. /KultPlus.com
Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” përkujtoi sot intelektualin, financierin, ish-ministrin e shtetit shqiptar, Shuk Gurakuqi (28 mars 1888 – 13 prill 1966).
Shuk Gurakuqi lindi në Shkodër dhe studioi në Kolegjin Saverian të Jezuitëve në vendlindje. Ka punuar fillimisht si arkëtar në Doganën e Shkodrës, si administrator i disa firmave private ne Shkodër dhe gjatë pushtimit austro-hungarez, si shef i Seksionit te Financave në Bashkinë Shkodër.
Gjatë viteve 1920-24, zgjidhet dy herë si deputet i qarkut Shkodër e njëkohësisht, drejton organin e shtypit “Ora e Maleve” bashkë me Patër Anton Harapin dhe Dom Lazër Shantonë. Ndonëse nuk merr pjesë në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924, ai ishte një mbështetës i grupit antizogist dhe për këtë arsye mbetet në ekzil gjatë qeverisjes së Mbretit Zog.
Kthehet në Shqipëri në vitin 1938 dhe drejton firmën tregtare “Vllazën Prennushi”. Në qeverinë e Mustafa Krujës, Shuk Gurakuqi mbajti për dy vjet postin e ministrit të Financave. Me ardhjen në pushtet të komunistëve, Gurakuqi arrestohet dhe dënohet me burgim të përjetshëm nga Gjyqi Special.
Në vitin 1949 dënimi iu ul në 20 vjet. Vuajti gjithsej 17 vjet burg, ku pjesën më të madhe e kaloi në burgun famëkeq të Burrelit. Periudhën pas burgut e kaloi në varfëri dhe lexime shkencore. Ndërroi jetë më 13 prill 1966 në Shkodër. / atsh / KultPlus.com
Kishte tentuar edhe herë të tjera, por fatkobi i kishte buzëqeshur atë ditë fundmarsi për t’i dhënë fund jetës. Më 28 mars 1941 , pasi i shkroi një letër lamtumire të shoqit, Virginia Woolf mbushi xhepat e saj me gurë dhe rrëshqiti në lumin Ouse, në Rodmell, një fshat i vogël në Sussex, ku çifti u strehua në momentet më të vështira.
Më poshtë letra prekëse që kjo shkrimtare e jashtëzakonshme i lë Leonardit dhe disa nga mendimet e saj më domethënëse.
Shumë i shtrenjtë,
Ndihem e sigurt se do të çmendem sërish. Ndjej se nuk mund të kalojmë një tjetër nga ato kohë të tmerrshme. Dhe këtë herë nuk do të mund të shërohem. Filloj të dëgjoj zëra, nuk mund të përqendrohem. Kështu që unë po vendos të bëj atë që më mendoj se është më mirë e mundshme. Ti më ke dhënë lumturinë më të madhe që jeta ka patur bujarinë të më japë. Ju keni qenë në çdo kuptim për mua gjithçka që mund të jetë një person i shtrenjtë. Nuk mendoj se dy njerëz mund të ishin më të lumtur derisa të ndodhte kjo e keqe e tmerrshme. Nuk mund të luftoj më. E di që po të shkatërroj jetën, se pa mua mund të punoje. Dhe ju do, e di. E shihni, as që mund të shprehem mirë. Nuk di të lexoj. Ajo që dua t’ju them është se ju kam borxh gjithë lumturinë që kam pasur në jetën time. Ke pasur durim të pafund me mua, ke qenë tepër i mirë. Unë dua t’ju them se – të gjithë e dinë këtë. Nëse dikush mund të më shpëtonte, ishe ti. Gjithçka më ka ikur, përveç sigurisë së mirësisë sate. Nuk mund të vazhdoj më të të shkatërroj jetën.
Nuk mendoj se dy njerëz mund të ishin më të lumtur se ne.
V.
(Në foto: Virginia Stephen dhe Leonard Woolf në një foto të vitit 1912, dhe faksimile e letrës e lamtumirës që Virginia i lë bashkëshortit)
Kori i Filharmonisë së Kosovës ka përmbyllur prezantimin në Itali me koncertin e organizuar në Sallën Akademike “Santa Cecilia” në Romë.
Nën drejtimin e Rafet Rudit, koncerti është hapur me “Sancta Maria” nga Giorgio Lapazaya dhe “Psalt” nga Jan Kukuzeli, dy vepra që paraqesin një vlerë të jashtëzakonshme të thesarit historik të muzikës shqiptare.
Në fillim të pranishmëve mirëseardhje iu uroj drejtori i Konservatorit ‘Santa Cecilia’ Franco Antonio Mirenzi dhe Ambasadorja e Kosovës në Itali, Lendita Haxhitasim, njoftojnë nga Filharmonia e Kosovës.
Tutje u interpretuan veprat “Stars” e Eriks Esenvalds, “OEIA” nga Mendi Mengjiqi, “Biegga Luohte” nga Jan Sandström me solistë Etrit Nura (tenor) e Harris Bajraktari (bas) dhe “Janinës ç’i panë sytë'” me solistë Kaltrina Miftarin (soprano) e Luan Durmishin (tenor).
“Lamento della Ninfa (Amor)” i Claudio Monteverdit, u duartrokit gjatë nga publiku roman në interpretim të sopranos Kaltrina Miftari – soprano e shoqëruar nga Shaban Behramaj – bas, Arlind Gjyshinca – bariton dhe Rizah Jahaj – tenor me pjesëmarrjen e organistit italian Daniel Sanmartín-Nieto.
Në bllokun e fundit u interpretuan “The Joy in Loving” nga Aulon Naçi, “Nyon, nyon” nga Jake Runestad dhe “Pakëz në ëndërr, pakëz në zhgëndërr” nga Baki Jashari me narrator Shaban Behramajn.
Koncerti arriti në kulmin e tij me “Concerto Fantasy” për violinë dhe kor nga Rafet Rudi, në interpretim të Korit dhe violinistes virtuoze Sihana Badivuku. / KultPlus.com
Aktorja e njohur Eva Pëllumbi, ka lindur më 28 mars të vitit 1953, dhe ka vdekur në moshën 66-vjeçare më 25 dhjetor të vitit 2019.
Ajo ka nisur aktivitetin e saj në skenë në moshë shumë të hershme në Pallatin e Pionierve dhe më pas ka vazhduar studimet për kanto në Liceun Artistik dhe Akademinë e Arteve.
Pëllumbi është e njohur për rolet e saj në filmat: “Vajzat me kordele të kuqe”, “Kapedani” dhe “Ëndërr për një karrige”.
Përveç filmave, aktorja Pëllumbi njihet edhe për rolet e saj të shumta në Teatrin e Kukullave. / KultPlus.com
Shkrimtari nobelist Mario Vargas Llosa në mbrotje të intervenimit humanitar të NATO-s në Kosovë shkruan: “Disa burra të matur që na paskan fort nderim për të drejtën ndërkombëtare, për të cilën ndërhyrja aleate në Jugosllavi na qenka një monstruozitet juridik sepse, sipas tyre, meqë Kosova qenka pjesë integrale e atij vendi dhe problemet e kosovarëve çështje e politikës së brendshme, bashkësia ndërkobëtare duke na sulmuar një komb sovran, ka vënë në pikëpyetje gjithë rendin juridik ndërkombëtar. Sipas këtij kriteri i bie që në emër të një sovraniteti abstrakt, Millosheviçit i duhet lënë dorë e lirë që me zjarr e hekur dhe shpërngulje të dhunshme ta pastrojë Kosovën prej dy milion kosovarëve meqë i prishin planet: gjë që, meqë ra fjala, kish nisur ta bënte para se të fillonin sulmet e NATO-s, me të njëjtin zell e bindje që Hitleri spastroi Europën nga Hebrenjtë.”
Një Luftë e Vonuar – *Shkrim i publikuar në vitin 1999
NATO-ja nuk lipset qortuar për ndërhyrjen në Jugosllavi, por për faktin që këtë ndërhyrje duhej ta kish kryer këtu e dhjetë vjet të shkuara, si dhe për gabimin e bërë duke shpallur se përjashtonte çdo ndërhyrje tokësore. Të gjita këto i ndezën dritën e gjelbër diktaturës së Beogradit për të vënë në jetë planin për spastrimin etnik në Kosovë, një prej krimeve më të lemerishme kundër njerëzimit që janë kryer përgjatë këtij shekulli, i krahasueshëm për nga natyra, edhe pse jo nga numri, me Holokaustin e hebrenjve të realizuar nga Hitleri, ose me deportimin e popujve prej Stalinit, i cili ishte i vendosur në synimin e vet për të rusifikuar Bashkimin Sovjetik. Siç ka shkruar Alain Finkielkrahut, lufta në Kosovë ka nisur më 1989.
Ka nisur bash atëherë kur Sllobodan Millosheviçi, pasi u lëshua turravrap në fushatën frenetike të ekzaltimit nacionalist serb, gjë që i hapi rrugën e i dha mundësinë të shtjerë në dorë pushtet absolut (gjë që në të njëjtën kohë do të përshpejtonte shpërbërjen e Federatës Jugosllave) i hoqi statusin e autonomisë Kosovës, mbylli shkollat në gjuhën shqipe, i privoi shqiptarët nga çfarëdolloj e drejte e përfaqësimit publik dhe, ndonëse ata përbënin nëntëdhjetë përqind të popullsisë, i shndërroi në qytetarë të dorës së dytë, kundrejt mbetjes prej dhjetë përqind (pakicës serbe). Në qoftë se vendet perëndimore do të kishin mbështetur që asokohe në Jugosllavi demokratët, të cilët vazhdonin t’i Bënin ballë makinës shtypëse të aparatçikut- i cili me synimin si e si të ruante e të konsolidonte pushtetin e kish këmbyer petkun e ideologjisë marksiste me atë të nacionalizmit dhe provokonte pa reshtur sllovenët, kroatët, boshnjakët e kosovarët me kërcënimin e një hegjemonie serbe mbi Federatën si dhe duke krijuar një klimë përçarjesh e ksenofobie për të frenuar me çdo kusht demokratizimin e Jugosllavisë, gjë që, pa një pa dy, do t’i jepte fund karrierës së tij politike- Europa do t’i kishte kyrsuer atijj vendi dyqind mijë të vrarët e Bosnjës dhe një oqean brengash e vuajtjesh që ka përbytur Ballkanin, doemos edhe vetë serbët. Problemi nuk është thjesht Kosova, ashtu si edhe më parë nuk kishin qenë kulturat tjera që përbënin Federatën Jugosllave (Sllovenia, Bosnja e Kroacia) tashmë republika të pavarura. Problemi ka qenë dhe është, edhe sot e gjithë ditën, diktatura e Millosheviçit, burimi parësor i konflikteve etnike dhe i shpërthimit histerik të ndjenjave nacionaliste, njeriu që i ka vënë zjarrin mbarë Ballkanit. Në qoftë se në Beograd do të kishim një qeveri demokratike, ndarja do të kishte qenë aq paqësore sa edhe divorci midis Sllovakisë dhe Republikës Çeke, divorc që nuk pati qoftë edhe një të shtënë të vetme. Por ajo që ka më fort gjasë është se me një regjim demokratik Federata Jugosllave nuk do të shpërthente dhe ngrehina e saj do të Kish mbijetuar e mbështetur në një sistem të brendshëm fleksibël, të bashkëjetesës ndërmjet kulturave, religjioneve e traditave të ndryshme, sipas modelit zvicerran apo atij belg. Që do të kishte qenë zgjidhja e atyre udhëheqësve europianë, të cilët në mënyrë krejt të papërgjegjshme, si e si për të zotëruar zona të influencës politike e ekonomike, inkurajuan shpërbërjen e Jugosllavisë dhe arritën deri në aë pikë sa të mbështesnin ekonomikisht dhe të armatosnin lëvizjet nacionaliste lokale. Ishte pikërisht kjo miopi që i dha dorë regjimit të Millosheviçit i cili i shndërruar ashmë në simbol të nacionalizmit serb si dhe i mbështetur nga një fushatë e fuqishme e propagandistike që e paraqiste si viktimë të të tjerëve në sytë e opinionit publik, ia doli ta shpinte deri në fund spastrimin politik brenda vendit duke eliminuar çdo opozitë serioze dhe frymë kritike, madje kohë përpara se të fillonte nga Kosova. Është jashtë çdo dyshimi që bombardimet e NATO-s në kurriz të popullit jugosllav e favorizojnë jashtëzakonisht Millosheviçin, të cilit, kurrkush s’ka kurajon t’i kundërvihet, përndryshe damkoset si tradhëtar i atdheut. Por nisur nga ky realitet nuk mendoj se duhet ngutur për të nxjerrë ato farë argumentashm, që na i tundin sot para syve disa shpirtra të qashtër, kundër ndërhyrjes së NATO-s. Përkundrazi, përfundimi ku lipset të arrijmë të gjithë është se arsyeja e kësaj ndërhyrjeje, po qe se ajo dëshiron t’i japë fund njëherë e mirë gjithë spastrimeve etnike dhe krimevekolektive në Ballkan, duhet të jetë rrëzimi i regjimit autoritar të Millosheviçit dhe në vend të tij, krijimi në Beograd i një qeverie të lirisë e legalitetit.
Kësaj teze i kundërvihen disa zotërinj që Daniel Cohn Bendit, në një nga artikujt më të mirë që kam lexuar deri më sot për Kosovën, i quan “sovranitarët”. Cilët janë këta zotërinj? Disa burra të matur që na paskan fort nderim për të drejtën ndërkombëtare, për të cilën ndërhyrja aleate në Jugosllavi na qenkërka një monstruozitet juridik sepse, sipas tyre, meqë Kosova qenka pjesë integrale e atij vendi dhe problemet e kosovarëve çështje e politikës së brendshme, bashkësia ndërkobëtare duke na sulmuar një komb sovran, ka vënë në pikëpyetje gjithë rendin juridik ndërkombëtar. Sipas këtij kriteri i bie që në emër të një sovraniteti abstrakt, Millosheviçit i duhet lënë dorë e lirë që me zjarr e hekur dhe shpërngulje të dhunshme ta pastrojë Kosovën prej dy milion kosoarëve meqë i prishin planet: gjë që, meqë ra fjala, kish nisur ta bënte para se të fillonin sulmet e NATO-s, me të njëjtin zell e bindje që Hitleri spastroi Europën nga Hebrenjtë. Sovraniteti ka caqet e veta. Në qoftë se një qeveri merr nëpërkëmbë të drejtat më themelore të njeriut, si dhe kryen krime kundër njerëzimit përmes vrasjeve kolektive e spastrimit etnik, ashtu siç vepron Millosheviçi, atëherë vendet demokratike janë të detyruar të veprojnë për t’i ndaluar me çdo kusht këto soj krimesh. S’ka pikë dyshimi që çdo veprim i armatosur mbart pasoja të tmerrshme sepse e pësojnë edhe të pafajshmit. Por pacifizmi i pavend shpie ujë në mullirin e tiranëve dhe fanatikëve që i ndjekin, të cilët s’kanë asnjë skrupull moral që t’i ndalojë dhe, a posteriori, nuk vlen gjëkafshë tjetër veçse të vonojë aksionet ushtarake, që kësisoj shkaktojnë dëme të mëdha e të rënda sesa ato që do të donin t’i shmangnin me mosveprimin.
Në qoftë se Perëndimi demokratik do ta kishte bombarduar Hitlerin atëherë kur Çurçilli e kërkonte me ngulm, prej Luftës së Dytë Botërore nuk do të kishim pasur njëzet milionë të vrarë, por shumë herë më pak dhe Holokausti nuk do të kishte ndodhur. Në qoftë se gjatë Luftës së Gjirit Presidenti Bush nuk do të kish shpënë gjer në fund misionin e vet, duke e rrëzuar nga froni Sadam Hyseinin duke hapur rrugën Irakut drejt emancipimit politik, ndoshta edhe atje do të kishte ndodhur ajo që ndodhi më pas në Panama, pas rënies së tiranisë së Noriegës: vendosja e një regjimi që nuk iu kanoset fqinjëve, që qeveris në bazë të ligjit dhe respekton liritë e qytetarëve të vet. Natyrisht, këtu nuk bëhet fjalë që demokracitë e zhvilluara të ndërmarrin sistematikisht aksione ushtarake kundër gjithë atyre regjimeve autoritare që gjenden anembanë rruzullit tokësor. Kjo do të ishte një utopi dhe, për më tepër, askush nuk mund të na sigurojë që një demokraci e dalë nga gryka e pushkës hedh rrënjë ngaherë e jep frytet e veta (edhe pse në disa raste tejet të rëndësishme, si në atë të Gjermanisë e të Japonisë, ka ndodhur pikërisht kështu). Por të paktën, të kërkohet një rend botëror, në të cilin të mëtohet prej të gjithë regjimeve një minimum të drejtash njerëzore, si dhe sanksione të ashpra nga ana e kombeve demokratike kundër të gjithë atyre që i shkelmojnë haptazi këto të drejta, përmes persekutimeve religjioze, raciale apo etnike, si dhe vrasjeve e shpërnguljeve të pakicave kombëtare. Sanksionet mund të jenë si ekonomike, ashtu edhe politike (në Afrikën e Jugut e në Haiti kanë rezultuar me sukses), por në raste të veçanta edhe ushtarake, si në Kosovë, kur lind nevoja t’i ndalet dora shfarosjes së një populli mbarë për shkak të delirit nacionalist të një tranit. Në këtë pikë s’ka se si të na bëhet më e qartë se fjala “shfarosje” i rri për bukuri pas shtatit operacionit që ka ndërmarrë Millosheviçi në Kosovë, operacion që ai e kishte nisur teksa në Rambuje zhvilloheshin negociatat, duke i shkuar kështu ndesh zotimit të marrë në tetor të vitit të shkuar, ndërkohë që në Kosovë ishin futur dyzet mijë trupa ushtarake dhe prej provincës tashme të izoluar ishin përzënë të gjithë përfaqësuesit e shtypit botëror. Dëshmitë e mbledhura mes refugjatëve kosovarë në Maqedoni e Shqipëri, flasin për një plan të hartuar me gjak të ftohtë dhe të zbatuar me një përpikmëri shkencore. Në fshatrat e pushtuar të rinjtë janë ndarë nga fëmijët, të moshuarit e gratë e më pas janë ekzekutuar, ndonjëherë duke i shtërnguar t’i hapnin varret me duart e tyre. Të mbijetuarve iu është lënë një kohë e shkurtër në dispozicion për t’ia mbathur jashtë kufijve, pasi i kanë privuar më parë nga çfarëdolloj dokumenti vetjak. Regjistrat publikë janë shqyer e djegur ashtu si edhe çdo dokument tjetër i çfarëdoshëm që vërtetonte pronësinë e kosovarëv mbi shtëpi apo toka, madje deri në atë shkallë sa të venë në pikëpyetje jetesën dhe ekzistencën e tyre në ato troje. Faza e fundit e operacionit -kur sipas Komisarit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, mëse gjysmë milion kosovarë janë përzënë jashtë kufijve dhe afro dyqind e pesëdhjetë mijë ndodhen të fshehur në brendësi të Kosovës- konsistonte në mbylljen e kufijve, në mënyrë që kosovarët e mbetur në vend të përdoren si mburoja njerëzore kundër bombardimeve dhe një ndërhyrjeje të mundshme tokësore nga ana e trupave aleate.
Gjithsesi, tashmë është mëse e qart që objektivi i Millosheviçit ka qenë e mbetet spastrimi etnik, shndërrimi i Kosovës në një provincë njëqind për qind serbe dhe ortodokse, ku të mos mbesë këmbë myslimani a shqiptari. Mos vallë ka ndonjë farë lidhjeje ndërmjet vonesës me të cilën bashkësia ndërkombëtare ka vepruar kundër Millosheviçit dhe faktit që viktimat e tij janë myslimanë? Kam frikë se po, ashtu siç ndodhi edhe në kohën e Hitlerit, me ngurrimin e aleatëve për t’i shpallur luftë Gjermanisë dhe faktit që viktimat e Holokaustit u bënë hebrenjtë. Jam mëse i bindur se sikur të kishte qenë e besimit të krishterë bashkësia njerëzore që ka hequr në kurriz mundimet e mujshitë që u shtrënguan të përballojnë bosnjakët dhe që po i vuajnë edhe sot e kësaj dite kosovarët, reagimi i opinionit publik e i qeverive perëndimore do të kish qenë më ishpejtë, dnërsa në shoqëritë perëndimore nuk do të ishin shfaqur ato segmente të angazhuara në përpjekje për t’i detyruar qeveritë e vendeve të tyra të mos rrinë duarkryq e të bëjnë sehir krimet. Kjo është diçka për të cilën heshtet ose që përshpëritet vesh më vesh në qarqe të caktuara e të besuara: Mos vallë jemi duke krijuar një Moloch mes nesh? Mos vallë duam të krijojmënjë regjim fondamentalist islamik në zemër të Europës, aleatë të Kadafit Sadam Hyseinit dhe të ajatollahëve të Iranit? Mos vallë në një farë mënyrë edhe sot e kësaj dit serbët janë duke luftuar, ashtu siç luftoi edhe princi Llazar më28 qershor 389 në kosovë kundër GJysmëhënës barbare e fanatike, armike e përjetshme e Europës së krishterë e të civilizuar? Edhe pse na duket se të gjitha këto hamendje nuk kanë gjasë të jenë të përnjëmendta, nuk mund të thuhet se mungojnë ata demokratë të ndjeshëm ndaj këtyre “argumenteve” dhe bash për këtë, sondazhet e kryera na kallëzojnë se segmentet që i kundërvihen ndërhyrjes ushtarake në, synimi i së cilës është të shpëtojë popullsinë kosovare nga asgjësimi, i kalojnë përqindjet e elektorale që kanë kapur rëndom partitë komuniste e neofashiste, të vëllazëruara sot, ashtu si në kohën e paktit Molotov-Ribentrop, në të ashtuquajturën fushatë pacifiste kundër NATO-s.
Nga libri Lufta kundër luftës (opinioni intelektual rreth luftës në Kosovë), fq. 15-20, Shtëpia Botuese Ora, Tiranë, 2001. / KultPlus.com
Kryeministri Albin Kurti ka kujtuar sot përvjetorin e masakrës ndaj familjeve Bogujevci, Duriqi e Llugaliu në Podujevë ku u qëlluan mbi 21 civilë, në mesin e tyre, 7 gra e 12 fëmijë, në mesin e tyre edhe një foshnje 18 muajshe.
Kryeministri është shprehur se ditët sikurse kjo e sotmja, na përkujtojnë se sa i lartë ishte çmimi i lirisë. Se sa e çmuar është jeta në liri.
Gjithashtu Kurti ka njoftuar se i është bërë thirrje Prokurorisë së Shtetit që të bëjë më shumë në mënyrë që vrasësit, ekzekutorët dhe urdhërdhënësin e kësaj ekspedite kriminale gjenocidale të përballen me drejtësinë. Që të ketë drejtësi për këto familje.
Ky është postimi i plotë i Kryeministrit Kurti:
Më 28 mars 1999, një ndër njësitet më mizore të Serbisë, “Shkorpionët”, qëlluan mbi 21 civilë shqiptarë në Podujevë. Së pari vranë të moshuarit Hamdi Duriqi dhe Selman Gashi. Pastaj i nxorën nga shtëpia ku po qëndronin, 7 gratë dhe 12 fëmijët e familjeve Bogujevci, Duriqi dhe Llugaliu. Pasi i rreshtuan para murit, hapën zjarr me armët AK47. Dy breshëri plumbash që zgjaten një minutë i vranë shtatë gra dhe shtatë fëmijë, përfshirë një foshnjë 18 muajshe.
32 nga plumbat qëlluan mbi trupat e pesë fëmijëve të familjes Bogujevci. Saranda, 13 vjeçare, Fatosi 12 vjeçar, Jehona 11 vjeçare, Liria 8 vjeçare dhe Genci 6 vjeҫ, u mbijetuan 32 plagëve.
Sikurse 25 vite më parë, familjet Bogujevci, Duriqi dhe Llugaliu ishin bashkë edhe sot. Me ta ishim edhe ne. Për ta ndarë dhimbjen dhe krenarinë, që e kemi të përbashkët.
Ditët sikurse kjo e sotmja, na përkujtojnë se sa i lartë ishte çmimi i lirisë. Se sa e ҫmuar është jeta në liri.
Bashkë me Zëvendëskryeministrin Besnik Bislimi, Ministrin Ejup Maqedonci, Ministren Arbërie Nagavci, Ministrin Hajrulla Çeku, Kryetarin e Komunës së Podujevës, Shpejtim Bulliqi, si dhe zëvendësministra, e deputetë të Kuvendit Republikës së Kosovës, vendosëm lule të bardha për viktimat civile të pambrojtura dhe të pafajshme të vrara më 28 mars 1999.
I bëmë thirrje Prokurorisë së Shtetit që të bëjë më shumë në mënyrë që vrasësit, ekzekutorët dhe urdhërdhënësin e kësaj ekspedite kriminale gjenocidale të përballen me drejtësinë. Që të ketë drejtësi për këto familje.
Gjaku i tyre nuk humb kurrë. I përjetshëm qoftë kujtimi për ta! / KultPlus.com
Është e ulur në ulësen e nënkryetares së Kuvendit të Kosovës, ka vetëm 36 vjet, me 7 vjet e ka përjetuar ndjenjën e të qenit nga vendet e treta, duke u strehuar si azilante në Suedi, me 13 vjet, trupin e saj e shpuan 16 plumba, me sy pa vdekjen familjarëve, po me 13 vjet e përjetoi statusin e refugjates në Angli, ka gjashtë operacione, krahun e majtë nuk e ka plotësisht funksional, deri sa mbërthen kopsat e një këmishe apo të një fustani i merr më shumë kohë se sa grave të tjera, i rekomandohet edhe një operacion i radhës, dhe përderisa udhëheqë seancat e Kuvendit të Kosovës, fshehtas merr një jastëk me vete, që të pushojë dorën, sepse nëse nuk e praktikon një metodë të tillë, trupi i saj nuk e përballon një lodhje nga dhimbja që ia shkakton krahu, dhimbje që ia kujton luftën, serbet, vdekjet e më të dashurve dhe sfidat që ia sollën po ata serb, që i gjuajtën me mitralozë në shtëpinë ku ishte rritur Saranda Bogujevci, shtëpi që e kishte si një idil të fëmijërisë, e që tenton ta ruaj me atë dashuri, sikurse para luftës.
Ardianë Pajaziti
Përderisa më pret në takim, sytë e saj janë plot buzëqeshje, qëndrimi i saj është plot forcë, dhe mënyra se si ulet tregon shumë për këtë grua, një mënyrë e uljes sikurse forcon kontaktin me tokën, me rrënjët, tokë në të cilin prehet nëna, dy vëllezërit e saj, gjyshja e familjarë të tjerë, por që nëpërmjet këtij kontakti, ajo sikur lëvizë edhe njëherë prej karriges, për të treguar se sa e gatshme është që të punojë për këtë vend.
Më lutë që ta kursejë me pyetjet, është kohë e fundvitit, dhe sipas saj nuk dëshiron që të ngarkohet edhe më shumë. I premtova që do të jem e kujdesshme, por më pas e kuptova se nuk më duheshin edhe aq shumë pyetjet. Saranda nuk po ndalej, sikur kishte pas nevojë që këtë rrëfim me shumë dhimbje, ta tregojë edhe një herë, edhe dhjetë herë, edhe 1000 herë, edhe… Është rrëfim që edhe nëse nuk e flet, e ka brenda saj, brenda takimeve me miq, brenda takimeve të punës, brenda ëndrrave.
Fëmijërinë e vlerëson si pjesën më të bukur të jetës së saj, periudhë që kur flet, i shkëlqejnë edhe sytë. Kur flet për atë periudhë, sikurse ngjallet shpirti fëmijëror brenda saj, dhe energjia e saj është dukshëm më e theksuar.
“Si fëmijë kam qenë shumë e lumtur. Jam rritë në bashkësi familjare, unë si fëmijë mbaj mend që ka jetuar me ne edhe stërgjyshi, gjyshi, gjyshja, babi, mami, unë me dy vëllezërit e mi, axha me gruan dhe fëmijët e tyre, dhe një axhë tjetër që ishte më i ri. Ishte një familje që na ofronin shumë dashuri, dhe na plotësonin kushtet me aq sa mundin për atë kohë”, tregon Saranda, e cila për të treguar se sa ishin të lidhur si familje, tregon edhe detajin se vetëm për të qenë me një klasë me vajzën e axhës, vajzën e dajës, djalin e hallës, ajo kishte hyrë në shkollë një vit më herët, dhe klasën e parë e kishte nisur me vetëm gjashtë vjet.
Por lumturia e shkollës për këta fëmijë, sikurse për shumë nxënës të asaj periudhe sikur po zbehej. Saranda bashkë me nxënësit e tjerë, qysh në klasën e parë patën fatin që hyrjen në objekt shkollor ta përjetojnë vetëm sa për tu njoftuar me njëri tjetrin, por më pas, ata u detyruan të vazhdojnë shkollimin në një kopsht të fëmijëve, që Saranda edhe sot e quan foshnjore, për shkak se serbet në atë kohë nxorën nga objektet shkollore të gjithë fëmijët shqiptarë.
Saranda Bogujevci dhe një pjesë e familjes Bogujevci, foto nga fëmijëria
Si fëmijë shkuam të jetonim në Suedi, ishim pa fat, nuk na dhanë leje qëndrimin
E vogël fare, menjëherë pas gjysmëvjetorit të parë, babai i saj i nxjerrë nga puna, në atë kohë inxhinier në Obiliq, kishte marrë vendim që bashkë me familjen të migronin në Suedi.
Saranda Bogujevci, si e vogël nuk e kishte të qartë se pse po i bënin ato lëvizje, veç mban mend se atje qëndruan një vit e gjysmë, dhe përgjatë kësaj kohe kishte shkuar edhe në shkollë.
“Nuk e kam kuptuar pse jemi në Suedi, nuk e kam kuptuar as pse u kthyem prapë në Kosovë. Isha e vogël dhe nuk i kuptoja këto lëvizje”, rrëfen Saranda për KultPlus, por se ajo dhe familja e saj janë trajtuar si një familje nga vendet e treta, e ka të freskët edhe sot.
“Shkonim në shkollë, por në fakt nuk ishte shkollë e rregullt. Na mësonin në kampin e azilantëve, dhe më kujtohet se si na patën dërguar njëherë në një shkollë të rregullt, na dërguan që të shohim se si funksionon një shkollë e rregullt”, kujton Saranda atë periudhë, ku krejt familja ishte e izoluar brenda një kampi të azilantëve, prindërit pa të drejtë pune, dhe pas një viti e gjysmë, kujton Saranda që i kthyen sërish në Kosovë, duke mos ia dhënë lejen e qëndrimit.
“Fatkeqësisht ishim të pa fat” fshan Saranda, e cila me këtë fshamë, sikur e thotë me zë, se gjithçka do të ishte ndryshe, nëse shteti suedez do ti lejonte qëndrimin.
Saranda më pas tregon se si janë kthyer sërish në Podujevë, se si ka vazhduar shkollën po në të njëjtën klasë, dhe për përpjekjet e familjes që ta bënin sa më të lehtë situatën e vështirë që po krijohej në Kosovë, përpjekje që e vlerëson edhe sot kjo grua, që përgjatë karrierës politike ka udhëheqë me Drejtorinë e Kulturës në Komunën e Prishtinës, për një mandat ka qenë deputete, dhe tash ka pozitën e nënkryetares së Kuvendit të Kosovës.
Dhe përderisa biseda shkonte e ofrohej në datën 28 mars të vitit 1989, datë që edhe ka ndryshuar gjithçka brenda kësaj familje, Saranda sikur e ndjen se po vjen një moment më i vështirë për të mbledhë forcat për këtë pjesë të rrëfimit. Përvjelë mëngët e këmishës, një këmishë ngjyrë hiri, e ku zbulohen shenjat e plagëve të luftës, që i ka mjaftë të dukshme në dorën e majtë.
Ishte vetëm 13 vjeçe, dhe në shtëpinë e Bogujevcëve nuk ishte vetëm familja e saj, por edhe familje të tjera që kishin ardhë për tu strehuar, me idenë se janë më të sigurte brenda qytetit.
Bombardimet kishin filluar më datën 24 mars, dhe pas asaj date edhe lëvizjet e policëve dhe ushtarëve serb ishin më të shpeshta dhe më agresive.
“Pas fillimit të bombardimeve, situata kishte fillu me ndryshu, ishte shumë më e tensionuar. Edhe pse, në ishim shumë të entuziazmuar që kishin filluar bombardimet”, kujton Saranda.
Përpos entuziazmit të fillimit të bombardimeve, Saranda e kujton edhe periudhën e vështirë të asaj kohe, ku kujdesi duhej të ishte shumë më i shtuar.
Kujton kohën se si kanë fjete me tesha, në tokë, ku nuk ka pas drita, ku nuk kanë guxuar të lëshonin ujin, dhe se kur ka pas rrymë, me një shpejtësi të madhe kanë përgatitë ushqim për krejt ata anëtarë, për të vazhduar drejt një të nesërme enigmë.
Ndalesa e një autoblinde para dyerve të shtëpisë së familjes Bogujevci, ku ishte strehuar edhe familja Duriqi, por edhe të tjerë, kishte vënë në alarm gratë dhe fëmijët, dhe nga shtëpia që ishte buzë rrugës, ishin tërheqë në shtëpinë që gjendej në fund të oborrit të kësaj familje. Saranda thotë se lëvizjet e serbeve i shihnin edhe në shtëpitë e fqinjëve, pasi që oborret nuk kishin mure, dhe se mund të shihnin se si policët nxirrnin familjet shqiptare nga shtëpitë e tyre.
E plagosur me gjashtëmbëdhjetë plumba
Jam shtirë si e vdekur, po trupat që kam pas përpara, i kam pa krejt, bashkë me Gencin, djalin e axhës
“Ushtria hyri në shtëpi, na gjetën në shtëpinë e fundit. Ata nuk patën hy prej derës kryesore, po prej oborreve të kojshive. Po nëpër oborre na kanë nxjerrë në rrugë, dhe prej aty na kanë dërgu në drejtim të stacionit të policisë. Na kanë lëvizë ashtu si turmë, përderisa lëviznim, herë e kam pas afër mamin, e herë gjyshen, dhe ashtu duke na lëvizë prapë na kanë kthy në shtëpi, aty ka ndodhë”, tregon Saranda, e cila për një moment heshtë.
Me 16 plumba në trup, dhe me vetëm 13 vjet, Saranda Bogujevci pa gjithçka nga afër. Gjyshen dhe njërin nga vëllezërit e kishte parë se janë të vrarë, e mamin dhe vëllain tjetër i kishte pas prapa, dhe nuk e kishte kuptuar menjëherë se çfarë kishte ndodhë me ta. Bashkë me djalin e axhës, Gencin, që në atë kohë ishte vetëm gjashtë vjeç, kishin parë gjithçka.
“Jam shtirë si e vdekur, po trupat që kam pas përpara, i kam pa krejt, bashkë me Gencin, djalin e axhës. E kemi pa gjyshen, e kam pa vëllain e vogël, vajzën e axhës, renë e hallës së babit, djalin e madh të Enver Duriqit, kurse mami dhe vëllai i madh kanë qenë prapa meje, për ata nuk e kam ditë nëse kanë vdekë, apo kanë shpëtu. Pasi ka përfundu lufta e kam mësu që edhe mami edhe vëllai i madh nuk kanë shpëtu” tregon Saranda Bogujevci, e cila përderisa kujton këto pamje, shtrëngon duart me njëra tjetrën dhe vazhdon rrëfimin se tek në korrik të vitit 1999, kanë arrite me e gjete varrin se ku ishte varrosur nëna dhe vëllai i madh. Në mbrëmjen e 28 marsit, në shtëpinë e familjes Bogujevci u vranë 16 persona, prej foshnjave e deri në 70 vjeç, po vuajtja fizike dhe shpirtërore për të mbijetuarit veç sa kishte filluar.
Vetëm vajza e axhës Liria ishte dërguar për shërim në Beograd, kurse të tjerët në Prishtinë. Përgjatë krejt periudhës së bombardimeve, fëmijët e mbijetuar të familjes Bogujevci: Saranda, Fatosi, Jehona dhe Genci po trajtoheshin në spitalin me personel serb, me ndonjë infermiere të paktë shqiptare, e me ndonjë rom, ku këta të fundit shërbenin në sanitari.
Përderisa e kujton qëndrimin në spital të Prishtinës, Saranda rrëfen për një porosi të një infermiereje shqiptare, që më vonë e ka kuptuar mesazhin e saj. Ajo i kishte thënë që mos të fliste asgjë, sepse të gjithë e kuptojnë gjuhën shqipe.
“Ishim të rrezikuar, sepse si personel, para medieve na paraqitnin si fëmijë që kemi pësuar nga bombardimet e NATO-s, është edhe një video ndërkombëtare se si na raportojnë se jemi fëmijë të lënduar nga bombardimet e NATO-s. Por duke refuzuar që të deklarojmë ashtu, por në anën tjetër ishim shumë në rrezik, ne zgjodhëm të thoshim se, ‘kemi dëgjuar një zhurmë, dhe më nuk mbajmë në mend asgjë’”, tregon Saranda.
Fëmijët e mbijetuar të familjes Bogujevci, të gjithë me plagë të rënda, deri në përfundim të luftës kanë qëndruar në spitalin e Prishtinës, në shumicën e kohës me kujdes jo adekuat, e ku sipas Sarandës, ka pas një numër të vogël të personelit që kanë pas kujdes profesional.
Dhe pas përfundimit të luftës, këta fëmijë, jo të kuruar dhe me shumë probleme fizike, kthehen në shtëpinë e tyre në Podujevë, pikërisht në shtëpinë ku ndodhi edhe tmerri i 28 marsit. Saranda kujton se para se të shkojnë në shtëpi, familjarët e tyre nga rrethi i gjerë, kanë shkuar dhe e kanë ambientuar shtëpinë, sikurse që janë kujdes për këta fëmijë, për ti ushqyer e larë.
“Në familjen tonë, shkuan gratë dhe fëmijët, ne që mbijetuam mbetëm me baballarët, dhe në gjendjen që ishim, me shumë plagë, na duhej kujdes intensiv, por që nuk na mungoi, sepse na ndihmoi familja”, thotë Saranda, e cila kujton se si pasojë e plumbave të shumtë, me vite të tëra nuk ka qenë e aftë që të pastrohet, e edhe kur ka filluar, pastrimin mund ta bënte vetëm me një dorë.
“Më është dashtë shumë kohë se si të mësohem që të pastrohem me një dorë, si të mësohem të funksionoj me një dorë. Por me kohë e kam kriju pavarësinë, dhe shumë punë jam mësuar ti kryej vetëm me dorën e djathtë”, vazhdon rrëfimin Saranda, e cila është falënderuese për shtetin anglez, shtet që e strehoi në shtator të vitit 1999.
Nuk mund të mbërthej kopsat dhe nuk mund të pastrohem me dorën e majtë
“Në shtator të vitit 1999 kemi shku në Angli, unë me babin dhe axha me fëmijët. Mua dhe Jehonën, vajzën e axhës, na kanë dërgu drejt në spital, dy muaj nuk kemi dalë hiq nga spitali, sepse gjendja jonë nuk ishte e mirë. Deri më tani i kam gjashtë operacione në pjesën e dorës, ku operacioni i parë ka zgjatë për 13 orë”, vazhdon rrëfimin Saranda, e cila kujton se edhe pse kanë dalë prej spitalit, jeta e tyre ishte bërë imune me personel mjekësor. Kishin filluar shkollimin, po orari i tyre i shkollës ishte i përshtatur edhe me disa orë fizioterapi, e kthim të herëpashershëm të intervenimeve.
“Deri në vitin 2003 ka vazhduar kjo rutinë e intervenimeve, pastaj edhe në vitin 2008 e kam pas një operim, kemi takime me mjekët në baza vjetore, dhe së fundi më është propozuar edhe një operim tjetër, por jam duke e mendu, proces shumë i mundimshëm, dhe nuk di a ti nënshtrohem apo jo”, thotë Saranda, e cila nga të gjithë fëmijët e familjes Bogujevci, ajo e specifikon Lirinë, si më të lënduarën. E plagosur në fyt, për tetë muaj është dashur të ushqehej direkt prej stomakut, por që sipas Sarandës, tashmë e ka kaluar. Kurse ato që vuajnë edhe më tej problemet shëndetësore, janë Saranda me Jehonën, dhe që të dyja nuk i kanë në funksion të plotë duart e majta.
“Ka plot gjëra që nuk mund ti bëj, po nuk e kam kufizuar vetën për këtë shkak, nuk hezitoj as të kërkoj ndihmë”, thotë Saranda, e cila kujton edhe për vonesat që i shkaktojnë kopsat e kamishave dhe fustaneve, por edhe udhëheqja e seancës, e që ka gjetë një metodë, ajo merr me vete një jastëk, që ta çlodhë dorën, përderisa seancat e Kuvendit të Kosovës janë të gjata.
Ekspozita e fëmijëve të familjes Bogujevci në Beograd, ishte i pranishëm edhe kryeministri i atëhershëm Ivica Daciq
Nuk jemi aty ku kemi pas mundësi me qenë, por unë luftoj për fuqizimin e këtij vendi
Dhe fëmijët e familjes Bogujevci, që panë vdekjen me sy, përpos që u përballën në gjykatë me vrasësit, edhe pse të vegjël në moshë, ata, mbi supet e tyre morën edhe një mision tjetër. Masakrën në shtëpinë e familjes Bogujevci vendosën ta prezantojnë edhe nëpërmjet një ekspozite, ekspozitë që fillimisht ishte hapë në Prishtinë, e më pas është prezantuar në Tiranë dhe në Beograd.
Saranda thotë se kjo ide ishte e krejt familjes, po ka rastisë që vetë Saranda të prezantohet në emër të familjes.
Në vitin 2011, fëmijët e familjes Bogujevci këtë ekspozitë e kanë prezantuar në Prishtinë, në vitin 2012 në Tiranë, në vitin 2013 në Beograd, ku ishte i pranishëm edhe kryeministri i atëhershëm Ivica Daciq. “Bogujevci – historia vizuale, homazh për të gjitha familjet dhe viktimat e luftës”, është ekspozitë që i ka katër pjesë: dhomën e ndejës, trungun familjar, spitalin dhe gjykimin.
“Është një tregim për ne, se si kemi jetu si familje, çka ka ndodhë gjatë luftës, përjetimet që i kemi pas në spital, dhe pjesëmarrja jonë nëpër disa gjykime”, thotë Saranda Bogujevci, e cila këtë ekspozitë e ka bërë sa ishte duke jetuar në Angli, dhe kjo ekspozitë kishte bërë që vizitat ti bënte më të shpeshta dhe më të gjata në Kosovë.
“Për shkak të ekspozitës, më shpesh vija në Kosovë, edhe pse, edhe para ekspozitës, bashkë me familjen kemi ardhë çdo verë. Por pas këtyre qëndrimeve më të gjata, pata fillu me mendu, se nëse është e mundshme me u rikthy në Kosovë. Megjithatë u ktheva pa plan, në fund të vitit 2013, i kisha disa projekte që edhe ishin arsye pse isha në Kosovë. Lëviza Vetëvendosje i fitoi zgjedhjet lokale në Prishtinë, dhe në atë kohë, Blerta Zeqiri u pat emru drejtoreshë e Drejtorisë për Kulturë, më pyeti nëse mund ta ndihmoj, dhe pranova me idenë se do të rri prej katër deri në gjashtë muaj, e në fakt, në maj të këtij viti që po hyjmë, më bëhen tetë vjet”, tregon Saranda Bogujevci, e cila prej atëherë është aktive në shoqërinë kosovare, por edhe me një mision më të veçantë, që ta bëj Kosovën ashtu si do të dëshironin të rënët e familjes së saj, por edhe të gjithë të rënët e Kosovës.
“Nuk jemi aty ku kemi pas mundësi me qenë, por unë luftoj për fuqizimin e këtij vendi, për një shëndetësi më të mirë, arsim më të mirë, drejtësi, sepse, ne si popull më së miri e dimë se si është të bëhet e padrejtë”, porositë Saranda.
Sot udhëheqëse e seancave të Kuvendit të Kosovës, e dje viktimë e luftës e me shumë vdekje brenda familjes, për të kujtuar më të dashurit e tyre, ajo shpesh vesh rrobet e mamit të saj, sidomos në raste më solemne.
Kandidate për deputetet në vitin 2017, me vathët e mamit dhe këmishën e saj
“Kam vathët dhe unazën e mamit, që i ka pas në trup po atë ditë kur e kanë vra. Vathët dhe këmishën e mamit, i kam edhe në fotografinë kur jam kandidu për herë të parë si deputete, në vitin 2017, edhe në seancën e fundit e pata një shall të mamit. I përdori gjësendet e mamit, sepse më ka inkuraju shumë. Për të, shkollimi ka qenë me shumë prioritet, sepse e ka ditë se çfarë do me thënë vajzë në shoqërinë tonë, dhe jo rastësisht unë sot e kuptoj dhe mundohem me avoku për çështje të barazisë gjinore, për shkak se unë jam rritë me një familje, ku roli i vajzave dhe grave ka qenë shumë i rëndësishëm”, përfundon Saranda Bogujevci, e cila insiston që krejt kjo cka ka ndodhë me shqiptarët, asesi nuk duhet harruar, por insiston edhe në faktin tjetër se duhet të punohet shumë, për të ardhmen ë të rinjve të këtij vendi.
Gjatë seancës në Kuvendin e Kosovës
Duke e bërë jetën e vetme në Prishtinë, përderisa pjesa tjetër e familjes vazhdon të jetoj në Angli, Saranda Bogujevci vazhdon punën e saj si nënkryetare e Kuvendit të Kosovës, por e njëjta është edhe shumë aktive në shumë organizime kulturore në vend. Historinë e familjes së saj e mban vath në vesh, dhe përpos medieve vendore, përjetimin e saj shumë shpesh e dërgon edhe në mediet më prestigjioze. Saranda Bogujevci vazhdon të jetë zëri i vuajtjeve të popullit shqiptar, por më shumë zëri i të sotmes, ashtu sikurse janë edhe dy duart e saj, e majta me të shkuarën, dhe e djathta me të sotmen. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës Vjosa Osmani ka kujtuar masakrën ndaj familjeve Bogujevci e Duriqi, e cila mes tjerash ka thënë se strategjia e regjimit gjenocidal të Serbisë kundrejt shqiptarëve pa dallim moshe ishte shfarosja dhe spastrimi etnik.
“25-vjet më parë, forcat kriminale vranë në mënyrë mizore 14 anëtarë të familjeve Bogujevci e Duriqi, në mesin e të cilëve 7-fëmijë të moshës 2 deri 15 vjeç dhe 7 gra.
Saranda, Fatosi, Jehona, Liria dhe Genc Bogujevci janë dëshmitarë të aktit makabër, ndaj këto dëshmi janë në funksion të kujtesës dhe të sjelljes se autorëve para drejtësisë.
Liria dhe paqja kanë kuptim vetëm kur drejtësia të vihet në vend!
Qoftë i përhershëm kujtimi për martirët e familjeve Bogujevci dhe Duriqi!”, ka shkruar Osmani. / KultPlus.com
Këngëtarja Dua Lipa, ishte në Paris me të dashurin e saj aktorin 34-vjeçar Callum Turner këtë javë.
Teksa po dilte nga makina, në një moment një fanse iu afrua me nxitim teksa mbante telefonin duke dashur të bënte foto me të.
Megjithatë përpjekjet e saj dështuan kur roja i sigurisë e shtyu fansen duke i rrëzuar telefonin nga dora.
Momenti është filmuar dhe është publikuar ku shumica e fansave i kanë dhënë të drejtë “bodyguard-it” të Duas në këtë rast, por disa të tjerë e kanë cilësuar të tepërt veprimin e tij. / KultPlus.com
Numri i turistëve të huaj që vizitojnë Kosovën është duke u rritur dita ditës. Por, infrastruktura rrugore vazhdon të mbetet problem ndër vite. E, bazuar në të dhënat nga Oda e Hotelerisë dhe Turizmit, bëhet e ditur se Kosovën më së shumti e vizitojnë turistët nga Azia, Kina por edhe nga shtetet e rajonit e ku prin Shqipëria. Ndërkaq, Kompleksi Memorial “Adem Jashari” në Prekaz vazhdon të mbetet destinacioni kryesor i vizitorëve, ku brenda vitit e vizitojnë mbi një milion vizitorë.
Rugova, me turizmin malor ofron një eksperiencë të jashtëzakonshme për aventurierët dhe të interesuarit për natyrën. Kështu shprehet Flamur Rexhbogaj, kryetar i Bashkësisë territoriale-Rugova 2. Ai thotë për Radio Kosovën se në projektin “Majat e Ballkanit”, Rugova mori vendin e parë në mes 146 shteteve të huaja. Kjo, sipas tij, ka bërë që të rritet numri i turistëve të huaj në Rugovë.
“Prej shteteve që kanë ardhur vizitorët më së shumti kanë qenë prej shteteve arabe e pastaj Shqipëria dhe pak nga Italia”, thotë Rexhbogaj.
E, Agron Nikqi, kryetar i Bashkësisë Territoriale-Rugova 1, thotë se akomodimi i turistëve në Rugovë, ka arritur një standard dhe tani ka vende të mjaftueshme për akomodim. Por, ai thotë se infrastruktura rrugore mbetet problem.
“Sipas statistikave, ne kemi kapacitete deri në 400 shtretër për turistët e huaj. Në vitin 2023, për shkak të infrastrukturës së keqe rrugore, shumë turistë i kanë anuluar vizitat e tyre në Rugovë”, shton Nikqi.
Në pikat e larta deri mbi 2000 metra mbi nivelin e detit, malet ofrojnë pamje të mahnitshme, ajër të pastër dhe mundësi për aktivitete të shumta si shëtitje, skijim dhe stacione të tjera verore dhe dimërore, shprehet Haxhi Nikqi.
“Për kompletimin e infrastrukturës së turizmit, ne filluam montimin e një ski-lifti dhe dy motorë ratrak, ku mund t`i bartim deri në 10 persona, në lartësi deri 2 mijë metra”.
Numri i turistëve të huaj që vizitojnë Kosovën, është rritur nga viti në vit. Luan Bajramaj, nga Oda e Hotelerisë dhe Turizmit të Kosovës, thotë se vendi ynë ka vende atraktive siç janë Bjeshkët e Sharrit, Bjeshkët e Nemuna si dhe ujëvarat e Drinit të Bardhë dhe ajo e Mirushës e të tjera. Por, edhe ky thotë se tij infrastruktura mbetet problemi kryesor.
“Për infrastrukturën me të vërtetë është për të ardhur keq. Po nisem prej bjeshkëve të Rugovës, ku edhe sivjet, sikurse vitin e kaluar, rruga është e tmerrshme. Nuk i ofron as kushtet minimale për makina të vogla e lëre më për autobusë apo makina të tjera”, thekson Bajramaj.
Ndërkaq, për sa i përket akomodimit, Bajramaj thotë se Kosova ka 500 hotele, bujtina dhe hotele, ku brenda natës mund të akomodohem 11 mijë persona.
“11 mijë vizitorë mund t’i akomodojmë brenda natës, por këto janë kapacitete të vogla. Paramendoni një garë që mbahet në Kosovë, problem kryesor e kemi numrin e vogël të hoteleve”.
Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në janar të këtij viti, kishte më shumë vizitorë në hotele se sa një vit më parë. Në janar të vitit 2024, numri i vizitorëve vendorë dhe të huaj në hotele ishte 77 mijë e 295 vizitorë, prej tyre 42.1% ishin vendorë dhe 57.8% ishin të huaj. / KultPlus.com
Nga 5 prilli, Kosova do të fillojë procesin për ta regjistruar popullsinë në tërë territorin e saj. Ky proces pritet të zgjasë rreth gjashtë javë dhe do të jap një pasqyrë gjithëpërfshirëse të kushteve jetësore dhe sociale të njerëzve. Do të regjistrohen banorët rezidentë, por edhe mërgata. Janë gjithsej shtatë pyetësorë për plotësim, përfshirë edhe ai për dëmet nga lufta 1998/1999. Gazeta Express ju sjell një përmbledhje të asaj se çka duhet të dini rreth këtij procesi dhe pyetjeve që obligoheni t’u përgjigjeni.
Pas më shumë se dy vjetësh zvarritje, Kosova më në fund do të numërojë banorët e saj, ekonomitë familjare dhe banesat/shtëpitë, përfshirë edhe në veri të vendit. Procesi do të fillojë të premten e javës së ardhshme, e do të zgjasë deri më 17 maj.
Në Regjistrimin e Popullsisë do të angazhohen rreth 3 mijë e 500 regjistrues dhe 891 mbikëqyrës, si dhe stafi i ASK-së.
Këtë herë, janë shtatë pyetësorë që duhet të plotësohen. Në këtë regjistrim, është shtuar edhe pyetësori për dëmet e luftës dhe pyetësori për regjistrimin e bashkëatdhetarëve.
Mbledhjen e këtyre të dhënave, Agjencia e Statistikave e arsyeston me rëndësinë për të bërë politika më të mira për vendin, për ta planifikuar buxhetin dhe investimet, për t’i përmirësuar kushtet e jetesës në vend dhe për investime të huaja.
Sipas ligjit, çdo banor i Republikës së Kosovës detyrohet, që gjatë Regjistrimit, zyrtarit për regjistrim t`ia ofrojë të gjitha të dhënat e sakta në pyetësorët e Regjistrimit të Popullsisë.
Rezultatet preliminare të regjistrimit pritet të publikohen brenda tre muajve.
Në pyetësorin individual janë gjithsej 42 pyetje. Tek ky formular është përfshirë edhe deklarimi për besimin fetar. Poshtë pyetjes sqarohet se sipas Kushtetutës së Kosovës, personi i regjistruar mund të zgjedh që të mos e deklarojë. I njëjti sqarim gjendet edhe poshtë pyetjes për përkatësinë etnike.
Pyetjet në vijim janë për nënshtetësinë, vendbanimin, shkollimin dhe punësimin.
“Nëse do të gjenit punë, a jeni të gatshëm të filloni punën në dy javët e ardhshme”, është njëra nga pyetjet.
Në fund të formularit, ka edhe pyetje për udhëtimin dhe llojin e transportit që e përdorin qytetarët për udhëtim, ku jepen 14 opisione.
“Për shembull, për Prishtinën, ne mund të dimë në bazë të përgjigjeve se sa është fluksi me trotinet, sa me autobus apo taksi, prandaj këto të dhëna janë shumë të rëndësishme. Është e rëndësishme saktësia e të dhënave, duhet të tregohet realiteti”, është arsyetimi që ka dhënë Agjencia e Statistikave të Kosovës për këtë pyetje.
Në pyetësorin individual, njëra prej pyetjeve është, edhe nëse personi që regjistrohet ka vështirësi në shikim, dëgjim, ecje, përqëndrim apo të mbajturit mend, vështirësi në kujdesin e përditshëm dhe në komunikim. Kjo pyetje pasohet nga ajo për periudhën se kur janë shfaqur këto vështirësi.
Tek ky pyetësor janë dy lista. Fillimisht, është ajo ku duhet të jepen të dhënat per secilin anëtar, që është rezidentë në banesë.
“Anëtarët e ekonomisë familjare: personat që i takojnë kësaj ekonomie familjare private dhe që kanë jetuar në banesë për një periudhë të vazhdueshme së paku 12 muaj ose të cilët janë vendosur në banesë gjatë 12 muajve para ditës së regjistrimit, por me synim që të qëndrojnë këtu më gjatë se një vit shënohen në listën 1.
Anëtarët e ekonomisë familjare që janë banorë të zakonshëm në banesë, por mungojnë përkohësisht për më pak se 1 vit para ditës së regjistrimit duhet të përfshihen në listën 1”, sqarohet poshtë listës.
Lista tjetër është për personat që janë përkohësisht të pranishëm në ditën e regjistrimit, por të cilët jetojnë diku tjetër. Këtu përfshihen personat të cilët nuk jetojnë apo nuk pritet të jetojnë në atë banesë për një përiudhë së paku 12 mujore. Për këta persona, nuk nevojitet plotësimi i pyetësorit individual.
Poshtë dy listave, janë edhe disa pyetje për ekonominë familjare. Pyetja e parë është për statusin e banimit, llojin e pronësisë se njësisë banesore.
Pyetja tjetër është nëse ekonomia familjare posedon, televisor, frigorifer, lavatriçe, makinë pjatalarëse, bojler elektrik, telefon fiks, cellular, mikrovalë, kondicioner, makinë tharëse rrobas, frizz, kompjuter/llatop, panel diellor, lidhje internet, veturë, furgon dhe vendparkim/garazh.
Pastaj janë disa pyetje për bujqësi. “A ka ekonomia familjare tokë në dispozicion në Republikën e Kosovës (në pronësi+tokë e marrë me qira-tokë e dhënë më qira”, “Sipërfaqja e tokës në dispozicion”, “A e shfrytëzoni tokën bujqësore?”, janë disa prej pyetjeve tek ky pyetësor.
Pyetjet tjera janë me sipërfaqen e shfrytëzuar të tokës bujqësore dhe mënyrën si shfrytëzohet.
Tek kjo pjesë, janë edhe pyetjet nëse ekonomia familjare mbanë bagëti, shpezë ose bletë, numrin e tyre dhe shitjen e produkteve bujqësore dhe blegtoriale nga prodhimi i vetë në 12 muajt e fundit.
Pyetësori i dëmeve nga lufta 1998/1999 në ekonomitë familjare
Agjencia e Statistikave të Kosovës e ka përfshirë edhe këtë pyetësor për të regjistruar dëmet e shkaktuara nga lufta, duke shtuar se nevojitet si për negociatat me Serbinë, por edhe anëtarësimin në Bashkimin Evropian.
Pyetja e parë e këtij formulari është, nëse ekonomia familjare ka pasur dëme ekonomike si pasojë e luftës. Kushdo që përgjigjet me “po”, duhet ta shënojë edhe komunën dhe vendbanimin.
Kjo pyetja pasohet nga vlera e pronës së shkatërruar, nga deri në 10 mijë euro deri në mbi 40 mijë euro.
Pyetja tjetër është nëse si pasojë e luftës, ekonomia familjare ka pasur dëme në njerëz.
Më pas renditet pyetja nëse ka persona të vrarë, zhduur, plagosur apo burgosur nga ajo ekonomi familjare, ku kërkohet numri, emri dhe mbiemri i secilit person, viti i lindjes, viti i vdekjes dhe gjinia.
Pyetja e fundit është nëse ka pasur dëme të tjera (torturë, dhunë, pasoja psikologjike).
“Periudha e luftës përkufizohet prej 28 shkurt 1998 deri më 11 qershor 1999”, sqarohet në fund të formularit.
Tek ky formular kërkohet kodi i ndërtesës, lloji i ndërtetësës, numri i njerëzve që jetojnë në ndërtesë, numri i kateve dhe numri i banesave në ndërtesë.
Në anën e djathtë të këtij formulari, duhet të sqarohet në rast se objekti nuk është për banim, të specifikohet se çfarë lloji ndërtesë është. Nëse është dyqan, zyrë, restorant, kafene, xhami, kishë, shkollë, punëtori.
Tek ky formular, janë 20 pyetje. Pyetja e parë është për llojin e banesës/shtëpisë, e cila pasohet nga një nënpyetje për numrin e banesave/shtëpive që personi ka në pronësi në Kosovë.
Pyetjet tjera janë ndërtesën: llojin e ndërtesës, vitin e ndërtimit, numrin e kateve në ndërtesë, materialin me të cilin janë ndërtuar muret e jashtme të ndërtesës, nëse ndërtesa ka izolim, fasadë, bodrum, garazh e panele solare, nëse ndërtesa ka ashensor, nëse ndërtesa ka qasje për personat me aftësi të kufizuar duke përfshirë pjerrinën, statusin e shfrytëzimit të banesës/ shtëpisë, numrin e ekonomive familjare në njësi banesore dhe numrin e personave me vendbanim të zakonshëm në njësinë banesore.
Tek pyetjet për njësinë banesore, kërkohet numri i dhomave në dispozicion duke përfshirë edhe dhomat për qëllime biznesi ose profesionale, sistemin e furnizimit me ujë, lloji i shkarkimit të ujërave të zeza, pajisjet e banjos, kuzhina, mënyra e ngrohjes dhe lloji kryesor i energjisë së përdorur për ngrohje.
Kjo kategori përfshinë hotelet, shtëpi në dhoma e shtëpitë tjera të dhëna për banim, institucione dhe kampe.
Pyetësori për këtë kategori përfshinë pyetjet për llojin e kuartit për banim kolektiv, numrin e ndërtesave në selinë e kuartit, pronësinë e ndërtesës ku gjindet kuarti i banimit kolektiv, nëse ndërtesa ka qasje për përsonat me aftësi të kufizuara.
Pyetjet tjera janë për ekonomitë institucionale. Këtu radhiten: Konviktet, spitalet, shtëpitë për përkujdesje, banesat për persona me aftësi të kufizuara, institutet psikiatrike, shtëpitë për pleqë, kazerma baraka-ushtarake, institucionet korrektuese dhe burgje, institucion fetare dhe banesat për punëtorë.
Ekonomia institucionale/kolektive përfshin personat të cilët kanë nevojë për strehim dhe ekzistenca e të cilëve sigurohet nga një institucion.
Tek ky pyetësor janë dy lista. Te lista e parë regjistrohen personat që janë anëtarë të ekonomisë institucionale-kolektive dhe të cilët gjatë datës referuese të regjistrimit kanë qëndruar apo kanë mundësi të qëndrojnë më shumë se 12 muaj në këtë institucion.
Ndërkohë, te lista e dytë regjistrohen personat që përkohësisht janë të pranishëm në ditën e regjistrimit, por me vendbanim të zakonshëm diku tjetër (personat të cilët nuk jetojnë apo nuk pritet të jetojnë në banesë për një periudhë prej së paku 12 muajsh).
Regjistrimi i fundit i popullsisë në Kosovë është bërë në vitin 2011, sipas të cilit numri i përgjithshëm i banorëve në Kosovë, ishte 1 milion e 739 mijë e 825. Në këtë regjistrim nuk ishin përfshirë banorët e komunave me shumicë serbe në veri të Kosovë – Leposaviq, Zubin Potok, Zveçan dhe Mitrovicë e Veriut – pasi që në atë kohë ata kishin refuzuar procesin. / KultPlus.com
Në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, Qendra e Studimit të Arteve pranë ASHSH organizoi një lectio magistralis me titullin “Muzika si inteligjencë emocionale” me Eno Koçon, muzikolog, profesor, dirigjent e anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave.
Ishin të pranishëm kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi, zëvendëskryetari, akad. Vasil Tole, anëtarë të Kryesisë së Akademisë së Shkencave, artistë e instrumentistë të njohur dhe studentë të muzikës.
Eno Koço, bir i muzikantëve Kristo Koço dhe Tefta Tashko rrëfeu udhëtimin e tij në rrugën e muzikës. Nisi në moshën 7- vjeçare të studiojë violinë në Liceun Artistik të Tiranës, më vonë në Leningrad, dhe pastaj u diplomua në Institutin e Lartë të Arteve të Tiranës, më 1966-n. Pas përfundimit të studimeve për dirigjim më 1977-n, emërohet dirigjent i Orkestrës Simfonike të RTVSH. Më pas drejtoi Orkestrën Simfonike të Kajros në Egjipt (1986) dhe u atashua pranë Orkestrës RAI dhe Operës Regio të Torinos (1989).
Eno Koço rrëfeu për jetën midis Anglisë dhe Shqipërisë, që nga viti 1992, me një veprimtari të pasur si dirigjent, muzikolog dhe profesor.
Gjatë kësaj veprimtarie u diskutuan botimet shqip dhe anglisht në fushën e muzikologjisë siç janë traktati “Orkestrimi”, në bashkëpunim me Gjon Simonin, dhe librat “Tefta Tashko Koço dhe koha e saj”, “Kënga lirike qytetare shqiptare në vitet 1930”, “Kënga karakteristike korçare , “The Albanian Urban Lyric Song in the 1930s” , e të tjera.
Eno Koço mban gradën doktor në filozofi (fituar në Universitetin e Leeds-it, 1998), me temën “Kënga lirike qytetare shqiptare në vitet 1930” dhe titullin profesor i asociuar dhënë nga Akademia e Arteve të Tiranës (2005). / atsh / KultPlus.com
I mbijetuari i masakrës në Krushë të Madhe, Selami Elshani ka rrëfyer në detaje atë se çfarë ndodhi para 25 vitesh në masakrën që është bërë nga forcat serbe.
Elshani në një rrëfim për Radio Dukagjinin ka treguar se është nga fshati Retijë, por në Krushë ishte mysafir te dajallarët.
Ai tregon në detaje nga momenti kur i kanë grumbulluar mbi 500 persona, endjet që ja u kanë bërë, maltretimet e si kishte shpëtuar.
“Krejt planifikimet i kishin bo Policia e Serbisë se çka me bo me neve…”, thotë ai, gjersa tregon që meshkujt i kishin ulur në gjunjë, duke i ndarë në rende.
“Vetëm një korridor e kishin lanë në mes… me qëllim që fëmija me t’i shkel këmbët e mos me guxu me këqyr” tha ai.
“Kur mi ka shkel djali jem i vogël, atëherë i kishte 3 vjet e gjysmë, djali mi ka shkel dy këmbët… nuk kom guxu me këqyr veç lotët më kanë shtu teposhtë…”, tha ai.
Elshani po ashtu tregon momentin kur policia ka gjuajt me armë pa ndërprerë, derisa i kanë gjuajt për toke të gjithë…
“Mua më bijnë kufomat mbi…isha me fytyrë për dheu…”, tregon ai.
I mbijetuari i masakrës së Krushës po ashtu thotë se komanduesi i policëve iu kishte dhënë urdhër policëve të shkojnë të marrin benzinë, e disa të tjerëve të qitnin tallë.
“Kur më bijnë kufomat mbi, e qesin tallë, e bijnë edhe benzinën e kur e derdhin e ndijë se e rëndë… kur qitën tallë nuk mujsha me dallu çka po flitet ma… e kishin kall tallën, por nuk dija çka po ndodhë…. e pastaj fillojë temperatura me të madhe….”.
Ai i kishte dëgjuar policët teksa bisedonin për t’u siguruar se ishin pushkatuar të gjithë.
“Kur na kanë gjuajt për së rati atëherë më ra një plumb në shpatull…por vetëm ma shkyu lëkurën…Kur menduan se nuk ka të gjallë, nisin për me kallë… e niva tallën që po kërcet prej zjarrit… Po të kish mbërri benzina deri në trup s’kisha mujt me dal unë…”, tha ai.
Elshani më tej tregon momentet se si ka arritur të dalë nga zjarri, gjersa thekson se diku 50, 60 cm kishte prush mbi trupa.
Ai po ashtu rrëfen se si i kishte humbur vetëdija, kur ishte këndellur e si kishte arritur të shpëtonte. I mbijetuari i masakrës së Krushës tregon se pas shumë peripecive kishte arritur në Spitalin e Tiranës.
Elshani po ashtu tregon se si dhe nga kush ishte dërguar për shërim në Zvicër, e ku i kishte pasur 10 operacione.
Ai po ashtu rrëfen jetën që bën aktualisht.
“Jam shëndosh shyqyr Zotit, ka telashe por kaluese…. nuk ndalem tu punu….”, përfundon rrëfimin.
Ndryshe, 25 vjet më parë, konkretisht nga 25 deri më 27 mars 1999, në Krushë të Madhe nga forcat serbe janë masakruar 243 persona, ndërsa 893 shtëpi private dhe shoqërore u dogjën.
Masakra në Krushë të Madhe është ndër më të mëdhatë në Kosovë gjatë luftës së viteve 1998-1999.
Ende vazhdojnë të jenë të pagjetur edhe shumë persona nga Krusha e Madhe.
Masakra në Krushë të Madhe ishte pjesë e aktakuzës për krime lufte kundër kasapit të Ballkanit Sllobodan Millosheviq dhe disa udhëheqëseve të tjerë politikë e ushtarakë serbë. / KultPlus.com
Në mesin e shumë artdashësve, aktorë, këngëtarë e figurave të njohura në Kosovë, mbrëmë në hapësirën e këndshme të librarisë Dukagjini, tenori i njohur Kastriot Tusha ka promovuar librin e tij të titulluar “Kënga popullore qytetare e Elbasanit”, duke treguar se si erdhi deri tek botimi i këtij librit, copëza nga jeta e tij dhe se si ka ndikuar amaneti i babait të tij që të jetë këtu ku është sot, shkruan KultPlus.
Në sallën e vogël por të këndshme, që nuk kishte më ulëse të lira, moderatorja e eventit ka filluar mbrëmjen duke i dhënë disa informacione për tenorin Tusha, i cili ka lindur në vitin 1963 në Elbasan. Mësimet fillestare për kanto i ka marrë në shkollën e muzikës “Onufri” të Elbasanit, dhe pastaj në vitin 2002 është aktivizuar në Teatrin e Operas dhe Baletit. Kastriot Tusha ka performuar në shumë skena të mëdha në Evropë dhe ShBA.
Gjatë promovimit të librit, si panelistë ishin të ftuar miq edhe kolegë të afërt të Kastriot Tushës, Dekani i Fakultetit të Muzikës, Isak Shehu, tenori i njohur në arenën ndërkombëtare, Josif Gjipali, prof. Sokol Saraçi, Dekani i Fakultetit të Arteve nga Peja, Hysen Nimani dhe prof. Zeqir Sulkuqi.
Mirëpo, përveç panelistëve që ishin të ftuar për të folur mbi librin, kolegët e Tushës dhe emra shumë të dashur për publikun siç janë Nikollë Nikprelaj e Ilir Shaqiri, kishin ardhur për të shijuar mbrëmjen dhe për t’iu gëzuar suksesit të radhës të kolegut të tyre.
Tenori Kastriot Tusha, fjalimin e tij mes të qeshurash dhe të kombinuar me këngë të bukura shqipe, e filloi duke falënderuar të gjithë të pranishmit që kishin ardhur për të nderuar tenorin. Ai është shprehur se hartimi i kësaj monografie është fryt i punës disa vjeçare, që u finalizua pasi ka marrë gradën e doktoratës. Tusha ka treguar se burimi i këngës së Shqipërisë së Mesme janë tre mjeshtrit e muzikës siç i quajti ai, Usta Isuf Myzyri, Leksi i Vinit dhe Mustafa Bodini.
Nën emocione Tusha ka treguar se ka qenë shumë kureshtar për të mësuar se si është themeluar kënga popullore qytetare, duke shtuar se e kishte porosi nga babi që të merrej me këtë punë, duke qenë se atij i pëlqenin këngët e Myzyrit.
“Një amanet e kisha nga babai dhe kështu duke pirë kafe para se të caktoja temën me prof. Isakun e pyeta se çfarë teme të bëj për doktoraturë, profesori më tha pse mos ta bësh për këngën qytetare dhe kështu e qova në vend edhe amanetin e tim ati që i kishte shumë për qejf këngët e Myzyrit”, është shprehur Tusha.
Mes rreshtash që i kishte shkruar që të mos ngatërrohej, Tusha nuk e kishte problem që të dilte nga skaleta e tij dhe të argëtonte të gjithë njerëzit në sallë, duke kënduar herë pas here pjesë të këngëve që i kishte të përfshira në librin e tij.
Tutje, ai ka treguar se për hartimin e librit janë mbështetur në shumë hulumtime të etnologëve shqiptarë si Mikaela Minga, Ramadan Sokolo, Albert Paparisto e Eno Koço. Tusha ka shtuar se ka marrë shkas të bëjë librin pasi dihet që Shqipëria e Mesme ka mbetur e njëjta, sepse veriu dhe jugu kanë lëvizur.
Tenori foli për Elbasanin me shumë dashuri dhe fjalë të ëmbla duke u shprehur se është një vend i bukur që populli e duan rakinë shumë dhe se duke qenë se rremat e ujit kalonin në oborret e shtëpive të tyre, ata i futnin këmbët në ujë dhe e shijonin rakinë.
“Kam dashur të lë një hap, një gjurmë për një studim të mirëfilltë”, është shprehur Tusha për librin e tij në fund, duke falënderuar përsëri të gjithë të pranishmit, mediat, kolegët, dhe librarinë për organizimin e eventit të promovimit të librit.
Pas tij, fjalën e mori prof. Isak Shehu, i cili foli fjalët më të mira për tenorin dhe punën e tij të palodhshme.
“Tenorin e kam bashkudhëtar, që 8 vite punojmë bashkë, është shef i departamentit të Kantos”, është shprehur ai.
Tutje, Shehu bëri thirrje që personat që merren me muzikë, duhet të flasin për muzikën njëjtë siç ka bërë në këtë rast tenori Tusha.
Shehu ka shtuar se Tushës i heq kapelën për rëndësinë e këtij projekti dhe se profesorëve të tjerë iu mbetet për detyrë që t’i fusin këto libra në programet mësimore, sepse është obligim që të orientojmë popullin se çka të dëgjojnë.
Pas tij, me kërkesë të protagonistit të mbrëmjes, Kastriot Tusha, është ndryshuar plani i vijueshmërisë së mbrëmjes, që bashkë me orkestrën të këndojë këngë shumë të bukura popullore qytetare.
“Një lulishtë me trëndafila” dhe “Të deshta me hakikat” u kënduan nga tenori dhe jo vetëm. Performancës së tij iu bashkuan pothuajse të gjithë të pranishmit duke e shijuar pafundësisht çdo fjalë të këngës dhe duke e duartrokitur pafund.
Ndërsa, prof. Sokol Saraçi u shpreh falënderues ndaj tenorit Tusha dhe duke e komplimentuar për punën që ka bërë, u shpreh se tenori në këtë libër ka sjell vlera të veçanta në analizën e thellë që ka bërë.
Tutje, fjalën e mori tenori i njohur ndërkombëtarisht, Josif Gjipali, i cili është edhe mik i afërt me Kastriot Tushën. Ai u shpreh i lumtur që ndodhet në këtë promovim të librit bashkë me kolegët e tij, duke shtuar se Elbasani lidhet ngushtë me muzikën.
“Ndjehem i emocionuar dhe i gëzuar që jam bashkë me kolegët këtu, Kastrioti e ka bërë më së miri këtë libër sepse Elbasani për më shumë se 250 vite kishte dëshirën, jetën për arsim dhe është i lidhur ngushtë edhe me muzikën”, është shprehur tenori.
Në këtë mbrëmje të rëndësishme për tenorin, nuk ka munguar as Ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj, i cili u shpreh se është gëzuar shumë kur ka marrë ftesën për promovimin e librit nga vetë Kastrioti.
“U gëzova shumë kur Kastrioti më dërgoi ftesën për këtë promovim sepse kam këmbëngulur gjithmonë se një artist si Kastrioti duhet të hedhë në letër diçka, për të lënë një gjurmë tek më të rinjtë sepse kanë nevojë”, u shpreh ambasadori.
I pranishëm ishte edhe Ambasadori i Malit të Zi, Bernard Çobaj, të cilin Malaj e falënderoi publikisht që ai ka shprehur dëshirën të jetë i pranishëm në promovim, posa ka dëgjuar për të.
Në fund të fjalimeve, mbrëmja nuk kishte si të vijonte ndryshe duke e pasur tenorin Kastriot Tusha, përpos me këngë.
Të përziera me shaka e me të qeshura, Tusha këndoi disa këngë të bukura shqiptare, duke magjepsur përsëri të gjithë me zërin e tij. Ndër këngët që i këndoi, nuk mungoi edhe kënga e njohur “Ani moj Shqipni mos thuj marova”, përformancë gjatë së cilës kënduan të gjithë njëzëri.
Mbrëmja përfundoi me një ambient të këndshëm mes librash të shumtë në librari dhe me një koktej që të pranishmit të kalojnë një mbrëmje të bukur mes personazheve të njohura. / KultPlus.com
Posta e Kosovës, përmes Filatelisë së saj nga sot lëshon në qarkullim të rregullt postar emisionin e ri të pullave postare “Fauna endemike”.
Potamophylax coronavirus i prezantuar në pullë postare është lloj endemik i Kosovës nga grupi i insekteve të ujërave. Lloji është zbuluar në vitin 2021 nga zona burimore e Lumëbardhit të Deçanit.
Zona ku është gjetur ky lloj insekti i rrallë është degraduar jashtëzakonisht shumë nga faktori njeri, duke e rrezikuar zhdukjen e llojit unik të këtij insekti në vendin tonë nga ndotjet e mjediseve ujore.
Përveç faktit se ky lloj në krejt globin jeton vetëm në këtë zonë në Kosovë, rëndësia e tij shfaqet edhe nëpërmjet rolit të tij thelbësor në mbajtjen e shëndetit të mjediseve të lumenjve dhe përrenjve ku ai jeton.
Posta e Kosovës, përmes imazhit të pullave postare vazhdon të mbetet përkrahës i mbrojtjes së faunës endemike, si dhe njëkohësisht promovon pasuritë e Republikës së Kosovës nëpër botë. / KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka kujtuar sot demonstratat popullore të vitit 1989, në 35-vjetorin e tyre, ku u vranë 25 demonstrues dhe u plagosën 603 të tjerë.
Kryeministri Kurti është shprehur se ata po kërkonin të drejtat e tyre politike, duke e kundërshtuar shtypjen politike dhe instalimin e regjimit diskriminues dhe kriminal të Serbisë, që vetëm katër ditë më parë ia kishte suprimuar autonominë Kosovës.
Ky është postimi i plotë i kryeministrit:
Mes kapitujve të historisë së shtypjes së shqiptarëve të Kosovës nga Serbia pushtuese dhe të rezistencës e kryengritjes së popullit të Kosovës për liri, sot i kujtojmë demonstratat popullore të vitit 1989, në 35-vjetorin e tyre.
Më 27 dhe 28 mars të vitit 1989, policia e Serbisë i shtypi demonstratat paqësore të shqiptarëve gjithandej Kosovës, ku vetëm gjatë atyre dy ditëve u vranë 25 demonstrues dhe u plagosën 603 të tjerë. Ata po kërkonin të drejtat e tyre politike, duke e kundërshtuar shtypjen politike dhe instalimin e regjimit diskriminues dhe kriminal të Serbisë, që vetëm katër ditë më parë ia kishte suprimuar autonominë Kosovës. Në ditët që i pasuan këto demonstrata, 1200 demonstrues shqiptarë u burgosën pas gjyqesh politike.
Lavdi të rënëve në demonstratat e vitit 1989 mes të rënëve në rrugën e gjatë të popullit të Kosovës për liri! / KultPlus.com
Shqipëria është një vend i vogël, i cili ndodhet në veri të Greqisë, përballë Italisë jugore dhe në jug të Kroacisë, sipas një artikulli të botuar në blogun francez të udhëtimeve “Je Papote”.
Pse duhet të vizitoni Shqipërinë?
Shqipëria ofron peizazhe të mahnitshme dhe të larmishme, një bregdet të bukur shkëmbor në jug, plazhe magjepsëse me ujëra bruz të detit Adriatik, disa liqene të mëdhenj në brendësi të vendit dhe vargmale të shumta.
Njerëzit janë të ngrohtë dhe të kujdesshëm. Turizmi është tashmë i zhvilluar, por jo në mënyrë të tepruar dhe kostoja e jetesës është më e përballueshme se në Evropë.
Aspekte të tjera tërheqëse, por shumë subjektive: Shqipëria ndodhet në Evropën Lindore.
Çfarë të shikoni, çfarë të bëni në Shqipëri?
Vizitoni Tiranën
Ky qytet ia vlen të vizitohet gjatë një udhëtimi në Shqipëri pasi është unik.
Ka rrugë dhe ndërtesa të mëdha tipike të periudhës komuniste. Disa prej të cilave, si Galeria Kombëtare e Arteve (1974), disa ndërtesa të rralla dhe shumë të vjetra dhe disa lagje shumë të gjalla.
Në mbrëmje mos e humbisni Bllokun. Dikur një lagje e nomenklaturës komuniste, e cila është kthyer në një zonë për të dalë në festa. Një kuriozitet tjetër, është Pazari i Ri.
Liqenet e Ohrit dhe Prespës
Ky rajon shtrihet në Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Greqi.
Qyteti kryesor është Pogradeci. Ka shumë hotele dhe restorante të përballueshme, ku mund të shijoni specialitetet vendase, Kuranin, një peshk liqeni që shërbehet pothuajse kudo. Pak më në jug ndodhet liqeni i Prespës.
Korça dhe rajoni i saj
Korça është një qytet shumë i vjetër në jug të vendit. Ajo ndodhet në një pllajë, (lartësia mbidetare 850 metra) e rrethuar nga male dhe në afërsi të Greqisë.
Aty ndodhet fabrika e birrës më të mirë në vend, Birra Korça.
Qendra e qytetit përbëhet kryesisht nga shtëpi të vjetra prej guri dhe disa bulevardë të kohës së komunizmit me ndërtesat e betonit.
Pak kilometra në jug të Korçës, do të zbuloni Dardhën.
Është një fshat shumë i bukur malor që aktualisht po i nënshtrohet rinovimit dhe zhvillimit të plotë.
Disa shtëpiza dhe restorante janë të hapura gjatë gjithë vitit. Ekziston edhe një vendpushim skish (Ski-Pista Bigëll).
Peizazhi është i mrekullueshëm dhe lartësia shmang temperaturat e larta të verës. Një bazë e përkryer për alpinistët.
Qytetet e Korçës dhe Gjirokastrës ndodhen në brendësi të vendit, dy qytetet e vetme në jug të Shqipërisë.
Gjirokastra një qytet në jug të vendit
Arkitektura e saj është e jashtëzakonshme me shtëpitë e saj prej guri shumëkatëshe të ngjitura pas malit.
Qendra e qytetit është renditur si një sit i trashëgimisë botërore të UNESCO-s që nga viti 2005.
Nuk duhet të humbisni një vizitë në Kala, e cila ofron pamje mahnitëse të qytetit dhe maleve përreth.
Adhuruesit e letërsisë do të kenë mundësi të vizitojnë vendlindjen e Ismail Kadaresë, shkrimtarit të njohur dhe krenarisë kombëtare të vendit.
Duke vazhduar në perëndim, bëni një ndalesë në burimin e “Syrit të Kaltër”.
Ky vend magjik, në kohën e komunizmit ishte i rezervuar për elitën partiake.
Pavarësisht turmave, vendi mbetet i shkëlqyer me ujëra të kristalta dhe me një transparencë të pakrahasueshme.
Plazhet e Rivierës
Riviera Shqiptare shtrihet nga Vlora në veri deri në Sarandë në jug.
Bregdeti është kryesisht shkëmbor, por i mbushur me limane dhe gjire me plazhe zhavorri.
Kjo është e vetmja rrugë kryesore që lidh të gjitha fshatrat dhe plazhet e rajonit. Ajo ofron një pamje të mrekullueshme të një deti të përsosur blu.
Riviera Shqiptare mund të jetë një destinacion i përsosur për një pushim relaksues, origjinal dhe me kosto të ulët buzë detit.
Qeparo
Fshati i vjetër i Qeparos ofron pamje mahnitëse të detit Jon dhe ishullit të Korfuzit. Në verën e vitit 2015, bregu i detit ishte rinovuar plotësisht. Çdo vit shihet një progres në zhvillimin ekonomik dhe turistik.
Gadishulli i Karaburunit
Gadishulli i Karabunit është një ish zonë ushtarake në të cilën qasja ishte e ndaluar deri në fillim të viteve 1990.
Sot është një rezervat natyror i arritshëm vetëm në këmbë ose me varkë.
Për ta zbuluar merrni me qira një varkë në Orikum për disa orë, e cila të çon në majën e gadishullit, në një shpellë detare ku mund të notoni. Në bregun lindor të gadishullit ndodhen disa plazhe.
Vlora dhe zona arkeologjike e Apolonisë
Vlora është një qytet port i madh dhe një pikë kalimi për të shkuar në Rivierën Shqiptare.
Qyteti është i dyanshëm, një pjesë e vjetër me një atmosferë shumë orientale dhe një pjesë tjetër e ndikuar nga arkitektura komuniste.
Rreth 40 kilometra në veri të Vlorës, ndidhet Apollonia ose Apollonia e Ilirisë, një vend arkeologjik shumë i bukur.
Zona u zbulua dhe gërmua nga ekipet franko-shqiptare në vitet 1930.
Berati
Berati, i njohur si “qyteti i një mijë dritareve”, është një nga qytetet më të vjetra në Shqipëri.
Qyteti tërheq një numër në rritje vizitorësh çdo vit, falë kështjellës së shekullit të XIII, si dhe muzeut të jashtëzakonshëm të ikonave ortodokse, muzeut Onufri.
Shkodra
Shkodra është një qytet i madh i vendosur në bregun e liqenit me të njëjtin emër i cili shërben si kufiri midis Shqipërisë dhe Malit të Zi në veri.
Liqeni i Shkodrës është i mrekullueshëm. Ai është i rrethuar nga malet dhe ju mund të notoni atje në perëndimin e diellit.
Gjithashtu vizitoni Kalanë e Rozafës e ndërtuar në shekullin e XIV nga Republika e Venecias.
Pak kilometra në jug të Shkodrës, ndodhet vendpushimi bregdetar, plazhi i Shëngjinit.
Klima në Shqipëri
Shqipëria ka një klimë mesdhetare me dimër relativisht me shi dhe verë të nxehtë dhe të thatë.
Temperaturat mesatare maksimale nuk i kalojnë 30 gradë celcius as në det e as në brendësi të vendit. / atsh / KultPlus.com
Harta e ShqipërisëMasivi i Nemërçkës mbi Leskovik (Maja e Papingut – 2482m)Syri KaltërPorto PalermoQeparoApolloniaBeratiKalaja e Beratit
Hapat e parë në krijimin e një Muzeu Arkeologjik në vend, nisën në Shkodër, në fundin e shek.XIX.
Ishte Urdhri Jezuit i pari, në 1880, e më vonë Urdhri Françeskan nën drejtimin e At Shtjefën Gjeçovit, që themeluan koleksionin e parë arkeologjik në trojet shqiptare, duke ngritur më pas Muzeun Françeskan në Shkodër.
Në këtë muze, u sistemuan me kriteret shkencore të kohës sipas një nëndarje në 48 grupime, rreth 500 objekte arkeologjike, si: sëpata bronxi, përkrenare, armë heshta, enë balte, monedha, vathë, unaza, varëse, të siguruara nga një varg gërmimesh arkeologjike të kryera nga vet Gjeçovi për një periudhë 26-vjeçare që nga Kurbini, Troshani, Komani, Shtoji e deri në Has.
Përgjatë këtij intinerari At Shtjefën Gjeçovi zbuloi objekte të ndryshme prej guri, metali, qeramike, të tilla si vegla pune, enë të ndryshme, pajime luftarake, objekte dekorative zbukurimi.
DRTK Shkodër në rubrikën e kujtesës “Amarcord”, sjell edhe një fotograti të At Gjergj Fishtës, dalë para një eksponati të objekteve arkeologjike të këtij muzeu, në vitin 1920./ atsh / KultPlus.com
