Poezi nga Oktavio Paz
Lind nga unë, nga hija ime,
agon nga lëkura ime,
ditë drite e kotur.
Pëllumb i egër emri yt,
i drojtur mbi supin tim./ KultPlus.com
Presidentja Osmani: Masakra e Poklekut, kujtesë që nuk shuhet, plagë që nuk mbyllet pa drejtësi
Presidentja e Republikës së Kosovës, ka përkujtuar Masakrën e Poklekut, duke u shprehur se është kujtesë që nuk shuhet dhe plagë që nuk mbyllet pa drejtësi.
“Në mesin e 54 të vrarëve në Poklek, 24 ishin fëmijë nga mosha gjashtë muaj e deri në 17 vjeç. Ata u vranë mizorisht e pastaj u dogjën nga forca të regjimit gjenocidal serb, synim i të cilëve ishte shfarosja. Në mesin e viktimave, ishte edhe Liria, një foshnjë vetëm 6 muajshe, që mbante emrin e një ideali që ende nuk e kishte jetuar. Ajo nuk e gëzoi kurrë lirinë. Por emri i saj mbetet amanet për secilin prej nesh. Të tillë mbeten edhe emrat e 23 të vrarëve në Çikatovë të Vjetër”, është shprehur ajo.
Tutje, presidentja ka shtuar se nuk mjafton që viktimat vetëm të kujtohen, por e kemi obligim të kërkojmë drejtësi për çdo fëmijë të vrarë dhe për çdo familje të shuar.
“Drejtësia nuk është hakmarrje. Është premtimi më minimal që ia kemi borxh viktimave. Është përgjegjësia jonë që ky krim të mos mbulohet nga pluhuri i harresës apo nga heshtja. Të mos ndalemi derisa drejtësia të triumfojë. Sepse pa të, pa të vërtetën e thënë dhe të njohur, pa përgjegjësi për krimet, nuk ka paqe të qëndrueshme”, ka shtuar Osmani./KultPlus.com
235 vite nga vdekja e nënshkruesit të Pavarësisë së ShBA-ve, Benjamin Franklin
Benjamin Franklin lindi më 17 janar 1706 në Boston dhe ishte një botues amerikan, burrë shteti, shkrimtar, shkencëtar, sajues dhe filozof politik, shkruan KultPlus.
Konsiderohet gjithashtu si një nga etërit themelues të Shteteve të Bashkuara.
Ai ishte biri i dhjetë dhe fëmija i pesëmbëdhjetë i një përpunuesi sapuni dhe qiriri. Qysh në vitet e hershme të jetës së tij ai ka marrë një zhvillim të gjerë të njohurive përmes leximit intensiv të letërsisë së përgjithshme dhe shpirtërore në mënyrë autodidakte.
Ai për një kohë ka punuar në një dyqan arti te James-gjysmë vëllai i tij. Ndërsa përgjatë viteve 1729-1766, ai ishte redaktor i Gazetës së Pensilvanisë. Në vitin 1750 Franklin u zgjodh kryetar i Dhomës së Përfaqësuesve nga Pennsylvania.
Ndër studimet e shumta që pati përgjatë viteve ai studioi ujin e kuq, Rryma e Gjirit, përmbajtjen e kripës. Në kohën e krizës së Aktit Stamp , u bë një avokat i njohur i të drejtave amerikane në Londër. Në maj 1775 ai shkoi përsëri në Pensilvani dhe u bë anëtar në Kongres. Ai përndryshe kishte projektuar, komitetin e Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara.
Në 1769 themeloi Shoqërinë filozofike Amerikane. Ndërsa në vitin 1776 Benjamin Franklin ka nënshkruar Deklaratën e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara më 4 korrik.
Ai gjatë karrierës së tij u përfshi në disa qështje me interes publik përmes disa shkrimeve të tij, ku disa nga temat kishin të bëjnë me pastrimin e rrugëve, ndriçimin, futja e zjarrfikësit vullnetar ,
Gjatë gjithë jetës së tij, ai ka botuar traktate dhe ese për të gjitha llojet e temave, të tilla si për politikën, dhe çështjet ligjore të arsimit dhe të kontrollit të popullsisë.
Dalja e tij e fundit publike para vdekjes së tij ishte në mbështetjen e një programi të Kongresit, për heqjen e skllavërisë në nivelin federal duke dhënë këshilla ndaj masave. Më 17 prill 1790 Benjamin Franklin vdiq në moshën 84 në Filadelfia./KultPlus.com
11 vite nga vdekja e Gabriel Garcia Marquez
Gabriel Garcia Marquez (Gabriel Garsia Markez i njohur edhe si Gabo), shkrimtari i njohur kolumbian lindi më 6 mars të vitit 1927 në Aracataca, një fshat i vogël pranë maleve të Karaibeve kolumbiane dhe vdiq më 17 prill 2014. Ai ishte djali i Gabriel Eligio García dhe Luisa Santiaga Márquez Iguarán.
Në atë periudhë dështoi shoqëria United Fruit, që deri në atë kohë kishte mbajtur ekonominë në rajon në një nivel mjaft të mirë nëpërmjet kultivimit të bananes. Si në çdo familje të asaj krahine edhe në atë Márquez gjendja financiare ishte në përkeqësim të vazhdueshëm, kështu që Gabrile së bashku me prindërit u transferua në shtëpinë e gjyshërve të tij në Riohacha.
Tetë vjetët e para të jetës së Markezit kaluan qetësisht, të mbushura me historitë magjike të gjyshes Tranquilina Iguarán dhe tregimet epike të gjyshit Nicolás Ricardo Márquez Mehija, në shtëpinë e të cilit dëgjoi historinë e masakrës së plantacioneve të bananes, ku u vranë mbi 100 njerëz, që më pas u varrosën në një varr masiv. Nga goja e gjyshit dëgjoi bëmat e jashtëzakonshme të gjeneralit Rafael Uribe Uribe, protagonist absolut i Luftës Njëmijë Ditore (1899-1902), një nga ngjarjet më të rënda dhe më të përgjakshme në historinë e Kolumbisë.
Ne vitin 1935 humbi gjyshin dhe kjo ngjarje ndikoi shumë në gjendjen shpirtërore të 12 vjeçarit Márquez, i cili një vit me pas shkon në Barrankija për të studiuar në shkollën San Hosé. Më 1942 u transferua në Zipaquirá për të përfunduar gjimnazin. Ne moshën 20 vjeçare fitoi të drejtën e studimit në Universitetin e Bogotá, dega drejtësi. I mërzitur nga jeta e përshpejtuar e kryeqytetit kolumbian dhe nga i ftohti i krahinës se Andeve, Gabriel mbyllej në dhomën e tij ku lexonte kryeveprat e autorëve me të mëdhenj latinë dhe spanjisht-folës. I mahnitur nga letërsia, filloi të shkruante duke braktisur studimet.
Megjithë pasionin e madh për librat, Márquez ishte një nga ata që vuanin situatën e Kolumbisë që po kalonte një periudhë ku dhuna ishte gjithnjë e pranishme. Me 9 prill 1948, filloi e famshmja El Bogotazo, e njohur si treditëshi i dhunës në kryeqytet, që përfundoi me vdekjen e drejtuesit liberal Jorge Eliecer Gaitán. Gjatë atyre ditëve të përgjakshme disa njerëz hynë në apartamentin e tij dhe dogjën gjithçka. Márquez vendosi të shkonte në Kartagjenë ku gjeti punë si redaktor e më pas si reporter për gazetën “El Universal”.
Në vitin 1949 vendosi të rikthehej në Barrankija, ku filloi të punonte si gazetar dhe u bashkua me “El Gruppo de Barranquilla”, që përbehej nga të rinj që kishin pasion letërsinë. Një vit më pas publikoi në faqet e gazetës “El Espectador” të Santa Fésë një tregim me titull “La tercera resignación”. Në vitin 1952, mbaroi së shkruari romanin e tij të parë, “La hojarasca” (përkthyer shqip si Gjethurinat) dorëshkrimin e të cilit e dërgoi në Argjentinë. Pas tre javësh në përgjigjen që i erdhi shkruhej që mund të merrej me çdo gjë përveç se me letërsi.
Në vitin 1955 fitoi çmimin e parë në një konkurs, ku konkurroi me tregimin “Un día después del sábado” (Dita pas së shtunës). Falë dhuntive të tij narrative, García Márquez në një hark kohor mjaft të shkurtër u bë një nga emrat më të rëndësishëm të gazetarisë kolumbiane. Intervistat, artikujt dhe opinionet e tij ishin të mirëpritura në çdo redaksi. Te gjitha punimet e tij deri në 1956, u publikuan si një libër i vetëm me titull “Relato de un náufrago”, që trazoi skenën politike në vend pasi aty trajtoheshin trafiqet e drogës nëpërmjet detit. Qëndrimi i Markezit ndaj këtij fenomeni gjeti aprovimin e popullit, por provokoi keqas politikanët. Në nëntor të vitit 1956 drejtori i gazetës “El Espectador”, për të cilën punonte Markez, mori urdhër nga disa qeveritarë që të pushonte nga puna shkrimtarin. Nga miqësia e ngushtë dhe respekti i madh, drejtori vendosi ta dërgonte në Zvicër, ku do të punonte si reporter për gazetën e tij. Edhe pas falimentimit që ndodhi një vit me pas, Markez vendosi të qëndronte në Zvicër. Gjatë jetës në Evrope, ai vizitoi shumë qytete të famshme të kontinentit të vjetër së bashku me mikun Plinio Apuleyo Mendoza. Udhëtimi në fjalë shërbeu si frymëzim për të shkruar “90 días en la cortina de hierro”. Më 1958, pas një qëndrimi në Londër, García Márquez u kthye në Amerikë, për t’u vendosur më pas në Venezuelë.
Në Barrankija, u martua me Mercedes Barca, me të cilën pati dy fëmijë, Rodrigo (lindur në Bogotá në 1959) dhe Gonzalo (lindi në Meksiko në 1962). Më 1961 u transferua në New York ku filloi punën si korrespondent i Prensa Latina. Kërcënimet e vazhdueshme nga ana e CIA-s dhe kubanëve e shtynë të transferohej në Meksikë. Më 1967 realizoi kryeveprën e krijimtarisë se tij “Cien años de soledad“ (përkthyer shqip si Njëqind vjet vetmi), një libër që shënon kulmin e të ashtuquajturit realizëm magjik. Më 1974 dolën në treg “Ojos de perro azul” dhe “El otono del patriarca” (Vjeshta e patriarkut), dy veprat më komplekse të krijimtarisë së tij, një metaforë e gjerë mbi vetminë, mjerimin si pasojë e pasurimit.
Nga viti 1975, Márquez jetoi midis Meksikës dhe Kartagjenës, Havanës e Parisit. Më 1982, u vlerësua me çmimin Nobel për Letërsinë. Më 2002 publikoi vëllimin e parë të Vivir para contarla (Të jetosh për të treguar), ndërsa dy vjet më pas veprën e tij të fundit, të paktën deri tani Memorias de mis putas tristes(përkthyer në shqip nga Mira Meksi me titull Kujtim kurvash të trishta). Ndër veprat e tij me të mëdha përmenden Dashuri në kohërat e kolerës, Kronikë e një vdekjeje të paralajmëruar dhe “Njëqind vjet vetmi” e cila është përkthyer në shqip nga i madhi Robert Shvarc, Gjenerali në labirintin e tij, Erendira etj. Veprat e Markezit në shqip i kanë përkthyer Ramiz Kelmendi, Veton Surroi, Aurel Plasari, Mira Meksi e Robert Shvarc. / KultPlus.com
Specialistët e trashëgimisë kulturore stërviten për mbrojtjen e monumenteve në raste fatkeqësish natyrore
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër ishte pjesë e projektit Flood North Alb, që synon përmirësimin e përgatitjes dhe të kapaciteteve të reagimit të mbrojtjes civile ndaj fatkeqësive natyrore.
Në kuadër të projektit Flood North Alb, u zhvilluan ushtrime praktike në terren, ku u përfshinë edhe tri pasuri kulturore me status Monument Kulture, Kategoria I.
Monumentet e përfshira në projekt ishin Ura e Mesit në lumin Kir, rrënojat e Kishës së Shirgjit si edhe Xhamia e Plumbit.
Këto ushtrime ndihmojnë në rritjen e ndërgjegjësimit dhe gatishmërisë për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore në raste fatkeqësish.
Projekti i financuar nga Bashkimi Evropian, mblodhi partnerë vendas dhe ndërkombëtarë për të forcuar kapacitetet e mbrojtjes civile dhe për të garantuar një koordinim më të mirë në përballjen me emergjenca të ndërlikuara, si përmbytjet e rënda. Me mbështetjen e BE-së, Shqipëria po ndërton sisteme më të forta të mbrojtjes civile dhe po luan një rol aktiv në përgatitjen rajonale, sepse gatishmëria është thelbësore për të shpëtuar jetë dhe për të minimizuar dëmet./atsh/KultPlus.com
Kumbaro: Shtëpia e Zekatëve në Gjirokastër perlë e arkitekturës, pret vizitorë nga gjithë bota
Shtëpia e Zekatëve në Gjirokastër, e ndërtuar në vitin 1812 është kthyer në një destinacion për vizitorët nga e gjithë bota.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro vizitoi nga afër këtë shtëpi, ku bisedoi me një nga trashëgimtarët e kësaj shtëpie.
“Shtëpia e Zekatëve është një prej atyre dyerve të mëdha të Gjirokastrës që është jo vetëm perlë e arkitekturës, por dëshmi e gjallë e historisë dhe mënyrës së jetesës së shekullit XIX të qytetit e rrëfyer në sofatet, gurët, minderet, kortinkat e në të gjitha tertipet e një shtëpie gjirokastrite”, tha Kumbaro.
Ministrja Kumbaro u shpreh e lumtur që Xhorxhi, njëri prej trashëgimtarëve, është rikthyer të mbajë derën e shtëpisë hapur dhe të presë vizitorë nga gjithë bota.
“Këta vizitorë janë kureshtarë për të njohur shtëpitë e mëdha të Gjirokastrës që janë muze të vërtetë etnografikë dhe thesare artizanale, por edhe për të kontribuar në zinxhirin e ekonomisë së prodhuar nga praktikat e turizmit”, tha Kumbaro.
Ministrja Kumbaro theksoi se “nuk është biznes i lehtë që të bësh ekonomi me një shtëpi të vjetër, është emër i madh, është atraksion origjinal siç janë disa shtëpi të tjera këtu në Gjirokastër. Sa më e madhe shtëpia aq më e madhe edhe vështirësia apo kostoja për ta mirëmbajtur. Kur fillon e prodhon ekonomi ndoshta nuk të bën të pasur për një ditë por të bashkon pasionin me interesin ekonomik”.
Xhorxhi tha se “turistët vijnë nga Italia, Gjermania, Spanja, Franca dhe vende të tjera të botës”. /atsh/ KultPlus.com
Poradeci
Poezi nga Lasgush Poradeci
Perëndim i vagëlluar mi Liqerin pa kufir
Po përhapet dal-nga-dale një pluhúrë si një hije.
Nëpër Mal e nër Lëndina shkrumb’ i natës që po bije,
Duke sbritur që nga qjelli përmi fshat po bëhet fir…
E kudó krahin’ e gjërë më s’po qit as pipëlim:
Në katund kërcet një portë…në Liqer heshtë një lopatë…
Një shqiponjë-e arratisur fluturon në Mal-të-Thatë…
Futet zemra djaloshare mun në fund të shpirtit t’im.
Tërë fisi, tërë jeta, ra… u dergj… e zuri gjumi…
Zotëroj më katër anë errësira…
Po tashi:
Dyke nisur udhëtimin mes-për-mes nër Shqipëri,
Drini plak e i përrallshëm po mburon prej Shëndaumi…/ KultPlus.com
Një nga diamantet blu më të rrallë në botë del në ankand
Shtëpia e ankandeve Christie’s njoftoi sot se do të ofrojë një nga diamantet më të rrallë dhe më të vlefshëm në botë – “Golconda Blue”, një diamant blu në formë loti me peshë 23.24 karat, vlera e të cilit, sipas vlerësimeve, është midis 35 dhe 50 milionë dollarë në ankandin Magnificent Jewels në Gjenevë.
Guri i çmuar është i ngulitur në një unazë me dizajn modern të firmosur nga argjendaria e famshme “JAR”, shkruan Forbes. “Golconda Blue” ka një histori të pasur të lidhur me fisnikërinë indiane.
Në vitet 1920, ajo u vendos nga Yeshwant Rao Holkar, Maharaja i Indore, i cili bashkëpunoi me shtëpitë më të famshme evropiane të bizhuterive të kohës. Diamanti ishte pjesë e një byzylyku të porositur nga shtëpia e “Chaumet”, dhe më vonë u inkorporua në një gjerdan luksoz nga shtëpia e “Mauboussin”.
Më vonë u ble nga argjendari amerikan Harry Winston. Do të jetë hera e parë që diamanti “Golconda Blue” shfaqet në një ankand publik.
Pavarësisht madhësisë së tij, çmimi i pritshëm i një diamanti blu nuk e kalon shifrën rekord të arritur nga “Oppenheimer Blue”, një diamant blu 14,62 karatësh, i cili u shit për 57,5 milionë dollarë në 2016-ën.
Diamanti blu më i madh i njohur është 45,52 karat “Hope Diamond” , i cili tani është pjesë e koleksionit të Muzeut Kombëtar të Historisë Natyrore në Uashington./ euronews/ KultPlus.com
Arkeologët zbulojnë një dhomë të fshehur në shpellën meksikane, gjenden objekte të rralla nga një qytetërim i zhdukur
Në një zbulim novator arkeologjik, një dhomë e fshehur është zbuluar thellë brenda shpellës Tlayócoc në Sierra de Guerrero, Meksikë. Dhoma, e cila ka mbetur e paprekur për shekuj, mban objekte nga një qytetërim i lashtë që besohet të jetë Tlacotepehuas, një grup etnik i zhdukur nga rajoni. Gjetjet, duke përfshirë byzylykët e bërë nga guskat e kërmillit dhe disqe guri të zi, besohet se datojnë më shumë se 500 vjet më parë. Sipas një raporti nga Instituti Kombëtar i Antropologjisë dhe Historisë (INAH) , këto artefakte ofrojnë njohuri të vlefshme në praktikat shpirtërore dhe rituale të Tlacotepehuas.
Zbulimi është përshkruar si një zbulim i rëndësishëm për të kuptuar periudhën postklasike në Mesoamerikë, veçanërisht në lidhje me kozmologjinë dhe sistemet e besimit të grupeve indigjene në këtë zonë. Reliket u gjetën në një kalim të zhytur që të çonte në dhomën e fshehur dhe sendet u vendosën me kujdes në majë të stalagmiteve, duke sugjeruar se ato mund të përdoreshin për oferta rituale.
Tlacotepehuas , një qytetërim i vendosur dikur në Sierra de Guerrero, kanë qenë prej kohësh një mister, me shumë pak informacion për kulturën dhe praktikat e tyre. Zbulimi i artefakteve të tyre në këtë shpellë mund të hedhë dritë mbi ritualet, besimet shpirtërore dhe strukturën shoqërore të tyre. Byzylykët e guaskës së kërmillit, të gdhendura me fytyra antropomorfe dhe simbole kozmologjike, janë veçanërisht domethënëse, duke sugjeruar se Tlacotepehuas i kushtonin rëndësi të madhe botës natyrore dhe ndoshta i përdornin këto objekte në ceremonitë fetare.
Këto objekte jo vetëm që ofrojnë një lidhje të prekshme me të kaluarën, por gjithashtu zbulojnë mjeshtërinë artistike të Tlacotepehuas. Modelet e tyre të ndërlikuara tregojnë për një kulturë të pasur me simbolikë dhe shprehje artistike, duke përdorur materiale nga mjedisi i tyre i afërt për të krijuar objekte me rëndësi të madhe kulturore dhe shpirtërore.
Shpellat kanë pasur gjithmonë një rëndësi shpirtërore në kulturat mezoamerikane, të cilat shpesh shihen si porta për në botën e krimit ose si vende për komunikim hyjnor. Shpella Tlayócoc ka të ngjarë të përdorej si një hapësirë rituale dhe vendosja e ofertave brenda shpellës nënvizon rëndësinë e saj në sistemet e besimit të Tlacotepehuas. Artefakte të tilla gjenden shpesh në shpella ose hapësira të shenjta, duke konfirmuar më tej rolin ritualist që këto objekte luanin në jetën e njerëzve të lashtë.
Vendndodhja e largët dhe e fshehtë e shpellës mund të ketë kontribuar në ruajtjen e këtyre thesareve të lashta, të paprekura për shekuj. Kjo dhomë e fshehur ofron një mundësi të rrallë për të rindërtuar peizazhin shpirtëror të Mesoamerikës së lashtë dhe Tlacotepehuas mund të mos ketë qenë i vetmi grup që ka përdorur shpellat në këtë mënyrë./oranews/ KultPlus.com
Los Angeles, grabiten stoli me vlerë mbi 10 milionë dollarë
Një vjedhje e përmasave të mëdha ka ndodhur më 13 prill në një dyqan stolish në qytetin e Los Angelesit, Kaliforni, ku stoli me vlerë mbi 10 milionë dollarë janë grabitur nga persona ende të paidentifikuar.
Sipas Departamentit të Policisë së Los Angelesit (LAPD), autorët kanë depërtuar në dyqan duke shpërthyer murin prej betoni nga një ambient ngjitur. Pamjet e sigurisë tregojnë qartë momentin kur grabitësit thyejnë murin dhe hyjnë në brendësi të dyqanit.
Të dyshuarit kanë marrë orë luksoze, gjerdanë ari dhe stoli të tjera të çmuara, duke u arratisur po nëpërmjet vrimës së hapur në mur. Pavarësisht grabitjes, alarmi i sigurisë nuk është aktivizuar, duke bërë që pronarët ta zbulojnë ngjarjen vetëm ditën pasuese.
Ndërkohë që policia flet për një vlerë të vjedhur prej mbi 10 milionë dollarësh, pronarët e dyqanit deklarojnë se dëmi real kap shifrën e 20 milionë dollarëve.
Hetimet janë në vijim dhe po përqendrohen në gjurmët e gishtërinjve dhe mbetjet e mundshme të ADN-së të gjetura në vendngjarje. Policia nuk ka dhënë ende informacion mbi identitetin apo vendndodhjen e të dyshuarve./ euronews/ KultPlus.com
Shkencëtarët zbulojnë izotopin e parë ‘të pasur me neutron’ të uraniumit që nga viti 1979
Shkencëtarët kanë zbuluar dhe sintetizuar një izotop krejtësisht të ri të elementit shumë radioaktiv të uraniumit. Por mund të zgjasë vetëm 40 minuta para se të shpërbëhet në elementë të tjerë.
Izotopi i ri, uranium-241, ka 92 protone (siç kanë të gjithë izotopet e uraniumit) dhe 149 neutrone, duke e bërë atë izotopin e parë të ri të uraniumit të pasur me neutron të zbuluar që nga viti 1979. Ndërsa atomet e një elementi të caktuar kanë gjithmonë të njëjtin numër protonesh, izotopet ose versionet e ndryshme të këtyre elementeve, mund të mbajnë numër të ndryshëm neutronesh në bërthamat e tyre. Për t’u konsideruar i pasur me neutron, një izotop duhet të përmbajë më shumë neutrone sesa është e zakonshme për atë element.
Uraniumi është në klasën e elementeve në tabelën periodike të njohura si “aktinide”, të cilat kanë numërimin e protoneve midis 89 dhe 103. Të gjitha aktinidet janë radioaktive, por uraniumi është një nga katër elementët më radioaktivë, krahas radiumit, poloniumit dhe toriumit.
“Ne matëm masat e 19 izotopeve të ndryshme të aktinideve me një saktësi të lartë të nivelit një pjesë për milion, duke përfshirë zbulimin dhe identifikimin e izotopit të ri të uraniumit,” u shpreh përmes një emaili në Live Science, Toshitaka Niwase një studiues në Organizatën e Kërkimit të Përshpejtuesit të Energjisë së Lartë (KEK) Wako Nuclear Science Center (WNSC) në Japoni, i shtoi gjithashtu se “Ky është zbulimi i parë i ri i një izotopi uraniumi në anën e pasur me neutron në më shumë se 40 vjet.”
Izotopët mund të jenë të qëndrueshëm, që do të thotë se ata mbajnë konfigurimin e tyre atomik, ose të paqëndrueshëm, që do të thotë se ato shpërbëhen në elementë të tjerë, duke fituar ose derdhur protone. Shkalla e zbërthimit matet nga gjysma e jetës së një izotopi, ose koha që i duhet gjysmës së materialit për t’u zbërthyer në elementë të tjerë. Pas dy gjysmëjetësh, mbetet një e katërta e materialit; pas tre, një të teti, e kështu me radhë.
Ekipi nuk e ka matur ende gjysmën e jetës së uraniumit-241, por vlerësimet teorike e vendosin atë në rreth 40 minuta, tha Niwase. Kjo është disi e shkurtër për një gjysmëjetë. (Për referencë, gjysma e jetës së karbonit-14 është 5,730 vjet, gjysma e jetës së izotopit shumë të paqëndrueshëm teknetium-99m është gjashtë orë dhe gjysma e jetës së francium-223 është 22 minuta. Izotopi që prishet më shpejt, hidrogjeni-7, është zhdukur përgjysmë në vetëm 10^-23 sekonda.)
Niwase dhe kolegët krijuan uranium-241 duke gjuajtur një mostër të uraniumit-238 në bërthamat e platinit-198 në përshpejtuesin RIKEN të Japonisë. Dy izotopet më pas këmbyen neutronet dhe protonet – një fenomen i quajtur “transferimi i shumënukleoneve”.
Ekipi më pas mati masën e izotopeve të krijuara duke vëzhguar kohën që iu desh bërthamave rezultuese për të udhëtuar një distancë të caktuar përmes një mediumi. Eksperimenti gjeneroi gjithashtu 18 izotope të rinj, të gjithë të cilët përmbanin midis 143 dhe 150 neutrone.
Niwase pranoi se uraniumi-241 ndoshta nuk ka shumë zbatime të dobishme praktike ose shkencore, pasi izotopi krijohet në një numër jashtëzakonisht të vogël.
Në foto: Një nitrat uraniumi i quajtur uranil në një tas; duket si një tas me guralecë të verdhë akuariumi. Një pjesë e fortë e mineralit të verdhë të ndezur të uraniumit qëndron në të djathtë të tasit në një sfond të bardhë.
Për Live Science/ Përgatiti: Albert Vataj/ KultPlus.com
Një Johnny Depp i vështirë për t’u njohur në filmin e ri hollivudian me Penelope Cruz
Plotësisht i vështirë për t’u njohur, me flokë dhe mjekër të argjendtë, Johnny Depp po kthehet në Hollywood.
Lionsgate ka publikuar imazhin e parë nga filmi i ri ”Day Drinker” që aktori do të xhirojë në Spanjë, i pari i tij që nga beteja ligjore me ish-bashkëshorten, Amber Heard.
Fotoja tregon Johnny të mbështetur në një banak bari me një koktej në dorë, i veshur me një kostum elegant blu dhe një pamje të vrenjtur.
Filmi drejtohet nga Marc Webb i ”500 Days of Summer”.
Penelope Cruz do të rikthehet përkrah Depp-it, për herë të katërt përkrah yllit, pasi luajti në filmat ”Blow”, ”Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides” dhe ”Murder on the Orient Express”.
”Day Drinker” tregon historinë e një kamariereje në një jaht privat (Madelyn Cline) e cila takon një mysafir misterioz në bord (Depp) dhe të dy ngatërrohen me një kriminele (Cruz) me lidhje dhe pasoja të papritura./atsh/ KultPlus.com
‘Dying of laughter’, instalacioni me qypa që përfaqësoi Shqipërinë në Milano
Në galerinë Slow Mill, gjatë Fuori Salone në Milano, artistët Marin Nikolla dhe Denis Muça prezantuan një instalacion që jeton në kontrastin mes absurdit dhe reflektimit të thellë.
Vepra e tyre titullohet “Dying of laughter” (Të vdesësh së qeshuri) dhe eksploron e trajton me ironi paradokset që jetojnë tek njeriu. Artistët rrëfejnë historinë e tyre nëpërmjet qypave të baltës dhe një filmimi, xhiruar nga brenda një qypi. Ata sjellin një film të metrazhit të shkurtër ku çdo tingull vjen nga vetë ena.
“Në rrjetet sociale u shfaq si një fenomen “hahaha”, e qeshura e shprehur si fjalë, por që në të vërtetë nuk është fjalë. Është më shumë një arratisje nga gjuha, një e qeshur e shkruar. Një pjesë jo e menduar mirë e teknologjisë”, thotë për mediet, Marin Nikolla.
I pyetur se ç’do të thotë për të fakti që përfaqësoi Shqipërinë në Fuorisalone në Milano, artisti tha se, për të ekzistojnë dy Shqipëri: ajo gjeografike, që ka mbetur në vend dhe një tjetër më e madhe, e shpërndarë nëpër botë, në kërkim të diçkaje. “Nuk e di, mbase ka edhe të tjera…”, shprehet Nikolla, duke lënë hapësirë për reflektim./atsh/ KultPlus.com
Baleti amerikan rikthehet me performancë të veçantë në tri qytete të Kosovës
Trupa e njohur “Ballet Magnificat” nga Amerika, pas suksesit të jashtëzakonshëm në Kosovë, rikthehet për herë të dytë në vendin tonë, por tani me një turne të veçantë në tri qytete, në Prishtinë, Gjakovë dhe Gjilan.
Ballet Magnificat është një nga trupat më të njohura dhe të respektuara të baletit në botë, e cila ka arritur të frymëzojë publikun e të gjitha kulturave dhe moshave, kudo që ka shfaqur artin e saj.
Ky nuk është një balet si të tjerët, por një kombinim mahnitës i baletit dhe dramës, ku lëvizjet flasin më shumë se fjalët. Me lëvizje të punuara me mjeshtri të lartë dhe emocione që ndihen në çdo hap, Ballet Magnificat sjell këtë vit një histori të re, që prek zemrën e çdo njeriu: “Rrugëtimi i Djalit të Humbur”, një rrëfim i thellë për gabimet, humbjen, kërkimin dhe shpresën për një fillim të ri.
Shfaqjet do të mbahen më:
20 prill, Prishtinë, ora 20:00
22 prill, Gjakovë, ora 19:00
23 prill, Gjilan, ora 19:00
Lokacionet: Teatri i Qytetit në çdo qytet përkatës.
Danielle Steel: Gjërat ndodhin në mënyrën se si janë shkruar të ndodhin
Shprehje fantastike nga Danielle Steel:
“Ndoshta disa njerëz nuk do të jenë përgjithmonë në jetën tonë. Disa mund të jenë duke kaluar në të. Është njësoj si disa njerëz që kalojnë në jetën tonë për të na sjellë diçka: një dhuratë, një bekim, një mësim që duhet ta mësojmë. Për këtë arsye, ata shfaqen në jetën tonë”.
“Gjëja që më prek më shumë në shpirt, është kur dikush më thotë “Ti vërtet ke bërë ndryshimin””.
“Mos u shqetëso shumë. Gjëja e duhur do të vijë në kohën e duhur. Gjërat ndodhin në mënyrën se si janë shkruar të ndodhin”.
“Asgjë nuk zgjat përgjithmonë. Asgjë nuk ndalon të qëndrojë ashtu siç është, por vazhdon të ecë. Si një lumë”.
“Fati është i përkohshëm, romanca mund të jetë e bukur, por dashuria është gjëja më e rëndësishme. Pa dashurinë, fati dhe romanca do të kishin një jetë shumë të shkurtër”.
“Unë besoj tek dashuria me shikim të parë për një shtëpi, por jo për njerëzit”.
“Është e vështirë të bësh ndryshime. Mësohesh me gjërat dhe nuk dëshiron të largohesh prej tyre. Ndoshta do të bëjë mirë të ndihesh pak jo në rehat me gjërat që ke, për ca kohë, dhe të bësh diçka ndryshe”.
“Unë nuk kam nevojë për një mashkull që të jem e lumtur. E kisha dikë, ishte mjaftueshëm i mirë. Nuk pres të gjej dikë tjetër si ai, ndaj pse të kënaqem me diçka më pak? Jam shumë herë më mirë e vetme”.
“Më mban mend mua? I jam kthyer vetes sime të shkuar. Pa përgjegjësi, pa detyrime, pa ankesa. Nuk dua të zotëroj gjë, të dua dikë apo të lidhem shumë me njerëzit, vendet apo gjërat. Ky është një rregull që funksionon shumë mirë për këdo”.
“Mos e lër jetën të të fluturojë nga duart. Ajo nuk do të kthehet më mbrapsht. Nuk ke për të pasur më një mundësi të dytë”.
“Mos merr vendime me frikë, pasi ato asnjëherë nuk do të të çojnë atje ku dëshiron”.
“Për disa gjëra në jetë, ia vlen pritja”.
“Dashuria është e ngatërruar. Nëse vërtet e do dikë, nuk mund ta shmangësh dot dhimbjen. Njerëzit vdesin, largohen, gjërat ndryshojnë. Por ka raste kur gjithçka funksionon dhe nga ato duhen marrë shembuj”. /KultPlus.com
Çantë Birkin për 1400 dollarë? Çfarë po ndodh me prodhimet në Kinë pas taksave amerikane
A keni ëndërruar gjithmonë të keni një çantë Birkin, por kushtonte 38,000 dollarë dhe duhet të prisnit gati një vit?
Nuk ka problem, lufta tregtare që ka shpërthyer mes SHBA-së dhe Kinës mund ta bëjë ëndrrën tuaj realitet. Sepse luftërat tregtare mund të kenë humbje, por krijojnë edhe mundësi.
Një nga kartat më të forta që kinezët kanë aktualisht në duart e tyre është fakti se ata zotërojnë 80% të prodhimit botëror të mallrave luksoze. Gucci, Hermes, Dior, Louis Vuitton, Chanel, Ferragamo, Ralph Lauren, Tom Ford, Jimmy Choo dhe kompani të tjera të panumërta prodhojnë gjithçka, nga rrobat tek çanta dhe aksesorët tërësisht në Kinë dhe më pas i dërgojnë në Francë ose Itali, vetëm për të shtuar logot.
Për shkak se të gjitha këto marka rrezikojnë të humbasin tregun amerikan me taksat 145% dhe CEO-t kanw vendosur tw të zhvendosin një pjesë ose të gjithë prodhimin e tyre jashtë Kinës, Pekini po i paralajmëron ata se kushdo që e zhvendos prodhimin e tyre jashtë do t’i shohë produktet e tyre të shiten drejtpërdrejt nga të njëjtët prodhues kinezë që i bëjnë ato, me kostot e tyre të prodhimit.
Çantë Birkin për 1400 dollarë? Çfarë po ndodh
Sipas raporteve franceze, Kina po shqyrton mundësinë e lejimit të lirë të kopjuesve, veçanërisht atyre që synojnë markat luksoze amerikane, në përgjigje të tarifave të reja të ashpra të Donald Trump.
Kështu, prodhuesit kinezë janë futur në TikTok dhe po postojnë video që zbulojnë, nga njëra anë, super fitimet e kompanive që shesin produkte luksoze, por nga ana tjetër, sa të varur janë nga prodhimi kinez dhe krahu i lirë i punës për të prodhuar produktet e tyre. Ata inkurajojnë njerëzit që të blejnë produktet direkt prej tyre.
Kinezët në videot e tyre tregojnë se të gjitha produktet luksoze prodhohen me 1/10 dhe 1/20 të çmimit që shiten në butikët europianë dhe amerikanë. Çantat Hermes Birkin kushtojnë 1,400 dollarë për t’u bërë dhe shitur nga 38,000 deri në 2 milionw dollarë në Paris. Nike, Adidas dhe Puma prodhojnë atlete për 10 dollarë një palë në Kinë dhe i shesin për 150 dollarë në Amerikë. Michael Kors, Calvin Klein, Ralph Lauren, Tom Ford, Jimmy Choo janë gjithashtu në listën 1 deri në 20.
BREAKING: Factories in China are now encouraging people to buy direct and avoid the retail price of luxury goods such as a Birkin bag.
— Truth_teller 🇷🇺 (@Truthtellerftm) April 15, 2025
The Birkin bag costs $1400 USD for all materials and labour, but retails for $38,000. Details below in the video.
Even with an additional… pic.twitter.com/GK1NkAzBPw
Ministri Çeku: Organizimi i ngjarjeve ndërkombëtare sportive në vend prioritet
Qeveria në dorëheqje në mbledhjen e sotme ka marrë vendim për ndërtimin e memorialit për të rënët e 17 korrikut 1998 në Junik.
Ministri në dorëheqje i Kulturës, Hajrullah Çeku, tha se ky memorial bëhet në përkujtim të të rënëve të betejës së 17 korrikut 1998, e që do të shërbejë si simbol i luftës së lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe ruajtjes së kujtesës historike për brezat e ardhshëm.
“Për këtë vendim kemi bashkëpunuar me Ministrinë e Bujqësisë dhe me Agjencinë e pyjeve në mënyrë që zonat ku u zhvillua kjo betejë ti jepet ministrisë së kulturës, ndërsa agjencia e memorialëve në ditët në vijim do ta vazhdojë procedurën sipas ligjit për ndërtimin e këtij memoriali shumë të rëndësishëm”, tha ai.
Çeku njoftoi edhe për nënshkrimin e marrëveshjes të cilën e kanë nënshkruar dje mes Federatës Evropiane dhe Federatës Kosovare të I-sports, ai theksoi se organizimi i ngjarjeve ndërkombëtare sportive në vend vazhdon të mbetet prioritet i qeverisë në detyrë e sipas tij kjo bëhet si zhvillim i kapaciteteve për përgatitjen e lojërave mesdhetare ‘Prishtina 2030’.
Çeku, përmendi punimet në sheshin “Xhorxh Bush”, rrugën “Rexhep Luci”, “Ishullin Urban” dhe projektin në rrugën “Agim Ramadani”.
“Të gjitha këto kontrata janë të lidhura kundërligjshëm, duke mos i respektuar procedurat e nevojshme për pajisje me leje dhe pëlqime të nevojshme. Të gjitha këto investime realizohen brenda zonave të mbrojtura të trashëgimisë kulturore dhe ligji kërkon që para se të shpallen procedurat e të lidhen kontratat, duhet të pajisen me pëlqime përkatëse nga autoritetet përkatëse”, tha ai.
Sipas Çekut kjo është një nga shkeljet dhe shtoi se shkelja e dytë është se “ka përsëritje të metodave të veprimeve nga Komuna”.
Ai ka thënë se Ministria dyshon dhe është e bindur që ka parregullsi të theksuar në lidhjen e kontratave.
“Deri tash janë shkaktuar disa milionë euro dëm nga buxheti i Komunës si rezultat i këtyre kontratave të kundërligjshme dhe ne pretendojmë se komuna e bën këtë veprim qëllimshëm, me paramendim dhe për këtë arsye i jemi drejtuar prokurorisë dhe policisë”, ka thënë ai./rtk/ KultPlus.com
Presidentja i kthen përgjigje Kryesuesit Dehari: Kushtetuta ju detyron të jetësoni e jo të bllokoni institucione
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani i ka kthyer përgjigje kryesuesit të seancës konstituive, Avni Dehari, i cili iu drejtua asaj me kërkesën për “sugjerime” pasi e ndërpreu seancën për shkak të mosmiratimit të raportit të Komisionit të përkohshëm për verifikimin e mandateve.
Në këtë letër, Osmani thotë se Kushtetuta i detyron të jetësojnë e jo të bllokojnë procese.
“Në përmbushje të përgjegjësive kushtetuese si Presidente e Republikës së Kosovës, që kanë të bëjnë me garantimin e funksionimit kushtetues të institucioneve, i përgjigjem kërkesës suaj të pranuar sot në Presidencën e Republikës. Si pikënisje, konsideroj se duhet pasur parasysh, se duke u bazuar në frymën e Kushtetutës, dispozitat që ndërlidhen me konstituimin e institucioneve shtetërore duhet të interpretohen në mënyrë që ta mundësojnë – dhe jo ta pengojnë – themelimin dhe funksionimin kushtetues të tyre”, është shprehur Osmani në letrën drejtuar Deharit.
Tutje, ajo është shprehur se një parim i tillë është mishëruar në praktikën gjyqësore të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës, e cila në Aktgjykimin e saj në Rastin Nr. K072/20, ndër të tjera përcakton se: “struktura e normave kushtetuese që ndërlidhen me themelimin e institucioneve shtetërore që burojnë nga vota e popullit, duhet të interpretohen në atë mënyrë që të jetë ejetësoshme dhe të bëjë të obligohet themelimin dhe ushtrimin efektiv të funksioneve përkatëse”.
“Në të njëjtin Aktgjykim, Gjykata gjithashtu sqaron se: “asnjë normë kushtetuese nuk mund të interpretohet në atë mënyrë që të bllokojë themelimin e institucioneve që burojnë nga pushteti legjislativ dhe ekzekutiv”, duke shtuar se qëllimi i sistemit të Kushtetutës është të themelojë institucione efektive”, ka shtuar ajo.
Presidentja është shprehur se në linjë me këtë, në Aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese në Rastin Nr. KO119/14, në të cilin objekt shqyrtimi ka qenë seanca konstituive e Legjislaturës V, Gjykata ka obliguar të gjithë deputetët e Kuvendit që në pajtim me dispozitat kushtetuese dhe dispozitat e Rregullores së Kuvendit, ta gjejnë mënyrën për ta bërë Kuvendin funksional. Për më tepër, në të njëjtin Aktgjykim, Gjykata ka përcaktuar se: “Kryesuesi që kryeson seancën konstituive, edhe pse nuk është i zgjedhur, është i obliguar me Kushtetutë dhe me Rregullore të Punës së Kuvendit për ta realizuar seancën konstituive”.
“Kosovës është obligim kushtetues i çdo institucioni dhe çdo personi të veshur me autoritet publik. Në rastin konkret, ky është obligim i juaji si Kryesues i seancës konstituive si dhe i të gjithë deputetëve të zgjedhur në Legjislaturën e Nëntë të Kuvendit”, është shprehur ajo./KultPlus.com
Thënie të famshme nga George Washington
George Washington ka qenë presidenti i parë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës – lider dhe strateg, i vetmi njeri i zgjedhur unanimisht nga Kolegji Elektoral duke shërbyer dy mandate si president.
Si president i parë, Washington e ka ditur se të gjitha metodat e tij, vendimet dhe lëvizjet do të krijojnë precedent për çdo gjë që do të pasonte, prandaj ai kishte qenë shumë i kujdesshëm dhe i përgjegjshëm me zgjedhjet e tij.
Ai kishte krijuar autoritet duke qëndruar i sinqertë dhe duke mos abuzuar me fuqinë që kishte.
Washington madje kishte refuzuar të shërbente një mandat të tretë dhe kishte vendosur që vitet e fundit t’i jetonte si fermer i thjeshtë, duke vendosur prapë një shembull të mirë.
Ai kishte qenë një njeri me ndjenjë të thellë të detyrës, një hero ushtarak dhe një patriot.
Marrë parasysh atë dhe të bëmat e tij, më poshtë jua sjellim disa prej thënieve të tij që jua përmirësojnë integritetin personal.
– “Lumturia njerëzore dhe detyra morale janë të lidhura në mënyrë të pandashme”
– “Këmbëngulësia dhe shpirti kanë bërë mrekulli në të gjitha epokat”
– “Shoqërohuni me njerëz të kualiteti të mirë, nëse e vlerësoni reputacionin tuaj, pasi që më mirë është të jeni vetëm sesa me shoqëri të keqe”
– “Aq më i vështirë konflikti, aq më i madh është triumfi”
– “Meshkujt e vërtetë e urrejnë luftën, por asnjëherë nuk largohen nga ajo”
– “Më parë vdes në këmbë sesa të jetojë në gjunjë”
– “Më mirë është të mos arsyetoheni sesa ta jepni një arsyetim të keq”
– “Përgatitja për luftë është një prej formave më efikase për ta ruajtur paqen”. / KultPlus.com
Presidentja Osmani priti në takim lamtumirës ambasadorin e Italisë në Kosovë, Antonello De Riu
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, priti sot në një takim lamtumirës ambasadorin e Italisë në Kosovë, z. Antonello De Riu, me rastin e përfundimit të mandatit të tij diplomatik.
Në këtë takim lamtumirës, Osmani e ka falënderuar ambasadorin De Riu për kontributin e tij të çmuar gjatë mandatit në Kosovë dhe ka vlerësuar lart angazhimin e tij për forcimin e marrëdhënieve ndërmjet dy shteteve. Ajo i ka uruar suksese të mëtejshme në angazhimet e tij të ardhshme diplomatike, duke theksuar se miqësia dhe partneriteti ndërmjet Kosovës dhe Italisë do të mbeten gjithmonë të qëndrueshme dhe të bazuara në vlera të përbashkëta.
Presidentja Osmani theksoi se mbështetja e Italisë mbetet thelbësore për Kosovën në rrugëtimin e saj drejt integrimit euroatlantik. Ajo nënvizoi nevojën për angazhim të mëtejshëm të Italisë si një partnere strategjike, veçanërisht në forcimin e pozitës së Kosovës në arenën ndërkombëtare./KultPlus.com
53 vite nga vdekja e Jasunari Kavabata, nobelistit mbresëlënës japonez
Jasunari Kavabata qe shkrimtari i parë japonez që u laureua me çmimin Nobel në vitin 1968 për romanin e tij “Vendi i dëborës”. Për të deshifruar universin mental dhe romanesk të jashtëzakonshëm të Kavabatës është e domosdoshme t’i referohemi viteve të para të ekzistencës, të shënuara nga një vetmi e thellë, prej fëmijërisë deri në momentin tragjik kur shkrimtari vendosi t’i japë fund jetës.
Në veprën e tij realja dhe arealja ndeshen, shkapërderdhja e imazheve alternohet me bardhësitë dhe palëvizshmëritë. Punët e Kavabatës janë thurje të brimuara, të papërfunduara, që lënë lexuesin pa frymë para misterit të interpretimit. Soditja e natyrës, rënia e një gështenje, lulëzimi i një kumbulle, fluturimi i zogut, janë arratisje drejt një bote tjetër, ku bukuria e pashpjegueshme është ndoshta ajo e të vdekurve të rikthyer për një çast në botën e të gjallëve.
Jasunari Kavabata, biri i një mjeku të kulturuar, lindi në vitin 1899 në Osaka. Pas vdekjes së hershme të prindërve dhe motrës së vetme, ai u rrit nga gjyshi i verbër. Studioi në Universitetin Imperial të Tokios. Qe një nga themeluesit e organit Bungei Jidai, mediumi i një lëvizjeje të re në literaturën moderne japoneze. Debutimin e tij si shkrimtar e bëri me “Balerini Izu”, në 1927. Pas disa veprave të shquara, romani “Vendi i dëborës” i siguroi pozicionin si një nga shkrimtarët më në zë në Japoni. U bë anëtar i Akademisë së Arteve të Japonisë në vitin 1953. Shkroi edhe shumë vepra të tjera, ndër të cilat “Liqeni”, “Qyteti i vjetër”, “Gjëmimi i malit”, “Bukuroshet e fjetura” etj.
Novela “Bukuroshet e fjetura” të Jasunari Kavabatës është një nga veprat e tij më të bukura. Në brendi të saj trajton kryesisht marrëdhëniet mes moshës së rinisë dhe pleqërisë, seksin, vdekjen, jetën dhe kujtimet. Shpeshherë Kavabata shkruan me metafora, duke dhënë shkas për reflektim shumë më parë pasi të shfletojmë edhe faqen e fundit të librit, për më tepër personazhet kryesorë në krijimtarinë e tij janë individë kompleksë në kërkim të pastërtisë. Kavabata e vë theksin kryesisht mbi aftësinë e mendjes njerëzore për të nxjerrë në pah marrëdhënien e një individi me botën ekzistenciale.
Pasqyrimi i gabimeve të së shkuarës tek personazhi zakonisht ndodhin në prag të vdekjes. Për më tepër, këtyre personazheve u pikon dëshpërimisht në zemër për atë shans të pamundur për rininë e të rinjtë, madje edhe për një moment të shkurtër, për të rivitalizuar një ekzistencë më të dëlirë. Tek “Bukuroshet e fjetura”, personazhi kryesor, Eguti, fle pranë vajzave të reja që janë të droguara, të cilat përfaqësojnë bukurinë e jetës, si një mundësi për të reflektuar mbi gratë që ai ka njohur gjatë gjithë jetës së tij, duke përfshirë edhe gruan dhe vajzat e tij. Gjumi parashikon Egutin me një kalim në vdekjen e tij të afërt.
Si gjithmonë, stili i shkrimit të Kavabatës përmban tone lirike, filozofike, që sugjeron misteret e panjohura të jetës.
Sido që të jetë, një fakt mbetet i sigurt: Kavabata vërtetoi mundësinë e ndjeshmërisë së pastër të flasë në veprat që lëkunden me bukurinë. A ishte kjo bukuri hyjnore apo e ligë? Sekreti i mbartur në varr nga shkrimtari, nuk do të zbulohet kurrë. Dy vjet pas vetëvrasjes së Mishimas, që e konsideronte si mjeshtrin e tij, Kavabata kreu edhe vetë vetëvrasje. Vdiq në vitin 1972. / Konica /KultPlus.com
Fragment nga libri “Jeta ime”, Charlie Chaplin
Fragment nga Charlie Chaplin
Gjatë këtyre shëtitjeve nuk më kujtoheshin asnjëherë ato që më thoshte ajo. Isha krejt i ekzaltuar, i bindur se një forcë mistike na ishte afruar dhe se bashkimi ynë ishte rezultat i një afiniteti të paracaktuar. Kisha tre mëngjese që e njihja; tre mëngjese të shkurtra, përpara të cilave pjesa tjetër e ditës nuk ekzistonte deri në mëngjesin pasardhës. Por, mëngjesin e katërt qëndrimi i saj ndryshoi. Ajo më priti ftohtë, pa entuziazëm dhe nuk pranoi të ma kapte dorën. Unë e qortova për këtë gjë dhe e akuzova me shaka se nuk më donte. Më tha – në fund të fundit, unë jam pesëmbëdhjetë vjeç dhe ju nuk jeni veçse katër vjet më i madh se unë. Unë nuk desha ta kuptoja domethënien e kësaj vërejtjeje. Por, nuk mund të mos e vija re mënyrën me të cilën papritur po më largonte. Vështronte drejt përpara, duke ecur me një hap elegant prej gjimnazisteje, me duart të futura në xhepat e bluzës marinare.
– Me fjalë të tjera, ju nuk më doni me të vërtetë – i thashë. Nuk e di – ma ktheu ajo. Unë mbeta i hutuar. – Në qoftë se nuk e dini, atëherë nuk më doni. Në vend të përgjigjes, ajo vazhdoi të ecte pa thënë asgjë. E shikoni çfarë profeti jam – zura të flisja unë me një ton të lehtë. – Ju kisha thënë se do të pendohesha që u njoha me ju. Provova ta merrja në pyetje për të zbuluar ndjenjat e saj të vërteta në lidhje me mua, por të gjitha pyetjeve ajo iu përgjigj njëlloj: – Nuk e di.
Doni të martoheni me mua? – I thashë më në fund për ta zënë ngushtë. – Unë jam tepër e re. Mirë atëherë, sikur të ishit e detyruar të martoheshit, do të më merrnit mua, apo ndonjë tjetër? Por, ajo nuk donte të angazhohej dhe përsëriste pa pushim të njëjtat fjalë: – Nuk e di… unë ju dua… por… – Por nuk më doni – i thashë unë tërë ankth. Ajo mbeti në heshtje.
Ishte një mëngjes i vrerët, rrugët kishin një pamje të përhime dhe të shëmtuar. E keqja është se kam lejuar t’i çoj gjërat shumë larg – thashë me një zë të ngjirur. Kishim arritur në hyrje të metrosë. “Mendoj se do të bënim mirë të ndaheshim dhe të mos takoheshim më kurrë” – shtova duke pritur se si do të reagonte ajo. Mbeti e ngrysur. – Lamtumirë – u përgjigj ajo. – Më vjen shumë keq.
Kjo ndjesë qe si një goditje që po më jepte në zemër. Kur ajo u zhduk në metro provova një ndjenjë zbrazësie të padurueshme. Ç’kisha bërë? Mos isha treguar tepër brutal? Nuk duhej ta kisha trembur. Isha sjellë si një hajvan i fryrë dhe kisha krijuar një situatë të tillë që tani nuk mund të takohesha më me Hetin pa u bërë qesharak. Ç’duhej të bëja? Më mbetej vetëm të vuaja.
– Charlie Chaplin, “Jeta ime”/KultPlus.com
Shfaqja ‘Djali’ nën regjinë e Erson Zymberit sjell në TKK sfidat e adoleshencës dhe dinamikat e familjeve bashkëkohore
Vjollca Duraku
Mbrëmë, në Teatrin Kombëtar të Kosovës u dha premierë shfaqja mysafire nga Teatri i Gjilanit “Djali”, e dramaturgut francez Florian Zeller, e realizuar nën regjinë e Erson Zymberit.
Shfaqja “Djali” është një dramë e cila trajton një tematikë mjaft aktuale të shoqërisë bashkëkohore që ka të bëj krizën e adoleshencës, sfidat e prindërve dhe boshllëkun emocional që krijohet nga marrëdhëniet ndërmjet trinomit të familjes.
Një tufë drite mbi secilin personazh ndizej duke paraqitur gjendje të ndryshme të secilit pjesëtar të familjes në përbërje me: babain Pierre (Kushtrim Qerimi), dy gratë e tij Anne dhe Sofia (Safete Mustafa Baftiu & Tringa Hasani) dhe dy djemtë e tij, Nikolas dhe Sasha (Yzeir Meha, dhe bebja në karrocë).
Secila gjendje e tyre, shpërfaqte një vuajtje dhe dhimbje të thellë që ishte pasojë e sjelljeve dhe gjendjes së njëri- tjetrit. Shfaqja flet për tensionet emocionale dhe psikologjike pas ndarjes së një çifti, gjendje e cila komplikohet edhe më shumë me prezencën e gruas së dytë.
Nikolas, djali i madh i Pierre gjendet në një depresion të thellë, pas ndarjes dhe keqkuptimeve të prindërve të tij. Mungesa disa mujore e Nikolasit në shkollë i bën bashkë prindërit e tij për të diskutuar rreth gjendjes së tij shqetësuese. Heshtjet në dramë pasoheshin me mesazhe të thella dhe tensione emocionale, të cilat nuk përçoheshin përmes fjalëve.
Vetëm pas një diskutimi mbi rëndësinë e shëndetit mendor dhe emocional të fëmijës së tyre, që ishte shkaktuar nga kriza e çiftit, e pastaj edhe urrejtja që i ishte përcjellë nga nëna e tij kundër babait, Nikolas merret në shtëpinë e Pierre-s, ku prezente është edhe gruaja e tij e dytë. Në këtë rast roli i Pierre si baba komplikohet pasi ai gjendej në mes të gruas dhe djalit të tij të vogël në njërën anë, dhe ish-gruas dhe djalit të madh në anën tjetër.
Një tentativë e Nikolasit për vetëvrasje, e detyron atë të mbyllet në një spital psikiatrik. Nga lutjet dhe përgjërimet e tij ndaj prindërve për ta nxjerrë nga ai vend “psikopatësh” dhe “sociopatësh” e rikthen në shtëpi përsëri. Kjo skenë pasohet nga një ‘lumturi’ familjare, ku Nikolas shfaqet në një gjendje të shëruar plotësisht. Një shërbesë ndaj prindërve me çaj, është skena e fundit ku ai paraqitet, pasi me tu larguar kryen vetëvrasje, gjë e cila lë pasoja të mëdha në jetën e prindërve.
Në iluzionet e tij, Pierre vazhdon komunikimin dhe flet me Nikolasin pas ‘suksesit’ të tij si një shkrimtar. Kjo gjendje iluzive ndërprehet kur gruaja e dytë e fton të darkojë me të ftuarit e familjes. Ajo i qëndron afër duke e bindur të qetësohej bashkëshortin e saj, i cili ndihej në faj dhe i penduar për tragjedinë e të birit.
Në fund të ngjarjes, në një prononcim për KultPus, regjisori Erson Zymberi ka thënë se teatri duhet të trajtoj tema sociale të cilat komunikojnë dhe flasin për kohën, por edhe për publikun, pasi sipas tij në të kundërtën teatri nuk e kryen misionin fisnik.
“Florian Zeller shkruan për një ngjarje reale e cila ka ndodhur së fundmi në Paris, në një shoqëri shumë të civilizuar. Problemi me të cilin ata ballafaqohen nuk është aspak i largët, pasi është në Evropë. Kjo ka qenë arsyeja se përse kam dashur t’i rikthehem një teatri të varfër, një teatri të heshtjes, një teatri të të pathënave dhe një tematike ku shpesh fshihemi prapa fasadave të familjeve moderne, që në rrënjë të tyre qëndrojnë probleme që ata kanë, por që heshtën, nuk fliten në shoqërinë tonë, ose të paktën tejkalohen, neglizhohen e mandej ato probleme mund të rriten dhe të përfundojnë në shumë fatkeqësi të ngjajshme, me pasoja të mëdha sikurse personazhi Nikolas”, ka thënë regjisori.
Regjisori Zymberi ka thënë që teatri duhet të jetë më afër popullit, më afër shoqërisë, dhe të flitet përmes gjuhës së tyre.
“Procesi i realizmit të shfaqjes sa i përket bashkëpunimit me aktorë nuk ka qenë aspak sfidues, përkundrazi mendoj që ka qenë një proces shumë i lehtë. Fillimisht kemi diskutuar shumë. Tema ka qenë shumë e njohur, ajo që kemi pasur shumë kujdes është fakti i balancimit të emocioneve dhe i krijimit të tensioneve përmes heshtjeve, pauzave psikologjike dhe përmes asaj që fjala dhe veprimi të jenë në koordinim me njëri tjetrin, të cilën gjë aktorët kanë arritur ta kuptojnë shumë mirë, dhe së bashku me energjinë e tyre kemi arritur të krijojmë një produkt i cili është parë sonte. Jam shumë i lumtur që po vazhdon të pëlqehet jo vetëm në Teatrin e Gjilanit, por edhe në teatre të tjera. Reagimet dhe feedback-u i publikut është i jashtëzakonshëm, kjo na bën ne të ndihemi shumë mirë”, ka thënë regjisori.
Ndërsa, aktorja Safete Mustafa- Baftiu në një prononcim për KultPlus ka shprehur emocionet e saj pas premierës së shfaqjes “Djali” në Prishtinë.
“Sa herë që e luajmë këtë shfaqje emocionet shtohen, ngase është një tekst që vazhdimisht të rrëmben. Zakonisht pas shfaqjes ndihem e çliruar sidomos pas kësaj shfaqje në Prishtinë, sepse shfaqja kërkon akumulim të emocioneve, pastaj kur ato shpërthejnë, kur nxirren para publikut shpërthejnë edhe reagimet dhe ndjenjat që i kemi përçuar te ata. Kur sheh që publiku e ka pranuar aq lehtë edhe aq mirë është ndjenjë e jashtëzakonshme. Përgëzimet që marrim nga publiku pas shfaqjes janë patjetër një çlirim, gëzim, e krenari”, ka thënë në fund aktorja Mustafa- Baftiu.
Shfaqja “Djali” me regji të dramaturgut francez Florian Zeller, e realizuar nën regjinë e Erson Zymberit do të jepet edhe sonte në Teatrin Kombëtar të Kosovës, në ora 20:00/ KultPlus.com
“Diamanti”, kryevepra e re e regjisorit Ozpetek, shfaqet në Tiranë
Mbrëmë, në Kinema Millennium ishte radha e kryeveprës së re të regjisorit Ferzan Ozpetek, në kuadër të ciklit të kinemasë italiane në Tiranë.
“Diamanti” e mbushi plot sallën e kinemasë, me një histori emocionesh, misteresh dhe fatesh të ndërthurura. Filmi i regjisorit Italian me origjinë turke, tërheq me elegancën, intensitetin dhe bukurinë e tij, siç vetëm Ferzan Özpetek di ta bëjë. “Diamanti” i Ozpetek eksploron dashurinë, marrëdhëniet dhe zbulimin e vetes. Ai është një prodhim i vitit 2024, me një kast aktorësh të jashtëzakonshëm.
Filmi “Diamanti” është konsideruar nga kritika si rikthimi i Ozpetek në kinemanë e tij më të mirë, atë të koralitetit dhe regjisë së aktoreve të cilat i ka përshkruar me të gjitha cilësitë që mund të ketë një grua: guxim, vendosmëri, brishtësi, frikë, çmenduri, naivitet, inteligjencë, imagjinatë, keqardhje, hidhërim, rebelim.
“Nëse Orson Welles mendonte se kinemaja ishte një lodër e bukur për t’u argëtuar, Ferzan Ozpetek më në fund ka arritur ta shndërrojë atë në një shkop magjik, të aftë për të përshkruar botën ashtu siç do të donte të ishte”, shkruan Corriere della Sera për “Diamantin”.
Filmi në Kinema Millennium u mundësua nga Instituti Italian i Kulturës./atsh/KultPlus.com