Bienalja e Karikaturës ‘Niko Nikolla’ mblodhi bashkë në një mbrëmje gala, artistë nga e gjithë bota, ndërsa mbylli këtë edicion të tretë të tij me natën finale të ndarjes së çmimeve.
Ky event i rëndësishëm që veshi me art kryeqytetin e Shqipërisë, këto ditë të ftohta nëntori ndau 13 çmime, duke vlerësuar artistë shqiptarë e të huaj. “Të bashkëjetosh në një botë digjitale”, si edhe portreti i ish-kryeministrit të Malit të Zi, Dritan Abazoviq, ishin dy temat mbi të cilat punuan artistë nga 53 shtete të botës. Kjo mbrëmje u hap me një dedikim kushtuar personaliteti të njohur të letrave, sikundër ishte Niko Nikolla.
Çmimi i parë për temën “Të bashkëjetosh në një botë digjitale” shkoi në Kubë, ndërsa një tjetër vlerësim për portretin e politikanit shqiptar të Malit të Zi, Dritan Abazoviq, shkoi për artistin nga Peruja, Uolter Toskana. Me dy çmime të dyta u vlerësuan artisët shqiptarë: Endri Beqo, si dhe Arben Meksi.
Si figurë politike, subjekt i veprave në karikaturë i pranishëm në Tiranë për këtë bienale ishte politikani i shqiptar i Malit të Zi, Dritan Abazoviq, i cili nuk e fshehu kënaqësinë e pranisë së tij në këtë event të artit.
“Jam shumë i privilegjuar dhe me të vërtet i befasuar, pasi kam pasur mbi 80 punime me temën e Abazoviqit . Për mua arti ka një vlerë të posaçëm”, u shpreh ish-kryeministri i Malit te Zi, Dritan Abazoviq.
Drejtoresha e Bienales së Karikaturës, Flora Nikolla, shpall vitin 2025 si vitin e karikaturës, me qëllim të vlerësimit të artistëve që bëjnë këtë lloj arti që i duhet dhënë rëndësia e duhur./rtsh/ KultPlus.com
Fyodor Dostoevsky është një nga emrat më të njohur të letërsisë ruse dhe asaj botërore. I konsideruar edhe si një nga ekzistencialistët, rrymë moderne filozofike, ai ka lënë gjurmë të pashlyeshme në rrafshin intelektual, shkruan KultPlus.
“Vëllezërit Karamazov”, është një nga librat e tij më të njohur. KultPlus këtu ka shkëputur një fragment nga ky libër, i cili flet për natyrën njerëzore:
“E para është që veten tuaj mos e gënjeni. Njeriu që e gënjen veten e tij, ai që i vë veshin gënjeshtrës së vet, shkon deri aty, sa asnjë lloj të vërtete nuk e dallon dot, as në veten e tij, as në njerëzit që e rrethojnë, për rrjedhojë ai humbet respektin ndaj vetes dhe ndaj të tjerëve.
Duke mos i respektuar, ai pushon së dashuruari, kurse duke mos pasur dashuri, për ta detyruar veten që të argëtohet, jepet pas pasioneve të shfrenuara, pas përmbushjes së tundimeve të ulëta, duke u kthyer kështu në kafshë dhe duke u mbuluar nga mëkati.
E pra, që të gjitha këto i vijnë ngase gënjen veten dhe të tjerët. Njeriu që gënjen veten fyhet më lehtë se kushdo tjetër.”
Kryeqyteti i Shqipërisë, Tirana, është sërish në vëmendjen e mediave të huaja.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale artikullin e botuar në revistën spanjolle “El Periódico”.
“Revista spanjolle “El Periódico” e cilëson Shqipërinë si një “parajsë” turistike, ku kryeqyteti ynë i gjallë dhe plot ngjyra dallon për historinë dhe modernitetin që ndërthuren natyrshëm”, shkruan Rama.
Duke folur për Tiranën, gazetarja Alba Armida në artikullin e botuar në “El Periódico” shkruan se “në këtë qytet historia dhe moderniteti janë të ndërthurura me mjeshtëri. E njohur për diversitetin e saj kulturor dhe arkitekturën plot ngjyra, Tirana njihet për frymën e saj novatore dhe trashëgiminë e pasur kulturore. Ndër gjërat thelbësore të saj spikat Sheshi Skënderbej, zemra e qytetit, ku qëndron shtatorja e heroit kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeut”.
Në artikullin e “El Periódico” një vend të veçantë zënë edhe qytetet e Sarandës, Gjirokastrës, Korçës , Gjirokastrës dhe Beratit./atsh/KultPlus.com
Shko se furishëm po fryn në mua erë mallkimi që s’të fal. Dhe, dije mirë, kurrë më një e një nuk bëjn’ një si thonte Hikmeti, ai farë poeti me këngë prej zjarri.
Shko merri me vete lutjet tua, edhe hijen tënde hiqe zvarrë rrugëve si gjënë e ndyrë. Mos u kthe pas. Mos i harro sytë e përlotur në shtekballin tim. Mos thuaj lamtumirë. Asgjë mos thuaj. Merri me vete gjurmët nëpër të cilat erdhe një natë më e përvuajtur se frika dhe hyre në mua. Shko dhe bëhu fjalë e mbrame n’gojën time. Bëhu shkrepetirë e fikur n’ylberin e shkrimit tim. Bëhu çdo gjë pos Meje e Teje dhe asaj që e quajtëm Ne kur i zinim yjet si fluturat e ua ngjisnim nganjë emër mos ta harrojmë emrin tonë. Shko, merri me vete edhe rrugët, të mos kthehesh kurrë në vesën e lotit të rrejshëm, gërmadhat e kujtimit t’i rrëzosh.
Shko, mbyllu në do kështjella të largëta harrimi, ku s’të zgjojnë më këmbonat e pendimit kur çmendet mallit vetmia ose kur buza buzën e han n’pikllim, që mëkatin s’e lan, që s’mundet ta shpojë Gurin e rëndë, gurin e ftohtë të ndarjes. Shko, më mirë dhe hesht. Mos u kthe mbas. Mos i harro sytë e përlotur n’shtekballin tim. Mos thuaj lamtumirë. E kur t’shkojsh larg, më larg se prej blerimi n’blerim E kur t’shkojsh larg, më larg se prej zemre në zemër Aq larg sa ta harrosh edhe emrin tënd dhe zërin tim, fshihu prej vetes Shkurto flokëgjatat, mate me to mendjeshkurtrën tënde dhe mos qaj. Shko se tmerrshëm po lodrojnë sonte n’mua rrëket e gjakut të ndezur. / KultPlus.com
Televizioni gjerman ARD1 i ka kushtuar një reportazh prej 30 minutash rivierës shqiptare duke përshkruar bukuritë e bregdetit tonë.
Me titullin “Riviera shqiptare-atje ku dua të shkoj”, televizioni i njohur gjerman ka udhëtuar në jug të vendit duke i njohur të gjithë me bukuritë turistike të Shqipërisë.
“Jugu i Shqipërisë ofron një përvojë pushimesh verore që shumë nuk do ta imagjinonin kurrë në Evropë”, theksohet ndër të tjera nga ARD1
“Ujë i kaltër, fshatra bregdetare piktoreske dhe mikpritje e ngrohtë – një parajsë mesdhetare, shumë më afër nga sa mendoni. Reportazhi “Da will ich hin!” (Atje dua të shkoj!) i televizionit ARD na merr me vete në një udhëtim në bregdetin jugor të Shqipërisë”, shkruan në një postim në rrjetet sociale Ambasada Gjermane në Tiranë e cila ka publikuar edhe reportazhin e ARD1.
Simin Sadeghi e nis aventurën e saj shqiptare me ishujt e Ksamilit, në skajin më jugor të vendit, ku Greqia duket në horizont. Lirinë me tërë kuptimin e fjalës ajo e përjeton në rrugën bregdetare SH8, ku ka gjithmonë detin në të djathtë dhe malet në të majtë.
Ajo zbulon qytetin e Gjirokastrës me rrugët e bukura dhe kështjellën e saj historike dhe gjithashtu informohet plotësisht për të kaluarën e errët të Shqipërisë.
Një peshkatar midhjesh e merr atë në një varkë në liqenin e Butrintit dhe në një kopësht ajo njihet me gjërat më të mira të kuzhinës shqiptare.
Me një vendas ajo zbulon fshatin piktoresk të Qeparoit dhe shijon ujin e pastër në plazhin e Borshit./atsh/KultPlus.com
Fjodor Dostojevski është një prej shkrimtarëve më të famshëm në letërsinë botërore. Veprat e tij madhështore ngrenë mjeshtërisht pikëpyetje mbi tema të rëndësishme të jetës dhe vdekjes.
Më poshtë janë disa thënie të këtij shkrimtari.
1. Duhet ta duash jetën, më shumë se sa vetë kuptimin e jetës. 2. Hedhja e një hapi të ri, nxjerrja nga goja e një fjale të re. Këto janë gjërat të cilave njerëzit u druhen më shumë. 3. Në mendjen e gjithsecilit prej nesh ka një kufi, përtej të cilit është e rrezikshme të shkosh. Pasi e ke kaluar atë kufi, është e pamundur të kthehesh mbrapa. 4. Lumturia nuk qëndron në vetë lumturinë, por në arritjen e saj. 5. Kur ndaloni së lexuari libra, ju pushoni së menduari. 6. Liria nuk gjendet në kufizimin, por në kontrollin e vetvetes. 7. Lumturia nuk vjen nga rahatitë tokësore, por fitohet përmes vuajtjes. 8. Në një zemër që dashuron vërtetë, ose xhelozia vret dashurinë, ose dashuria vret xhelozinë. 9. Nuk duhet shumë për të shkatërruar një person. Gjithë sa do ju duhet të bëni është ta bindni se puna që ai bën është krejt e padobishme dhe e pakuptimtë. 10. Heshtja është gjithmonë e bukur dhe një person i heshtur është gjithmonë më i bukur se një që flet. 11. Një person mund të jetë i mençur, por që të veprojë mençurish, vetëm inteligjenca nuk mjafton. 12. Kurrë nuk do të mbërrini në destinacionin tuaj, në qoftë se ndaleni dhe qëlloni me gur çdo qen që leh. 13. Unë dua të flas për çdo gjë me të paktën një person, ashtu si unë flas për gjërat, me veten time. 14. Është e pabesueshme se çfarë mund të bëjë vetëm një rreze dielli, për shpirtin tënd. 15. Njeriu duhet të flasë hapur me të tjerët, në një mënyrë që zbulon mendimet e veta të brendshme përmes fytyrës së tij, që zbulon hallet e tij, direkt përmes fjalëve. Një fjalë e thënë me bindje, me sinqeritet të plotë dhe pa hezitim, ndërkohë që e sheh tjetrin në sy, ka më shumë kuptim se dhjetëra faqe nga një libër. 16. Pa një objektiv në jetë, njeriu ndihet i mbytur. 17. Shpirti shërohet duke ndenjur me fëmijë. 18. Edhe një njeri që i ka duart e lidhura mund të bëjë shumë mirë, nëse do. 19. Bukuria do ta shpëtojë botën. 20. Njerëzit flasin ndonjëherë me një mizori kafshërore, por kjo është një padrejtësi e madhe dhe fyerje për kafshët; një kafshë nuk mund të jetë aq mizore sa një njeri, kaq artistikisht mizore. 21. Të rriturit nuk e dinë që një fëmijë mund të japë këshilla jashtëzakonisht të mira, edhe në rastet më të vështira. 22. Mos e mbushni kujtesën tuaj me të gjitha herët që jeni ndjerë të fyer; mund të përfundoni duke mos lënë asnjë hapësirë për momentet e mrekullueshme që keni përjetuar. 23. Një njeri, i cili e di se si të përqafojë një tjetër, është një njeri i mirë. /KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani priti në takim rektorin e Universitetit të Prishtinës, dr.Arben Hajrullahu, të cilin e uroi për marrjen e pozitës në krye të Universitetit të Prishtinës.
Gjatë takimit, Presidentja u njoftua nga afër me sfidat të cilat përballet UP-ja.
Presidentja Osmani e falënderoi rektorin Hajrullahu për përpjekjet për përmirësimin e cilësisë në arsimin e lartë, si dhe shprehu përkrahjen e plotë të Presidencës drejt avancimit dhe fuqizimit të Universitetit të Prishtinës, duke përfshirë këtu edhe avancimin e bashkëpunimit ndërkombëtar.
255 karikaturistë nga 53 vende të botës, sollën në Tiranë 709 punime, në Bienalen e karikaturës “Niko Nikolla”, aktivitet që e ka futur kryeqytetin tonë në hartën e karikaturës botërore.
Temë e punëve të njerëzve që kontribuojnë në portalet dhe gazetat më të mëdha botërore, që prodhojnë art universal ishin jeta, portreti i veçantë, kaçurrelat, ngjyrat politike dhe njerëzore të Dritan Abazoviç, kryeministri i parë shqiptar në Malin e Zi, risitë që solli qeverisja dhe aktivizmi i tij politik në rajon dhe më gjerë.
Temë e dytë ishte bashkëjetesa me një të keqe të domosdoshme siç është teknologjia dixhitale, e cila në 20 vitet e fundit ka prekur 50% të popullsisë së botës së zhvilluar dhe ka transformuar shoqëritë.
Artistë nga gjithë bota, Kina dhe Ukraina, Brazili dhe Indonezia, Serbia dhe Kosova janë marrë me portretin e Abazoviç, në një lojë portretesh me një figurë që përcaktoi rotacionin në një vend historik si Mali i Zi.
Një juri ndërkombëtare me emra të shquar të karikaturës botërore dhe rajonale, kryesuar nga Bujar Kapexhiu, dekan i arteve vizive, Valentin Pavlov, karikaturist bullgar shumë i njohur, etj, ndau çmimet, në një aktikvitet të zhvilluar në sallën e televizionit shtetëror.
Në prani të drejtoreshës ekzekutive Flora Nikolla dhe jurisë u ndanë çmimet si vijon:
Çmimi “Familja Nikolla” iu dha Asier Sanz nga Spanja për portretin e Dritan Abazoviç.
Çmimi i parë shkoi për Wolter Toscano nga Peruja.
Ndërsa për temën “Të jetosh në një botë dixhitale”:
Çmimi i parë: Michel Moro Gomez nga Kuba Cuba
Gjithashtu u dhanë edhe tre çmime speciale për secilën kategori./atsh/KultPlus.com
“I Rrëmbyer nga Shkronjat” i Ramadan Bozhlanit fton lexuesin në një eksplorim të thellë të marrëdhënies komplekse mes lexuesit, autorit dhe vetë fjalës së shkruar. Rrëfimi hapet me një personazh që hyn në sallonin e tij, ku protagonisti nis një dialog të veçantë me librat e biblotekës së tij. Njëri prej tyre, thuajse si një personazh më vete, fillon të shprehë hidhërimin për mënyrën si është trajtuar, lënë pas dore e keqkuptuar.
Nëpërmjet kësaj përballjeje sureale, Bozhlani eksploron tema të tilla si neglizhenca, respekti dhe pesha emocionale e dijes. Në skenën e bibliotekës, Bozhlani përshkruan me detaje të gjalla përhumbjen e protagonistit në botën e letërsisë, të simbolizuar nga një bibliotekë e mbushur me libra. Dialogu i protagonistit me librat krijon një ndjesi nderimi për letërsinë, duke e shndërruar bibliotekën në një hapësirë të gjallë e të ndjeshme, që fyhet nga trajtimi i sipërfaqshëm i njerëzve. Përmes fjalëve të librave, autori përcjell mesazhin se librat nuk janë thjesht objekte, por bartës të urtësisë, emocioneve dhe historisë, që përbëjnë ura mes brezave, edhe pse shpesh lihen pas dore nga lexues që i konsumojnë pa vërtetë mirënjohje.
Teksa protagonisti shfleton librin, Bozhlani e rrit tensionin duke i dhënë librit një “zë” që flet drejtpërdrejt me të. Libri pohon se faqet e tij janë të ngarkuara me një zë, një zë që është “heshtur” nga neglizhenca e njerëzve dhe zakonet sipërfaqësore të leximit. Këtu, autori bashkon metafizikën me fiziken, duke krijuar një “kërkesë për angazhim” nga ana e vetë letërsisë, e cila kërkon përkushtim dhe respekt të sinqertë.
Libri duket si një qenie e gjallë, e mbushur me kujtime të zhgënjimit njerëzor dhe pritshmërive të paplotësuara të autorëve të panumërt. Ky moment përçon nëntekstin filozofik të Bozhlanit dhe ofron një reflektim shoqëror për kulturën moderne të leximit, shpesh të shënuar nga sipërfaqësia. Stili i Bozhlanit është shumë introspektiv, duke ftuar lexuesin të shqyrtojë marrëdhënien e tij me librat dhe dijen. Libri thekson se librat, po aq sa njerëzit, dëshirojnë të jenë të vlerësuar dhe të lexuar me kujdes, pasi “mbajnë brenda thelbin e dinjitetit njerëzor,” diçka që autori nënkupton se është në rrezik të humbjes. Kjo personifikim i librit krijon një rrëfim që mjegullon kufijtë midis objekteve të pajeta dhe qenieve ndjesore, duke sugjeruar se letërsia bart thelbin e jetës dhe duhet trajtuar me kujdes.
Një tjetër aspekt i spikatur në veprën e Bozhlanit është përdorimi i gjuhës poetike dhe simbolikës, me theks të veçantë te temat ekzistenciale. Takimi i protagonistit me librin që flet përshkruhet si një lloj zgjimi shpirtëror, i cili e rilidh atë me vlerën e letërsisë dhe rëndësinë e përvojës njerëzore. Ky moment transcendental është mënyra e Bozhlanit për të kujtuar lexuesit se letërsia nuk ekziston thjesht për t’u konsumuar, por për të na transformuar, për të ngjallur emocione dhe për të frymëzuar reflektime të thella. Marrëdhënia e protagonistit me bibliotekën përfaqëson një rizbulim të letërsisë si një entitet të gjallë, një regjistrues i përvojës njerëzore dhe një mjet për vetënjohje.
Drejt fundit të librit, Bozhlani shqyrton rëndësinë e krijimit letrar, aktin e të shkruarit dhe rolin e autorit. Protagonisti shtyhet të përqafojë fuqinë transformuese të shkrimit, duke realizuar se edhe ai vetë ka një përgjegjësi për të kontribuar në këtë trashëgimi. Udhëtimi i protagonistit nënvizon idenë e Bozhlanit se lexuesit dhe shkrimtarët janë të ndërthurur në një mision të përbashkët për të ruajtur zërin njerëzor. Shkrimi shfaqet këtu si një akt krijimi, një investim në kujtesën kolektive, ku çdo shkrimtar lë një pjesë të vetvetes në veprën e tij.
Nga pikëpamja strukturore, Bozhlani përdor një qasje të ndërgjegjes që rrjedh, duke e zhytur lexuesin në mendimet e protagonistit, si një meditim i gjatë mbi natyrën e letërsisë. Rrjedha e tregimit është e qetë por introspektive, duke e sjellë lexuesin në një gjendje meditimi. Stili rrëfimtar i Bozhlanit, i ngjashëm me një fabul alegorike, është i mbushur me gjuhë simbolike që mbështetet më shumë në sugjerimin sesa në shpjegimin e drejtpërdrejtë. Ky stil mund të duket i çrregullt, por pasqyron në mënyrë të përshtatshme gjendjen mendore të protagonistit dhe udhëtimin e tij drejt vetë-zbulimit.
“I Rrëmbeyer nga Shkronjat” i Bozhlanit mund të shihet si një traktat filozofik mbi shenjtërinë e letërsisë dhe rolin e saj themelor në formësimin e identitetit personal dhe kulturor. Nëpërmjet një rrëfimi metafizik, ai eksploron se si librat dhe leximi përfaqësojnë një akt bashkimi, që lidh të kaluarën dhe të tashmen, njeriun dhe jo-njeriun. Romani i tij na kujton se letërsia është një trashëgimi e shenjtë, një dëshmitare e historisë dhe mishërim i vlerave, përpjekjeve dhe aspiratave të brezave. Në përmbledhje, vepra e Bozhlanit është një eksplorim tërheqës i nderimit që i detyrohemi letërsisë, duke bërë thirrje për një rilindje të kulturës së leximit të vëmendshëm dhe të angazhimit të sinqertë me fjalën e shkruar. Për lexuesit që vlerësojnë një tregim meditativ dhe të ngarkuar me simbolizëm, I Rrëmbeyer nga Shkronjat ofron një reflektim të thellë mbi fuqinë transformuese të letërsisë. Romani është një ftesë për të çmuar historitë që përcaktojnë njerëzimin tonë dhe për të trajtuar librat si qenie të mbushura me jetë, që kërkojnë respektin që meritojnë./KultPlus.com
Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët kujtoi sot me rastin e 145-vjetorit të lindjes historianin dhe politikanin e madh kroat, njërin prej themeluesve të albanologjisë, Milan Šufflay.
Lindi më 9 nëntor 1879, në Lepogllav të Kroacisë. Qe ndër themeluesit e albanologjisë si dhe autor i të parit roman fantashkencor në letërsinë kroate. Ka botuar disa libra mbi botën arbërore, ku ka trajtuar mbi baza objektive dhe referenca dokumentesh figurën e Skënderbeut. Disa nga librat e tij kryesorë janë: “Kufijtë e Shqipërisë në Mesjetë”, “Shqipëria Mesjetare”, Biologjia e Fiseve të Popullit Shqiptar” etj.
Edhe vepra tjetër letrare që shkroi, “Kostandin Balsha” është ndër romanet e para historike me tematikë shqiptare. Interesimin e Shuflajt për shqiptarët dhe Shqipërinë e ndeshim që në fillim të karrierës së tij shkencore, kur, duke hulumtuar e mbledhur dokumenta nëpër arkivat e Dalmacisë, për “Codex diplomaticus” të Tadija Smiçiklasit, zbulon materiale burimore shumë interesante, të pabotuara, që i takonin mesjetës shqiptare. Kjo periudhë, në atë kohë ishte e pahulumtuar fare dhe zgjon interes të jashtëzakonshëm tek studiuesi i ri, interesim ky që e preokupon aq shumë, sa bëhet qëllimi kryesor i veprimtarisë shkencore për gjithë jetën e tij dhe u bë arsyeja e vdekjes së tij.
Ai u përndoq nga Mbretëria Jugosllave, më 19 shkurt 1931 e vrasin në pragun e shtëpisë së tij në Zagreb. Jehona e vrasjes ishte e madhe. Reaguan me shkrimet e tyre “Tribuna” (Romë), “Berliner Tagblat”, “New York Times”, “Frankfurter Zeitung”, “Arbënia”, “Vullneti i Popullit” (Tiranë), etj.
Me një memorandum të veçantë reaguan edhe kolosët e shkencës e të letrave si Albert Einstein, Heinrich Mann, dr. Josef Bajza, dr. Max Hildebert Boehm, dr. Karl Fritzler, dr. Zenon Kuziela, dr. Martin Spahn, dr. Branimir Jeliq, Josip Milkoviq, Mid’hat Frashëri, Faik Konica, si dhe organizatat “Ligue Internationale des Droits des L’Homme”, “Federation Universitaire Internationale”, etj./atsh/KultPlus.com
Organizata joqeveritare Integra, ka bërë të ditur se “Expoart.40”, do të prezantojë edicionin e 12-të të Projektit Ndërkombëtar, NET/RRJET.
Në njoftim thuhet se prezantimi do të bëhet sot, nën drejtimin artistik të Majlinda Kelmendit, duke filluar nga ora 18:00, në Qendrën Barabar në Prishtinë.
“Expoart.40 nën drejtimin artistik të Majlinda Kelmendit, prezanton edicionin e 12-të të Projektit Ndërkombëtar NET/RRJET, konceptuar dhe organizuar nga expoart.40. Këtë vit, nën kurimin e Zeni Ballazhit dhe në partneritet me Barabar Centre, ky edicion vazhdon traditën e ndërtimit të lidhjeve artistike mes Kosovës dhe skenës ndërkombëtare të artit”, thuhet në njoftim./KultPlus.com
KultPlus ka hapur thirrjen për edicionin e shtatë të konkursit mbarëkombëtar të poezisë “KultStrofa”, dhe ky konkurs është i hapur për të gjithë poetët.
Ky konkurs ka një histori të pasur me kontributet e jashtëzakonshme të poetëve, të cilët janë nderuar me një ceremoni të veçantë, organizuar nga gazeta online për art dhe kulturë “KultPlus”.
Por këtë vit, premtohet një edicion i veçantë, i mbushur me emocione të larmishme. Ardianë Pajaziti, organizatorja e këtij konkursi dhe themeluesja e KultPlus, ka thënë se “KultStrofa” mbetet një nga konkurset më të rëndësishme dhe më të nderuara në fushën e poezisë, si në Kosovë ashtu edhe jashtë saj.
“Për ne, ‘KultStrofa’ vazhdon të jetë një konkurs i rrallë dhe serioz në botën e poezisë. Kjo është e njohur nga poetë të shumtë të shquar, të cilët kanë kontribuar me poezi të jashtëzakonshme në edicionet e mëparshme. Një nga veçoritë që e dallon është përzgjedhja e një jurie profesionale, e cila çdo vit sjell personalitete të shquara në skenës letrare. Këtë vit, kemi emra të fuqishëm, të cilët do të prezantohen në ditët në vijim”, thotë Pajaziti.
Njoftohet se konkursi është i hapur për të gjithë poetët, duke përfshirë edhe talentët e rinj. Pajaziti gjithashtu ka bërë të ditur se kandidatët mund të aplikojnë me një poezi të pabotuar, duke e dërguar në adresën [email protected], duke përdorur subjektin “Për konkursin e poezisë ‘KultStrofa”.
*Asnjë aplikim nuk pranohet nëpërmjet formave të tjera. Juria profesionale do të përzgjedhë dhjetë poezi- finalistë, të cilët edhe do të jenë të ftura në ceremoninë kryesore, dhe më pas juria profesionale do të shpall edhe tre çmimet kryesore të konkursit, çmimin e parë, të dytë dhe të tretë.
Kujtojmë që fituesi i konkursit të parë ishte poeti i njohur Ragip Sylaj. Pas tij, vazhduam rrugën me krijimtarinë e poetëve të tjerë si: Arjola Zadrima, Merita Berdica, Gentiana Bajrami Atashi, Zhaneta Barxhaj dhe Rudina Çupi. Thirrja mbetet e hapur deri më 14 nëntor 2024 në ora 23:59. Kujtojmë se KultStrofa sivjet po shënon edicionin e shtatë./ KultPlus.com
Pesë artiste të talentuara ndanë magjinë e traditave të Bregut të Bokës dhe Malit të Zi përmes këngëve popullore dhe autoktone.
Performanca e veçantë solli një atmosferë të bukur, duke lidhur muzikën tradicionale me nuanca të muzikës pop. Aktiviteti u zhvillua në pedonalen e kryeqytetit dhe tërhoqi vëmendjen e të gjithë të pranishmëve aty.
Më herët, një tjetër aktivitet në kuadër të Javëve Kulturore, u zhvillua në Qendrën Kombëtare të Librit e Leximit, ku u fol mbi letërsinë dhe autorët malazezë.
Ndërkohë, në dy ditët e fundit të Javës Kulturore Malezeze, në Tiranë do të qëndrojë e hapur një ekspozitë e veçantë që eksploron pamjet kartografike të Boka Kotorska dhe zonës përreth saj nga fundi i shekullit IV deri në fillimin e shekullit XX.
Materiali kartografik nga Muzeu Detar në Kotor sjell së bashku burime të dixhitalizuara nga arkivat dhe bibliotekat kombëtare në të gjithë Evropën dhe SHBA.
Do të ekspozohen 185 hartë gjeografike, detare, topografike, ushtarake, historike, politike, etnografike dhe shumë të tjera, të cilat ilustrojnë bukurinë e Gjirit të Kotorit./atsh/KultPlus.com
Fjodor Dostojevski kishte lindur më 11 nëntor 1821, për të lënë të pavdekshme veprën e tij, shkruan KultPlus.
Ai vuri themelet e prozës së gjatë për fuqinë përshkruese, depërtimin e thellë psikologjik dhe peshën e madhe që i dha letërsisë në komunikim me lexuesin. Trazirat e mëdha që kishte kaluar, e bën që këto kthesa të mëdha jetësore t’i ketë përvojë edhe në shkrimet e tij, të cilat mbesin unike dhe madhore.
Një nënë e vdekur nga tuberkulozi, një baba alkoolist dhe dënimi me vdekje, ishin përvojat e tij më të rënda. Fatmirësisht cari e anuloi vendimin për pushkatimin e rrethit radikal politiko-letrar ‘’Petrashevski’’, në të cilën bënte pjesë edhe Fjodori.
Mirëpo, ai vazhdoj me burgosje dhe punë të rënda për 4 vite me radhë. Ndërkaq ato që e ngritën emrin e tij krahas klasikëve letrarë dhe që edhe sot e bëjnë të lexohen anë e kënd botës ishin veprat e tij. ‘’Krim dhe Ndëshkim’’, ‘’Një zemër e thyer’’, ‘’Të poshtëruar e të fyer’’ e ‘’Njerëz të varfër”, të cilat janë vetëm disa nga veprat që i dhanë vulë letërsisë ruse dhe botërore.
Sot, KultPlus ju sjell thënie nga Fjodor Dostojevski:
Duhet ta duash jetën, më shumë se sa vetë kuptimin e jetës.
Kur ndaloni së lexuari libra, ju pushoni së menduari.
Liria nuk gjendet në kufizimin, por në kontrollin e vetvetes.
Në një zemër që dashuron vërtet, ose xhelozia vret dashurinë, ose dashuria vret xhelozinë.
Heshtja është gjithmonë e bukur, dhe një person i heshtur është gjithmonë më i bukur se një që flet.
Kurrë nuk do të mbërrini në destinacionin tuaj, në qoftë se ndaleni dhe qëlloni me gur çdo qen që leh.
Unë dua të flas për çdo gjë me të paktën një person, ashtu si unë flas për gjërat, me veten time.
Çfarë është Ferri? Unë mendoj se është vuajtja e të qenit të paaftë për të dashuruar.
Asgjë në këtë botë nuk është më e vështirë se sa thënia e të vërtetës, dhe asgjë më e lehtë se lajka.
Misteri i ekzistencës njerëzore, nuk qëndron vetëm tek të qenit gjallë, por në gjetjen e një qëllimi për të jetuar. / KultPlus.com
Sitet tona kulturore kanë mirëpritur plot 1,229,195 vizitorë gjatë periudhës janar-tetor 2024. Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, ndau statistikat sa i përket këtij 10-mujori që krahasuar me një vit më parë ka një rritje prej 34%, ku 61% e vizitorëve janë turistë të huaj.
5 destinacionet më të preferuara prej vizitorëve janë:
Kalaja Gjirokastër – 248,890 vizitorë
Parku Arkeologjik Butrint – 195,216 vizitorë
Muzeu “Gjergj Kastrioti” Krujë – 160,402 vizitorë
Parku Arkeologjik Shkodër – 146,541 vizitorë
Parku Arkeologjik Apolloni – 117,325 vizitorë
Numri i vizitorëve në muzetë kombëtarë arriti në 422, 020, ndërsa në parqet arkeologjike 478,769 persona. Të gjitha këto vizita gjeneruan të ardhura të cilat llogariten në 443,906,770 lekë, 40% më shumë se të ardhurat e vitit 2023.
“Shpirti i Shqipërisë është i gjallë në këto monumente, ku historia takohet me të tashmen dhe përcillet ndër vizitorët dhe brezat e të ardhmes”, shkroi ministri Gonxhja./atsh/KultPlus.com
Kjo është Java Ndërkombëtare e Shkencës dhe Paqes. Për herë të pare u festua më 1986, si pjesë e kremtimeve të Vitit Ndërkombëtar të Paqes.
Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara vendosi që Java Ndërkombëtare e Shkencës dhe Paqes të mbahet çdo vit gjatë javës në të cilën bie 11 nëntori. Asambleja u kërkoi shteteve anëtare dhe organizatave ndërqeveritare dhe joqeveritare që të inkurajojnë institucionet, shoqatat dhe individët përkatës të sponsorizojnë ngjarje dhe aktivitete që lidhen me studimin dhe shpërndarjen e informacionit mbi përparimet në shkencë dhe teknologji dhe ruajtjen e paqes dhe sigurisë. Gjithashtu u kërkoi shteteve anëtare të OKB-së të nxisin bashkëpunimin ndërkombëtar midis shkencëtarëve dhe kërkoi që Sekretari i Përgjithshëm të raportonte mbi aktivitetet dhe iniciativat e shteteve anëtare dhe organizatave të interesuara në lidhje me javën.
Respektimi vjetor i Javës Ndërkombëtare të Shkencës dhe Paqes po jep një kontribut të rëndësishëm në promovimin e paqes. Java inkurajon shkëmbime më të mëdha akademike mbi një temë me rëndësi universale, duke gjeneruar gjithashtu një ndërgjegjësim më të madh për marrëdhëniet e shkencës dhe paqes midis publikut të gjerë.
Bazuar në pjesëmarrjen e deritanishme, pritet që ajo të rritet nga viti në vit, duke kontribuar në mirëkuptimin më të madh ndërkombëtar dhe mundësitë për bashkëpunim në aplikimet e shkencës për promovimin e paqes gjatë gjithë vitit./atsh/KultPlus.com
Fjodor Dostojevski ka lindur më 11 nëntor 1821, Moskë, Rusi.
Jeta e autorit rus Fjodor Dostojevski, ndër figurat më të shquara të literaturës botërore, ishte dëshmi e kësaj lloj vuajtjeje. Në moshën 15 vjeçare nëna i vdes nga tuberkulozi; dy vjet më pas vdes gjithashtu edhe i ati, një alkoolist i dhunshëm, për të cilin besohet se u vra nga shërbëtorët e tij.
Në vitin 1849 Dostojevski dhe kolegët e tij në rrethin radikal politiko – letrar “Petrashevski’ arrestohen dhe burgosen. Më pas dënohen me vdekje më 16 nëntor 1849. I gjithë grupi u detyrua që të qëndronte në të ftohtin e acartë në pritje të skuadrës së pushkatimit. Në minutën e fundit vendimi u anulua.
Cai Nikolaj, duke i konsideruar grupe të tilla si subversive dhe dëmtuese për pushtetin e tij, i vendoste të burgosurit përpara një ekzekutimi ritual simbolik, më pas e anullonte vendimin në momentin e fundit si shenjë e mëshirës së tij për të dënuarit. Si rezultat, Dostojevski u burgos dhe u dënua me punë të rëndë për 4 vjet në një burg në Siberi dhe 4 vite të tjera me shërbim të detyruar në ushtrinë ruse. Vetëm pas 10 vjesh kthehet në Shën Peterburg.
Fjodor Dostojevski është autori rus i shekullit të 19-të që ka shkruar novelat klasike si: “Krim dhe Ndëshkim”(1866) dhe “Vëllezërit Karamazov”(1880). Dostojevski iu kthye jetes së shkrimtarit si profesion pas një karriere të shkurtër ushtarake, ku në vitin 1846 publikoi novelën e tij të parë “Njerëz të varfër”.
Ai u bë i famshëm për krijimin e “heroit të rrugës’ një protagonist i mohuar nga shoqëria dhe në kërkim të shpengimit. Në novelat e tij ai eksploron temat e mëkatit, moralitetit dhe shpengimit të njeriut modern./KultPlus.com
Nga maja e Çipinit, mali përmbi fshatin Bolenë, eksploruesit e vjeshtës mund të shohin Çikën përballë, Bogonicën, Valin e Bufit, majën e Qorres, Paliskën, malin e Bratit, qafën e Shën Gjergjit, Kuçin e Tartarin.
Turizmi i ngjyrave të arta po tërheq njëlloj turistë, sepse Vlora është e gjitha, në çdo stinë, për t’u zbuluar.
Kryeministri Edi Rama ndau sot pamje nga Maja e Çipinit në Bolenë të Vlorës.
“Nga maja e Çipinit në Bolenë të Vlorës, me emocionet e atyre që natyrën e kanë lajtmotiv të sfidave të bukura ekoturistike duke na prezantuar në një tjetër formë perlat e Shqipërisë”, shkruan Rama.
Qeveria po vijon investimet në të gjthë vendin me synim zhvillimin e një turizmi gjithëvjetor./atsh/KultPlus.com
Dëgjomë siç dëgjohet shiu as vëmendshëm as shkujdesur, hapa të lehtë, rigon, uji që është ajër, ajri që është kohë, dita që s’ka të perënduar, nata që ende s’troket, shëmbëllesa të mjegullës, me të marrë kthesën, shëmbëllesa të kohës, në hark të kësaj prehjeje, dëgjomë siç dëgjohet shiu, pa dëgjuar, mbaj vesh ç’them, duke fjetur por me të pesë shqisat zgjuar, me sytë hapur thellë brenda teje, bie shi, hapa të lehtë, shushurimë rrokjesh, ajri dhe uji, fjalë që s’rënden:
ajo që ishim dhe jemi, ditët dhe vitet, ky çast, kohë e pavlerë, pikëllim i pamatë, dëgjomë siç dëgjohet shiu, llamburin asfalti i lagësht, avulli ngjitet lart, arratinë merr, nata shpaloset dhe më kundron, je ti dhe trupi yt i avullt, ti dhe shëmbëlltyra jote e natës, ti dhe flokët e tu, rrufe e ngadaltë, rrugën përshkon dhe në ballë më vërshon, hapa të njomë mbi qepallat e mia,
dëgjomë siç dëgjohet shiu, llamburin asfalti, ti rrugën përshkon, është mjegulla endacake nëpër natë, është nata e përgjumur në shtratin tend, është fëshfërima e hukamës tënde, gishtat e tu të lagësht njomin ballin tim, gishtat e tu të zjarrtë djegin sytë e mi, gishtërinjtë e tu të ajërt hapin qepallat e kohës, burim vizionesh e ringjalljesh, dëgjomë siç dëgjohet shiu, vitet ikin, çastet kthehen,
a i dëgjon hapat e tu në dhomën ngjitur? jo këtu as atje: i dëgjon, në një kohë tjetër që e tashmja është, dëgjo hapat e kohës, trillues hapësirash pa vlerë të askundit, dëgjo shiun që rrjedh mbi tarracë tash nata më pus është nën korije, mes gjethesh rrufeja ka gjetur strehë, kopsht i mugët që rravgon, – hyr, hija jote mërtis këtë faqe. / KultPlus.com
Sonte në mbrëmje në Teatrin “Bylis” në Fier, ka startuar Festivali i Aktrimit Apollon, i cili është në edicionin e 15-të të tij.
Në vigjilie të kësaj ngjarjeje të rëndësishme kulturore për Fierin, ku për 8 ditë e 7 net, arti skenik do të flasë nëpërmjet emrave më të spikatur të teatrit Kombëtar, kryebashkiaku Armando Subashi në konferencën për shtyp, ka pohuar se Festivali i Aktrimit Apollon, është finalizim i projektit “Për Teatrin” i nisur që në muajin shkurt dhe që përfundon në fund të Nëntorit ku përmes një thirrje publike, iu bë ftesë produksioneve më të mira teatrore në vend të cilat u përzgjodhën nga një juri prestigjoze.
Në këtë festival vijnë 5 shfaqje rivënie të teatrove të Durrësit, Tiranës, Prishtinës, teatro private dhe dy premiera, produksione të teatrit “ Bylis” ndërkohë për 7 net në skenë do të interpretojnë 30 artistë, si Yllka Mujo, Luiza Xhuvani, Zamira Kita, Gaz Paja etj. Po sipas kryebashkiakut, ky festival i dedikohet aktorit dhe për këtë vit janë shtuar edhe çmimet, ndërsa risi do të jenë çmimet” In Memorium” për dy artistët simbol të teatrit Fatos Sela dhe Hajrie Rondo si dhe dy çmimet e karrierës.
Teatri “Bylis” vjen në këtë festival me dy produksione, një shfaqje rivënie “ Pacienti i Doktor Froid” dhe premierë “ Klinika në breg të detit”. Ndërkohë për Subashin sfidë mbetet gjetja e aktorëve të rinj, mungesa e të cilëve, po pengon rikthimin në identitet të trupës së teatrit “Bylis”./balkanweb/ KultPlus.com
Gati gjysmë shekulli më parë, më 26 gusht 1963, mbylli sytë përgjithmonë një nga albanologët e famshëm austriakë, Maximilian Lambertzi. Por emri i tij lidhet dhe me kujtesën historike të shqiptarëve, pasi Lambertzi, dha një kontribut të madh në studimet e hershme të gjuhës shqipe.
Në 54 vjetorin e ndarjes së tij nga jeta, profesoreshë Mimoza Kore, shprehet se, “Maximilian Lambertzi, ishte specializuar në gjuhësinë e krahasuar indoeuropiane të Paul Kretschmer-i, një nga indoeuropianistët më në zë të kohës, dhe në filologji të lashtë (Altphilologie) te profesorët e njohur E. Hauler dhe L. von Schröder. Megjithatë njohja me shqiptarët, qysh në kontaktet me arbëreshët dhe më vonë ardhja në Shqipëri më 1916, në një ekspeditë të organizuar nga Komisioni Ballkanik i Akademisë së Shkencave të Austrisë, bëri që studimi i gjuhës shqipe, t’i kthehej në pasion shkencor deri në fund të jetës”.
Sipas saj “Lambertz-i e filloi studimin e gjuhës shqipe fillimisht si dialektolog dhe e zgjeroi më tej si studiues i gramatikës (diakronike dhe sinkronike), sintaksës së gjuhës shqipe, si folklorist, studiues i historisë së letërsisë dhe etnolog”. “Ky hulumtim i gjerë bëri që ai të hynte thellë në mendimin dhe trashëgiminë gojore e letrare të shqiptarëve, ta vështronte kulturën shqiptare si një tërësi, si një trashëgimi të vyer e organike në të gjitha trojet e ngulimet e mëdha ku jetonin shqiptarë”, thotë Kore. Maksimiliani ka lënë diku rreth 60 dorëshkrime në të cilat paraqet të dhëna mbi folklorin e folkloristikën, mitologjinë, etnologjinë, gjuhësinë, letërsinë, historinë etj. Publikimi i tij i parë në fushën e studimeve shqipe ishte një libër gjuhe dhe leximi shqip më 1913; pastaj shkoi në Italinë e Jugut për të shqyrtuar të folmet shqip atje; në veçanti iu kushtua dialektit verior arbëresh në Abruzzo dhe Molise, sidomos dialektit në Badhesas (Villa Badessa). Që nga viti 1906 kur dëgjoi gjuhën shqipe në Atikë të Greqisë, e deri kur mbylli sytë, nuk iu nda punës për t’i çuar përpara studimet albanologjike në fushë të folkloristikës, e sidomos të epikologjisë e të poetikës së përrallës, të mitologjisë, e në veçanti të demonologjisë, të së drejtës zakonore, sidomos të Kanunit të Lekë Dukagjinit, të morfologjisë, të sintaksës, të dialektologjisë, të leksikologjisë, të drejtshkrimit, të historisë së gjuhës, të letërsisë, të historisë së letërsisë, të dramës, të përkthimit, sidomos të Gjergj Fishtës, etj. Sipas Astrit Lulushit nga maji në qershor 1916, Lamberc shkoi në Shqipërinë veriore dhe qendrore duke regjistruar për herë të parë mbi baza shkencore gjuhën dhe folklorin shqiptar.
Në këtë udhëtim ai vizitoi Grudën, Shkodrën, Lezhën, Krujën, Tiranën, Durrësin, Luginën Kir, Shoshin, Shalën, luginat e Drinit dhe të Valbonës dhe sidomos Mirditën. Në dhjetor 1916 ai u kthye në Shqipëri, këtë herë me trupat perandorake austriake që kishin pushtuar Shqipërinë veriore dhe qendrore në kuadër të Luftës Botërore. Ai ishte ngarkuar për krijimin e sistemit arsimor shqiptar dhe ishte anëtari i vetëm i huaj i Komisisë Letrare Shqipe që autoritetet austriake kishin formuar per krijimin e një sistemi shkollor të njësuar për mbarë Shqipërinë. Në Shkodër, Lamberc ishte me Gjergj Fishtën botues i gazetës Posta e Shypnisë në të cilën botoi edhe disa studime të vetat. Pas Luftes I Boterore Lambertz u kthye në Austri, dhe shkroi disa libra dhe artikuj mbi aspekte të ndryshme të kulturës shqiptare, veçanërisht folklorit. Fundi i Luftës II botërore e gjeti Lambercin në Gjermaninë Lindore nën kontrollin sovjetik. Në qershor të vitit 1945, ai u emërua drejtor i shkollës së gjuhëve të huaja në Lajpcig dhe në tetor 1946, bëhet profesor i Gjuhësisë Krahasuese. Deri sa doli në pension, më 1957, Maksimilian Lambertz drejtoi edhe Institutin e gjuhëve indo – evropiane. M. Lambertz-i e nisi studimin e shqipes si dialektolog, duke mbledhur materiale gjuhësore në terren më 1913–1914 gjatë një udhëtim studimor në Itali. Qëndroi katër muaj në fshatrat arbëreshe Munxhufun (Montecilfone), Këmarin (Campomarino), Portkanun (Portocannone) e Ruri (Ururi) të provincës së Kampobasos (krahina e Molizes) dhe në fshatrat Qefti (Chieuti) e Kazallveq (Casalvecchio di Puglia) të provincë së Foxhas (krahina e Puljes).
Aty regjistroi një lëndë të pasur dialektologjike e folklorike. Fryt i parë i kësaj pune është skica e tij “Albanische Mundarten in Italien”, e shoqëruar me një hartë që tregon shpërndarjen e ngulimeve arbëreshe. Në këtë skicë sintetike të bie në sy puna e thelluar që ka bërë M. Lamberci për të njohur dhe përdorur gjithë botimet e Arbëreshëve dhe për Arbëreshët. Ai bën një paraqitje të përmbledhur të historisë së formimit të ngulimeve arbëreshe të Italisë, tregon me hollësi ç’ishte bërë deri atëherë për mbledhjen dhe studimin të folmeve të tyre dhe thekson rëndësinë e studimit të këtyre të folmeve për historinë e gjuhës shqipe, sepse ato paraqesin mbeturinën e fundit të shqipes mesjetare.
Nga studimi i këtyre të folmeve ai arrin në përfundimin se djepi i Arbëreshëve të Molizes ka qenë Shqipëria e Mesme dhe e Jugut dhe se ata, të ardhur prej krahinash të ndryshme, formuan aty gjatë shumë brezave një ligjërim të ri të përbashkët, prandaj të folmet e fshatrave arbëreshe janë mjaft të ngjashme. Kjo tezë është rimarrë edhe më pas për të folmet e ngulimeve arbëreshe në vise të tjera të Italisë. Duke gjykuar nga këto të folme, M. Lambertz-i shpreh këtu mendimin se disa tipare dialektore të shqipes (veçanërisht fazat e ndryshme të zhvillimit të diftongjeve) nuk kanë pasur në Mesjetë shtrirjen e tyre të sotme, d.m.th. kufijtë e disa dukurive dialektore të shqipes kanë lëvizur në shekujt pas Skënderbeut. Pas botimit të kësaj skice, M. Lambertz-i iu rikthye materialeve të mbledhura dhe hartoi një monografi të gjerë “Italoalbanische Dialektstudien.
Die albanische Mundarten in den italienischen Provinz Campobasso und Foggia (Molise)”, që u botua në vitet 1923–1925. Në këtë punim autori trajton me hollësi veçoritë fonetike të të folmeve arbëreshe të Molizes, u kushton kujdes të veçantë veçorive fonetike, sidomos ndërrimeve të zanoreve e diftongjeve, duke dalluar dukuritë e trashëguara nga atdheu mëmë nga ato që janë përftuar në atdheun e ri si zhvillim i brendshëm a si ndikim i mjedisit dialektor italian. Në pjesën për morfologjinë trajtohen kryesisht format e sistemit emëror e foljor. Krahas përshkrimit të saktë të tyre, autori ka bërë edhe një varg vërejtjesh me karakter historik (për mënyrën lidhore, për format e së pakryerës etj.). Në pjesën e sintaksës ka vëzhgime për përdorimin e kategorive gramatikore si dhe për disa tipa fjalish, si fjalia qëllimore, kushtore, lejore, pyetëse dëftore e urdhërore. Pjesa e tretë e punimit përmban tekste popullore të mbledhura drejt nga goja e popullit, ndërsa pjesa e katërt një glosar të pasur, ku M. Lambertz-i nuk kufizohet të japë vetëm kuptimet e fjalëve në ato të folme, por bën edhe një varg krahasimesh me të folmet e tjera arbëreshe, me fjalorët e shqipes të botuar deri në atë kohë, jep mendime për etimologjinë e një vargu fjalësh dhe për zhvillimet fonetike e morfologjike të tyre.
Pas shumë vjetësh M. Lambertz-i u kthye edhe një herë te studimi i të folmeve arbëreshe në punimin për Jul Varibobën dhe veprën e tij. Nga ana gjuhësore ka rëndësi të veçantë fjalori i këtij autori arbëresh me shënimet e shpjegimet e shumta për kuptimet e përdorimet e fjalëve, me të cilat e ka pajisur M. Lambertz-i. Ashtu si edhe në raste të tjera, bien në sy njohuritë e thella që ka ai edhe për gjuhën e autorëve arbëreshë. M. Lambertz-i pati treguar interes të veçantë për dialektet e folura në Shqipëri që para Luftës I Botërore. Ai kishte filluar atëherë të mblidhte materiale për të folmen e Mirditës nga një Mirditas që banonte në Vjenë. Në maj–gusht 1916 u dërguan Shqipëri për një hulumtim shkencor nga Akademia Mbretërore e Shkencave në Vjenë. Fryt i parë i hulumtimeve të tij nëpër atë pjesë të Shqipërisë që administrohej nga trupat austrohungareze, qe parashtresa “Vorläufiger Bericht des Dr. Max Lambertz über seine linguistische Studien in Albanien von Mitte Mai bis Ende August 1916”. Në këtë kumtim për herë të parë bëhet një ndarje shkencore e trevës së gegërishtes në krahina dialektore, duke treguar se si kalohet shkallë-shkallë nga një e folme te tjetra. Ai dallon grupin e të folmeve të Kosovës (ku përfshin edhe të folmen e Gjakovës) nga të folmet e Malësisë së Madhe; në jugperëndim të tyre dallon të folmen e qytetit të Shkodrës me rrethina; një grup më vete përbëjnë me trajtat e tyre fonetike të folmet e Mirditës, Kthellës, Lurës dhe Matit, ndërsa më në jug dallon grupin e të folmeve të Krujës, të qytetit të Tiranës e të Malësisë së Tiranës.
Këto të folme e grupe të folmesh përkojnë pak a shumë edhe me ndarjen etnografike të trevës gege. Temës së ndarjes dialektore të shqipes M. Lambertz-i i është rikthyer disa herë në artikujt dhe punimet e veta. Përfundimisht dialektin gegë e ndan në katër grupe të folmesh: gegërishtja veriore (d.m.th. veriperëndimore), gegërishtja verilindore, gegërishtja e mesme dhe gegërishtja jugore, duke dhënë një paraqitje të saktë të shtrirjes së të folmeve shqipe deri në kufijtë më veriorë e lindorë të tyre. Në dialektin toskë, duke zbritur nga veriu në jug, dallon dialektin e Manastirit e të Pogradecit, të Korçës, të Kolonjës, të Myzeqesë, të Beratit, të Mallakastrës, të Kurveleshit, të Himarës, të Tepelenës, të Gjirokastrës, të Zagorisë e të Çamërisë. Edhe të folmet e Arbëreshëve të Italisë e të Greqisë i përfshin në toskërishte. Bigëzimin dialektor të shqipes, d.m.th. ndarjen në dy kryedialekte: gegërishte në Veri e toskërishte në Jug, M. Lambertz-i e sheh të kushtëzuar historikisht nga tri arsye kryesore: a) orientimi kishtar i ndryshëm i Veriut e i Jugut (i pari i lidhur me katolicizmin, i dyti me ortodoksinë), b) fatet jo të njëjta historike të këtyre trevave (Veriu dhe Shqipëria e Mesme ka shkuar më shumë me shtetet fqinje serbe e bullgare, ndërsa Jugu sidomos që prej themelimit të Despotatit të Epirit në shek. XII, ka shkuar me Bizantin dhe Greqinë, ndërsa me pushtimin osman në shek. XV feudalët shqiptarë të Jugut morën fenë islame dhe zunë poste të larta në administratën e Perandorisë), c) organizimi i ndryshëm shoqëror (rendi fisnor në Veri, sistemi feudal në Jug) dhe niveli i ndryshëm kulturor i tyre.
Këto rrethana, sipas tij, kanë ndihmuar në krijimin dhe veçimin e dy grupeve të mëdha dialektore në të majtë e në të djathtë të Shkumbinit, por dallimet ndërmjet tyre, – thekson ai, – nuk janë aspak aq të thella sa ç’është pohuar disa herë, për arsye joshkencore, nga pala e joalbanofilëve. Duke e shprehur këtë në mënyrë të figurshme, M. Lambertz-i pohon se ndërtimi i dy grupeve dialektore (gegërisht e toskërisht) nga pikëpamja fonetike, morfologjike e sintaksore është kaq homogjen, sa në të vërtetë vetëm suvaja e dy pjesëve të kësaj ndërtese është e ndryshme; dallimet ndërmjet dialektit më verior, të Grudës, dhe atij më jugor, të Çamërisë, janë më të vogla se ato ndërmjet dialektit të Torinos e të Palermos ose dialektit të Meklenburgut dhe atij të Tirolit. Gramatikë
Fushë tjetër e rëndësishme në veprimtarinë shkencore të M. Lambertz-it është gramatika shqipe, më fort e gjuhës së sotme dhe më rrallë historikja. Ai na ka dhënë të parën monografi për sintaksën shqipe me studimin e tij të gjerë “Periudha hipotetike në gjuhën shqipe” prej 164 faqesh shtypi, botuar që më 1914. Në këtë monografi, e para e këtij lloji për gjuhën shqipe, duke shqyrtuar një lëndë të pasur, të nxjerrë nga tekstet e vjetra e të rejat dhe nga folklori, autori trajton, së pari, lidhëzat me të cilat ndërtohet fjalia kushtore, përdorimin e kohëve e të mënyrave të foljes te protaza e apodoza, më tej fjalitë kushtore asindetike, zëvendësimin e fjalisë kushtore me ndërtime të tjera,përdorimin e fjalive kushtore me funksione të tjera, më në fund jep një vështrim të përgjithshëm për fjalitë kushtore irreale. Në këtë punim shihet se M. Lambertz-i kishte arritur që atëherë ta njihte shumë mirë shqipen.
Kjo e ka lejuar të zbulojë e të vërë në dukje edhe vlerat e ngjyrimet stilistike të fjalive kushtore. Krahasimet me gjuhët romane, veçanërisht me rumanishten, si edhe me greqishten e vjetër e të renë, i japin këtij punimi një vlerë të veçantë për sintaksën e krahasuar të gjuhëve ballkanike. M. Lambertz-in e ka tërhequr vazhdimisht sintaksa e gjuhës së folur dhe e ligjërimit popullor të përditshëm. Ai është ndër të parët që i ka kushtuar vëmendje të veçantë studimit të saj, së pari, në punimin për Këngët e Kreshnikëve e më pas në një punim të posaçëm për ligjërimin popullor të qytetit të Gjirokastrës. M. Lambertz-i ka theksuar se njohja shkencore e shqipes nuk mund të jetë e plotë vetëm me studimin e gjuhës letrare dhe të dialekteve. Rëndësi të veçantë shkencore ka studimi i gjuhës së folklorit dhe i ligjërimit të përditshëm. M. Lambertz-i i ka bërë një analizë mjeshtërore sintaksës poetike të Këngëve të Kreshnikëve, duke nxjerrë në pah pasurinë e madhe e të larmishme të mjeteve shprehëse të epikës sonë legjendare…. / KultPlus.com
Zgjidhja e dilemës shekullore sugjerohet nga një organizëm i lashtë njëqelizor që u shfaq në Tokë mbi një miliard vjet më parë, pra shumë përpara kafshëve, të cilat në kodin e tij gjenetik kishin tashmë udhëzimet e nevojshme për të formuar një organizëm shumëqelizor shumë të ngjashëm me të parën, fazat e embrionit.
Zbulimi është publikuar në revistën ”Nature” nga grupi kërkimor në Universitetin e Gjenevës, i udhëhequr nga biologia Omaya Dudin.
Organizmi njëqelizor primordial në qendër të studimit, i quajtur Chromosphaera perkinsii, u zbulua në vitin 2017 në sedimentet detare të Havait dhe u konsiderua menjëherë një model i paçmuar për hetimin e mekanizmave që çuan në kalimin nga organizmat njëqelizorë në organizmat shumëqelizorë në Tokë.
Duke studiuar Chorosfera perkinsii në laborator, studiuesit zbuluan se kur organizmi njëqelizor arrin madhësinë e tij maksimale, ai ndalon së rrituri dhe fillon të ndahet, duke formuar një koloni shumëqelizore që përfshin të paktën dy lloje të ndryshme qelizash.
Ky grup qelizash ka një ngjashmëri të jashtëzakonshme me fazat e hershme të embrioneve të kafshëve, si në strukturën 3D ashtu edhe në aktivitetin e gjeneve.
Bazuar në këto dëshmi, studiuesit arrijnë në përfundimin se programet gjenetike që rregullojnë diferencimin qelizor dhe zhvillimin e organizmave shumëqelizorë ishin ndoshta tashmë të pranishëm mbi një miliard vjet më parë, shumë përpara se kafshët të shfaqeshin në Tokë./atsh/ KultPlus.com
Bota e miksologjisë mirëpret një shqiptar si zëvendëspresident të ri të saj.
Kleantino Goga është tashmë numri dy i International Bartenders Association (IBA), Shoqata Ndërkombëtare e Bartenderve.
Kjo arritje shënon një moment historik jo vetëm për industrinë ndërkombëtare të pijeve, por edhe për Shqipërinë, duke e bërë Gogën shqiptarin e parë në këtë pozicion të lartë brenda organizatës prestigjioze globale.
Goga, i njohur për talentin e tij si “alkimist” i shijeve dhe për dedikimin e tij në promovimin e traditës shqiptare në miksologji, premton se do ta çojë më tej misionin e IBA-së, duke promovuar diversitetin, përfshirjen dhe cilësinë në miksologji.
Fitorja e tij nuk është vetëm një sukses personal, por një nxitje për të gjithë komunitetin shqiptar, duke dëshmuar se talenti dhe profesionalizmi shqiptar mund të shkëlqejnë kudo në botë.
Me pasionin për krijime unike që pasqyrojnë elemente të kulturës shqiptare dhe njohuritë e thella në artin e miksimit, ai synon të kontribuojë në avancimin e artit të koktejleve në nivel global./atsh/ KultPlus.com
Saimir Pirgu rikthehet pas 13 vitesh në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit duke pëmbyllur vitin Puçinian me operën premierë “Tosca”.
Ministri i Ekonomisë Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja ndau foto nga premiera.
“Tenori i mirënjohur, ka dhuruar për publikun artdashës shqiptar emocion dhe interpretim të jashtëzakonshëm të operas “Tosca”, midis intrigave dhe romancave, në një udhëtim mes pasionit, xhelozisë dhe sakrificës”, tha ai./atsh/ KultPlus.com
