Më 7 maj 2025, duke filluar nga ora 19:30, në Open Art Gallery hapet ekspozita personale e artistit Esat Valla, “Artit Pamor si Rezistencë (1990–1999)”, kuruar nga Zeni Ballazhi.
Kjo ekspozitë sjell për publikun një cikël veprash të krijuara në periudhën më të errët të historisë së vonshme të Kosovës, ku arti u bë gjuhë proteste, rezistence dhe mbijetese përballë represionit serb.
Në dekadën vendimtare për fatin e Kosovës, arti i Esat Vallës u shndërrua në një formë të heshtur, por të fuqishme qëndrese. Duke u përballur me censurë dhe përjashtim institucional, ai krijoi vepra që përçojnë dhimbjen kolektive të një populli dhe luftën për ruajtjen e identitetit kombëtar. Ngjyrat e kuqe, të zeza, të bardha dhe të kaltërta dominuan telajon, duke shprehur tragjedinë, por edhe shpresën për një të ardhme më të mirë.
Temat kryesore të veprave të artit në këtë periudhë të krijuara nga Esat Valla janë:
• Dhuna dhe represioni: Vepra që pasqyronin brutalitetin policor dhe frikën kolektive si: “Thyerje qetësie”, “Sulmi i demit dhe goma”, “Dashi kurban”, “Demi i lënduar”, “Flutura gomë” etj.
• Shpërnguljet dhe mungesa e lirisë: Kompozime me figura të mbyllura, të thyera apo të errësuara si: “Shkëputja”, “Fosilet e dhisë”, “Demolimi i fakultetit teknik” etj.
• Identiteti dhe kultura shqiptare: Përdorimi i simboleve kombëtare, motiveve folklorike dhe elementeve tradicionale si shenjë e qëndresës kulturore: “Kokat”, “Koka e kaltërt”, “Dashi”, “Demonët” etj.
• Shpresa dhe mbijetesa: Përkundër vuajtjes, disa vepra përçuan mesazhe shprese, ringjalljeje dhe besimi në liri: “Fluturat dhe demonët”, “Lumi amshuar”, “R&N”, “Sulmi i kokëboshëve” si dhe pjesa e cikleve të fundit si faza në tranzicion etj.
Esat Valla, me stilin e tij të veçantë dhe përkushtimin ndaj çështjes kombëtare, dëshmon se arti pamor mund të jetë më shumë se estetikë – ai është rezistencë, dokumentim dhe kujtesë. Kjo ekspozitë është një ftesë për të mos harruar, për të reflektuar dhe për të nderuar dinjitetin e njeriut përmes gjuhës universale të artit. /KultPlus.com
Me 7 maj të vitit 2020, në moshën 66 vjeçare Kosova humbi ‘babain e baletit’, Ahmet Brahimaj.
Ahmet Brahimaj lindi në fshatin Novosellë të Pejës. Lidhja e tij me baletin filloi që në bankat e shkollës së mesme, atëherë kur vazhdoi shkollimin në Shkup për të hyrë në historinë e gjeneratës së parë të Baletit të Kosovës.
Viti 1972 përveç që u bë koha kur u rikthye në Prishtinë, kjo periudhë shënon edhe kohën e formimit të Ansamblit të Baletit, për t’u gdhendur në kujtesën kulturore të vendit.
Si solist i kësaj trupe, Brahimaj ka qenë aty në çdo shfaqje të asaj kohe, duke jetësuar role në 38 premiera të baletit.
Mirëpo, ai nuk mbeti vetëm solist, në vitin 1985 Brahimaj emërohet Shef i Baletit. Për punën e tij krijuese ai mori shumë lëvdata, si dhe për nder të 48 vjetorit, u dekorua me “Plaketën e Teatrit Popullor Krahinor” (1986), dhe me rastin e 60 vjetorit të Teatrit Kombëtar të Kosovës, është shpërblyer për punën artistike e krijuese.
Veprimtaria e tij kulturore nuk mbetet vetëm me kaq. Pas luftës, së bashku me disa nga kolegët e tij, hapin Shkollën e Mesme të Baletit, në kuadër të shkollës së muzikës “Prenkë Jakova”, në Prishtinë.
Klasa e Ahmet Brahimajt u diplomua në vitin 2005, dhe është gjenerata e parë pas luftës e njëherit edhe bërthama e Baletit të Kosovës. Gjithashtu, Brahimaj ka kontribuar dhe në formulimin e Ligjit të Operës, Filharmonisë dhe Baletit, Ligj I cili është në funksion tani dhe është aprovuar në vitin 2005.
Edhe pas vdekjes së tij në moshën 66 vjeçare, të gjithë kolegët e tij e kujtojnë me mall dhe dashuri për përkushtimin dhe mundin e madh që dha në skenë dhe për skenën.Shfaqjet në të cilat ai shkëlqeu me rolet e tij janë listë e gjatë, e që përfshijnë “Karmen” (Don Hose), “Romeo e Xhyljeta” (Romeo), “Zhizela dhe Interplay” (Albert), “Era dhe Kolona” (Komandanti), “Piter Pan” (Kryeplaku Indian),” Kopelia” (Prefekti), “Don Kishoti” (Espado), “Halili e Hajria” (Sadiku), “Bolero e Shtrausiana”, “Vallja pranverore”, “Trëndafili I përgjakur” (Luisillo), “Ritme të zgjuara”, “Kënga e Rexhës” (Valleheqësi), “Besa” (Princi), “Balloja e Kadetëve”, “Zef Lush Marku” (Tri hije të vdekjes), “Loja e Sizifit” (Udhëheqësi I), “E bukura More” (Thanasi), “Legjenda mbi ngadhnjimin” (Vdekja), “Mbrëmje baleti”, kurse Hans Fyelltarin te “Fyelltari” dhe te shfaqja “Tranzicion II” ka luajtur pas luftës, në vitin 2001/02.
Vepra e tij do të mbetet e paharruar për jetën kulturore të vendit./ KultPlus.com
Jani Minga, veprimtar i Lëvizjes Kombëtare, pedagog, iluminist e luftëtar kundër analfabetizmit, u nda nga jeta 78 vjet më parë, më 7 maj të vitit 1947. Minga lindi në fshatin Shënpjetër të Fierit më 1 gusht 1872. I ati, Kostandini, qe mësues i shqipes në Manastirin e Apollonisë.
Shkollën fillore e kreu në Berat, ndërsa të mesmen në shkollën “Koto Hoxhi” në Qestorat. Studimet e larta i kreu në Universitetin e Athinës, fakulteti filologjik. Njihte greqishten e vjetër dhe të renë, latinishten, italishten dhe frëngjishten.
Jani Minga mori pjesë në të gjitha kongreset arsimore. Ishte nismëtar për krijimin e klubit atdhetar “Labëria” më 1889 dhe i hapjes së shkollës së parë shqipe në Kaninë më 1909, ndërkohë hartoi edhe tekstet shkollore: “Abetare kombëtare shqip përgatitore”, “Abetare shqip këndimore”, “Gramatikë e gjuhës shqipe” etj.
Në korrik të vitit 1911 mori pjesë në Kuvendin e Drashovicës, në mbështetje të Memorandumit të Gërçës. Ndërsa, në vitin 1912 fitoi të drejtën e të dhënit lëndën e historisë dhe gjeografi së, pas një konkursi në Janinë.
Më 1912 Minga mori pjesë në Kuvendin Kombëtar që shpalli pavarësinë. Me hapjen e shkollës së Vlorës, u emërua drejtor i saj. Së bashku me një çetë të Semanit, luftoi në luftën e Vlorës së vitit 1920. Pati nderin të mbante fjalën e fitores në sheshin “Pavarësia”. Më 1922 mori pjesë në kongresin e arsimtarëve në Tiranë. Ishte përkrah Nolit gjatë kryengritjes së qershorit 1924 dhe mbajti fjalën e rastit kur trupat kryengritëse hynë në Tiranë. Vite më vonë iu përkushtua arsimit, si mësues e inspektor dhe kohë më kohë organizonte aktivitete me frymë patriotike. /KultPlus.com
Një studim i realizuar nga Universiteti i Cambridge-it ka zbuluar se vizita në një muze arti mund të ndikojë pozitivisht në mënyrën se si mendojmë dhe e kuptojmë jetën tonë.
Hulumtimi përfshiu 187 pjesëmarrës, të cilët u inkurajuan të vlerësonin bukurinë e veprave artistike në një galeri arti në Cambridge, transmeton klankosova.tv.
Pas kësaj përvoje, studiuesit vunë re një përmirësim të dukshëm në aftësinë e tyre për të menduar në mënyrë abstrakte.
Autorja e studimit, Dr. Elzė Sigutė Mikalonytė, theksoi se proceset njohëse abstrakte po zbehen në një botë të mbushur me ekrane dhe telefona të mençur. Sipas saj, përjetimi i artit mund të jetë një mënyrë e fuqishme për të stimuluar mendimin më të thellë dhe reflektues.
Studimi sipas bbc, shton rëndësinë e kontaktit me artin në jetën e përditshme, sidomos në një kohë kur teknologjia po e zëvendëson gjithnjë e më shumë përvojën njerëzore të drejtpërdrejtë.
Këngëtarja e hitit “Houdini” tashmë po shënon sukses edhe në klubin e librit online “Service 95”. Tani intervistat e saj me autorë fitues të çmimit Pulitzer po fitojnë fansa të rinj.
Dua Lipa është e suksesshme në shumë gjëra. Ajo këndon, vallëzon, shkruan dhjetëra këngë dhe ka bashkëdizajnuar një koleksion me Donatella Versace-n. Por nëse dikush do t’ju thoshte se së fundmi kishte dalë e para në një konkurs në stilin e Mortal Kombat si intervistuesja më e mirë letrare, ndoshta do të mendohej se teksti i këngës së saj “Hallucinate” është marrë shumë seriozisht.
Megjithatë, në një video në YouTube që ka mbledhur më shumë se një milion shikime brenda pak javësh, paraqet një argument befasues “Po bëja kërkime për një video-ese rreth cilësisë së intervistave letrare në vende të ndryshme”, ka thënë shkrimtari Blake Lefray, i cili e përgatiti videon për kanalin e tij të ri. Ai hasi intervistën e këngëtares Lipa me Hernan Diaz, autorin e Trustit fitues të çmimit Pulitzer, dhe mbeti “shumë i mahnitur”.
“Edhe pse e kisha parë Diazin të intervistohej disa herë nga gazetarë dhe prezantues televizivë, por intervista me Lipën ishte pa dyshim më e mira. Në fillim, mendova se ta cilësoja Dua Lipën si intervistuesen më të mirë aktuale të romancierëve, do të ishte një lloj “karremi” qesharak, por sa më shumë i shikoja intervistat e saj, aq më shumë e kuptova se, për mua personalisht, ajo është më e mira në këtë gjë. Ajo bën pyetje të zgjuara të zhytura në empati dhe kuriozitet”, ka thënë Leafry.
Në intervistën e Diaz, Lipa pyet nëse një nga personazhet e tij bazohet në një gazetar investigativ, që ndihmoi në shpërbërjen e Standard Oil Trust – një gjë që Diaz, nuk kishte dëgjuar kurrë më parë. Ndërkaq, biseda me laureaten e Çmimit Nobel Olga Tokarczuk përfshin një digresion të gjatë mbi rëndësinë e William Blake si një figurë anti-pushtet në Poloninë komuniste. Një bisedë me Lincoln në autorin e Bardo, George Saunders, vazhdon në një diskutim rreth rëndësisë së të qenit mosgjykues gjatë drafteve, dhe përfshin një Saunders (paksa të mahnitur) i cili e pyet Lipën se si u ndje kur performoi në Glastonbury.
Intervistat e Dua Lipës nuk përmbajnë pyetje standarde që janë të zakonishme në intervistat me autorë. Për shembull emisionet e Jimmy Fallon nisin gjithmonë me ndonjë version të pyetjes “Si ndihesh që ke shkruar një bestseller?”, kurse Seth Meyers e kaloi një pjesë të intervistës me Diazin duke folur për stilolapsin që ai përdor për të shkruar me dorë.
Pra, si po ia del Dua Lipa?
Së pari, Lipa duket se lexon shumë: në një fjalim kryesor mbi fuqinë e leximit në çmimin Booker 2022, ajo ka treguar për rreth të mësuarit të “shpirtit të rezistencës së shqiptarëve” përmes veprës së autorit Ismail Kadare, kur ishte adoleshente. Intervistat e saj janë pjesë e klubit të librit që ajo drejton përmes faqes së saj të internetit të stilit të jetesës Service95. Mbase dikush mund të mendojë se kjo është një mënyrë për të ndërtuar një markë personale ndërsa fiton pak para nga lidhjet e partnerëve (Reese Witherspoon, Dakota Fanning, Natalie Portman dhe vetë Fallon) ajo e filloi klubin e saj të parë të librit me disa miq të ngushtë në vitin 2019.
Ajo postonte rekomandime në Instagram shumë kohë përpara Service95, dhe rafti i saj i librave, i dukshëm në shumicën e intervistave të saj, është i mbushur me një përzierje mbresëlënëse ezoterike librash, nga “The Story of Art Without Men” e Katy Hessel te “Rap Capital” i Joe Coscarelli. Ndoshta, si dikush që ka dhënë qindra intervista në kohën e saj, ajo gjithashtu e kupton se çfarë e bën një intervistë të mirë: pyetjet që artistët i duan dhe i urrejnë, llojet e gjërave që ata do të dëshironin t’u bëheshin dhe gjërat që i bëjnë ata të hapen. Nuk është e qartë nëse ajo i shkruan vetë pyetjet – përfaqësuesit e saj nuk iu përgjigjën një kërkese për koment – por ajo e njeh qartë materialin: ajo është gjithmonë e njohur me personazhet anësore dhe nën-komplotet, dhe nuk duket kurrë e zënë në befasi nga një autor.
Përtej të gjitha këtyre, ndoshta Dua Lipa është një intervistuese e mirë sepse i lexon librat në mënyrën që autorët shpresojnë se do të lexohen: duke u zhytur në personazhet dhe botët e tyre për gëzimin e pastër të përvojës. Është e qartë se ajo lexon me kujdes dhe thellësi, duke e çuar në një kuptim të secilës vepër që e bën natyrshëm të dëshirojë të dijë më shumë. Dëgjoni mjaftueshëm intervista të saj dhe entuziazmi i saj është aq ngjitës sa është e vështirë të mos duash të lexosh më shumë, ose të lexosh më gjerësisht, ose thjesht të lexosh më mirë./ The Guardian/ KultPlus.com
Libri i Ardian Muhajt “Nga Ballkani në Mesdhe” paraqet një kontribut të rëndësishëm ndriçimit të dimensionit jo gjithaq të qartë të mesjetës sonë me Mesdheun, veçmas kur kihet parasysh fokusimi i tyre apriori te Venediku, duke u anashkaluar kështu faktorët tjerë, që po ashtu kanë qenë të rëndësishëm në këtë zhvillim politik dhe kulturor. Studimi i Muhajt u jep peshë tri çështjeve në shqyrtim për të hedhur dritë në këto raporte.
Çështja e parë ka të bëjë me Ballkanin si teatër rivaliteti, ku paraqiten zhvillimet ekonomike në trojet shqiptare gjatë shekujve XVI-XVIII si dhe rivalitetet mes osmanëve dhe venedikasve në Adriatik, e ku involvohen edhe interesa të tjera të kësaj natyre, që megjithatë nga aspekti politik dhe ekonomik nuk e kanë peshën e tyre. Te kjo problematikë të shumtën përmes skicave prospografike, hedhet dritë mbi aspektet jo gjithaq të njohura të administratës së Shqipërisë venedikase, e ku del në pah edhe ajo që autori e quan “hije e Spanjës mbi Shqipërinë”.
Çështja e dytë lidhet me përpjekjet e nxjerrës në pah historinë e parrëfyer detare të një populli mesdhetar siç ishin shqiptarët, shumë herë të parë si pjesë e periferisë së saj, jashtë ndikimeve politike, shoqërore dhe kulturore, me arsyetimin se shtrirja e tyre përkufizohej në pjesë kontinentale të gadishullit. Ky këndvështrim përqendrohet si te hapësira detare shqiptare ngritja dhe rënia e tij (portet e Vlorës si kryeqendër e detarisë shqiptare në shekujt XV-XVI dhe te Ulqini nga rënia e tij) dhe te detarët shqiptarë në Mesdheun Perëndimor në shekujt XVI-XVII, e ku përfshihen edhe skllevër, pronarë dhe ndërmjetës tregtarë , veçmas në shekullin XVIII. Te ky kapitull, vend të rëndësishëm zë ai që autori e quan “lob shqiptar në oborrin perandorak osman”, me çka hedhet dritë në një kapitull ndër më komplekset të shqiptarëve në hierarkinë më të lartë politike, ushtarake, diplomatike të perandorisë osmane deri te përmasat e akomodimit shoqëror dhe kulturor në to, së cilës i shkon shpjegimi metaforik i Malkomit në librin “Armiqtë e dobishëm”, qëndrim ky që për historiografinë ideologjike shqiptare dhe qasjen e përgjithshme bardh-zi, ende gjithnjë shfaqet heretik! Madje, me anatemën, se dobitë nga sistemi i spahinjve, ngritja në postet më të larta deri te pashallarët dhe sadriazemët përmes rendit të jeniçerëve, shihen “në dobi të pushtuesit” dhe “në dëm të atdheut”! Te kjo çështje, përkufizimi “lob shqiptar” në hierarkinë e lartë perandorake osman, gjithsesi paraqet një referim socio-politik më shumë në kuptimin krahinor dhe vendor se sa te një vetëdije kombëtare, kur dihet se në rrethanat perandorake, ka ekzistuar përkufizimi fetar (mileti osman), ku janë përfshirë edhe shqiptarët e besimit mysliman sado fluid të ketë qenë dhe ai romej (për të krishterët). Pra, referenca “e lobit shqiptar”, mund të ketë sado pak kuptim, vetëm po qe se lidhet me raporte etnike, ku ajo shqiptare përkufizohet në katër vilajetet (Kosovës, Shkodrës, Manastirit dhe të Janinës) të themeluara në gjysmën e shekullit XIX në kuadër të reformave administrative. Madje edhe, vetëdija etnike në kuadër të Perandorisë Osmane, shfaqet te Lidhja Shqiptare e Prizrenit, e lidhur fillimisht me “mbrojtjen e territoreve nga copëtime”, që pas pak, me kërkesën për bashkimin e katër vilajeteve shqiptare në një, kthehet në vetëdije politike, qe do ta përcjellë gjithë zhvillimin deri te shpallja e pavarësisë kombëtare më 28 nëntor 1912.
Çështja e tretë, në kapitullin e fundit, vëmendjen e bart përtej Mesdheut, tek zbulimet e mëdha gjeografike. Këtu, thuajse për herë të parë jepen hollësi rreth rolit të pashallarëve ose sadriazemëve shqiptarë për zgjerimin e hapësirave të perandorisë osmane drejt Detit të Kuq dhe Oqeanit Indian , të rolit të luftëtarëve shqiptarë në Europën Veriore si dhe të pjesëmarrjes së detarëve shqiptarë në zbulimet e mëdha gjeografike.
Në tre këta kapituj autori përdor kryekreje metodën induktive, që dallon nga ajo deduktive e studimeve tradicionale shqiptare, ku mesjeta shqiptare shihet e lidhur mbi vertikalen e autoktonisë në trungun e brendisë së hapësirës së Ilirikut, e ku horizontalja mesdhetare, të shumtën është parë në raport me praninë e kolonive greke në brigjet e Adriatiku si dhe të pushtimeve të pjesëve të caktuara të bregdetit (Vlorës, Durrësit e Shkodrës me rrethinë) nga Venediku deri tek pushtimet osmane.
Nga prirja që të tejkalojë kufizimet e metodës deduktive, (e keqpërdorur me të madhe nga diktati ideologjik), Muhaj mbështetet tek hulumtimi induktiv, pra tek përqendrimi kah te veçantat, në mënyrë që ato t’i shërbejnë kompletimit të tablosë historike në rrethanat e pushtimeve të njohura (Bizantit dhe të atyre osmane, e ku inkorporohen edhe ato venedikase, gjenoviane dhe spanjolle). Bie në sy se Muhaj duke u marrë me pjesët e një mozaiku të shkapërderdhur nga një trung historik, “devijon” nga koncepti i njohur i shkollës sllaviste të Vjenës nga shekulli XIX dhe ai XX, që historinë e shqiptarëve nuk e sheh në përputhje me trungun e saj nga antikiteti në mesjetë e deri te koha jonë, në kuadër të mbretërive të njohura: Dardanisë, Maqedonisë, Epirit dhe atyre ilire, që do të marrin fund nga pushtimet romake nga shekulli dytë para erës sonë e deri te shekulli parë pas erës sonë (siç ishte me fundin e mbretërisë së Dardanisë), por e sheh të shkapërderdhur tek popujt e terë: grekët, rumunët, sllavët dhe osmanët. Koncepti i shkollës sllaviste të Vjenës, që në njëfarë mënyre vazhdon edhe sot e gjithëditën me disa qëndrime “renovuese” te O. Shmid rreth vazhdimësisë “së mjegulluar” ilire dhe asaj gjuhësore, sipas tij, të pargumentuar midis ilirishtes dhe shqipes, te Muhaj eskivohen me participimin “identitar shqiptar” edhe në rrethanat e sundimit osman, pushtimeve venedikase dhe të faktorëve të tjerë mesdhetar në përputhje me rolin e tyre të rëndësishëm në proceset shoqërore, politike, ekonomike dhe kulturore të kohës. Mbi këtë metodologji, skicat prospografike të administratës së Shqipërisë Venedikase, nxjerrin në pah rolin dhe rëndësinë e madhe të fisnikëve, detarëve, tregtarëve e mbi të gjitha edhe luftëtarëve shqiptarë (stratiotëve, si formacione të njohura në shekujt XV-XVII) në flotat detare të Venedikut, Gjenovës, Firencës, ato Katalne), ku ata ndeshën në krye të regatave po edhe qeveritarë të porteve të njohura në Mesdhe dhe bregdetin afrikan. Shumë prej tyre shfaqen edhe si tregtarë skllavesh në hapësirën e Mesdheut dhe atë të Perandorisë Osmane. Ky dimension ka qenë pak ase aspak i njohur në historiografinë tonë, por me studimin e Muhajt shfaqet në një dimension të ri, që gjithsesi ndryshon stereotipet e deritanishme të paraqitjes së saj.
Ajo që këtë studimi përfshirës, të një rëndësie të veçantë, mund t’i shfaqet “si dëm kolateral” ka të bëjë me diktatin historiografisë serbe të shekullit të kaluar rreth të ashtuquajturit shtet mesjetar serbe në Kosovë, të ndërlidhur me dinastinë Nemanjane të Rashës dhe me të ashtuquajturën autoqefali të kishës mesjetare serbe nga shekulli XIII, kur dihet se, bazuar në dokumentet meritore bizantine dhe shënimet e shumë kronistëve të kohës, Rasha paraqitet si formacion autonom si “rex Rasia”, “Rasien” e të ngjashme jashtë çfarëdo atributi të shtetësisë serbe, siç i imputohen nga studimi i S. Novakoviqit “Zakonik Stefana Dusana, cara srpskog”, Beograd 1870 (Konuni Stefan Dushanit, i perandorit serb)”, gjoja nga shekulli XIV, i shpallur si sajesë e shekullit XIX, ndërkohë që edhe origjina e Nemanjajve, siç shihet nga Historia e perandorit bizantin Kantakutzeni po edhe tek të autorë të tjerë të kohës, të shumtën lidhet me tribalët (sipas Herodotit fis ilir). Ndonëse, shumë nga dokumentet e kësaj natyre, duke përfshirë edhe “zhitijat” e Hilandarit, të fabrikuara nga Kisha Ortodokse Serbe, Akademia Mbretërore Serbe e Shkencave dhe e Arteve me legjitimitet të dyshimtë nga shkolla e sllavistëve të Vjenës e kryesuar nga Shafariku e të tjerë, në saje të rishqyrtimeve të vonshme objektive të këtyre çështjeve, në shumë institucione akademike dhe universitare amerikane, kanë filluar ta humbin kredibilitetin shkencor, megjithatë ato vazhdojnë të përdoren si referenca nga pjesa më e madhe e historianëve nga radhët e institucioneve akademike shqiptare. Natyrisht, se këtij kurthi nuk ka mundur t’i shpëtojë as autori Muaj, kur mbështetet në to./ KultPlus.com
Parlamenti Evropian ka miratuar rezolutën për Kosovën.Në këtë dokument kërkohet që dialogu me Serbinë të përmbyllet me një marrëveshje gjithëpërfshirëse.Një marrëveshje ligjërisht obliguese – e bazuar në njohjen e ndërsjellë.
Në të njëjtin dokument, kërkohet edhe heqja e masave të Bashkimit Evropian ndaj Kosovës. Thuhet se Kosova i ka përmbushur kriteret për këtë.
Autori i draftit, eurodeputeti Riho Terras, i ka quajtur këto masa të padrejta dhe të panevojshme që nga fillimi.
“Ne kërkojmë heqjen e menjëhershme të masave ndëshkuese të Bashkimit Evropian. Ato kanë qenë të padrejta dhe të panevojshme që nga fillimi. BE-ja financon shumë projekte dhe programe të dizajnuara për të mbështetur axhendën evropiane në Kosovë. Kjo është arsyeja pse duhet t’i shfuqizojmë masat dhe ta lëmë Kosovën të përparojë me fondet që ofrojmë”, tha Riho Terras, raportues për Kosovën në Parlamentin Evropian.
Rezoluta përshëndet aplikimin e Kosovës për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Mbështet anëtarësimin në Këshillin e Evropës dhe Partneritetin për Paqe të NATO-s. U bëhet thirrje pesë shteteve të BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën – që ta njohin pavarësinë e saj.
Në dokument shprehet shqetësim për situatën e sigurisë në veri të vendit, veçanërisht pas sulmit në Banjskë dhe incidentit në kanalin Ibër–Lepenc.
Parlamenti shpreh keqardhje që Serbia ende nuk i ka ndjekur penalisht autorët e sulmit terrorist në Banjskë, duke përfshirë edhe Millan Radoiçiqin.
Paralelisht, Parlamenti Evropian ka miratuar edhe një Rezolutë për Serbinë ku Serbia kritikohet për lidhjet me Rusinë dhe për përpjekjet për destabilizim të rajonit.
Kërkohet që ndihma financiare për Serbinë të rishqyrtohet – nëse ajo vazhdon bashkëpunimin me Rusinë.
“Deklaratat e udhëheqësve serbë në lidhje me angazhimin e tyre formal ndaj integrimit evropian tingëllojnë vërtet jo bindëse. Ndërsa po planifikohet një udhëtim në Moskë dhe marrëveshje të reja energjetike me Rusinë këtë javë, nuk ka në horizont reforma të nevojshme që janë thelbësore për një rrugë të suksesshme evropiane. Në fund të ditës, anëtarësimi në Bashkim është para së gjithash përgjegjësi e shtetit anëtar, jo një alibi për të shmangur përgjegjësinë e vet për problemet e vendit”, tha Tonino Picula, raportues për Serbinë në Parlamentin Evropian.
Rezoluta kritikon edhe të ashtuquajturën “politikë përkëdhelëse” të Komisionit Evropian ndaj Serbisë dhe i bën thirrje Komisionit që të flasë me një gjuhë më të qartë ndaj Beogradit zyrtar./ rtk live/ KultPlus.com
Ibër Deari dhe Mirsad Abazi janë regjisorë të dokumentarit “Antigona” që në thelb ka gruan e vetme shofere të fshatrave të Likovës, e cila me furgonin e saj bën lidhjen e 11 fshatrave, shkruan KultPlus.
Por ky dokumentar tashmë është pranuar në një ndër festivalet më prestigjioze të filmave dokumentar, atë të Sheffield DocFest, e që për këtë arritje ka njoftuar vet regjisori Deari. KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e tij.
Një grua, një taksi furgon dhe lidhja e 11 fshatrave të Likovës.
E vetmja grua që vozit taksi furgon në komunë, çdo ditë lidh njerëzit mes veti. Tash “Antigona” ka marrë rrugën më të gjatë drejt një prej festivaleve më të mëdha në botë për filma dokumentarë: Sheffield DocFest.
Jemi shumë të lumtur të ndajmë me ju lajmin se filmi dokumentar “Antigona” është përzgjedhur zyrtarisht për të marrë pjesë në edicionin e këtij viti të Sheffield DocFest një ndër pesë festivalet më të mëdha dokumentare në botë, që mbahet çdo vit në Mbretërinë e Bashkuar dhe përfshin prodhime nga Netflix, BBC, ARTE, dhe National Geographic.
“Antigona” shkon në Sheffield bashkë me të edhe zëri i grave të fuqishme dhe të pavarura që udhëheqin vetë jetën dhe punën e tyre.
“Antigona” sjell portretin e vetmes grua shofer në komunën e Likovës një heroinë moderne që përmes drejtimit të furgonit, lidh 11 fshatra me njëri-tjetrin.
Një histori e thjeshtë, por jashtëzakonisht e fuqishme për forcën, durimin dhe rolin e grave në komunitetet rurale./ KultPlus.com
Baritoni Harris Bajraktari do të jetë pjesë e festivalit ndërkombëtar “Prague Summer Nights”, me aktivitete që do të zhvillohen në Republikën Çeke (Tábor & Pragë) dhe në Austri (Vjenë).
Baritoni Bajraktari do të interpretoj rolin e “Il Conte” në operën “Le Nozze di Figaro”, që për të përbën një nga rolet më të dashura dhe sfiduese.
“Është një privilegj i madh të jem pjesë e këtij festivali të jashtëzakonshëm dhe jam thellësisht mirënjohës për këtë mundësi. Faleminderit për mbështetjen dhe shihemi në skenë”, ka shkruar baritoni Bajraktari.
Ky produksion do të shfaqet në muajin korrik, në ambientin prestigjioz të Haus der Industrie në Vjenë./ KultPlus.com
Sot janë bërë 92 vjet nga lindja e mbretëreshës së muzikës shqipe, Nexhmije Pagarushës.
Ajo mbetet një nga figurat më të shquara të muzikës shqiptare, e cila sot në këtë përvjetor të lindjes vazhdon të kujtohet si ‘Bilbili i këngës shqipe’ e cila la pas një trashëgimi të pashlyeshme, e cila vazhdon të frymëzojë e të prekë zemrat e shumëkujt.
Nexhmije Pagarusha nuk ishte vetëm një artiste, por një ikonë, një përfaqësuese e muzikës shqiptare. Me zërin e saj të shkëlqyeshëm dhe interpretimin e ndjeshëm, ajo arriti të kapte zemrat e publikut në mënyrë të paimagjinueshme. Këngët e saj, si “Baresha”, ”Ani mori nuse”, ”Mora testin”, “Një lule”, “Zambaku i Prizrenit” dhe shumë të tjera, nuk janë vetëm kompozime muzikore, por janë pjesë e trashëgimisë kulturore të kombit tonë.
Veprimtaria e saj muzikore 40-vjeçare është aq e gjerë, sa që është vështirë të thuhet se cilit zhanër i takon. Është e njohur për interpretimet e saj të shkëlqyera në muzikën popullore dhe opera.
Nexhmije Pagarusha ishte edhe aktore e suksesshme, si në film ashtu edhe në teatër.
Në Beograd vijoi shkollën e muzikës për solo kanto, të cilën ajo e la në vitin e tretë dhe nuk e vazhdoi më. Po ashtu në Beograd kishte paraqitjen e parë muzikore në skenë. Në vitin 1948 është pranuar soliste në Radio Prishtinë.
Bashkëpunoi edhe me këngëtarët nga Shqipëria dhe u paraqit edhe në Shqipëri me ansamblin “Shota” me rastin e një turneu.
”Baresha” është një ndër kryeveprat e interpretimit të saj. Kjo këngë u kompozua nga bashkëshorti i saj Rexho Mulliqi, me tekstin e poetit Rifat Kukaj.
Nexhmije Pagarusha interpretoi në një koncert të muzikës klasike veprat e përkthyera shqip të Bethovenit, Puçinit, Verdit, etj. Ky koncert ka qenë i pari i këtij lloji. Fatkeqësisht, asnjërit nga organizatorët teknikë nuk iu kishte kujtuar që të regjistronte këtë koncert! Për fat të keq, nuk janë evidentuar as të gjitha koncertet dhe repertori i këngëve të kënduara nga ajo, ngaqë, siç ka thënë ajo një herë, për të, vetëm muzika ishte me rëndësi; ajo dhe muzika ishin një. Mendohet se ajo ka interpretuar mbi 150 këngë.
Ajo ishte pjesëmarrëse e koncerteve në Kosovë, Shqipëri, Bullgari, etj. Karrierën muzikore e përfundoi në vitin 1984, pas një koncerti në Sarajevë.
Pas 16 vjetësh larg skenës, ajo u paraqit në vitin 2000 me këngën “Për ty” në një emision të udhëhequr nga Ardit Gjebrea, i cili e bindi të bëjë këtë.
Më 2018 Pagarusha u vlerësua me “Medaljen e Mirënjohjes” nga presidenti amerikan, Donald Trump.
Përveç talentit të saj të rrallë, Nexhmije Pagarusha ishte gjithashtu një simbol i forcës dhe rezistencës.
Me 7 Shkurt 2020, Nexhmije Pagarusha u nda nga jeta.
Nexhmije Pagarusha, me zërin dhe frymën e saj të veçantë, do të qëndrojë gjithmonë në kujtesën tonë, si një shembull i vërtetë i talentit dhe integritetit artistik. / KultPlus.com
Me rastin e 620-vjetorit të lindjes së Gjergj Kastriot Skënderbeut, janë zhvilluar një sërë aktivitetesh kulturore në mbarë vendin.
Biblioteka Kombëtare e kujtoi heroin tonë kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu, përmes një ekspozite të veçantë e shumëngjyrëshe me historikun e pullave të postës me figurën e Skënderbeut.
Koleksioni i ekspozuar me këtë rast është pjesë e koleksionit privat të filatelistit Hysen Dizdari. Ai përmban pullat postare shqiptare qysh prej vitit 1913 e deri më sot, të emetuara në nder të Heroit tonë Kombëtar.
Me pjesëmarrjen e filatelistëve më në zë të vendit tonë, studiuesve, historianëve dhe të rinjve nga Maarif Tirana Campus, ekspozita ktheu vëmendjen jo vetëm kah heroit tonë kombëtar, por edhe figurave të tjera të rëndësishme kombëtare me prani të gjerë në pullat tona postare.
Edhe Bashkia Lezhë u përfshi në aktivitetet me rastin e 620-vjetorit të lindjes së Skënderbeut.
Në nderim të kësaj dite, të pagëzuar si “Dritë- Lindje Arbënore”, të rinjtë u njohën jo vetëm me historikun por gjithashtu interpretuan artistikisht veshur me kostume kombëtare.
Ky aktivitet përkujtimor, në nderim të Skënderbeut, u realizua nën kujdesin e Bashkisë Lezhë dhe të Drejtorisë së Kulturës dhe Trashëgimisë Kulturore, në Memorialin e Heroit Kombëtar. Risi e këtij aktiviteti ishte pjesëmarrja e studentëve të Universitetit të Shkodrës dhe nxënësve të shkollave të ndryshme të qytetit. /atsh/ KultPlus.com
Në kuadër të shënimit të 25-vjetorit të themelimit të Filharmonisë së Kosovës – në nderim të dirigjentit të parë kosovar dhe themeluesit të Filharmonisë, Bahri Çela, Kori dhe Orkestra sjellin interpretimin e oratoriumit “Messiah”.
Nën drejtimin e mjeshtrit Marcio da Silva, Filharmonia e Kosovës në bashkëpunim me ansamblin OrQuesta nga Anglia, do të interpretojnë oratoriumin monumental Messiah, me pjesëmarrjen e një kasti të dalluar solistësh vendorë dhe ndërkombëtarë: Kaltrina Miftari – soprano, Nathan Mercieca – kontratenor, Kieran White – tenor, Jack Lawrence-Jones – bariton si dhe instrumentistët: Cédric Meyer – leut, Stephanie Gurga – çembalo dhe Lekë Salihu – organo/tastierë.
Koncerti mbahet më 9 dhe 10 maj, prej orës 19:30, në Atelienë e Pallatit të Rinisë dhe Sportit./ KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani ka përkujtuar sot Betejën e Çabratit, në të cilën betejë kanë rënë heroikisht 26 luftëtarë të UÇK-së, janë vrarë mizorisht 100 banorë dhe janë rrëmbyer me dhunë mbi 300 të tjerë.
Presidentja Osmani ka thënë se Beteja e Çabratit është piedestali i qëndresës dhe lavdisë.
“Në ballë të historisë, aty ku gjaku i lirisë u bë flamur, qëndruan vajzat dhe djemtë e Brigadës 137 “Gjakova”, të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Me zemër e besë, ata mbrojtën Gjakovën nga barbaria e regjimit gjenocidal serb.
Në atë betejë të lavdishme ranë heroikisht 26 luftëtarë të UÇK-së, u vranë mizorisht afër 100 banorë dhe u rrëmbyen me dhunë mbi 300 të tjerë.
Çabrati është betim për liri, kujtesë e përhershme dhe thirrje për drejtësi.
Lavdi dëshmorëve! Nderim për të rënët! Drejtësi për të pagjeturit!”, ka thënë Presidentja Osmani./ KultPlus.com
Në prag të 80-vjetorit të Teatrit Kombëtar, ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, kujtoi përmes një postimi online, këtë ngjarje të shënuar për një nga institucionet më të dashura dhe më të rëndësishme të kulturës shqiptare.
“Për tetë dekada, Teatri Kombëtar ka mbajtur gjallë frymën e artit dhe ka formuar breza të tërë aktorësh, regjisorësh, dramaturgësh, skenografësh e krijuesish përmes qindra shfaqjeve që kanë lënë gjurmë në kujtesën e publikut. Sot, më shumë se kurrë, ndjejmë mirënjohje të thellë për të gjithë ata që, me përkushtim, pasion dhe profesionalizëm, kanë ndërtuar dhe mbajtur gjallë këtë institucion”, shkroi ministri Gonxhja.
Kreu i MEKI-t ka theksuar se kjo histori nuk duhet vetëm të festohet, por të mbështetet dhe të forcohet më tej. Ai ka premtuar se do të punohet shumë për të krijuar kushte më të mira për artistët, për të nxitur krijimtarinë bashkëkohore, dhe për të garantuar që teatri të jetë gjithmonë një hapësirë e gjallë, dinamike dhe e hapur për të gjithë.
“80 vjet më vonë, përgjegjësia jonë është të ndërtojmë të ardhmen e këtij institucioni me të njëjtin pasion që ka ndërtuar historinë e tij”, e mbylli mesazhin e tij ministri Gonxhja./atsh/ KultPlus.com
Më 7 maj të vitit 2020 u nda nga jeta Maks Velo, piktor, arkitekt, studiues dhe shkrimtar i njohur.
Viti 2025 që përkon me 90-vjetorin e lindjes së tij, është shpallur nga Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit si “Viti Maks Velo”.
Maks Velo lindi në Paris, më 31 gusht të vitit 1935. Pas lindjes së tij, familja Velo u kthye përsëri në qytetin e Korçës, ku Maksi kaloi fëmijërinë. Pas gjimnazit ai vazhdoi studimet pranë Institutit Politeknik, në degën e Inxhinierisë së Ndërtimit. Më pas u specializua për arkitekturë dhe në vitin 1960 mori pjesë në projektimin e parë që u bë në Tiranë.
Vitet ’78-’79 përkojnë edhe me periudhën më të vështirë të jetës së tij, pasi gjatë kësaj kohe, ai arrestohet dhe dënohet me dhjetë vjet burg. Maks Velo vuajti dënimin në burgje gjatë regjimit komunist dhe një pjesë e krijimtarisë së tij i është dedikuar dimensionit të lirisë në diktaturë. Gjatë viteve të fundit mori pjesë gjerësisht në debatet për menaxhimin e hapësirës publike përmes artikujve publicistikë dhe aktiviteteve të tjera
Velo është autor i një sërë botimesh si “Kokëqethja”, “Palltoja e burgut”, “Thesi i burgut”, “Paralele për arkitekturën”, “Kohë antishenjë”, “Betonizimi i demokracisë”, “Hetimi”, “Spaçi”, “Jeta ime në figura”, “Klubi Karavasta” “Përkthyesi”, “Jetë paralele” etj. /atsh/ KultPlus.com
Janë bërë 26 vite nga rënia heroike e luftëtares 17 vjeçare, Yllka Domi, e cila ra dëshmore në Betejën e Çabratit, më 7 maj të vitit 1999.
Yllka u vra bashkë me disa bashkëluftëtarë dhe ushtria serbe, për të fshehur gjurmët, trupin e Yllkës bashkë me trupat e tjerë të vrarë, i dërguan në një varrezë masive në Batajnicë, për t’u gjetur e rivarrosur më 23 dhjetor 2003 në Kodrën e Çabratit, në Gjakovë.
Në kohën kur ajo u vra, ishte në vitin e fundit të shkollës së mesme “Mazllom Këpuska” dhe nuk arriti ta përjetonte diplomimin e saj. Por, Yllka ishte shumë më tepër se kaq. Ajo ishte poete që premtonte të sillte një frymë të re në poezinë shqiptare.
Sipas profesorëve dhe njerëzve që e njohën, vdekja e Yllkës ishte humbje e një kuadri intelektual, e një atdhetareje dhe poeteje, e cila do të ishte prijatare e proceseve te ndërtimit të shtetit, por edhe shtyllë e kulturës dhe letërsisë.
Yllka u rrit në një frymë atdhetare dhe po përballej gjithmonë me padrejtësitë që po i bëheshin atë kohë kombit shqiptar. Prandaj, ajo ishte e interesuar gjithmonë që të informohet saktë se si po lëvizin gjërat. Kudo ishte aktive, në shkollë, në grupe humanitare, në ndihmë banorëve të zhvendosur dhe aty ku e kërkonte nevoja. Si e tillë, ra në kontakt me shumë të rinj e të reja, të cilët ishin kyçur në bërthamat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ka kryer kurset për ndihmë të plagosurve në luftë dhe ka ushtruar përdorimin e armëve dhe pastrimin e tyre.
Dita Botërore e Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe mbahet çdo vit më 8 maj, në shenjë kremtimi të parimeve bazë të Lëvizjes Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe.
Kjo ditë nderon përvjetorin e lindjes së fituesit të parë të çmimit Nobel për Paqe dhe themeluesit të Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq – Henry Dunant.
Vullnetarët e guximshëm të Shoqatave të Kryqit të Kuq Kombëtar dhe Gjysmëhënës së Kuqe kanë qenë në vijën e parë të fatkeqësive të shumta natyrore dhe artificiale.
Së bashku me nderimin e trashëgimisë shekullore paqeruajtëse të lëvizjes, dita gjithashtu rrit ndërgjegjësimin e publikut për parandalimin dhe kurimin e sëmundjeve si tuberkulozi, HIV/AIDS dhe malaria në komunitetet e privuar.
Ideja për një “aksion të përvitshëm që mund të mbahej në të gjithë botën … që do të ishte një kontribut i madh për paqen” u prezantua menjëherë pas Luftës së Parë Botërore. Kjo iniciativë, e njohur si “Armëpushimi i Kryqit të Kuq”, u studiua nga një Komision Ndërkombëtar i krijuar në Konferencën e 14-të Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq.
Raporti i tij, i paraqitur në Konferencën e 15-të Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq në Tokio në vitin 1934, edhe u miratua nga organet përkatëse. Vetëm pas Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1946, propozimi i Tokios u ri-shqyrtua nga Lidhja e Shoqërive të Kryqit të Kuq (LRCS), (riemërtuar në Federatën Ndërkombëtare të Shoqërive të Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe (IFRC) në vitin 1991).
Dy vjet më vonë, propozimi i një Dite Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq u miratua dhe Dita e parë e Kryqit të Kuq u festua më 8 maj 1948. Titulli zyrtar i ditës ndryshoi me kalimin e kohës dhe u bë Dita Botërore e Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe në vitin 1984.
Mbreti Charles dhe Mbretëresha Camilla kanë zbuluar portretet e tyre të reja shtetërore në Galerinë Kombëtare në përvjetorin e dytë të ditës së kurorëzimit të tyre.
Pikturat do të ekspozohen në Sallën Qendrore të galerisë përpara se të zhvendosen në Pallatin Buckingham në qershor.
Portreti i Mbretit e tregon atë të veshur me Rrobën e Shtetit së bashku me uniformën e tij me medalje, dhe Mbretëresha është portretizuar e veshur me fustanin e saj të kurorëzimit.
Pati duartrokitje në galeri të martën ndërsa çifti hoqi mbulesat për të zbuluar të dy portretet.
Mbreti u pikturua nga Peter Kuhfeld, i cili e njeh atë për më shumë se 40 vjet, ndërsa Mbretëresha u pikturua nga Paul S. Benney.
Presidentja Vjosa Osmani është nderuar nga Sulltani i Bruneit me Urdhrin e Familjes Mbretërore “Laila Utama” dhe titullin e nderit “Datin Laila Utama”, me një nga vlerësimet më të larta që u jepet udhëheqësve të huaj.
Lajmi është bërë i ditur nga Presidentja Osmani përmes një shkrimi në Facebook, ku edhe ka shprehur mirënjohje të thellë për nderimin dhe respektin.
“Nder i jashtëzakonshëm që nga Sulltani i Bruneit mu nda Urdhri i Familjes Mbretërore “Laila Utama” dhe titulli i nderit “Datin Laila Utama”.
Ky është një nga vlerësimet më të larta që u jepet udhëheqësve të huaj, prandaj e konsideroj si një nderim për popullin e Kosovës dhe një dëshmi e miqësisë që po forcojmë me shtetin dhe popullin e Bruneit.
Mirënjohje të thellë për këtë nderim e respekt!”, ka shkruar Presidentja Osmani./ KultPlus.com
Kardinalët katolikë nga e gjithë bota nisin këtë të mërkurë (7 maj) procesin e votimit për një papë të ri, nën afreskun e famshëm të Michelangelo-s, “Gjykimi i Fundit”, në Kapelën Sistine.
Ky është një konklav i veçantë dhe ndoshta më i paparashikueshëm që ka ndodhur ndonjëherë, pas vdekjes së Papa Françeskut në moshën 88 vjeçare.
Një nga trashëgimitë kryesore të Papa Françeskut ishte krijimi i një kolegji kardinalësh të larmishëm dhe shpesh të përçarë, me disa që mbështesin vizionin progresiv të tij dhe të tjerë që dëshirojnë të rihapin diskutimin mbi shumë nga ndryshimet që ai solli në Kishën Katolike.
Termi Konklav rrjedh nga latinishtja “cum clavis”, do të thotë “vend i mbyllur me çelës” ku kardinajtë takohen për të zgjedhur Papën e ri, pasardhësin e 267-të të Pjetrit, në fshehtësi dhe pa asnjë mundësi për të kontaktuar me botën e jashtme. Strehimi është vendosur në Shtëpinë e Shën Martës, në Vatikan. Mbeten vetëm pak ditë deri në fillimin e Konklavit, ndaj pritja për Papën e ri po shtohet. “Populli i Zotit” do ta njohë emrin e tij falë tymit të bardhë dalë nga oxhaku i Kapelës Sikstine.
Komedia `Të Negociosh Paqen`, në të cilën luajnë aktorët nga Kosova e Shqipëria: Shkumbin Istrefi, Meli Qena, Ema Andrea, Dukagjin Podrimaj etj., do të prezantohet në Teatrin e Pergolas në Firencë, më 8 dhe 9 maj.
E frymëzuar nga libri i Richard Holbrooke ‘To End a War’ dhe ‘Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur’ i Kadaresë, shfaqja ‘NEGOTIATING PEACE’ tenton të ballafaqojë publikun me prapavijat, sfidat, frikërat dhe shpresën që e shoqërojnë arritjen e një marrëveshjeje të paqes.
E shkruar nga Jeton Neziraj dhe me regji të Blerta Nezirajt, shfaqja pati udhëtime nëpër Evropë duke u prezantuar në vende të ndryshme. Në festivalin Mittelfest në Cividale del Friuli në korrik të vitit të kaluar, aktorja Ema Andrea u shpërblye me çmimin ‘Adelaida Ristori’./KultPlus.com
Dy site të reja me vlera të rëndësishme arkeologjike janë identifikuar në Zagori të Gjirokastrës.
Ka qenë investimi në rrugën Çajup – Zagori, pranë fshatit Sheper, ajo që ka nxjerrë në pah të dhënat arkeologjike për këtë zbulim të rëndësishëm.
Deri më tani raportohet për identifikimin e gjurmëve të një tempulli antik dhe struktura banimi, që datojnë në shekullin 3-2 pas erës sonë.
Ndërsa brenda Majit në këtë zonë do të nisin gërmimet e shpëtimit për të nxjerrë në pah një tjetër sit që pasuron trashëgiminë tonë historike./tvklan/KultPlus.com
Sa të vërteta përballon një mëndje, sa të vërteta guxon te thote ajo? Për mua kjo është bërë gjithnjë e më tepër masa e vërtetë e vlerave njerëzore. Gabimi, besimi në një ideal nuk është verbim, gabimi është paburrëri. Çdo ide, çdo hap përpara drejt njohjes rrjedh nga guximi, nga rreptësia ndaj vetvetes, nga pastërtia ndaj saj, kumton Fridrih Niçe. Nëpër këtë synaps kalon gjithçka që përshkruan simbolikën e këtij gjeniu, kësaj shkrepëtime drite të fillimshekullit.
Masa me e sigurt e çdo force ështe qëndresa që ajo mposht. Kështu, veprimi fillimisht përmbysës, pastaj rindërtues i Zigmund Frojdit kuptohet me të vërtetë vetëm po të përfytyrojmë moralin e një periudhe të mëhershme dhe të tashmes kur merr zë guximi i një mjeku që do të shkundte nga themelet jo vetëm pikpamjet e deriatëhershme për psikoanalizën por do të shtangte gjithë botkuptimin akademik që strukej pas panevojës për ta njohur njeriun me atë çfarë ai është.
“Instinktet nuk lejohen t’i shtypësh, dhe është e kotë të supozosh se kur i shtyp, ata ikin e zhduken përgjithmonë. E shumta, mund t’i ndrydhësh, duke i kaluar nga vetëdija në pavetëdije.
Por duke iu nënshtruar kësaj shmangieje të rrezikshme, ata grumbullohen në thellësi të shpirtit dhe, duke fermentuar vazhdimisht, krijojnë shqetësime nervore, çrregullime dhe sëmundje.
Forca e instinkteve të epshit, të damkosura nga morali, përbëjnë një pjesë të pashkatërrueshme të qenies njerëzore që rilind në çdo embrion, se ky element nuk mund të shmanget kurrë, por në disa raste arrin të zbutet veprimi i tij duke kaluar në vetëdije.
Instinktet mund t’i disiplinojë vetëm ai që i njeh, demonët mund t’i zbusë vetëm ai që i nxjerr nga honi i tyre i errët në dritë dhe i sheh në fytyrë. E rëndësishme nuk është t’i mbytësh në heshtje të fshehtat më të mistershme të njeriut, por t’i detyrojë ata të flasin.”
… dhe ai Zigmund Frojd (6 maj 1856 – 23 shtator 1939) mjeku, neurologu udhe pionieri i psikanalizës, i vetëm kundër të gjithëve, i’a arriti kësaj sfide, e çliroi njeriu nga robëria e kahershme për t’i dhënë lirinë e themeltë si shpërblim.
Idetë e Frojdit për shumë vite vazhuan të trajtoheshin si blasfemi. Ai kishte nxjerrë nga terri një ushtri të pamatë ligësie që fshihej brenda “homo sapiens”. Ai çliroi njeriun nga alogjizmi trashanik sipas së cilës, kur një gjë e fsheh, ajo nuk ekziston. Sipas tij vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten.
***
Në vitin 1923 Zigmund Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi ai mbërriti në Angli, dhimbjet u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse. Më 23 shtator të vitit 1939 ai shpëtoi nga dhimbjet dhe vuajtja që zgjatonte me agoninë e një fati pa shpresë, duke u shuar.
Ai është në gjithçka i përkorë, edhe në guximin për të ngritur zërin, dhe në kushtrimin që lëshon përbindshëm në kllapinë ku dergjet vetëdija e kohës.
Ai ishte i vetmi që mundi të depërtonte më thellë se askush tjetër më parë në vetëdijen dhe nënvetëdijen e njeriut. Nuk qe aspak e lehtë udha që do të merrte ky Odise i shpërfaqjes së fatit dhe fatalitetit, ku padija e kishte kyçur njeriun, këtë krijesë sa prepotente aq dhe inferiore.
Kaluar mbi një energji të pashtershme angazhimi vetëmohues, ai do të rrëmonte zhguallin e trashë ku njeriu strukej e të nxirrte që andej, ta ç’burgoste prej misterit dhe bestytnishë, frikës për të hyrë brenda vetes dhe ndjellakeqes për ta nxjerrë prej skutave të errëta e për ta shpaluar faqe dritet. Si asnjëherë më parë, si të vetmen shtangie që bota do ta kundronte gojëhapur dhe anatemuese, ai guxoi dhe triumfoi. E denoncoi njeriu e nënvetëdijes dhe vetëdijes, para vetvetes. E shfletoi atë si një libër të dënuar të mbetej i mbyllur. E tregoi me gisht. E përzuri me shqelma nga skutat ku kishte shekuj që strukej. I dha dritë që i duhej për të parë dhe të vërtetën e tronditëse për të ardhur në vete.
Mendimet ushqehen po aq me përgënjeshtrime sa me vërtetime, një vepër ekziston jo më pak nga urrejtja sesa nga dashuria që zgjon. I vetmi triumf vendimtar i një ideje, i vetmi gjithashtu që jemi të gatshëm edhe ta adhurojmë, është shkrirja e saj në jetë. Sepse asgjë, në kohën tonë të një drejtësie të pasigurt, nuk e rindez dhe aq besimin në epërsinë e mendjes sesa shembulli i gjallë i njeriut të vetëm që ka gjithnjë guxim të thotë të vërtetën për ta përhapur në tërë gjithësinë.
Ai ishte Zigmund Frojd. / Nga Albert Vataj / KultPlus.com
