Poetja dhe studiuesja Blerina Rogova- Gaxha do të prezantojë librin “Memorie dhe traumë: Kujtesa e luftës 1998-99 në letërsinë shqipe në Kosovë” në Vjenë, përcjell KultPlus.
Prezantimi fillon nga ora 19:00, në qendrën Brunnenpassage, më 4 nëntor.
Libri dokumenton se si letërsia e pasqyron traumën e luftës dhe konceptet komplekse të kujtesës individuale dhe kolektive. / KultPlus.com
Poezi nga Rafael Alberti
Një njeri ecën serioz
Për të hyrë brenda.
Hyn gojëkyçur.
Del.
Nëse lëviz gjethet bashkë me tokën,
Nëse ngatërron trungjet e pemëve,
Nëse s’do t’ia dijë as nga të nxehtit as nga të ftohtit,
Dhe ndalet,
Si të harrokësh se është në jetë,
Ju lëreni.
Ai është në jetën e të vdekurve të tij larg,
Dhe i dëgjon në erë.
Përkthyer nga Aurel Plasari:
Funksioni ‘Community Notes’ ‘komente nga përdoruesit’ që rrjeti social X, pronë e miliarderit Elon Musk, përdor kundër dezinformatave “po dështon për të kundërshtuar pretendimet e rreme” rreth zgjedhjeve amerikane, njoftoi Qendra Kundër Urrejtjes Dixhitale (CCDH) përmes një raporti të publikuar të mërkurën.
Nga 283 publikime mashtruese në X që CCDH ka analizuar, në 209 prej tyre, ose 74%, jo të gjithë përdoruesit panë funksionin ‘Community Notes’ përmes së cilës korrigjoheshin pretendimet e rreme dhe mashtruese për zgjedhjet, thuhet në raport.
“Këto 209 publikime mashtruese, të përfshira në analizën tonë, që kanë 2.2 miliardë shikime, nuk shfaqnin shënimet tek funksioni ‘Community Notes’ për të gjithë përdoruesit”, thotë CCDH, duke i kërkuar kompanisë të investojë në sigurinë dhe transparencën e sistemit.
Zyrtarët e kompanisë X nuk iu përgjigjën kërkeses së agjencisë së lajmeve ‘Reuters’ për koment.
Rrjeti social X vuri në përdorim funksionin e tij “Community Notes” vitin e kaluar, duke u krijuar mundësinë përdoruesve të komentojnë kundër publikimeve të rreme ose mashtruese, duke ia lënë këtë detyrë vetë përdoruesve dhe jo një ekipi të dedikuar që kontrollon publikimet.
Raporti u publikua pasi X humbi ndaj një padie të vitit të kaluar të CCDH-së që e fajëson rrjetin social për lejimin e gjuhës së urrejtjes.
Platformat e rrjeteve sociale, duke përfshirë edhe X, janë nën vëzhgim prej vitesh në lidhje me shpërndarjen e informacioneve të rreme dhe teorive të konspiracionit, duke përfshirë informacionet e rreme rreth zgjedhjeve dhe vaksinave.
Sekretarët e pesë shteteve amerikane i kërkuan miliarderit Musk në muajin gusht që të rregullojë platformën e rrjetit X që funksionon me Inteligjencë Artificiale ‘Chatbot’ pasi shpërndan informacione të rreme në lidhje me zgjedhjet e 5 nëntorit.
Edhe vetë zoti Musk, që i ka ofruar mbështetje kandidatit republikan për president Donald Trump në muajin korrik, është akuzuar për shpërndarjen e informacioneve të rreme. Sondazhet tregojnë për një garë të ngushtë në zgjedhjet presidenciale amerikane. /VOA/ KultPlus.com
Më 4 nëntor, në KultPlus Caffe Gallery, do të shfaqet performanca ‘Monologjet e vrara’, përcjell KultPlus.
Kjo performancë vjen nën interpretinin e Anisa Ismailit, Rajmonda Ahmetajt dhe Qendresa Lokit.
Në vijim KultPlus ua sjell njoftimin e Qendresa Lokit:
Të dashtun!
Performanca ” Monologjet e vrara ” , shfaqet më datë: 04 nëntor 2024, e hënë, në ora 18:00, në hapësirën e Galerisë Kult Plus.
Me interpretimin e Anisa Ismaili , Rajmonda Ahmetaj dhe Qendresa Loki.
Kjo performancë do të zbuloj monologje që ndriçojnë histori të thella të grave që dhunoheshin e keqtrajtoheshin nga familja, individë dhe grupacione. E që zëri i tyre asnjëherë nuk arriti në vesh të duhur, duke ua vënë jetën në humnerë.
Për shkak të numrit të kufizuar, prezenca juaj duhet të konfirmohet.
Ky projekt u mbështet nga Komuna e Prishtinës dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit
Regji : Xhemajl Avdyli
Skenari : Qendresa Loki
( Monologjet e bazuara në ngjarje të vërteta )
Hyrja- Falas
Ju mirëpresim!./KultPlus.com
Vjollca Duraku
Në kuadër të takimeve kulturore “Pena e Dritës“, në Bibliotekën “Ernest Koliqi”, mbrëmë para audiencës është paraqitur profesoresha Evalda Paci, me ligjëratën “AT GJERGJ FISHTA DHE AT SHTJEFËN GJEÇOVI, përmendore të krijimtarisë dhe përpilimit të teksteve kanonike”, shkruan KultPlus.
Kjo ligjëratë, e mbajtur në një ambient të rrethuar me libra u udhëhoq nga Xhavit Beqiri, i cili përveç fjalimit mikpritës prezantoi edhe biografinë e ligjërueses Evalda Paci, e cila është profesoreshë e asociuar e Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, në kuadër të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Në fjalimin e saj profesoresha Paci ka thënë se Gjergj Fishta dhe Shtejfën Gjeqovi janë dy prej figurave françeskane më të njohura shqiptare, dhe se përpjekja për t’i përfshirë në një çasje sintezë për të ka qenë sfiduese.
“Emri i At Gjergj Fishtës lidhet pashmangshmërisht me përurimin e gjuhës shqipe si institucion i kulturës dhe i identitetit kombëtar, fakt që lexohet qartë edhe në kujtimet e At Zef Pllumit, i cili u përkujtua rishtas në Kuvendin Françeskan të lagjes Gjuhadol, në Shkodër”, ka thënë profesoresha Paci.
Më tej, profesoresha Paci foli për rolin që pati Gjergj Fishta si drejtor i shkollave franqeskane, duke formuar një qendër që shërbeu si akademi që përgatiste intelektualët e rinj të Shqipërisë me ndjenja patriotike dhe kulturë e shkencë.
“Që në vitin 1903, kur Fishta si drejtor i shkollave françeskane vuri të detyrueshme gjuhën shqipe në të gjitha mësimet, Kuvendi Françeskan u bë pothuajse qendra më aktive e nacionalizmit shqiptar, rreth të cilit u bashkan mjaft patriotë të asaj kohe, dikush përreth Fishtës për letrat e artet e kush tjetër për doke, kanun e folklor rreth Shtjefën Gjeqovit. Më vonë, po me ato synime, u formuan edhe studentët e rinj françeskanë, të cilët nën drejtimin e mësuesve të tyre përbënë qendrën më të rëndëshishme të vendit tonë. Ishte një akademi që përgatiste intelektualët e rinj të Shqipërisë me ndjenjat patriotike, kulturë,arte shkencë”, ka thënë Paci duke cilësuar Fishtën si mësues dhe poet të madh të Shqipërisë.
“Këndoi, qau e mësoi shqip, veproi vetëm për Shqipërinë. Qe i luftuar gjatë jetës prej armiqve të kombit, e aq më tepër mbas vdekjes. Kryesoi kongresin e Manastirit në 1908, ku u vendos alfabeti i shqipes që përdorim sot. Për realizimin kryesor të kulturës shqiptare, At Fishta themeloi në vitin 1913, revistën “Hylli i Dritës”, e cila edhe sot mbas 90-të vitesh është aktuale. Mund të them pa frikë se në ditët tona asnjë revistë tjetër nuk iu afrua autoritetit të saj”.
Profesoresha Paci më tej duke iu referuar At Zef Pllumit ka thënë së prelatët e historisë sonë të gjysmës së parë të shekullit të kaluar cilësohen për atribute të çmuara, falë të cilave kujtohen edhe sot e kësaj dite.
“Françeskanët punuan pa u lodhur, përmes një programi të caktuar për formimin e një kulture me individualitet të veçantë kombëtar shqiptar. Shtjefën Gjeqovi mblodhi dhe ruajti visaret më të çmueshme të tokës e nëntokës; një figurë poliendrike shkencore: folklorist antropolog e historian, jurist e arkeolog. Themeloi të parin muzeun historik në Shqipëri”.
Në këtë ligjëratë u fol edhe reflektimin e Shtjefën Gjeqovit për krijimtarinë lirike të Gjergj Fishtës.
“Shtjefën Gjeqovi pikërisht në variantin e vitit 1912 të Shna Ndout të Padues, reflekton në një mënyrë origjinale njohjen e krijimtarisë lirike të Gjergj Fishtës, duke pajisur pothuaj shumicën e krerëve të këtij përpilimi me tekste introduktave nga Pika voeset, 1909 dhe vjersha t’përshpirtshme, 1912. Të dy këto vëllime kanë qenë shtysë për vetë autorin e tyre t’i rikthehet krijimtarisë lirike, në të cilën dhe bashkëkohësit e tij , po me shumë mundësi, siç dhe nënvizohet nga kujdesuesit e veprave të tij, ndikimet e tij nga letërsia italiane mund të vihen re në më shumë se një rast”.
Paci ka thënë se e gjithë krijimtaria e Gjergj Fishtës dhe e bashkëvëllezërve të tij kishte një qëllim sublim që lidhej natyrshëm me fenë dhe atdhedashurinë.
“Gjergj Fishta shkëlqeu në disa gjini letrare, duke u bërë i dëgjuar për krijime lirike, epiko-lirike, meldramatike, por edhe për satirën. Si shkrimtar, njohës i sprovuar i gjuhës amtare dhe i vlerave përkatëse, i apasionuar pas shqipërimit të teksteve të këngëve festive të botës së krishterë, psalmeve, profili i tij është më se kompleks, duke bërë të mund të parashtrohen dhe përqasje mes përpilimeve të tij dhe të bashkëvëllezërve të vet me të cilët e bashkonte një qëllimshmëri sublime që lidhej natyrshëm me fe e atdhe”.
Ndërsa, At Shtjefën Gjeqovi është cilësuar si një ndër puristat më të mëdhenj të gjuhës shqipe. Sipas Gjergj Fishtës qëllimi i tij nuk ka qenë stili i bukur poetik por përpjekjet e tij për të vënë në përdorim i fjalë të harruara prej letrarëve duke u munduar t’i vë në përdorim të popullit e të shkrimtarëve.
“Stili i Gjeqovit është i fortë e nuk ka atë njomësi të ëmbël e harmonike, që kishte m’u dishrue; por veti tjera të bukura e fort me vlerë. Së pari shkrimet e tij janë thjesht në gjuhën shqipe, pa u bë rob i asnjë gjuhe të huaj, më tepër shkrimet e tij janë me pasuri fjalësh e mënyra së thënurii të rralla e të bukura, gjë që është vështirë të gjendet ndër shkrimtarë të gjuhës shqype. Përgjithësisht mund të theksohet se shkrimet e At Shtefnit kanë dy parime kryekreje: theksimin sa më të lartë e shqyp e pasunin e gjuhës. At Gjeqovi është ndër të parët që e nisi periudhën e re letrare të gjuhës shqipe”.
At Shtjefën Gjeqovi cilësohet për vlerat letrare e gjuhësore, me ndërtime perifrasike të cilat janë cilësuar si shqipërime.
Në këtë ligjëratë u prezantuan edhe pikat artistike “Hymni i Flamurit” me tekst të Gjergj Fishtës dhe “Lumja unë për ty” me tekst të Zef Lekajt, nga Doruntina Gjini nën përcjelljen e pianistes Magdalena Sedaj./ KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka shpallur konkurs për pozitën: Aktor/e në Teatrin Kombëtar të Kosovës (4 pozita), përcjell KultPlus.
Afati për aplikim do të jetë i hapur deri më 20 nëntor 2024.
Klikoni KËTU për të parë konkursin./KultPlus.com
Ndryshimet klimatike kanë pasuan 10 ngjarjet më vdekjeprurëse ekstreme të motit të dy dekadave të fundit, duke kontribuar në vdekjen e më shumë se 570 000 njerëzve, deklarojnë shkencëtarët.
Shkencëtarët e klimës thanë se zbulimi “nënvizon se sa të rrezikshme janë bërë tashmë ngjarjet ekstreme të motit” me vetëm 1,3 gradë Celsius të ngrohjes globale mbi nivelet paraindustriale.
Ai gjithashtu thekson urgjencën e reduktimit të emetimeve të gazeve serrë që shkaktojnë rritje të temperaturave dhe mot më ekstrem.
Bota aktualisht është në rrugën e duhur për 3 gradë ngrohje deri në fund të shekullit, një nivel i përshkruar së fundmi nga shefi i OKB-së Antonio Guterres si katastrofike.
Vlerësimi vjen nga grupi ”World Weather Attribution” dhe është publikuar në 10-vjetorin e formimit të tij në 2014 për të analizuar ndikimin e ndryshimeve klimatike në ngjarjet ekstreme të motit në pasojat e tyre të menjëhershme.
Kanë kaluar 20 vjet që kur shkencëtarët britanikë publikuan “studimin e atributeve” të parë, duke i atribuar rolin e ndryshimeve klimatike në një ngjarje të motit, në vitin 2004, për valën shkatërruese të të nxehtit të vitit 2003 që vrau 70 000 njerëz në Evropë.
10 ngjarjet më vdekjeprurëse, të cilat mes tyre morën jetën e të paktën 576 042 njerëzve, përfshijnë tre ciklone tropikale, katër valë të nxehti, një thatësirë dhe dy përmbytje.
Ato përfshijnë valën e të nxehtit të vitit 2022 që goditi pjesën më të madhe të Evropës, duke përfshirë temperaturat rekord prej 40 gradë në MB dhe shkaktoi dhjetëra mijëra vdekje në të gjithë kontinentin.
Vlerësimi thekson se si ndryshimet klimatike i kanë bërë temperaturat ekstreme të vërejtura atë verë shumë herë më të mundshme dhe i kanë shtyrë ato deri në 4 gradë./KultPlus.com
Një flluskë ajri e ftohtë në lartësi të madhe. E izoluar nga pjesa tjetër e qarkullimit atmosferik. E aftë për të tërhequr rreth vetes sasi të mëdha ajri të ngrohtë dhe të lagësht. Dhe për të kondensuar avujt e ujit, duke i shkarkuar në tokë në formën e shiut dhe breshërit. Spanjollët e quajnë Dana (një akronim për Depresionin e Izoluar Atmosferik në Lartësi të Madhe), por midis klimatologëve dhe meteorologëve njihet si “pika e ftohtë”.
Nëse është vendosur emri iberik, kjo është edhe sepse fenomeni atmosferik është i njohur në bregun lindor të Spanjës. Në vitin 1982, një Dana shkaktoi rreth tridhjetë të vdekur në jug të vendit ku goditi këtë herë. Episode të tjera serioze, por më pak shkatërruese ndodhën në nëntor 1987 dhe shtator 2019. Pothuajse gjithmonë në vjeshtë, megjithatë, kur në Mesdhe nuk ka më anticiklone që mbrojnë nga mësymjet e ajrit të ftohtë dhe me detin, i cili ka ende temperatura të larta për shkak të nxehtësisë së akumuluar. Asnjëherë si këtë vit: sipas të dhënave nga Observatori Evropian i Kopernikut, Mare Nostrum theu çdo rekord në verën e kaluar: më 13 gusht 2024 temperatura mesatare e Mesdheut arriti pikën më të lartë që kur kanë nisur matjet: 28.45 gradë, kundrejt majave 25-26 vetëm disa dekada më parë.
Natyrisht, është shumë herët për të vendosur një marrëdhënie shkak-pasojë midis detit të “valuar” dhe shirave të rrëmbyeshëm që shkatërruan Valencia-n dhe rajonin e saj. Por nuk mund të mos vërehet sesi po intensifikohen fenomenet ekstreme të motit në zonën e Mesdheut: sekuenca e përmbytjeve në Emilia Romagna, shkatërrimi i Dernës, në Libi, pak më shumë se një vit më parë dhe disa muaj më parë.
Shirat e rrëmbyeshëm «fatkeqësia më e madhe natyrore e të gjitha kohërave” në Slloveni. Tani, Dana që ka goditur Spanjën juglindore. Të gjitha ngjarje që kanë të përbashkët një ajër të pasur me energji (temperatura të larta) dhe ujë (avulli i lëshuar nga deti).
Përzierja e dy përbërësve mund të marrë forma të ndryshme në varësi të gjerësive gjeografike dhe orografisë së territorit. Por rezultati është pothuajse gjithmonë i njëjtë: një mur uji që bie në tokë. Banorët e Floridës dhe Karolinës së Veriut, të cilët u goditën nga uraganet Helene dhe Milton disa javë më parë, dinë diçka. Ata në Filipine panë tek kaloi stuhia tropikale Trami, e cila shkaktoi mbi 100 viktima. Ose ata që patën fatin, të paktën në këtë rast, të mund të admironin spektaklin e një prej zonave më të thata të Saharasë marokene të përmbytur: në shtator ranë 200 milimetra shi në vetëm 24 orë.
A do të jetë kjo normalja e re? Pavarësisht vështirësisë për të bërë parashikime të sakta dhe afatgjata për sisteme të tilla komplekse, duhet pranuar se shkencëtarët e klimës kanë dhënë alarmin prej vitesh: Mesdheu si një pikë e nxehtë klimatike, ku efektet e ngrohjes globale rrezikojnë të kenë një ndikim më të madh se kudo tjetër, do të bëhet dëshmitar i ekstremeve të thatësirës nga njëra anë dhe
të reshjeve nga ana tjetër.
Në Katalonjë, disa qindra kilometra më në veri të rajonit tashmë të fundosur nga uji dhe balta, për më shumë se tre vjet ka mungesë të reshjeve, gjë që ka bërë të nevojshme një gjendje të jashtëzakonshme dhe racionimin e ujit të pijshëm.
Vendosim ujin e botës në tenxheret tona të kompletuara me kapak (rezervuarë, ujësjellës, kanalizime, përrenj të groposur…) dhe më pas ndezim një zjarr të madh nën to, duke djegur lëndët djegëse dhe duke prodhuar kështu gazrat serë që ngrohin planetin.
Të hënën e kaluar, Organizata Botërore Meteorologjike theksoi në raportin e saj vjetor se përqendrimet e dioksidit të karbonit, një shkaktar kryesor i ngrohjes globale, po rriten më shpejt se në çdo kohë që nga evoluimi i specieve tona.
Ne mund të dëshmojmë skena si ato në Valencia të habitur dhe të pafuqishëm. Ose të vendosim të heqim kapakët, duke lëshuar ujin. Dhe për të shuar zjarrin, duke hequr dorë nga qymyri, nafta dhe gazi. /bota.al/ KultPlus.com
Orhan Pamuk është një prej shkrimtarëve më të njohur turk. Ai është fitues i çmimit Nobel për Letërsi në vitin 2006, shkruan KultPlus.
Veprat e tij të cilat u përkthyen në shumë gjuhë të botës përfshijnë librat si ‘Unë jam e kuqja’, ‘Flokëkuqja’, ‘Bora’,’Muzeu i Pafajësisë’, ‘Stambolli: Kujtimet dhe qyteti’, ‘Jeta e re’ , ‘Xhevdet beu dhe të bijtë’, ‘libri i zi’ e shumë të tjerë.
E për shumë lexues, kryevepra e tij është ‘Muzeu i pafajësisë’. Ky roman tregon obsesionin e një burri të pasur të quajtur Kemal, fejesa e të cilit dhe marrëdhënia e tij me familjen prishen pas një afere pasionante me një grua të quajtur Fusun. Kemali shpenzon vite duke u përpjekur të rindezë romancën e tij me Fusunin tashmë të martuar dhe në mënyrë të detyrueshme mbledh një koleksion objektesh që ia sjellin në mend atë.
‘Muzeu i Pafajësisë’ ka edhe muzeun me të njëjtin emër, e që ndodhet në Stamboll, ku vizitorët mund t’i shohin të ekspozuara të gjitha objektet e përmendura në libër.
Më poshtë KultPlus ua sjell një fragment nga ky roman:
Dashuri, guxim, modernizëm
Një mbrëmje, kur shkuam në Fuaje, Sibeli më dhuroi parfumin Spleen që e kishte blerë në Paris dhe që unë po jua paraqes këtu. Ndonëse nuk më pëlqente të përdorja parfume, një ditë e vura në rrëzë të qafës. Fysuni e ndieu kur bëmë dashuri.
– Zonjusha Sibel ta ka dhënë këtë parfum?
– Jo, e kam blerë vetë.
– Që t’i pëlqejë zonjushës Sibel?
– Jo, shpirt, që të të pëlqejë ty.
– Ti, sigurisht, bën dashuri me zonjushën Sibel, apo jo?
-Jo.
– Mos më gënje, të lutem, – tha Fysuni.
Në fytyrën e mbuluar nga djersët, iu shfaq një lloj ankthi. – Do ta pranoj natyrshëm. Sigurisht që bën dashuri edhe me të?
E nguli vështrimin mbi sytë e mi si ajo nëna që me durim kërkon të dëgjojë të vërtetën nga fëmija që po e gënjen.
– Jo.
– Më beso, gënjeshtra ma thyen më shumë zemrën. Të lutem, më thuaj të vërtetën. Po mirë, përse nuk bëni dashuri?
– Me Sibelin jam njohur verën e kaluar në Suadije, – i tregova Fysunit, duke e përqafuar. – Ngaqë gjatë verës shtëpia ku kalonim dimrin qe e zbrazët, ne vinim në Nishantash. Në vjeshtë ajo u largua për në Paris. Gjatë dimrit kam shkuar unë disa herë tek ajo.
– Me avion?
– Po. Këtë dhjetor Sibeli e mbaroi universitetin dhe u kthye nga Franca për t’u martuar me mua. Nisëm të takohemi në shtëpine verore në Suadije, por shtëpia ishte aq e ftohtë, sa pas njëfare kohe na humbi dëshira për të bërë dashuri, – vazhdova unë.
-Po bëni pushim derisa të gjeni një shtëpi të ngrohtë?
Ne fillim të marsit, para dy muajsh, shkuam edhe një herë në shtëpinë verore ne Suadije. Ishte shume ftohtë. Kur ndeza oxhakun, shtëpia u mbulua e gjitha nga tymi. U grindém. Pas kesaj Sibeli kaloi një grip te rëndë. Pati temperature dhe qendroi një javë në shtrat. Pas kësaj nuk donim të shkonim më atje për të bërë dashuri.
-Cili nga ju nuk deshi? – pyeti Fysuni. -Ajo apo ti? – Në fytyrën qe dukej sikur vuante nga kureshtja dhe dukes se thoshte “Te lutem, me trego te verteten”, kete radhe u shfaq vështrimi lutes me nentekstin: Te lutem, më gënje, por mos me trishto!”
-Sipas hamendjeve të mia, Sibeli mendon që po të bëjmë më pak dashuri tani, uné do ta vlerësoj më shumë fejesën, martesën. madje edhe atë vetë, – iu përgjigja.
Por ti me the se ju keni bërë dashuri me parë.
-Nuk po me kupton. Nuk po flasim për aktin tonë të parë.
-Jo, e di, -tha Fysuni, duke ulur zërin.
– Me ate veprim. Sibeli me tregoi se sa shumë me donte dhe sa besim kishte tek une,- i thashe.- Por mendimi për të bërë dashu ri para martese e shqetëson ende… Une e kuptoj këtë. Megjithëse ka studiuar për shume kohe në Evrope, s’eshte kaq e guximshme dhe moderne sa ti…
Heshtëm nje copë herë. E kam vrarë mendjen për shume vite të tëra rreth kuptimit të kësaj heshtjeje, ndaj mendoj se tani jam në gjendje t’jua përshkruaj gjendjen me paanèsi: Fjalia e fundit që i thashe Fysunit, mbartte edhe një nëntekst tjeter. I shpjegoja asaj se qëndrimi i Sibelit nënkuptonte dashuri dhe besim, ndërsa i Fysunit guxim dhe modernizem. Nga kjo dilte perfundimi se, meqenëse Fysuni kishte bërë dashuri me mua e nisur nga “gu ximi dhe modernizmi” – për shume vite me radhë do të ndieja pendesë të thellë për këto fjalë që më shpëtuan nga goja – me të nuk do të kisha ndonjë përgjegjësi apo lidhje të veçantë. Si “mo derne” që ishte, atë nuk e rëndonte shume fakti i të bërit dashuri me një mashkull para martese ose e te mos qenit e virgjër natën e parë të marteses… Ishte e njejta gjë si me ato gratë evropiane që i ënderrojmë aq shumë apo si disa gra të përfolura qe thuhej se bridhnin rrugeve të Stambollit… Por, në të vërtetë ato fjale ia pata thënë vetëm për t’i bërë qejfin.
Teksa i bluaja të gjitha këto gjatë atyre minutave heshteje – ndoshta jo kaq qartë vështrimin e kisha ngulur në degët e pemëve, në kopshtin prapa pallatit, që lëkundeshin nga era. Pasi benim dashuri, rrinim ashtu të shtrirë duke biseduar me sytë të drejtuar jashtë dritares, në pemët në kopshtin e pasëm, në ndër tesat që dukeshin midis pemëve dhe te sorrat që fluturonin raste sisht aty rrotull.
– Unë nuk jam as guximtare, dhe as moderne! – u përgjigj pas një copë here Fysuni.
M’u duk sikur në fjalët e saj pasqyrohej shqetësimi që mund t’i ishte krijuar nga tema e rëndë e bisedës, madje m’u duk pakëz e thjeshtë, ndaj nuk e vrava shumë mendjen.
– Një grua mund ta dashurojë si e marrë një burrë për vite e vite me radhë, pa bërë asnjëherë dashuri me të… – shtoi Fysuni me kujdes.
– Sigurisht, – iu përgjigja. Ra përsëri heshtja.
– Ti do të thuash se tani ju të dy nuk bëni më dashuri me njëri tjetrin? Përse nuk e sjell zonjushën Sibel këtu?
-Nuk më ka vajtur mendja, – iu përgjigja, i habitur edhe vetë se si nuk qemë kujtuar më parë. – Nuk e di përse u bëre ti shkak që të më kujtohej ky vend ku dikur kyçesha për të studiuar ose për të dëgjuar muzikë me shokët.
– E besoj se nuk të ka vajtur mendja, -tha Fysuni me vështrimin e një mendjemprehteje. – Por ka diçka të gënjeshtërt në ato që rrëfeve më parë. Po apo jo? Dua të mos gënjesh asnjëherë. Nuk mund ta besoj që ti nuk vazhdon të bësh dashuri me Sibelin. Betohu të lutem.
– Të betohem që këto kohë nuk kam bërë dashuri me Sibelin,-i thashë dhe e përqafova Fysunin.
– Mirë, kur do të filloni të bënit dashuri sërish? Në verë, kur ata të tutë të shkojnë në Suadije? Kur do të shkojnë? Përgjigjmu drejt.nuk do të pyes më.
– Ata do të mbarten në Suadije pas ceremonisë së fejesës, mërmërita i turpëruar.
– Po tani po më gënjen?
-Jo.
– Mendohu pakëz po deshe.
Bëra sikur u mendova një copë herë. Ndërkohe Pysuni kishte marrë nga xhepi i xhaketés patentën dhe po luante me të
– Zoti Ethem, edhe une kam një emër të dytë, – tha. – Gjithsesi, a u mendove?
– Po, u mendova, – i thashë. Unë nuk të kam thënë asnjë gënje shtër.
– Kur? Tani apo gjatë këtyre ditëve?
– Asnjëherë… – iu përgjigja. Në raportin ku jemi nuk është nevoja t’i themi gënjeshtra njëri-tjetrit.
– Si?
I thashë se në lidhjen tonë nuk kishte përfitime apo interesa pune, dhe ndonëse fshehurazi nga të gjithë, ne po e jetonim atë thellësisht me ndienjat më të pastra njerëzore pa i lënë vend gënjeshtrave dhe mashtrimeve.
-Jam e bindur që po më gënjen, -tha Fysuni.
-Sa shpejt e humbe respektin për mua.
– Në të vërtetë, unë dëshiroja të më gënjeje… Sepse njeriu gënjen vetëm kur ka frikë të humbasë diçka.
– Sigurisht, që unë gënjej, por gënjej për ty… Jo ty. Po deshe. tani e tutje e bëj edhe këtë. Takohemi përsëri nesër. Mirë?
– Mirë! – tha Fysuni.
E përqafova dhe i mora erë me gjithë shpirt në zverk. Sa e herë e nuhasja aromën e saj që i përngjante një përzierje algash deti. karamele të djegur dhe biskota femijësh, në shpirt më krijohej nje ndienjë lumturie dhe mirësie. Megjithatë, orët që kaloja me Fysunin, s’mund ta ndryshonin rrjedhen qe me kishte marrë jeta. Ndoshta gjithçka po ndodhte ngaqe lumturia dhe gëzimi që përje toja në shpirt, më dukeshin si ndjesi krejt të natyrshme. Gjithsesi, kjo nuk kishte aspak lidhje me gjykimin qe “une kam gjithnjë të drejte – e natyrshme kjo për të gjithë meshkujt turq – apo me mendimin tjetër se isha pre e padrejtesive. Ndoshta, thjesht, nuk isha fort i vetedijshëm për atë çka po përjetoja.
Pikërisht ato dite nisa të dalloja disa plage e vraga të thella e të pariparueshme qe po me hapeshin dalengadale ne shpirt, nga ato qe i zhysin disa meshkuj në vetmi te tmerrshme për gjithe jetën. Tashme, çdo natë, para se të flija, nxirrja nga frigoriferi shishen e rakisé, mbushja një gotë dhe e pija i vetëm në heshtje. Dritaret e dhomës së gjumit në shtëpinë tonë, në majë të një pallati te larte perballe xhamisé sé Teshvikijes, shihnin kah dritaret e dhomave të gjumit të shume hyrjeve të tjera që i ngjanin kësaj tones. Kur isha femija, futesha në dhome ne erresire dhe teksa perpiqesha te depertoja me veshtrim përtej xhamave në dhomat e tjera të gjumit, ndieja paqe në shpirt.
Gjate atyre neteve, teksa vështroja dritat e Nishantashit, men dja me thoshte se për të vazhduar jetën time të bukur dhe te lumtur, pa e ndryshuar ate, nuk duhej të bija në dashuri me fy sunin. E kuptoja se nuk duhej të rrëmbehesha nga shoqëria e Pysunit, nga problemet, shakate dhe mirësia e saj. Kjo nuk qe shume e vështirë, sepse përveç kohës kur bënim dashuri dhe zgjidhnim ushtrimet e matematikës, nuk rrinim shumë gjatë me njëri-tjetrin. Kisha nisur të mendoja se herë Fysuni dhe here unë, kur largoheshim nga apartamenti, pas orëve të hareshme të dashurise, tregonim të njëjtin kujdes për të mos “rënë brenda”. Por për të kuptuar këtë histori, mendoj që është e domosdoshme. të kuptohen lumturia dhe kënaqësia që përjetonim gjatë atyre minutave tejet të hareshme, të ëmbla dhe të papërsëritshme.
Sigurisht që dëshira për t’i jetuar sërish e sërish ato çaste dashurore e për të shijuar ato kënaqësi, është shkëndija e zjarrit që i jep jetë kësaj historie. Per te kuptuar arsyen që më mbante të lidhur pas saj, jam detyruar t’i kujtoj dhe rikujtoj ato çaste dashurore të papërsëritshme për vite të tëra, por në vend te men dimeve arsyetuese, para sysh me shfaqeshin gjithnjë pamje të këndshme nga orët kur benim dashuri: Fysuni bukuroshe ështe ulur ne prehrin tim dhe unë kam përpirë në gojë gjoksin e saj të madh në të majtë… Ndërkohë që djersët që më pikojnë nga balli dhe mjekra, bien mbi zverkun e saj të hijshëm, unë vështroj si i magjepsur shpinen dhe pjesën e saj të pasme. Ja, si i pulit sytė pasi ka lëshuar nje klithmë kënaqësie… Ja edhe shprehja që lexohet në fytyrë, në çastin kur kënaqësia jonë arrin kulmin…
Por siç do ta kuptoja me vonë, këto pamje, nuk ishin pasoje e lumturisë dhe kënaqësisë qe kisha provuar, ishin veçse disa fotografime ngacmuese… Shumë vite më pas, teksa luftoja te gjeja shkakun e marrosjes pas saj, përpiqesha të sillja në kujtesë jo vetem çaste nga aktet tona dashurore, por edhe dhomen ku kishim bërë dashuri, mjedisin përreth, madje edhe gjërat e rën domta. Ndodhte që ndonjë korb në kopshtin e pasëm të ndërtesës, ndalte mbi hekurat e ballkonit dhe na këqyrte në heshtje. Ishte njëlloj si ata zogjtë që ndalonin në ballkonin e shtëpisë sonë kur unë isha fëmijë. Atëherë mamaja më thoshte: “Pa hë, fli tani se po të përgjon korbi”, dhe unë frikësohesha. Edhe Fysuni paskesh ndjerë të njëjtën frikë nga një zog i ngjajshëm në fëmijëri.
Të ftohtët dhe pluhuri në dhomë, ndonjëherë pamja e zber dhylët, ndotësia apo hijet e trupave tanë apo të çarçafeve, cope zat që depërtonin nga jeta jashtë asaj dhome, trafiku, zhurmat e pafundme në kantieret e ndërtimit dhe britmat e shitësve, të gjitha këto na kujtonin që akti ynë dashuror nuk i përkiste botës së ëndrrave, por ishte një pjesëz e botës së vërtetë. Ndonjëherë dëgjonim boritë e anijeve, diku larg në Dollmabahçe apo Beshik tash, dhe të dy së bashku përpiqeshim të gjenim se ç’lloj anijeje ishte. Në çdo takim të ri ne dashuroheshim gjithnjë e më me pa sion dhe natyrshmëri. Kësisoj arrita të kuptoja se burimi i vërtetë i lumturisë sime, nuk qenë vetëm kjo botë dhe hollësitë e aktit dashuror tejet magjepsës, por edhe të metat, lungat, puçrrat, qi met dhe prekat e errëta dhe të frikshme në trupin e Fysunit.
Ç’ndiesi tjetër më mbante të lidhur kaq fort pas saj, përveç kënaqësisë së të bërit dashuri pa kufi dhe dlirësisht? Ose për t’u shprehur më mirë, përse bëja dashuri me gjithë shpirt me të? Mos ishin kënaqësia dhe dëshira e përsëritur për të bërë seks, ato që krijonin atë që e quajmë dashuri, apo ishte diçka tjetër ajo që e zgjonte dhe e ushqente këtë dëshirë të ndërsjelltë? Gjatë atyre ditëve të lumtura kur takoheshim dhe bënim dashuri fshehurazi, nuk më shkonte mendja t’i bëja vetes pyetje të tilla. Atëherë i përngjaja një fëmije të gëzuar që ka hyrë në një shitore karamelesh dhe i rrufit ato njëra pas tjetrës tejet i lumtur./KultPlus.com
Tavani i Kapelës Sistine në Romë, një nga veprat më të mira të artistit italian Michelangelo, është ekspozuar për publikun për herë të parë me një nëntor 1512.
Michelangelo Buonarroti, më i madhi nga artistët e Rilindjes Italiane, lindi në fshatin e vogël të Caprese në 1475. Ai ishte biri i një administratori qeveritar. U rrit në Firence, një qendër e lëvizjes së hershme të Rilindjes, dhe u bë nxënës i një artisti në moshë 13 vjeçare.
Duke demonstruar një talent të dukshëm, ai u mor nën krahun e Lorenzo de ‘Medici, sundimtari i republikës së Firences dhe një mbrojtës i madh i arteve.
Pasi demonstroi mjeshtërinë e tij të skulpturës në vepra të tilla si Pieta (1498) dhe David (1504), ai u thirr në Romë në 1508 për të pikturuar tavanin e Kapelës Sistine, hapësira kryesore e shenjtëruar në Vatikan.
Afresket epike të tavanit të Michelangelo, të cilat zgjatën disa vjet për t’u përfunduar, janë ndër veprat e tij më të paharrueshme. Qendra në një sistem kompleks dhe dekorimi që përmban figura të shumta janë nëntë panele kushtuar historisë biblike botërore.
Më e famshmja prej tyre është “Krijimi i Adamit”, një pikturë në të cilën krahët e Zotit dhe Adamit shtrihen drejt njëri-tjetrit. Në 1512, Michelangelo përfundoi punën.
Pas 15 vitesh si arkitekt në Firence, Michelangelo u kthye në Romë në vitin 1534, ku do të punonte dhe jetonte për pjesën tjetër të jetës së tij. Atë vit piktura e tij “Gjykimi i Fundit” u vendos në murin mbi altarin në Kapelën Sistine për Papën Pali III. Piktura masive përshkruan mallkimin e Krishtit të mëkatarëve dhe bekimin e të virtytshmit dhe konsiderohet si një kryevepër e manierizmit të hershëm.
Michelangelo punoi deri në vdekjen e tij në vitin 1564 në moshën 88 vjeç. Përveç veprave të tij kryesore artistike, ai prodhoi skulptura të tjera të shumta, afreske, dizajne arkitektonike dhe vizatime, shumë prej të cilave janë të papërfunduara dhe disa prej të cilave janë humbur.
Gjatë jetës së tij, ai u njoh si artisti më i madh i gjallë i Evropës, dhe sot ai konsiderohet si një nga artistët më të mëdhenj të të gjitha kohërave, i lartësuar në artet pamore siç është William Shakespeare në letërsi ose Ludwig van Beethoven në muzikë./KultPlus.com
Një nga figurat e pikturuara nga Michelangelo te ”Diluvio” (”Përmbytja”) një kryevepër e famshme që është pjesë e serisë së afreskeve në Kapelës Sistine, mund të jetë një grua që vuan nga kanceri i gjirit, shkruan focus.it.
Një rianalizë e kujdesshme shkencore e personazhit në fakt do të kishte gjetur, në gjoksin e saj të djathtë, disa shenja që i atribuohen një forme kanceri – një lloj përfaqësimi tashmë i lidhur me një vepër tjetër të artistit së Rilindjes italiane.
”Diluvio”, është një nga nëntë panelet qendrore të afreskeve nga Michelangelo midis 1508 dhe 1512 në Kapelën Sistine.
Ajo përfaqëson ndëshkimin e Zotit ndaj njerëzimit me përpjekjen e Noes për shpëtim dhe një mori njerëzish që përpiqen të çojnë veten në Tokë të sigurt nën peshën e sendeve të tyre.
Raffaella Bianucci, një bioantropologe në Universitetin e Paris Saclay në Francë, analizoi nga afër figurën e një gruaje në anën e majtë të afreskut, e mbuluar vetëm me një mantel dhe një shall blu, duke treguar statusin e saj të martuar.
Gjoksi i saj i djathtë ka një të prerë dhe një areolë (zona rrethore e pigmentuar rreth saj) e rrethuar nga dhëmbëzime dhe zgjatime të parregullta, me qendrën që duket e gërryer.
Anatomi familjare
”Për më tepër, të dy sqetullat, paraqesin ënjtje të pajtueshme me nyjet limfatike të fryra, shenja të cilat të çojnë në një diagnozë të kancerit të gjirit”, sipas Bianuccit dhe kolegëve të saj.
Nëse, sigurisht, nuk mund të jemi të sigurt për qëllimet e artistit, duhet të kujtojmë se Mikelanxhelo i kishte përsosur studimet e tij për anatominë njerëzore duke marrë pjesë në diseksionet e kufomave përpara se të punonte në skulpturë.
Shenjat e dallueshme të një dëshire për të përfaqësuar një tumor të gjirit ishin gjurmuar tashmë në një tjetër prej veprave të tij: Notte (Nata), një skulpturë mermeri që dekoron ”Sakristinë e Re” në kishën San Lorenzo të Firences.
Nëse intuita do të ishte e saktë, mund të mendohej se Mikelanxhelo donte të përfaqësonte me sëmundje konceptin e pashmangshmërisë së vdekjes, një mendim që në kohën kur artisti jetonte (1475-1564) ishte i lidhur ngushtë me zbulimin e një tumori – madje edhe atyre që mund të trajtohen me sukses sot.
Gjiri femëror në fakt lidhet, në këtë kontekst të Dhiatës së Vjetër, me konceptin e mëkatit.
Megjithatë, historianë të tjerë mjekësorë nuk janë të bindur për këtë interpretim.
”Nëse Michelangelo do të kishte dashur vërtet të përfaqësonte kancerin e gjirit do ta kishte bërë këtë në një mënyrë më evidente, për shembull duke paraqitur ulcerat në lëkurën e gruas”, theksojnë ata./atsh/KultPlus.com
Prefekti i qarkut të Korçës, Nertil Jole ka pritur sot Pierre Raynaud, këshilltarin për Bashkëpunimin dhe Kulturën në Ambasadën franceze në Shqipëri. Në takim ka qenë i pranishëm edhe eksperti i qeverisë franceze, Jérôme Lebars, i cili tashmë është i atashuar në institucionin e prefekturës Korçë, për të punuar lidhur me projektin e çeljes së Liceut Francez në këtë qytet, një kërkesë e kryeministrit Rama që u mirëprit nga presidenti Macron, në vizitën e tij në vendin tonë.
Ky ishte takimi i dytë i Komitetit Pilotues për bashkëpunim mes institucioneve qendrore e vendore me ekspertin e qeverisë franceze.
“Në këtë takim u analizuan anketimet e kryera, nëpërmjet pyetësorëve të shpërndarë nga eksperti në komunitetin e prindërve dhe fëmijëve, për të kuptuar më shumë mbi ndjeshmërinë e tyre mbi projektin e Liceut Francez”, deklaroi prefekti Jole për ATSH-në.
Jole tha se, për realizimin e detyrës së ngarkuar nga kryeministri, institucioni i prefektit po mbështet ekspertin francez dhe asiston nga afër procesin, duke siguruar ndihmën dhe bashkëpunimin e institucioneve në nivel qendror dhe vendor.
Më tutje, prefekti u shpreh se, ky projekt është vazhdë e traditës së miqësisë më të mirë mes dy vendeve dhe do të zgjerojë hapësirën për një perspektivë të re për shumë të rinj të qarkut të Korçës e më gjerë, të cilët në të ardhmen mund të zgjedhin këtë shkollë për arsimin e tyre të mesëm, duke i krijuar vetes mundësinë edhe për studime universitare në Francë./ KultPlus.com
Poezi nga Marin Sorescu
Ç’është sot?
E hënë?
Po e hënë ishte
javën e kaluar.
E martë?
E martë vitin e kaluar ishte,
e martë që as topi se luan.
E mërkurë?
Me sa di një e mërkurë i binte,
shekulli i kaluar.
E enjte,
po Kartagjena
një të enjteje u plugua,
një të enjtjeje u dogj
Biblioteka e Aleksandrisë.
E pamundur qysh atëherë
të mos ketë kaluar asnjë ditë.
E premte? E shtunë?
Edhe tjetërherë kam dëgjuar
për këto ditë.
Mos më shuani me rrena!
Mos vallë e diel?
Koha para gjenezës
e mbaj mend mirë
e diel quhej.
O Zot, të gjitha ditët kanë qenë,
nuk ka mbetur asnjë ditë,
e re.
Përktheu Valton Marku./KultPlus.com
Një skulpturë e diskutueshme e një dore gjigante me një fytyrë njeriu po hiqet nga maja e një galerie në Wellington të Zelandës së Re, pas pesë viteve.
Quasi, një skulpturë nga Ronnie van Hout, fillimisht u porosit nga Galeria e Arteve Christchurch në vitin 2016 dhe u zhvendos në krye të City Gallery Wellington në vitin 2019, përcjell Telegrafi.
Bëhet e ditur se skulptura u dëshmua menjëherë e diskutueshme nga disa banorë të Wellingtonit dhe u cilësua”shqetësuese” në rrjete sociale.
Andaj, Wellington mori vendim për ta larguar atë.
Quasi është planifikuar të hiqet më 1 tetor dhe do të udhëtojë në Australi, por një vend i ri për skulpturën ende nuk është bërë i ditur./ KultPlus.com
Një taksë që ka reduktuar konsumin e qeseve plastike në Suedi me më shumë se tre të katërtat në katër vjet do të hiqet të premten, pavarësisht paralajmërimeve se vendimi mund të çojë në rritjen e përdorimit drejt niveleve të mëparshme.
Siç kujtojnë mediat, që nga futja e taksës prej 3 koronash suedeze (0,25 euro) në maj të vitit 2020, përdorimi i qeseve plastike në vend ka rënë.
Në vitin 2019, përpara se të futej taksa, njerëzit në Suedi përdornin mesatarisht 74 qese plastike për person çdo vit. Në vitin 2023 ky numër kishte rënë në 17.
Ligji u prezantua pasi direktiva e BE-së për qeset plastike të vitit 2015 u kërkonte shteteve anëtare të reduktonin në mënyrë dramatike përdorimin.
Dhe ndër ata që po kritikojnë tani fundin e taksës në Suedi ishte agjencia e qeverisë për mbrojtjen e mjedisit, e cila paralajmëroi se taksa ishte ende e nevojshme për të konsoliduar sjelljet e reja.
Vitin e kaluar, qeveria e koalicionit të qendrës së djathtë të Suedisë, e mbështetur nga Demokratët e Suedisë së ekstremit të djathtë, njoftoi se taksa do të hiqet.
Ata thanë se konsumi i qeseve plastike të vendit ishte tashmë nën objektivin e BE-së, që do të thoshte se taksa “nuk konsiderohej e nevojshme për qëllimin e saj”.
Siç vlerësojnë mediat, tani përgjegjësia i ra industrisë, që të mos fillonte të tregtonte qese plastike, dhe konsumatorët, të cilët shpresohet të kenë “ndryshuar në masë të madhe sjelljen e tyre dhe të mbanin çantat e tyre”./ KultPlus.com
Një komedi brilante shkruar nga Vangjel Kozma vjen premierë këtë fundjavë në teatrin “Skampa” nën regjinë e Spiro Dunit.
“Horoskopi Babilonas” sjell situata komike që vendosin aktorin dhe spektatorin përballë realitetit, i cili në përditshmërinë e tij paraqitet sa ironik edhe komik.
Loja e shkëlqyer e aktorëve Sokol Vangjeli, Albano Prodani, Flaura Kureta etj pritet të garantojë sukses në teatrin e Elbasanit./TopChannel/KultPlus.com
Shumica e amerikanëve po ndjejnë shumë emocione në prag të zgjedhjeve presidenciale të 5 nëntorit, por entuziazmi nuk është një prej tyre. Një sondazh i ri nga agjencia e lajmeve Associated Press dhe Qendra NORC për Kërkimin e Çështjeve Publike (AP-NPRC) arrin në përfundimin se rreth 7 ndër 10 amerikanë thonë se ndjejnë ankth ose nervozizëm lidhur me fushatën presidenciale të vitit 2024, dhe një numër i ngjashëm thonë se janë të interesuar për to.
Vetëm rreth një e treta thonë se ndjehen entuziastë.
Java e fundit a fushatës për garën presidenciale të vitit 2024 po shoqërohet në përgjithësi me një ndjesi të gjerë pasigurie. Gara është e ngushtë në nivel kombëtar dhe në shtetet kyçe, që mund të përcaktojnë rezultatin e zgjedhjeve, sipas sondazheve të fundit, as demokratja Kamala Harris dhe as republikani Donald Trump, nuk kanë një avantazh të qartë.
Ndërkohë, kandidatët kanë ofruar argumente përmbyllëse që janë në kontrast të plotë me njëri-tjetrin. Demokratja Harris argumenton se zoti Trump është i përqendruar tek hakmarrja dhe interesat personale, ndërsa republikani Trump iu referua zonjës Harris në një tubim të dielën në mbrëmje si “një e paaftë që ka shkatërruar gjithçka”.
Disa grupe votuesish janë edhe më të shqetësuar se sa ishin katër vjet më parë, edhe pse ato zgjedhje u zhvilluan në mes të një pandemie vdekjeprurëse.
Në vitin 2020, një sondazh i AP-NORC arriti në përfundimin se rreth dy të tretat e amerikanëve ishin të shqetësuar për zgjedhjet. Por për ata që mbështesin njërën palë ose tjetrën, ankthi është pak më i lartë. Rreth 8 ndër 10 demokratë thonë se ndjejnë ankth në këtë cikël, një numër pak më i lartë se rreth tre të katërtat në zgjedhjet e fundit. Rreth dy të tretat e republikanëve janë të shqetësuar, një rritje e moderuar nga rreth 6 ndër 10 në vitin 2020.
Ndërsa tek të pavarurit kjo ndjesi nuk ka ndryshuar në mënyrë domethënëse dhe ata ndihen më pak të shqetësuar se demokratët, apo republikanët. Rreth gjysma thonë se ndjejnë ankth, një nivel i ngjashëm me vitin 2020.
Emocionet e tjera janë intensifikuar në krahasim me ciklet e kaluara zgjedhore, përfshirë nivelin e entuziazmit. Rreth një e treta e amerikanëve thonë se ndjehen entuziastë për fushatën e vitit 2024, nga rreth një e katërta në vitin 2016. Por shumica e amerikanëve thonë se nuk janë entuziastë për garën e këtij viti.
Megjithatë, një faktor ka mbetur konstant: niveli i zhgënjimit të amerikanëve me fushatën. Afërsisht 7 ndër 10 amerikanë e përshkruajnë gjendjen e tyre emocionale si të zhgënjyer, një nivel i ngjashëm me vitin 2020. Megjithatë për ata amerikanë, ka një dritë në fund të tunelit: pas disa ditësh, zgjedhjet do të përfundojnë./VOA/ KultPlus.com
Thomas Jefferson (13 prill, 1743 – 4 korrik, 1826) ishte autori kryesor i Deklaratës së Pavarësisë dhe më vonë shërbeu si Presidenti i tretë i Shteteve të Bashkuara nga viti 1801 deri më 1809.
Për lexuesit tanë sjellim një koleksion me thëniet më briliante të Jefferson:
“Demokracia do të mbarojë ditën kur do të taksohen ata që duan të punojnë për të mbajtur ata që duan të rrinë”
“Një Ligj i të Drejtave është diçka të cilin njerëzit ia kërkojnë çdo qeveri dhe të cilin asnjë qeveri nuk duhet ta refuzojë ose ta vonojë.”
“Një burracak është shumë më tepër i prirur të grindet se çdo njeri shpirtmirë.”
“Një trup i fuqishëm e bën mendjen të fuqishme.”
“Një qeveri e zgjuar dhe kursimtare, e cila do t’i lërë njerëzit të lirë që t’i rregullojnë vetë prodhimet dhe vlerat, dhe të mos ua marrë nga goja bukën që kanë fituar – ky është përkufizimi i një qeverie të mirë.”
“Reklamat janë e vetmja e vërtetë që përmban një gazetë.”
“E gjitha për çfarë tiranitë kanë nevojë për të mbijetuar është që njerëzit me të vetëdijë të lartë të heshin.”
“Gjithashtu duhet ta ngulitim në mendje parimin e shenjtë se, ndonëse vullneti i shumicës në të gjitha rastet merr rëndësi, për të qenë i drejtë, duhet të jetë i arsyeshëm; se të gjitha pakicat zotërojnë të drejtat e tyre të barbarta, të cilat ligji i barbartë duhet t’i mbrojë, dhe shkelja e tij do të ishte shtypje.”
“Gjithmonë mbaji gjërat nga doreza e lëmuar.”
“Një shoqëri njerëzish të cilët nuk grinden me njëri tjetrin është një gjë e cila nuk ka ekzistuar kurrë, që nga perandoria më e madhe tek mëhalla më e vogël e katundit.”
“Armiku përgjithësisht thotë dhe beson çfarë dëshiron ai.”
“Një mik i lënduar është më i hidhur se të gjithë armiqtë.”
“Ashtu si thonë armiqtë tanë, ne mund të arsyetojmë si njerëz, prandaj le t’iu tregojmë atyre se mund të luftojmë gjithashtu si njerëz.”
“Ji i sjellshëm me të gjithë, por hape zemrën vetëm me pak prej tyre.”
“Trupi i sëmurë është i padurueshëm, por më i padurueshmi nga të gjitha gjërat njerëzore është trupi pa mendje.”
“Librat përbëjnë kapital. Një bibliotekë është jetëgjatë sa edhe një shtëpi, me qindra vjet. Pra librat nuk janë një artikull konsumi, por një kapital. Dhe shpesh, në rastin e njerëzve profesionistë, është i vetmi kapital.”
“Miqësia është e çmueshme, jo vetëm në hije, por edhe në dritën e jetës, dhe falë qeverisjes së mirë të miqësisë pjesa më e madhe e jetës sonë është dritë.”
“Bëj tregti me të gjitha vendet, aleancë me asnjërin, kjo duhet të jetë motoja jonë.”
“Pushtimi nuk është në parimet tona. Është i papajtueshëm me qeverinë tonë.”
“Shtyrja për më vonë është më e pëlqyeshme se gabimi.”
“Ndryshimi i opinionit është i dobishëm në religjion. Disa sekte kanë zyrën e Censorit – ndaj njëri – tjetrit.”
“Mos e kafsho karremin e kënaqësisë, gjersa ti e di se përtej ti është grepi.”
“A do ta dish se kush je? Mos pyet. Veprimet do ta përvijojnë dhe përkufizojnë se kush je.”
“Mos fol për çfarë ke bërë apo për çfarë ke ndërmend të bësh.”
“Arsimoje dhe informoje krejt masën e popullit…Ata janë e vetmja mbështetje e sigurt e ruajtjes së lirisë sonë.”
“Ndriçoi njerëzit përgjithësisht, dhe tirania e shtypja e trupit dhe mendjes do të shuhen sikurse shpirtërat e ligj në agimin e ditës.”
“Gabimet e opinionit mund të tolerohen atje ku arsyeja lihet e lirë t’i luftojë ato.”
“Secili qytetar duhet të jetë një ushtar. Kështu bënin grekët dhe romakët, dhe duhet të bëhet kështu në çdo shtet të lirë.”
“Cdo qeveri degjeneron kur iu besohet vetëm sundimtarëve të popullit. Populli është i vetmi rrëzues i tyre.”
“Përvoja ka treguar se njeriu është e vetmja kafshë që e ha dikë të llojit të vet, sepse unë nuk mund të gjej një term më të butë për të përkufizuar sjelljen e të pasurit ndaj të varfërit.”
“Përvoja ka treguar se madje edhe format më të mira të qeverive të cilave iu është besuar pushteti, me kohë dhe ngadalë janë shndërruar në tirani.”
“Për një popull që është i lirë dhe dëshiron të jetë i tillë, një polici e armatosur mirë dhe e organizuar mirë do të ishte siguria e tij më e mirë.”
“Forca është parimi vital dhe prindi i afërt i despotizimit.”
“Miqësia është një tjetër emër për aleancën me marrëzitë dhe fatkeqësitë e të tjerëve. Pjesa jonë e halleve është e mjaftueshme: pse atëherë vullnetarisht hyjmë në ato të të tjerëve?”
“Ai që di më së shumti, e di sa pak ai di.”
“Ai që di më pak është më pranë së vërtetës, se ai mendja e të cilit është e mbushur me rrena dhe gabime.”
“Historia në përgjithësi na informon ne vetëm sa e keqe është qeveria.”
“Ndershmëria është kapitulli i parë në librin e mençurisë.”
“Sa shumë dhimbje na kanë kushtuar ne ligësitë që nuk ndodhën kurrë.”
“Unë e urrej luftën dhe e shoh atë si ndëshkimin më të madh të njerëzimit.”
“Unë jam një epikurian. I konsideroj doktrinat burimore (jo të interpretuaraI të Epikurit si thelb të gjithçkaje racionale në filozofinë morale të cilën grekët dhe romakët na e lanë trashëgim.”
“Jam shokuar kur më thanë se në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shitja e një libri mund të bëhet temë e një hetimi, dhe e një hetimi kriminal gjithashtu.”
“Unë besoj se çdo mendje njerëzore ndjen kënaqësi kur i bën mirë tjetrit.”
“Unë nuk mund të jetoj pa librat.”
“Unë nuk blej asnjë gazetë dhe nuk lexoj asnjë gazetë një muaj, dhe pastaj e ndiej veten pafundësisht më të lumtur.”
“Mendoj se më i lumturi është ai për të cilin bota flet më pak, mirë apo keq.”
“Nuk kam synim të qeveris njerëz; është një detyrë e dhimbshme dhe e pagratshme.”
“Unë nuk druaj se rezultati i eksperimentit tonë do të jetë që njerëzve t’iu besohet ta qeverisin veten pa një padron.”
“Unë kam parë mjaft një luftë, sa që nuk dua më të shikoj një luftë tjetër kurrë.”
“Unë jam betuar në alatarin e Zotit të kem armiqësi të përjetëshme kundër çdo forme të tiranisë mbi mendjen e njeriut.”
“Unë shpresoj se zgjuarsia jonë do të rritet bashkë me fuqinë tonë, dhe të na mësojë ne se, sa më pak ta përdorim fuqinë tonë, aq më të mëdhenj do të jemi.”
“Mua më pëlqejnë më shumë ëndërrat e së ardhmes se historia e së kaluarës.”
“Unë kurrë nuk e konsiderova një ndryshim opinioni në politikë, në religjion, në filozofi si shkak për t’u larguar nga një mik.”
“Unë kurrë, me fjalë as me veprime, nuk do të përkulem përballë intolerancës as nuk do të pranoj të drejtën e hetimit ndaj opinioneve religjioze të të tjerëve.”
“Unë pranoj se nuk jam miqësor ndaj një qeveri shumë energjike. Ajo është gjithmonë shtypëse.”
“Unë parashikoj të ardhmen e lumtur të amerikanëve nëse ata mund të parandalojnë qeverinë nga shkatërrimi i sindikatave nën pretekstin se po kujdesen për to.”
“Unë mendoj si romakët: se gjenerali i sotëm duhet të jetë nesër një ushtar po të jetë nevoja.”
“Më kapin drithmat për vendin tim kur mendoj se Zoti është i drejtë; se drejtësia e tij nuk mund të flejë gjithmonë.”
“Jam i vendosur në kërkimin e dijes, pa u druajtur kurrë se kërkimi i së vërtetës dhe arsyes pavarësisht në çfarë rezultati mund të çojnë, dhe në rrëzimin e çdo autoriteti që iu del pengesë atyre në rrugë.”
“Më mirë do të pranoja të papriturat e lirive të tepërta se zvogëlimin e tyre.”
“Nëse një komb pret që të jetë injorant dhe i lirë, në një shtet të qytetëruar, ai pret diçka që nuk ka qenë kurrë dhe nuk do të jetë kurrë.”
“Nëse ka një parim më thellë të rrënjosur në mendjen e çdo amerikani, ai është që ne kurrë nuk do të bëjmë diçka nëpërmjet pushtimit.”
“Në çdo vend dhe në çdo kohë, kleri ka qenë armiqësor ndaj lirisë.”
“Nga pikëpamja e stilit, noto në drejtim të rrymës; nga pikëpamja e parimit, qëndro si shkëmb.”
“Injoranca është më e pranueshme se gabimi, dhe është më larg së vërtetes ai që nuk beson në asgjë se ai që beson në diçka të gabuar.”
“Mua nuk më lëndon fqinji im nëse thotë se janë njëzet zota apo se nuk është asnjë një Zot.”
“Është më mirë gjithmonë të mos kesh fare ide sesa të kesh ide të rreme; dhe të mos besosh në asgjë, sesa të besosh në mënyrë të gabuar.”
“As pasuria, as luksi, por qetësia dhe puna ju japin lumturinë.”
“Religjioni ynë duhet të lexohet në jetët tona dhe jo në fjalët tona.”
“Nuk duhet të ketë asnjë autoritet i cili të mos jetë përgjegjës para popullit.”
“Njerëzimi është më shumë i prirur të vuajë sesa të luftojë për t’i larguar format me të cilat janë mësuar.”
“Tregtarët nuk kanë atdhe.”
“Droja ime e vetme është se mund të jetoj tepër gjatë. Kjo do të ishte burim frike për mua.”
“Nga leximi i historisë jam bindur se qeverisja më e keqe vjen nga tepërimi i qeverisjes.”
“Teoria ime ka qenë gjithmonë se nëse ne ëndërrojmë, flatrat e shpresës janë shumë më të lira dhe më të kënaqshme se tmerri i dëshpërimit.”
“Nuk ka detyrë më të lartë për një Qeveri se të përpiqet të vendosë njeriun e duhur në vendin e duhur.”
“Asnjë punë nuk është më e kënaqshme për mua se kultura e punimit të tokës, dhe asnjë kulturë nuk është e krahasueshme me atë të kopshtit.”
“Askush në botë nuk mund të ndalë njeriun me prirjen e duhur mendore që të arrijë qëllimin e tij; asgjë në botë nuk mund ta ndihmojë njerin me prirjen e gauar mendore.”
“Nuk ka epërsi më të madhe ndaj të tjerëve se gjakftohtësia dhe qetësia në çfarëdo rrethane.”
“Asgjë tjetër nuk është e pandryshueshme përveç të drejtave të paprekshme dhe të pashtrembërueshme të njeriut.”
“Individi guximtar është shumicë.”
“Njeriut i bën më mirë të udhëtojë vetëm, sepse mediton më shumë.”
“Paqja dhe korrektësia ndaj ndërhyrjeve evropiane janë qëllimet tona, dhe kështu do të vazhdohet ndërkohë që rendi ekzistues në Amerikë mbetet i pandërprerë.”
“Paqja dhe miqësia me gjithë njerëzimin mbetet politika jonë më e zgjuar, dhe unë dëshiroj që ne të jemi të përkushtuar t’iu përmbahemi atyre.”
“Politika është një tronditje e tillë sa do t’ia këshilloja kujtdo që ia dua të mirën të mos përzihet me të.”
“Pushteti nuk është ndjellës për mendjet e varfëra.”
“Fjalimet që maten me orë do të vdesin brenda orës.”
“Shija nuk mund të kontrollohet nëpërmjet ligjit.”
“Qeveria më e fuqishme është ajo ku çdo njeri ndjehet pjesë e saj.”
“Deti zhurmëmadh i lirisë nuk është kurrë pa dallgë.”
“Kujdesi për jetën dhe lumturinë njerëore, dhe jo shkatërrimi i tyre, është qëllimi i parë dhe më i mirë i çdo qeverie.”
“Toka iu përket të gjallëve, nuk iu përket të vdekurve.”
“Shkëlqimi i një mendimi të ngrohtë vlen për mua më shumë se vlera e çdo paraje.”
“Zoti që na krijoi, na e dha njëkohësisht edhe lirinë.”
“Mendimi i mirë i njerëzimit, si leva e Arkimedit, sapo t’i jetë dhënë pika e mbështetjes, e lëviz botën.”
“Njeriu që nulk lexon asgjë është më i ditur se ai që nuk lexon asgjë tjetër veç gazetave.”
“Në çastin që një njeri formon një teori, përfytyrimi i tij shikon në çdo objekt vetëm të dhënat që e favorizojnë teorinë e tij.”
“Edhe lufta më e suksesshme rrallë paguan për humbjet e shkaktuara.”
“Pema e lirisë duhet njomur nga koha në kohë prej gjakut të patriotëve dhe të tiranëve.”
“Shpirti i rezistencës ndaj qeverisë është kaq i vlefshëm në disa raste sa do të doja ta mbaja gjithmonë të gjallë.”
“Ka një aristokraci natyrale tek njerëzit. Bazat e saj janë virtuti dhe talentet.”
“Nuk ka të vërtetë që unë i trembem … ose që do të doja të ishte e panjohur për tërë botën.”
“Njerëzit e druajtur parapëlqejnë më shumë qetësinë e despotizmit se detin e zhurmshëm të lirisë.”
“Për të depërtuar dhe për t’i davaritur retë e errësirës, mendja njerëzore duhet të forcohet nëpërmjet shkollimit.”
“E vërteta sigurisht që është një degë e moralit dhe tejet e rëndësishme për një shoqëri.”
“Ecja është ushtrimi më i mirë fizik. Bëjeni zakon të ecni shumë shpejt.”
“Kalimi nga depostizmi në liri nuk është shesh me lule.”
“Kur një njeri merr një besim publik, ai asnjeherë nuk duhet ta konsiderojë veten një pronë publike.”
“Nëse më lihej mua në dorë të vendos a duhej të kishim një qeveri pa gazeta apo të kemi gazeta pa një qeveri, unë do ta parapëlqeja menjëherë pa nguruar këtë të dytën.”
“Kur njerëzit janë të mirinformuar ata mund t’i besojnë qeverisë së tyre.”
“Kurdo që jeni duke bërë diçka, veproni sikur e gjithë bota është duke ju parë.”
“Atje ku shtypi është i lirë dhe ku çdo njeri mund ta lexojë, gjithçka është e sigurt.”
“Ne nuk mund të stivosemi në qytete të mëdha si në Evropë, ne do të bëhemi të korruptuar si Evropa.”/KultPlus.com
Me datë 1 nëntor, do të shfaqet premiera e filmit “The River” në Selanik, film i cili është bashkëprodhim midis Greqisë, Kosovës dhe Italisë.
Filmi është mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës dhe një ekip i rëndësishëm nga Kosova.
“Ndër rolet kryesore luan aktorja Ilire Vinca, producent është Eshref Durmishi, Besnik Krapi”, thuhet në njoftimin e Qendrës Kinematografike të Kosovës.
Postproduksioni i zërit është realizuar nga In My Country Post Production, Gazmend Nela dhe Labinot Sponca./KultPlus.com
Dikur vendi më i mbyllur në botë, Shqipëria sot pret miliona turistë, një pjesë e madhe e të cilëve vijnë çdo vit edhe në kërkim të një buzëqeshjeje rrezatuese, të buzëve të plota apo të një gjoksi të ri.
“Nuk më pëlqen të flas për turizmin mjekësor. Është pak i ashpër, është i frikshëm… Preferoj të flas për turizmin e lumturisë, i cili i bën njerëzit të lumtur”, thotë Dritan Gremi, kreu i industrisë së turizmit klinik në Tiranë, që ”ofron kujdes cilësor me pajisje të garantuara dhe të certifikuara” sipas standardeve evropiane.
Italianë, francezë, belgë, zviceranë…: shumë prej tyre vijnë për t’u kuruar në klinikën ”Gremi”, që ndërthur zbulimin e vendit me kirurgjinë estetike apo ortodontinë.
”Shqipëria ofron procedura dentare me çmime konkurruese – pa cenuar cilësinë e kujdesit”, sigurojnë autoritetet shëndetësore shqiptare.
Stéphane Pealat, udhëheqës i ekipit në Valence (juglindje të Francës), vuante, ashtu si vëllai i tij, nga probleme të shumta dentare – abscese, humbje dhëmbësh e tjerë.
“Në Francë bëmë një kuotë të parë që ishte shumë, shumë e shtrenjtë. Më pas në internet filluam të kërkojmë: Bullgari, Turqi, Shqipëri, Spanjë…”, shpjegon ai.
Pikërisht në Lion, ku skuadrat shqiptare erdhën për të paraqitur ofertat e tyre, ai mori vesh për klinikën ”Gremi”.
Pasi erdhën në gusht ”për të parë”, gjatë të cilit mjekët u treguan ambientet, qytetin…, dy vëllezërit vendosën të ktheheshin në vjeshtë.
”Një çmim në Francë arriti në 50 000 euro”, thotë Stéphane.
”Për të njëjtin operacion, transplantin, dhëmbët…, ja ku e mora për 13 500 euro”.
Është një shumë parash, por “të kënaqësh njerëzit, të kesh një buzëqeshje të bukur është ende e rëndësishme”.
Partnerja e tij ka ”dhëmbë të mrekullueshëm”, ndaj operacionet ”i bëj për vete, por edhe për të”.
Nathalie Gangloff, moderatore në një EHPAD në Koniak (jugperëndim), gjithashtu zgjodhi Shqipërinë për të trajtuar problemet e saj të rënda dentare.
”Mjeku im në Francë më tha për një reportazh që u transmetua në M6”, shpjegon gruaja që pagoi pak më pak se 15 000 euro, krahasuar me 42 000 euro në Francë.
Pas trajtimit të parë në muajin shkurt (nxjerrja dhe vendosja e implanteve), ajo u kthye në Tiranë në mesin e shtatorit, ”e lumtur” që kishte gjetur buzëqeshjen e saj.
”Me punën time si prezantuese është e rëndësishme të kem flokë të bukur, të kem dhëmbë të bukur…”, tha pa e fshehur gëzimin ajo që ndërroi menjëherë foton e profilit në Facebook për të treguar buzëqeshjen e saj të ngrohtë.
– Acidi hialuronik –
Kostot e ulëta të menaxhimit dhe taksimi që nuk i kalon 15% i lejojnë klinikat shqiptare të jenë shumë konkurruese dhe të vendosen në hartën e turizmit mjekësor.
Qarkullimi i sektorit llogaritet nga 200 deri në 250 milionë euro në vit.
Sipas të dhënave të pakta që disponojmë, të paktën 50 mijë italianë vijnë për kurim në Tiranë çdo vit.
Për Anna Maria, një 30-vjeçare nga Milano, ”buzëqeshja e shpirtit i kalon edhe nga buzët”.
Psikologe, ajo përfitoi nga pushimet e saj për të vendosur faseta dentare, operacion të cilit i shtoi edhe një operacion buzësh.
”Pas kujdesit dentar, gjithnjë e më shumë turistë të huaj po i drejtohen edhe trajtimeve estetike për të ndriçuar buzëqeshjen e tyre”, shpjegon Monika Fida, dermatologe dhe profesoreshë universiteti në Tiranë.
Injeksionet e acidit hialuronik, të certifikuara sipas standardeve evropiane janë shumë të njohura.
”Mbi të gjitha, ata duan të ndihen mirë, sa më natyrshëm dhe të kenë buzë të konturuara mirë”, shton Fida, e cila mirëpret çdo vit nga 750 deri në 1 000 pacientë të huaj në klinikën e saj.
Vera Panaitov, 60 vjeçe, një kuzhiniere në Verona, në Italinë veriore, erdhi fillimisht për të bërë dhëmbët. Por, aty shtoi edhe operacione të tjera: bëri gjoksin dhe holloi belin.
”Duhet të jesh e bukur në çdo moshë dhe të përjetosh dashurinë dhe lumturinë në çdo moment”, thotë ajo, duke buzëqeshur në shtratin e saj të spitalit, të cilin do ta lërë pas pak ditësh, ”e lumtur dhe e rinovuar”.
Christine Cincunegui, një drejtuese biznesi franceze, së shpejti mund të zërë vendin e saj.
E ardhur në Paris për t’u konsultuar me mjekë shqiptarë në turne për të promovuar klinikat e tyre, ajo duket e joshur.
“Për t’u ndjerë më bukur dhe për t’u argëtuar, çfarë duam më shumë?”./atsh/KultPlus.com
Fjalori më i madh i gjuhës shqipe do të jetë gati në muajin nëntor.
Fjalori, i cili do të përmbajë rreth 120 mijë fjalë, do të vijë fillimisht në formatin virtual nga interneti, ndërsa në vitin 2025 do të vijohet edhe me procesin e printimit.
“Ky fjalor është dorëzuar. Do të ketë nevojë për modifikime të vogla teknike. Ndërkohë do të jetë i hapur fillimisht në qarqet akademike për të marrë mendime, korrigjime ose ide. Men një sasi faqesh të tillë normalisht për përdorim mund të shkojë deri në tri vëllime,” tregon Prof. Dr. Shezai Rrokaj.
Fjalori i ri është hartuar mbi parimin e përfshirjes të të gjitha fjalëve të trevave shqiptare, shprehet pedagogu Rrokaj, i cili mban edhe rolin e zëvendëskryeredaktorit në këtë proces.
“Qëllimi i këtij fjalori është që të ngrihet mbi fjalorët ekzistues, që janë të Akademisë së Shkencave – kam parasysh fjalorët e viteve 1980, 1984, 2002, 2006, 2020 – dhe të ketë një areal shumë të gjerë, që i përgjigjet në mënyrë të drejtë hapjes së hapësirës shqiptare brenda trojeve etnike,” shprehet z. Rrokaj.
Fjalori i ri I gjuhës shqipe është një punë në bashkëpunim mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Akademisë së Shkencave të Kosovës si edhe gjuhëtarëve nga Maqedonia e Veriut./rtk/KultPlus.com
Shkencëtarët kanë deshifruar hartën më të vjetër në botë dhe ata besojnë se ajo mund t’i çojë ata në vendndodhjen e Arkës së Noes.
Artefakti babilonas 3 000-vjeçar i ka habitur arkeologët për shekuj, por në javët e fundit, ekspertët kanë zbuluar kuptimin. Pllaka balte u zbulua në Lindjen e Mesme përpara se të blihej nga Muzeu Britanik në 1882.
Që nga gjetja e tyre, ekspertët janë përpjekur të deshifrojnë se çfarë mund të nënkuptojnë simbolet e ngjashme me hartën e gdhendura në artefakt.
Ato kanë disa paragrafë kuneiformi në anën e pasme dhe sipër diagramit të hartës që përshkruan krijimin e Tokës dhe atë që ekzistonte përtej saj.
Gdhendjet janë quajtur ”Imago Mundi” nga shkencëtarët që thonë se tregon Mesopotaminë e Lashtë, e njohur tani si Iraku i sotëm, i rrethuar nga “Lumi i hidhur”.
Por pas më shumë se një muaji analizimi të simboleve në këto pllaka, studiuesit besojnë se ato janë referenca të qarta për tregimet në Bibël.
Ata pretendojnë se pjesa e pasme e artefaktit vepron si një çelës sekret për t’u treguar udhëtarëve rrugën që do të marrin dhe çfarë duhet të kenë kujdes gjatë rrugës.
Në një pasazh thuhet se thotë se ata që janë në udhëtim duhet të kalojnë “shtatë lega për të parë diçka që është e trashë si një enë parsiktu”.Recently Spotted Asteroid Set for Near Miss With EarthKeep
Fjala “parsiktu” ka për qëllim të ndihmojë në shpjegimin e madhësisë së një anijeje të nevojshme për t’i mbijetuar Përmbytjes së Madhe, bazuar në shkrimet e tjera të lashta babilonase.
Një pasazh tjetër besohet se tregon një rrugë dhe udhëzime për të shkuar në “Urartu”, një vend që besohet të jetë ku një burrë dhe familja e tij zbarkuan një arkë gjigante që ata bënë, sipas poemave të lashta të Mesopotamisë – më shpesh të referuara si Arka e Noes, sipas nypost.com.
Urartu, i njohur gjithashtu si Ararat, është në majën e një mali në Turqi dhe studiuesit thonë se thuhet se është vendi ku u ul arka pas përmbytjes 150-ditore.
Kjo tregon se historia ishte e njëjtë, dhe sigurisht që njëra çoi në tjetrën, por gjithashtu, se nga këndvështrimi babilonas, kjo ishte një çështje e vërtetë.
Historia biblike e Arkës së Noes ndjek nga afër versionin babilonas. Në versionin babilonas, perëndia Ea dërgoi një përmbytje në Tokë për të shkatërruar të gjithë njerëzimin me përjashtim të një familjeje.
Utnapishtim ndërtoi një arkë të madhe pasi u urdhërua dhe e mbushi me kafshë.
Gjashtë muajt që pasuan kishin përmbytje të tmerrshme që vetëm Utnapishtimi, familja e tij dhe të gjitha kafshët në arkë mbijetuan. Me përfundimin e përmbytjeve, ata u vendosën në mënyrë të sigurtë në një nga majat e Urartu./tema/KultPlus.com
Poezi nga Pier Paolo Pasolini
Eshtë e vështirë të thuash me fjalët e një biri,
atij të cilit në zemër fare pak i ngjasoj.
Ti je e vetmja në botë që din, për zemrën time,
atë që ish ngahera, përpara secilës tjetër dashuri.
Prandaj duhet të t’them çfarë është e tmerrshme të njohësh:
është brënda hirësisë tënde që lind pikëllimi im.
Je e pa-ndërrueshme, prandaj është e dënuar
me vetmi jeta që më ke dhuruar.
Dhe s’dua të jem vetëm. Kam një uri të pasosur
dashurie, të dashurive prej trupave të pashpirt.
Ngaqë shpirti është në ty, je ti, por ti
je nëna ime dhe dashuria jote është skllavëria ime:
kam kaluar një fëmijëri skllav i kësaj ndjenje të madhe
e pa-shpëtueshme, të një detyrimi të pasosur.
Ishte e vetmja mënyrë për të ndjerë jetën,
e vetmja ngjyrë, e vetmja formë: tani ka mbaruar.
Mbijetojmë: dhe është çrregullsia
e një jete të rilindur jashtë arsyes. / KultPlus.com
Çdo tetor, zonat më të frekuentuara të kryeqytetit, marrin një tjetër pamje. Merimanga, skelete dhe kunguj vendosen në hapësira të ndryshme, detaje që lajmërojnë ardhjen e festës së Halloween-it më 31 Tetor.
Edhe në kulturën e lashtë të shqiptarëve, sot gati e panjohur për një masë të gjerë, të parët nderonin të vdekurit. Kungulli sigurisht nuk ishte simbolikë e këtij riti, por ishte ushqimi dhe pastrimi i varreve.
“Ne gjejmë edhe në traditën shqiptare që sot është nata e të shumtëve”, tha Olsi Lelaj, kërkues shkencor, Instituti i Antropologjisë.
“Përgjithësisht këto lloj festash kanë elementin pagan”, u shpreh Ardit Bido, Drejtor i Përgjithshëm i Arkivave.
Ndërsa parada dhe maskimi frikshëm, për të cilën është i njohur Halloween, ngjason me karnavalet që janë mbajtur në Shqipëri qysh para regjimit komunist, siç ishin ato të Korçës, Shkodrës, dhe Tiranës edhe pse fare pak të njohura.
“Rrënjët Halloween i ka lidhur me këtë arealin krishter”, tha Lelaj.
“Kanë qenë traditat shqiptare në këtë drejtim, pavarësisht se brezi i ri normalisht është më i amerikanizuar”, u shpreh Bido.
Në zona dhe periudha të ndryshme, që lidheshin më së shumti me besimet e komuniteteve janë mbajtur ceremoni të ndryshme që ndryshe njihet si lidhja me botën e përtejme.
Por edhe pse e lashtë, vetëm tanimë kjo festë po përqafohet nga ta rinjtë, fëmijët dhe nxënësit që në këtë ditë shkojnë në shkolla të maskuar. Por shumë ka ndryshuar që nga fillesat e kësaj feste që tashmë bëhet në masë të gjerë vetëm për t’u argëtuar./Tv Klan/ KultPlus.com