“Malet me blerim mbuluar”, premierë në format të digjitalizuar në Arkivin e Shtetit

Posted on by Kult Plus

Në ekranin e “Auditorium”-it të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave, u shfaq për herë të parë në format të digjitalizuar 4K filmi “Malet me blerim mbuluar”.

Filmi mban firmën e regjisorit Dhimitër Anagnosti dhe është prodhim i vitit 1971. Ekranizimi i tij u arrit falë bashkëpunimit të vazhdueshëm mes DPA-së dhe Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit (AQSHF).

Në këtë vit mbarëkombëtar të 80-vjetorit të Çlirimit, DPA-ja synon që duke ruajtur kthjelltësinë ndaj ngarkesës ideologjike të kinematografisë shqiptare gjatë regjimit komunist, t’i njohë të rinjtë me të shkuarën e vendit. Arkivat synojnë të inkurajojnë të rinjtë që përmes kinematografisë, të njohin të shkuarën e vendit.

Ky projekt i përbashkët parashikon shfaqjen e 10 filmave që risjellin epopenë e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare. Më herët drejtori i përgjithshëm i Arkivave, Ardit Bido ka deklaruar se mesazhi që duan të përcjellin është shumë i rëndësishëm: kur atdheu është në rrezik, të rinjtë duhet të dalin përballë tij. Kjo ndodhi 80 vjet më parë, kur një grup të rinjsh dhe të rejash i dolën në mbrojtje atdheut, kur rrezikohej liria, dhe falë tyre sot kemi një vend të pavarur që mund ta drejtojnë vetë shqiptarët./atsh/KultPlus.com

 “SkupiFestival” nis të hënën, do të prezantohen gashtë shfaqje

Posted on by KultPlus

“SkupiFestival” do të nis të hënën,  dhe deri më 19 tetor do të prezantohen gjashtë projekte teatrale, shkruan KultPlus.

Me drejtor Muzbajdin Qamili, ky edicion i këtij festivali do të nis më shfaqjen  “1984” nga Teatri Kombëtar I Kosovës, shfaqje kjo me autor Xhorxh Orvell e regji të Igor Mendijski, për të përfunduar ky edicion me paraqitjen e trupës bullgare, të cilët do të prezantojnë shfaqjen “Grimca elementare”.

Në këtë edicion shfaqjet do të vlerësohen nga juria në përbërje të:  Handan Salta, Keti Doncevska dhe Drita Kaba Karaga. / KultPlus.com

Çmimi Nobel për Kimi ndahet për tre kimistët David Baker, Demis Hassabis dhe John M. Jumper

Posted on by Kult Plus

Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave ka vendosur që çmimin Nobel 2024 për Kimi ta ndajë në gjysmë, dhe njërën pjesë t’ia japë David Baker për dizajnimin e proteinave kompjuterike dhe gjysmën e dytë t’ia japë Demis Hassabis dhe John M. Jumper për parashikimin e strukturës së proteinave.

David Baker ia ka arritur të ndërtojë lloje krejtësisht të reja të proteinave, gjë që ishte pothuajse e pamundur, ndërsa Demis Hassabis dhe John Jumper kanë zhvilluar një model të AI për të zgjidhur një problem 50-vjeçar e që është parashikimi i strukturave komplekse të proteinave.

“Shumëllojshmëria e jetës dëshmon për kapacitetin e mahnitshëm të proteinave si mjete kimike. Ata kontrollojnë dhe drejtojnë të gjitha reaksionet kimike që së bashku janë baza e jetës. Proteinat gjithashtu funksionojnë si hormone, substanca sinjalizuese, antitrupa dhe blloqe ndërtuese të indeve të ndryshme”, thuhet në njoftimin zyrtar.

Proteinat në përgjithësi përbëhen nga 20 aminoacide të ndryshme, të cilat mund të përshkruhen si blloqet ndërtuese të jetës. Në vitin 2003, David Baker arriti t’i përdorte këto blloqe për të krijuar një proteinë të re që nuk ishte si asnjë proteinë tjetër. Që atëherë, grupi i tij hulumtues ka prodhuar një krijim imagjinativ të proteinave pas tjetrit, duke përfshirë proteina që mund të përdoren si farmaceutikë, vaksina, nanomateriale dhe sensorë të vegjël.

Zbulimi i dytë ka të bëjë me parashikimin e strukturave të proteinave. Në proteina, aminoacidet janë të lidhura së bashku në vargje të gjata që palosen për të krijuar një strukturë tre-dimensionale, e cila është vendimtare për funksionin e proteinës. Që nga vitet 1970, studiuesit ishin përpjekur të parashikonin strukturat e proteinave nga sekuencat e aminoacideve, por kjo ishte jashtëzakonisht e vështirë.

Në vitin 2020, Demis Hassabis dhe John Jumper prezantuan një model të AI të quajtur “AlphaFold2”. Me ndihmën e tij, ata kanë qenë në gjendje të parashikojnë strukturën e pothuajse të gjitha 200 milionë proteinave që studiuesit kanë identifikuar. Që nga zbulimi i tyre, AlphaFold2 është përdorur nga më shumë se dy milionë njerëz nga 190 vende.

Jeta nuk mund të ekzistonte pa proteina. Fakti që ne tani mund të parashikojmë strukturat e proteinave dhe të dizajnojmë proteinat tona i jep përfitimin më të madh njerëzimit./KultPlus.com


Ç’u bë nga Shekspiri, u kontekstualizua në TKK

Posted on by KultPlus

Getoarbë Mulliqi

(Insp. What’s done cannot be undone)

Makbethi i Shekspirit është një nga veprat më të famshme (mbase edhe të luajtura) të dramaturgut anglez, e cila shpërfaqë dhe trajton temat e fuqisë, ambicies, lakmisë dhe rënies e dilemës morale. Në qendër të saj qëndron Makbethi  një ushtar i zoti skocez, i cili është i nxitur nga profecitë e tri shtrigave dhe nga ambicia e pamëshirshme e gruas së tij, Lady Makbeth (shq. Zonjës Makbeth) për të zënë vendin e Mbretit. Kjo tragjedi pasqyron udhëtimin e tij të errët drejt krimit, tradhtisë dhe çmendurisë, ndërsa ai përpiqet të mbajë pushtetin e fituar përmes gjakut dhe intrigave.

Një aspekt i rëndësishëm i Makbethit të Shekspirit është trajtimi i pashmangshmërisë së fatit dhe mënyra se si zgjedhjet individuale i çojnë personazhet drejt rënies së tyre të paevitueshme.

Teksa Makbethi zhytet gjithnjë e më shumë në profecitë që i shkojnë për shtati dhe dhunës e cila e çon drejt çmendurisë dhe dehumanizimit të tij, ai humb kontrollin mbi jetën dhe mendjen e tij, duke mbetur një figurë e përndjekur nga ndjenja e fajit dhe frika e vazhdueshme për pushtetin e tij të pamerituar, por premtuar nga profeci shtrigash.

Makbethi sipas Qëndrim Rijanit, nga ana tjetër, sjell këtë tragjedi klasike në një kontekst bashkëkohor, duke i dhënë kësaj tragjedie një dimension që rezonon (figurativisht) me aktualitetin. Këtu përdoren elemente të theksuara vizuale dhe simbolike për të përforcuar natyrën e errët të ambicies dhe çnjerëzimit që pushteti sjell, jo vetëm në kohën dhe për kohën kur ky tekst është shkruar, por edhe në shoqërinë e sotme.

Stili dhe teknika e përdorur nga ai, e zhvendos vëmendjen nga shfaqja e pushtetit në kuptimin e tij më abstrakt, duke e lidhur këtë temë me lakminë si emocion dhe shtysë për të pamerituarën që bëhet realitet me shumë gjak, degjenerim, mjegullim të inteligjencës emocionale dhe përgjegjësisë, si dhe fuqinë e dilemës morale mbi të pamoralshmit.

“Makbethi” i Rijanit në Teatrin Kombëtar të Kosovës shfaq një vizion të përpunuar artistikisht, që vjen si rezultat i një qasjeje intuitive dhe e thellë e tij mbi këtë tragjedi. Regjia e tij përgjithësisht është karakterizuar nga një koncept që mbështetet fuqishëm mbi kontrastet. Në rastin konkret ai i sjellë në pah këto kontraste ndërmjet hijeve dhe dritës, të kaluarës dhe të tashmes, realitetit dhe reflektimit të tij në pasqyrë, duke krijuar një ndjesi të përhershme të tensionit dhe misticizmit.

Regjisori, në mënyrë mjeshtërore, i jep jetë botës së errët të Makbethit përmes përdorimit të teknikave vizuale të sofistikuara dhe një narrative që zgjon ndjenja të fuqishme te publiku.

Në këtë spektakël teatral, simbolika e festave të shfrenuara, përdoret për të reflektuar gjendjen e brendshme të personazheve, ku çdo zgjedhje e Makbethit dhe Lady Makbethit i afron më shumë drejt errësirës së tyre të brendshme.

Ky Makbeth është një përplasje e egër me pasojat e lakmisë së papërmbajtshme e ambicies së sëmurë, ku si rrjedhojë humbet sensi mbi kontrollin personal. Ky i fundit mund të identifikohet si një aspekt tjetër (nuk mund të thuhet i rastësishëm, apo?) që erdhi me një ndjeshmëri të thellë mbi aktualitetin, ku etja për pushtet shpesh është po aq destruktive dhe sikur asnjëherë e mjaftueshme.

Loja e aktorëve në këtë shfaqje nuk është vetëm një mishërim i personazheve apo përcjellje e linjave dramatike, por është një eksplorim i psikologjisë së fateve të njerëzve dhe inteligjencës emocionale.

Adrian Morina dhe Gresa Pallaska, në rolet kryesore, arrijnë të sjellin në jetë tensionin e brendshëm të Makbethit dhe Lady Makbethit në një mënyrë të tillë që i bën të duken të gjallë dhe publiku të ndjehet i familjarizuar me ta. Përkundër kontekstit historik të temës, kjo vendosje është një reflektim mbi njeriun modern dhe mënyrën se si pushteti dhe ambicia e paarsyeshme e shkatërrojnë atë, duke i dhënë tekstit  një qasje të re, më të ndërlikuar dhe më korrespoduese me publikun modern.

Aktorët e tjerë që i japin nur skenës si: Shkelzen Veseli, Luan Jaha, Shkumbin Istrefi, Ilire Vinca, Ismet Azemi, Semira Latifi, Tristan Halilaj, Flaka Latifi, Ermal Sadiku, Fiona Abdullahu, Basri Lushtaku, Shpejtim Kastrati e Yzeir Meha (për të mos i mbetur borxh asnjërit) të përkushtuar nëpërmjet lojës së tyre të i japin jetë tragjedisë, ndër më të njohurat, duke e kuptuar qartë misionin e transformimit kohor të ngjarjes, për ta sjellë atë tek publiku modern.

Kështu ata duke përforcuar peshën e mesazhit të fundit me një fokus të veçantë në nuancat emocionale që pasqyrohen në secilin veprim (sicker tek skenografia) i japin kuptim tërë rrjedhës së ngjarjeve që rezulton me aktin e fundit.

Në këtë shfaqje nuhatet edhe një aspekt jo shumë i ngjyruar i dilemës morale që përballon personazhi i Makbethit e që merr një tjetër përmasë pak para keqardhjes për te, pas vdekjes së zonjës së tij. Vdekja e saj, pas një rënie të thellë në çmenduri për shkak të fajit dhe dhimbjes që ndiente për krimet e tyre, e lë Makbethin të përballur jo vetëm me pasojat e veprimeve të tij, por edhe me një ndjesi të thellë të pashmangshmërisë së fatit. Këtë fat që as aromat arabe s’e mbulojnë aromën e tij.

Makbethi shfaq një indiferencë (edhe më të ftohtë se rëndom) ndaj humbjes, e pikërisht në këtë pikë, vjen në pah dilema morale e fuqisë dhe përpjekjeve të pamëshirshme për ta mbajtur atë: A ia vlen pushteti nëse sjell vetëm shkatërrim dhe vetshkatërrim? Makbethi mbetet i vetmuar, duke kuptuar që gjithçka që ka bërë nuk ka asnjë vlerë reale, duke thelluar tragjedinë e tij si një njeri i shkatërruar nga ambicia dhe faji i vet.

Duke përdorur elemente vizuale, madje edhe nëpërmjet kostumeve dhe rekuizitave, si simbolika të theksuara, aty theksohet ambicia dhe çmenduria që sjell pushteti – i cili u fitua kështu. Të gjitha këto shfaqen jo vetëm në kohën e Shekspirit, por edhe në shoqërinë e sotme dhe ajo që bie thellësisht në sy në këtë adaptim është pikërisht zhvendosja e fokusit nga përpjekjet e Makbethit për pushtet në një shqyrtim më të thellë të moralit dhe dëshpërimit, që ngjason me dilemat e tjera tragjike shekspiriane. Këtu mund të thuhet se kemi të bëjmë me një vendosje të një kokteji fatesh nëpërmjet integrimit të personazheve të tjera të Shekspirit, për të vënë më shumë dritë në drejtim të dinamikave (edhe të brendshme) të personazheve tek Makbethi.

Për shembull, marrëzia dhe konflikti i brendshëm i Makbethit shpesh mund të shihet nga aspekti i Hamletit, ndërsa ambicia dhe tirania e tij ndjek një trajektore të ngjashme me atë të Richard III. Gjithashtu, përplasja e tij (e brendshme dhe me të tjerët) me tradhtinë dhe pasojat e pushtetit mund të lidhet me Brutin nga Jul Cezari. Ndërsa më së shumti e gjejmë një Mbret Lir tek Dunkani i këtij versioni, sepse qartë janë të gdhendura elementet e çmendurisë si reflektim i gjendjes emocionale, dëshpërimit të thellë nga pamundësia për të ZHBËRË ATË QË ËSHTË BËRË, si dhe humbjen e kontrollit mbi veten (se nga fati, po se po). Kështu, ky adaptim edhe mund të shpërfaqë lidhjen me  tematikat universale të Shekspirit dhe për t’i paraqitur ato në një formë që mbetet relevante dhe sfiduese për publikun modern.

Si përfundim, kjo qasje moderne e vë në pah marrëdhënien e ndërlikuar të individit me pushtetin dhe përgjegjësinë morale, duke e bërë këtë Makbeth një pasqyrim të thellë të shoqërisë së sotme./ KultPlus.com

“Tirana Gate” mirëpret në Tiranë artistët evropianë të penës

Posted on by Kult Plus

Njeriu dhe vetvetja, njeriu dhe qyteti, njeriu dhe natyra, njeriu dhe shoqëria, njeriu dhe inteligjenca artificiale që vetë ai e krijoi, njeriu i sotëm përballë trysnisë së kohës. Këto dhe shumë pikëpyetje të tjera, që shkrimtarë të karrierës dhe shkrimtarë të rinj, i ngrejnë në veprat e tyre letrare dhe na bëjnë për çdo ditë të mendojmë e të reflektojmë, do të bëhen pjesë e aktiviteteve të Festivalit Letrar Ndërkombëtar të të Rinjve “Tirana Gate” 2024, për tri ditë radhazi 9, 10 dhe 11 tetor në sallën “Tonin Harapi” të Liceut Artistik “Jordan Misja” në Tiranë.

Drejtoresha e Festivalit Letrar Ndërkombëtar të të Rinjve “Tirana Gate”, Irena Toçi, thotë se, ky festival dëshmon se tashmë Shqipëria nëpërmjet letërsisë e ka zërin e vet evropian.

Të gjithë pjesëmarrësit në këtë festival letrar do të kenë misionin e shkëmbimit kulturor, shkëmbimit të përvojave, historive, ndjenjave dhe marrëdhënie njerëzore në një hapësirë letrare ku kryefjalë do të jetë njeriu sot, përballë vetes, përballë botës.

Aktiviteti organizohet me mbështetjen e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Ministrisë së Arsimit dhe Sportit, Bashkisë së Tiranës, Bashkimit Europian, Traduki-it, Institutit Gëte, Qendrës së Botimeve për Shqiptarët e Diasporës, Liceut artistik “Jordan Misja”, Ambasadës Gjermane dhe Ambasadës Greke, Institutit Italian të Kulturës në Tiranë, Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, RTSH-së dhe “ExLibris”.

Në mbremje, në mjediset e Qendrës për Hapje dhe Dialog, do të vijë për herë të parë në edicionin e dhjetë të tij Festivalit Letrar Ndërkombëtar për të Rinj “Tirana Gate 2024”, shkrimtarja greke Amanda Michalopoulou, me praninë e përkthyeses Isida Metaj që sjell për lexuesin shqiptar librin “Perse e vrava shoqen time më të mirë”.

Autore e tetë romaneve, tri koleksioneve me tregime të shkurta, një shfaqje teatri dhe një novelë. Amanda Michalopoulou është fituese e shumë çmimeve kombëtare në Greqi dhe ndërkombëtare. Tregimet dhe esetë e shkrimtares janë përkthyer në njëzet gjuhë të botës.

“Tirana Gate 2024” synon të promovojë letërsinë cilësore duke krijuar një hapësirë kulturore, ku shkrimtarët e rinj evropianë mund të takohen me njëri-tjetrin./atsh/KultPlus.com

Parku arkeologjik i Lezhës, 74% më shumë vizitorë në 9 muaj

Posted on by Kult Plus

Parku arkeologjik i Lezhës ka mirëpritur 6698 vizitorë gjatë periudhës janar-shtator 2024.

Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër bëri të ditur se “në këtë periudhë numri i vizitorëve ka shënuar një rritje prej 74% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, ku 35% e vizitorëve janë turistë të huaj”.

Prej kalasë, tashmë e vizitueshme edhe mbrëmjeve, shihet një pamje mjaft e bukur e fushës së Lezhës dhe e detit Adriatik.

Parku arkeologjik i Lezhës ndodhet në pjesën lindore të qytetit me të njëjtin emër. Lisi (Lezha antike), i ndërtuar në kodër, kishte një pozicion strategjik që kontrollonte luginën e Drinit deri në Gjirin e Shëngjinit në detin Adriatik. Ai dëshmon për gjurmët e një qytetërimi të lashtë prehistorik qysh në shek. IV para Krishtit dhe ishte qyteti më i fortifikuar i Ilirisë, me një numër të madh kullash mbrojtëse. Kalaja e qytetit antik të Lezhës rrethohet nga mure të periudhave të ndryshme që vijojnë nga Antikiteti, shek. IV para Krishtit.

Lezha, me kalanë mesjetare, dominon gjithë hapësirën deri në detin Adriatik. Objektet e shumta arkeologjike, monumentet e kultit dhe dëshmitë historike, përbëjnë një destinacion tërheqës për turizmin kulturor./atsh/KultPlus.com

89 vite nga lindja e Melihate Ajetit, aktorja që shkriu mbi 180 role

Posted on by Kult Plus

Sot është 89-vjetori i lindjes së aktores së papërsëritshme, Melihate Ajeti, e cila lindi në Prishtinë më 9 tetor 1935.

Semimaturën e kreu në Prishtinë. Vijoi shkollën e aktrimit në Prishtinë dhe bëri një specializim në Paris (Comedie Française). Aktorja numër një e teatrit prishtinas, e nisi aktrimin si 16 vjeçare më 1951 në Teatrin Krahinorë të Kosovës dhe shkriu në skenë 180 role kryesore me të cilat dëshmoi talentin, bukurin e kapacitetin e madh prej aktoreje.

Melihate Ajeti, apo siç e quanin miqtë, Meli, qe një kombinim mes të prekshmes dhe mitologjikes, mes përrallores dhe të dukshmes.

Loja e saj e jashtëzakonshme në teatër dhe në filmat “Vajza pa pajë”, “Kur pranvera vonohet”, “Trimi”, “Etja”, e bëjnë Melihate Ajetin primadonë të filmit e të Teatrit Kombëtar të Kosovës.

Aura e saj rrezatuese, ishte tepër e madhe për skenën e vogël të Teatrit të Kosovës.

Shpërblimet e lëvdatat e panumërta: Për Zonjën me Kamelie – Shpërblimi i dhjetorit (1963). Joakim Vujic(1972) dhe (1975) për Hajrijën dhe Svingën. Shpërblimi i Shoqatës së Artistëve të Jugosllavisë për Ervehen (1971). Çmimi më i lartë i punës (1976). Më 1985 shpërblimi i parë për rol gruaje në “Shtetrrethimin” në festivalin Joakim Vujic.

Këto janë vetëm disa mirënjohje që dëshmojnë se Melihate Ajeti ishte Primadona e skenës shqiptare. Ajo vdiq më 26 mars 2005 në Prishtinë. / KultPlus.com

Presidentja Vjosa Osmani përfaqëson Republikën e Kosovës në Samitin Ukrainë-Evropë Juglindore në Dubrovnik

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, me ftesë të Kryeministrit të Kroacisë, Andrej Plenković, ka udhëtuar në Dubrovnik për ta përfaqësuar Republikën e Kosovës në Samitin Ukrainë-Evropë Juglindore.

Në këtë samit, Presidentja Osmani do të pritet nga Kryeministri kroat Plenković dhe Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, teksa do t’u bashkohet liderëve të tjerë nga Evropa Juglindore në seancën plenare.

Gjatë këtij samiti, pritet të riafirmohet mbështetja e palëkundur për integritetin territorial dhe sovranitetin e Ukrainës, rëndësia e sanksioneve kundër Rusisë, bashkëpunimi me BE-në dhe mbështetja e vendeve të Evropës Juglindore për Ukrainën.

Përveç pjesëmarrjes në seancën plenare ku Presidentja do të mbajë një fjalim, ajo do të zhvillojë takime edhe me homologët e saj./KultPlus.com

Sot, Dita Botërore e Postës

Posted on by Kult Plus

Dita Botërore e Postës festohet çdo vit më 9 tetor. Sot bëhen 150 vjet nga themelimi i Unionit Universal Postar në 1874 në kryeqytetin zviceran, Bern.

Dita Botërore e Postës u caktua të jetë më 9 tetor, nga Kongresi i UPU-së i mbajtur në Tokio, në vitin 1969. Që atëherë, shumë vende në mbarë botën marrin pjesë çdo vit në festime.

Qëllimi i Ditës Botërore të Postës është ndërgjegjësimi për rolin e sektorit postar në jetën e përditshme të njerëzve dhe bizneseve dhe kontributin e tij në zhvillimin social dhe ekonomik të vendeve.

Me rastin e kësaj dite, në shumë vende organizohen ekspozita filatelike dhe lëshohen pulla të reja. Aktivitete të tjera përfshijnë ekspozimin e posterave të Ditës Botërore të Postës në zyrat postare dhe vende të tjera publike, ditët e hapura në zyrat postare, qendrat e postës dhe muzetë postarë, mbajtjen e konferencave, seminareve si dhe aktivitete kulturore, sportive e të tjera.

Një prej aktiviteteve më të njohura të mbështetura nga Unioni Universal Postar, është konkursi i shkrimit të letrave, përmes të cilit nxiten fëmijët të zhvillojnë të shkruarit. Konkursi ka arritur të tërheqë më shumë se 1.2 milionë pjesëmarrës globalë çdo vit, të moshës 9-15 vjeç.  Për këtë edicion, pjesëmarrësit do të inkurajohen të reflektojnë mbi të ardhmen e botës nën temën: “Në moshën 150-vjeçare, postat u kane shërbyer njerëzve në mbarë botën për më shumë se tetë breza. Bota ka ndryshuar jashtëzakonisht shumë që atëherë. Shkruajuni një letër gjeneratave të ardhshme për botën që shpresoni se do të trashëgojnë.”/atsh/KultPlus.com

Media spanjolle “La Vanguardia”: Vizitoni Shqipërinë, destinacionin e ri që synon të pushtojë evropianët

Posted on by Kult Plus

Shqipëria është një destinacion në zhvillim me një trashëgimi të jashtëzakonshme kulturore dhe natyrore, shkruan Carmen Giró në një artikull të botuar në të përditshmen spanjolle “La Vanguardia”.

Pas pandemisë së vitit 2020, Shqipëria përjetoi një bum turistik që e ka shndërruar atë në një vend shumë të vizituar.

Historia unike, trashëgimia kulturore dhe natyra e pacënuar, padyshim kontribuojnë në tërheqjen e turistëve.

Shqipëria është ende një vend relativisht i lirë për të udhëtuar, me një gamë të gjerë hotelesh dhe opsionesh ngrënieje – me ushqime të shijshme dhe të bollshme – me çmime shumë më të përballueshme se destinacionet e tjera evropiane.

Gjatë udhëtimit në Shqipëri do të përjetoni një ndërthurje unike midis stilit të jetesës mesdhetare dhe asaj orientale.

Vendndodhja gjeografike e bën atë një udhëkryq mes Lindjes, kulturës ortodokse, grekëve të lashtë, italianëve modernë dhe fqinjëve sllavë të Ballkanit.

Kishat, xhamitë dhe shtëpitë e stilit osman

Shqipëria ka një të kaluar që luhatet mes Lindjes dhe Perëndimit dhe kjo mund të shihet në vendet e saj më emblematike dhe turistike.

Pjesë e Perandorisë Osmane, pjesë e Greqisë së madhe, fqinji historik i Italisë – Shqiperia ofron një ndërthurje që përjetohet në çdo hap.

Qyteti i Beratit, një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, është një nga xhevahiret e vendit.

I njohur si qyteti i një mbi një dritareve, shtëpitë e stilit osman zvarriten poshtë faqeve të kodrave, duke ofruar një labirint rrugësh të ngushta ku vështrohen minaret dhe kambanoret.

Me mbi 2400 vjet histori, qyteti kurorëzohet nga kështjella në majë, një zonë e banuar ende, me pamje nga ansambli monumental.

Gjirokastra është një tjetër vend që vizitorët nuk duhet ta humbasin.

Gjithashtu një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, qyteti shquhet për shtëpitë e tij të stilit osman, të cilat i japin atij një karakter të fortë, të dominuar nga një kala dhe një pazar i bukur.

Gjirokastra është vendlindja e diktatorit Enver Hoxha. Gjithashtu, këtu lindi dhe filloi të shkruante intelektuali dhe disidenti Ismail Kadare.

Në qytet mund të vizitoni shtëpi të ndryshme te stilit osman – për të parë se si ishte jeta e përditshme në këto pallate të fortifikuara.

Arkitektura e Perandorisë Osmane, e cila shtrihej nga Danubi në Gjirin Persik, përvetësoi nuanca indigjene, duke përfshirë edhe Shqipërinë.

Bizanti dhe ateizmi shtetëror

Shqipëria u shpall zyrtarisht një vend ateist nga regjimi i Hoxhës në vitin 1967, i cili preku të gjitha objektet e kultit, duke u ripërdorur si magazina.

Megjithatë, besimet e njerëzve nuk mund të fshiheshin brenda natës. Kur ra diktatura, shumë tempuj të të gjitha besimeve fetare u restauruan.

Për më tepër, disa monumente apo tempuj historikë u respektuan – pasi disa nga anëtarët e lartë të partisë kishin lindur atje ose kishin një marrëdhënie sentimentale dhe e dinin vlerën e vendit dhe rëndësinë e mbrojtjes së tij nga shkatërrimi.

Vizitorët mund të eksplorojnë xhamitë myslimane, kishat ortodokse, katedralet katolike dhe afresket bizantine te muzeve.

Qyteti i Korçës njihej si “Parisi i Shqipërisë”, pasi ishte një nga qytetet më kozmopolite me një përqendrim të lartë intelektualësh në fillim të shekullit XX.

Është shtëpia e një prej muzeve më të rëndësishme të vendit, kushtuar artit mesjetar – që strehon mijëra ikona bizantine.

Në afërsi të Korçës, fshati Voskopojë, dikur një udhëkryq në luginën midis Lindjes dhe Perëndimit, është shtëpia e një morie kishash dhe muzeve të zbukuruara me afreske bizantine.

Plazhet dhe rrënojat arkeologjike

Bregdeti i Shqipërisë gjithashtu është promovuar gjerësisht – duke tërhequr një numër të madh turistësh.

Peizazhi, veçanërisht i plazheve që ndodhen në jug të vendit, është spektakolar, me ujëra të pastra kristal dhe shkëmbinj që i kornizojnë ato.

Atmosfera muzikore dhe festive në plazhin e Ksamilit – të kujton plazhet e Ibizës.

Gjithashtu, ju mund të gjeni çmime më të përballueshme dhe një atmosferë më miqësore për familjen në plazhin e Himarës – një qytet i vjetër i mrekullueshëm me një kështjellë të rrënuar në majë të një kodre.

Vendi arkeologjik i Butrintit mbledh dëshmi gjurmëve të grekëve, bizantinëve dhe venecianëve

Vendi arkeologjik i Butrintit, i vendosur në jug të vendit, ofron dëshmi të pranisë së grekëve, bizantinëve dhe venecianëve në zonë.

Rrënojat arkeologjike, një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, janë ruajtur shumë mirë.

Ato shfaqen sikur të ishin sfondi i një teatri – dhe nga kompleksi arkeologjik ka një pamje panoramike të detit Mesdhe dhe lagunës së Butrintit.

Tirana, modernitet

Kryeqyteti i Shqipërisë, Tirana, është një qytet dinamik ku shumica e investimeve janë përqendruar për të ndërtuar një vend të ri, modern në përputhje me çdo kryeqytet perëndimor.

Është një mekë për çdo arkitekt, me rrokaqiejt e shumta dhe komplekset urbane të projektuara nga kompanitë më të mira globale që konkurrojnë me njëra-tjetrën për të ndihmuar këtë qytet të rritet.

Sheshi Skënderbej është zemra e qytetit, në të cilin kalon gjithçka dhe të gjithë.

Në njërën anë, ndodhet xhamia historike – e cila duket e vogël për shkak të rrokaqiejve të lartë që janë rritur në hijen e saj.

Qyteti ofron një kombinim të monumenteve historike të ruajtura mirë, objekteve turistike dhe mbetjeve të epokës komuniste që kujtojnë të kaluarën më të afërt.

Më i shquari është Bunk’Art, një muze i vendosur në një pjesë të galerive të strehimoreve që kalojnë në nëntokën e qytetit.

I projektuar si një bunker shtetëror në pritje të një sulmi bërthamor, ai strehon një muze që tregon mizoritë dhe shtypjen e përjetuar gjatë diktaturës komuniste.

Vizitorët mund të lexojnë dokumente të shumta historike, të shohin qelitë e paraburgimit, objektet e vëzhgimit të përdorura mbi popullatën dhe dhomat e kontrollit të qeverisë.

Natyra e egër

Shqipëria është një vend malor. Kudo që të hedhësh sytë gjen male.

Ka ende shumë natyrë të paprekur, ku mund të ecësh për kilometra të tëra pa hasur asgjë veç një fshati të largët, duke kaluar nëpër shtigje apo ura të stilit osman.

Rrugët më spektakolare ofrohen në ato që quhen “Alpet Shqiptare”, në Parkun Kombëtar të Luginës së Valbonës, që ndodhet në kufi me Malin e Zi dhe Kosovën.

Një nga udhëtimet më të njohura është itinerari midis fshatrave Valbonë dhe Theth.

Ai mbulon rreth 15 kilometra rrugë me pjerrësi – që mund të përfundojnë në rreth 7 orë, duke ofruar një përvojë të re dhe peizazhe dhe ndjesi të paharrueshme.

Në të gjithë veriun, mund të gjeni ende kullat e izoluara – të njohura si kulla të të persekutuarve sipas Kanunit, kodit të lashtë të sjelljes shqiptare që ishte mbi ligjet.

Në juglindje, Parku Kombëtar Bredhi i Hotovës-Dangëlli është edhe më i izoluar dhe më i largët.

Fshatrat malore si Përmeti ju ofrojnë të shijoni festivalet verore me muzikë popullore.

Burimet e nxehta të Benjës dëshmojnë për aktivitetin njerëzor në mes të një lugine, me një urë të stilit osman, në të cilën vendasit lahen në pishina termale natyrore.

Në çdo rast, ka shumë vende në të gjithë vendin ku mund të ngjitesh në male, të eksplorosh burimet karstike që formojnë “Syrin e Kaltër”, të ecësh për të zbuluar një ujëvarat e larta malore, të vizitoni Kanionet dhe bëni rafting, të lundroni në liqenin e madh të Ohrit, liqeni më i thellë në vend dhe në kufi me Maqedoninë e Veriut.

Përveç atraksioneve turistike, turistët mund të shijojnë veçanërisht një nga kënaqësitë më të mëdha të udhëtimit: të bisedojnë me njerëzit vendas./atsh/KultPlus.com

György Konrád: Republika e Letrave

Posted on by Kult Plus

Letërsia po zë gjithnjë e më pak vend në jetën tonë. Ka marrë fund një epokë e historisë së letërsisë dhe këtë ne nuk e kuptuam kur po ndodhte, por vetëm pasi ndodhi; në nivelet institucionale letërsia ka zbritur një kat më poshtë. Republika e letrave – si korpus intelektual, si fanar i qytetërimit – i përket së shkuarës. Ja ku erdhi koha e sprovës, kur dikujt i duhet ta ndërrojë letërsinë me një aktivitet tjetër, duke u bindur se nuk mund të ndiqet i njëjti zanat gjatë gjithë jetës. Edhe botimet po kalojnë të njëjtën krizë si sektorët e tjerë të ekonomisë: edhe letërsia po ecën paralel me varfërimin e shoqërisë. Megjithatë, këtë epokë të karakterizuar nga humnera midis çmimeve astronomike të librave dhe fuqisë së dobët blerëse unë e quaj tranzitore dhe besoj se letërisa do të mbijetojë. Pas disa vitesh do të shfaqet një klasë e mesme e kamur, e cila do ta kërkojë letërsinë. Herët a vonë gjërat teknike do të kenë çmime të përballueshme dhe aftësia blerëse do të rritet. Gjatë kësaj ndërkohe, në këto vite të lopës së dobësuar, do të vazhdojnë të shkruajnë pareshtur vetëm shkrimtarët e regjur dhe diletantët e përjetshëm. Vazhdimësia e një vepre nuk mund të sigurohet veçse nëpërmjet një këmbënguljeje prej murgu. Duhet një kurajo dhe siguri e veçantë për të guxuar të angazhohesh në një ndërmarrje letrare jetëgjatë. Shumë shkrimtarë, për të siguruar kështu mbijetesën, do të shtrëngohen të bëhen intelektualë profesionistë dhe, nëse do t’u mbetet pak fuqi, herë pas here edhe do të shkruajnë. /Hejza/ KultPlus.com

Rama: Shumë shpejt sjellim ‘Paketën e Maleve’, ndihmë investimeve në vendlindje për sipërmarrje turistike

Posted on by Kult Plus

Kryeministri Edi Rama deklaroi sot se “Paketa e Maleve” është një program komplet i ri për të mbështetur të gjithë ata që janë jashtë dhe që duan ndihmë për të investuar në shtëpitë e tyre për t’i kthyer në sipërmarrje biznesi turistik.

Në një takim me kryebashkiakët në Kryeministri për bashkëpunimet në interes të komunitetit për të diskutuar për platformat e dialogut, emergjencat civile dhe ndihmat sociale, Rama u ndal fillimisht tek lejet për ndërtim që janë nevoja imediate të qytetarëve që jetojnë, sidomos në zonat rurale dhe që duan të shtojnë një dhomë, të rregullojnë ҫatinë etj, proces që e cilësoi pozitiv.

Por, shtoi Rama, “ndihma juaj për të identifikuar dhe për neutralizuar ҫdo lloj punonjësi policie që ju shfaqet, nëpër avlli qytetarëve, familjeve që jetojnë në fshat është shumë e ҫmuar”.

Sepse, theksoi Kryeministri, “fatkeqësisht ky fenomen, ka ardhur duke u zvogëluar, por është problem, akoma është problem, që iu shkojnë për një avlli dhe iu rrinë tek koka dhe kuptohet pse. “Jo e ke lejen, jo s’e ke lejen””.

Rama theksoi se ky fenomen duhet të ndalohet totalisht.

“Besoj që shumë shpejt gjatë këtij muaji ne do të prezantojmë atë që e kemi quajtur “Paketa e Maleve”. Është një program komplet i ri për të mbështetur të gjithë ata që janë jashtë dhe që duan ndihmë për të investuar në shtëpitë e tyre për t’i kthyer në sipërmarrje biznesi turistik. Kur them jashtë, ata që janë në emigracion, apo ata që janë në Tiranë dhe kanë një pasuri atje. Është një paketë besoj pozitive sepse kemi punuar që të mos jetë një gjë pak, por është goxha domethënëse dhe patjetër që është një paketë që duhet ta përdorni ju në kuptimin që duhet ta shfrytëzoni për të inkurajuar më shumë dhe për t’i dhënë më shumë shtysë atyre që e kanë me 2 mendje”, u shpreh Rama.

Në takimin me kryebashkiakët, Rama foli edhe për rritjen e pagave të punonjësve të pushtetit vendor, që e cilësoi edhe meritë të tyre./atsh/KultPlus.com

‘Kadare, identiteti i keqkuptuar’, Ilir Yzeiri boton librin e parë për shkrimtarin

Posted on by Kult Plus

Vetëm tre muaj pas vdekjes së kolosit të letrave shqipe Ismail Kadare është botuar dhe libri i parë për të, i titulluar “Kadare, identiteti i keqkuptuar”.

Kjo vepër e Ylir Yzeirit vjen si një përpjekje për të hedhur dritë për jetën e shkrimtarit të madh por dhe për veprat e tij.

Autori parashtron dhe shpjegon identitetin e keqkuptuar të Kadaresë ku në një pjesë të librit është dhe bashkëbisedimi i vetë Yzeirit me shkrimtarin.

“Kur doja të shkruaja librin, e takova Kadarenë, duhet të ketë qenë para dy vjetësh, e takova në kafanetë ku ai ulej. Mendova se ai do të ishte këtu me ne por që ja jeta ka sfidat e saj”

Autori tha se libri që po i paraqet lexuesit, vjen pas një periudhe relativisht të gjatë.

“Unë jam rritur me Kadarenë, brezi im që jetoi dy epoka. Letërisa e Kadaresë nuk ishte thjesht letërsi, te Kadareja gjenim atë që na mungonte. Pasioni dhe dëshira për t’u marrë dhe për ta rivlerësuar Kadarenë nuk gjente gjithmonë terren.  Ishte shumë e vështirë të flisje për Kadarenë. Unë jam nisur nga një princip, që shkrimtari më I madh I të gjithë kohërave lindi në diktaturë, pse, si ka mundësi. Si do ta shpjegojmë këtë paradoks. Ajo që vlen për Kadarenë, është këtu se jemi përballe një talenti të jashtzakonshëm.  Kam vënë re se frëngjishtja e ka shpëtuar Kadarenë, ndaj kam provokuar dhe në libër”,-tha shkrimtari Ilir Yzeiri.

Studiuesi Ermir Nika vuri në dukje në dukje disa nga meritat e librit duke e vënë theksin sidomos te vlera e tij për studimet kadareane.

“Iliri ka një fat të madh, sepse ka qenë mik i afërt i Kadaresë, e ka studiuar si njeri por dhe si krijues. Vepra e tij është e përkryer. Unë do e lexoj dhe njëherë librin, sepse në njëfarë mënyre do të rikthehemi në atë epokë e cila e fragmentizuar përbën të plotën”,-tha ai.

Autori në këtë vepër është kujdesur që të ndaj mikun me studiuesin, edhe pse në libri zbret në rrafshin konfidencial. /euronews.al/ KultPlus.com

‘Uliksi’ i Xhejms Xhojsit, si e ndryshoi mënyrën se si e perceptojmë kohën

Posted on by Kult Plus

Romani “Uliksi” i shkrimtarit irlandez Xhejms Xhojsit na jep një perceptim tjetër mbi kohën. Ka ditë kur na duket sikur nuk kalon kurrë, dhe ditë të tjera kur akrepi i orës duket sikur lëviz aq shpejt saqë nuk arrihet të ndiqet. Fakti që koha është relative është sot një koncept i pranuar gjerësisht.

Por nuk ka qenë gjithmonë kështu. Nëse lexojmë një libër ku ngjarjet vendosen në shekullin XIX, do të shohim se si dimensioni i kohës përfaqësohet në një mënyrë objektive dhe lineare.

Një përvojë krejtësisht e ndryshme kohore na pret kur lexojmë një libër nga Xhejms Xhojsi. Në vazhdën e revolucionit të ndërmarrë nga Sigmund Frojdit (dhe zbulimi të nënndërgjegjes), Uliksi i Xhojsit ishte përcaktuar që në ditën e botimit të tij, 2 Shkurt 1922, të ndryshonte përgjithmonë fatin e letërsisë bashkëkohore. Dhe le të shohim arsyen pse:

Sepse perceptimi ynë mbi kohën ka ndryshuar

Shekulli XX-të lindi nën shenjën e shpejtësisë dhe përshpejtimit, që dhanë menjëherë efektet e tyre edhe në art dhe letërsi. Autorët e mëdhenj të fillim të shekullit XX, si Marsel Prust, Virxhinia Ulf dhe Xhejms Xhojs, përshkuajnë copëzimin dhe kaosin e së tashmes përmes metodave të reja të shkrimit, të cilat arrijnë kulmin e tyre shprehës në teknikën e “rrymës së ndërgjegjes”.

Koha ndryshon në varësi të asaj që po përjetojmë

Koha kronologjike dhe lineare e romanit të shekullit XIX, zëvendësohet nga një kohë e ndërgjegjes. Personazhet e lindur nga pena e Xhojsit, zbulojnë se përvojat e kaluara janë çimentuar në nëndërgjegjen tonë.

Pra nga e pavetëdijshmja, nga e cila dalin vazhdimisht fragmente të së kaluarës tonë dhe që përzihen me të tashmen në një mënyrë që nuk është gjithmonë e vullnetshme. Në fakt, koha e ndërgjegjshme është e përbërë nga momente të padallueshme që kalojnë nga njëri tek tjetri, dhe që formojnë një rrymë që pasurohet vazhdimisht:“rrymën e ndërgjegjes”.

Koha pëson transformime të dukshme tek personazhet e këtyre veprave:krahas një kohe objektive, kronologjikisht lineare, shfaqet ideja e një kohe subjektive, e përjetuar nga vetëdija e personazheve.

Uliksi i Xhojsit, është arketipi i njeriut bashkëkohor

Me një bukuri të pa rezistueshme dhe simbol i etjes për dije, Uliksi është heroi me shumë fytyra. Nëse cilësitë e tij pozitive u lartësuan në poezitë homerike, ato negative u theksuan në letërsinë e shekujve në vijim, si mashtrimi dhe cinizmi, deri në rishkrimin që i bëri këtij personazhi Xhejms Xhojsi në shekullin XX. Kështu, Uliksi bëhet arketipi i përsiatjeve dhe anktheve të përditshme të njeriut bashkëkohor, simboli i një perceptimi të ri dhe revolucionar të kohës.

Për çfarë flet romani i Xhojsit

“Uliksi” është historia e vetëm një dite, 16 qershor 1904, e një grupi banorësh nga Dublini i Irlandës. Personazhet që hyjnë në mënyrë rastësore me jetën e të tjerëve, por që përcaktojnë zhvillimin e saj, përmes një monologu të brendshëm të vazhdueshëm. Protagonisti kryesor, hebreu irlandez Leopold Blum, nuk është një hero apo anti-hero, por thjesht një njeri me mendje të hapur dhe një humanizëm të madh, gjithnjë i vëmendshëm ndaj më të dobëtit dhe të ndryshmit, dhe i aftë për të qenë i mirë-sjellur edhe ndaj atyre që këto cilësi nuk i shfaqin ndaj tij.

Protagonistët e tjerë janë intelektuali i ri, brilant, por i kompleksuar Stefan Dedalus dhe Moli Blum, gruaja e hebreut, mbretëresha e vërtetë e romanit. Në fund të romanit, e shtrirë në shtratin e vjetër martesor, Moli reflekton- në një monolog prej më shumë se 20 mijë

fjalësh pa asnjë shenjë pikësim midis tyre-mbi ditën që sapo kishte kaluar, mbi tradhtinë e bashkëshortit të saj, mbi çdo kujtim të së kaluarës dhe mbi të ardhmen e mundshme të imagjinuar. Moli është një grua shumë instinktive, por edhe rezistente ndaj çdo forme të karakterizimit kategorik. / Libreriamo – Bota.al

Kongresi i parë gjuhësor kushtuar shqipes, në Kalabri

Posted on by Kult Plus

129 vjet me parë zhvilloi punimet i pari Kongres Gjuhësor Shqiptar.

Ky kongres u mbajt në Koriliano Kalabro, të Provincës së Kozencës, më 1–3 tetor 1895 dhe u pasqyrua gjerësisht nga shtypi italian dhe europian i kohës si një ngjarje me rëndësi të veçantë. Tema e kongresit ishte prezantimi i aspekteve gramatikore, leksikore dhe fonetike të gjuhës shqipe, të asaj gjuhe të lashtë, të ëmbël e melodioze, që arbëreshët e ruanin dhe e kultivonin me dashuri dhe patriotizëm shembullor.

Kongresi i zhvilloi punimet në mjediset e gjimnazit “Garopoli” dhe morën pjesë 25 kongresistë gjuhëtarë, shkrimtarë, poetë, gazetarë dhe klerikë të shquar të kishës arbëreshe.

Ky aktivitet shkencor gjuhësor dhe patriotik u ndoq nga afër nga rreth 500 pjesëmarrës të ardhur nga komuna të ndryshme të Kalabrisë, Kampanjës, Pulias dhe Siçilisë. Me 2 tetor 1895, pjesëmarrësit në Kongresin e Koriliano-Kalabro miratuan themelimin e Shoqërisë Kombëtare Shqiptare, statutin dhe këshillin drejtues me kryetar nderi një prej personaliteteve më të rëndësishëm të letërsisë shqipe të shekullit XIX dhe botës arbëreshe, Jeronim De Radën./atsh/ KultPlus.com

129 vjet nga lindja e Ahmet Zogut

Posted on by Kult Plus

Ishte data 8 tetor e vitit 1895 kur lindi Ahmet Zogolli, i cili do të bëhej Mbreti i Parë i shqiptarëve, dhe do ta merrte kështu emrin Mbreti Zog.

Ai lindi në Burgajet nga prindërit Xhemal Pasha Zogu dhe Sadije Toptani. Pas 13 vjetëve Ahmet Zogu i ri bëhet shef i krahinës së Matit. Më pas ai dërgohet në liceun Francez dhe në Galatasarai të Turqisë për t’i kryer studimet.

Më vonë, në moshë të re Zogu do të marrë pjesë në ceremoninë e shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor të vitit 1912.

Tutje, vite më vonë, Zogu i emëruar nga qeveria Delvina arrin të bëhet ministër i brendshëm si 25-vjecare.

Më 31 janar të vitit 1925 Zogu shpallet President i Republikës Shqiptare, kurse më 1 shtator të vitit 1928 ai e shpall Shqipërinë monarki, dhe ai shpallet Mbret i Shqiptarëve.

Pas shpalljes së mbretërisë, më 5 shtator u krijua qeveria e parë e Mbretërisë Shqiptare. Gjatë viteve të monarkisë administrata shtetërore u forcua më tepër megjithëse jo me rrugë demokratike, por me mjete autoritare. Pluralizmi politik u asgjësua. Pati përndjekje politike, burgosje dhe internime. Vendi u shoqërua me trazira të brendshme. Në vitin 1932 ndodhi lëvizja e Vlorës, më 1935 Kryengritja e Fierit, më 1937 rebelimi i Delvinës.

Më 12 shkurt 1946, u nis në Egjipt mbasi merr një ftesë nga ambasadori egjiptian në Mbreti Faruk i Egjiptit. Në qëndrimin e tij nga shkurti i 1946 e deri në verën e 1955, organizoi Lëvizjen e Legalitetit dhe u përpoq të fitonte mbështetjen e shqiptarëve antikomunistë në mërgim.

Në këtë hulli më 25 korrik 1951 udhëtoi për në New York me Princ Tatin me ftesë të shërbimeve sekrete amerikane, me çrast edhe bleu një pronë në Long Island, por iu pamundësua nga autoritetet e emigracionit në Amerikë për shkak të shqiptarëve që donte të merrte me vete. Asokohe, i sëmurë nga kanceri në mushkëri, donte të lëvizte nga Egjipti që kishte ardhur duke u bërë i paqëndrueshëm politikisht. Korrikun e 1955 oborri mbretëror i organizuar nga mbretëresha u zhvendos për në Francë, ku u vendosën në Ville St Blaise në Kanë, buzë Rivierës.

Mbreti ndërroi jetë më 9 prill 1961 në spitalin Foche në Suresnes, pranë Parisit. U shti në dhé në varrezat në Thiais. I biri, Princ Leka, u shpall mbret i shqiptarëve në një ceremoni në mërgim në hotelin Bristol në Paris. /KultPlus.com

Dita Ndërkombëtare e Ndërgjegjësimit ndaj Disleksisë

Posted on by Kult Plus

Dita Ndërkombëtare e Ndërgjegjësimit ndaj Disleksisë kremtohet çdo vit më 8 tetor. Ajo që për një pjesë të madhe të popullsisë merret si e mirëqenë, si leximi dhe shkrimi rrjedhshëm, në fakt është një fushë lufte për ata që kanë disleksi.

Disleksia është një çrregullim i zakonshëm i të mësuarit që ndikon në aftësinë e një personi për të lexuar dhe shkruar siç duhet. Disleksikët shpesh nuk janë në gjendje të lexojnë shpejt dhe të shkruajnë pa bërë gabime. Ata mundohen shumë në detyra që kërkojnë koordinim sy-dorë. Disleksia prek 20% të popullsisë dhe përbën 80% deri në 90% të të gjitha çrregullimeve të të nxënit. Dita Botërore e Disleksisë rrit ndërgjegjësimin për këto çështje dhe çfarë mund të bëhet për të menaxhuar një çrregullim të tillë.

Disleksia është një çrregullim i të mësuarit që prek si fëmijët ashtu edhe të rriturit. Disleksia u identifikua për herë të parë nga mjeku gjerman Oswald Berkhan në 1881, por mori emrin “disleksia” nga okulisti Rudolph Berlin gjashtë vjet pasi u identifikua çrregullimi. Berkhan zbuloi ekzistencën e çrregullimit zhvillimor të leximit ndërsa analizonte rastin e një djali të ri, i cili kishte raportuar vështirësi të mëdha në të mësuarit për të lexuar dhe shkruar siç duhet. Meqenëse pacienti ishte intelektualisht dhe fizikisht i shëndetshëm, Berkhan ishte veçanërisht i intriguar nga rasti i tij.

Pasi gjetjet u bënë të njohura, Berkhan kuptoi se pacienti i tij i ri nuk ishte një rast i rrallë dhe se në fakt, shumë të rritur dukej se po vuanin gjithashtu nga ky çrregullim.

Ashtu si disa paaftësi të tjera, disleksia nuk mund të trajtohet vetëm me ilaçe. Pacientët shpesh kanë nevojë për terapi, metoda inovative për të mësuar dhe kujdes të vazhdueshëm nga kujdestarët për të jetuar një jetë ku vështirësitë e tyre të të mësuarit mund të menaxhohen. Kur çrregullimi është i padiagnostikuar, pacientët shpesh ngatërrohen si dembelë, nxënës të ngadaltë ose kokëfortë me një aftësi për të shkaktuar telashe, por kjo, natyrisht që është larg nga e vërteta./atsh/ KultPlus.com

Podvorica e Hoxha në debat kulturor përballë brezit të ri

Posted on by Kult Plus

Profesoresha e solokëndimit, Elife Podvorica –Jashari dhe pianistja Pranvera Hoxha do të marrin pjesë në një debat publik kulturor, të organizuar për gjeneratën e re të muzikantëve.

I quajtur “Artistët për Brezin e Ri: Muzikë dhe Inspirim”, ngjarja do të mbahet këtë të premte në Prishtinë.

“Jemi të lumtur t’ju ftojmë të merrni pjesë në një debat publik kulturor, ku dy artiste të suksesshme do të ndajnë perspektivat e tyre mbi rolin e artit në edukimin,udhëkryqet e karrierës së tyre, emocionet në skenë duke sjellë motiv për brezat e ardhshëm në muzikë”, thuhet në njoftimin e organizatorëve.

Elife Podvorica – Jashari është soprano qysh prej vitit 1984, shumë aktive me disa Kore Profesionale nëpër mbarë Kosovën. Në vitin 1999 ajo nisi punën edhe si profesoreshë. Në vitin 1984, ajo fitoi vendin e parë në Garat Federative të Ansambleve të ish -Jugosllavisë.

Ndërkaq Pranvera Hoxha është pianiste aktive në skenën kosovare e cila merr pjesë në organizime të ndryshme në vend./rtk/ KultPlus.com

Mbyllet për disa muaj Muzeu Etnografik i Elbasanit

Posted on by Kult Plus

Duke filluar nga data 8 Tetor 2024 , Muzeu Etnografik i Elbasanit i hapur në vitin 1986 do të mbyllet  për një periudhë prej 4 -6 muaj pasi në të do të kryhen punime restauruese  të nevojshme për shkak të amortizimit të çatisë, dyshemesë ,dyerve, dritareve etj.

Gazetari Fatmir Popja raporton për Balkanweb se një kompani me mjaft eksperiencë  gjatë muajve në vazhdim do ë kryejë punime në Muzeun Etnografik të Elbasanit për përmirësimin  strukturor dhe estetik të saj dhe me synimin për të garantuar jo vetëm ambjente me pamje fantastike  por edhe tejet të sigurta për vizitorët që sivjet janë shumëfishuar krahasuar me vitin e kaluar.

Ky muze përmban kuadrin historik, zejtarinë, me rreth 80 lloje zejesh, veshjet , tipin e banesës qytetare karakteristike elbasanase. Në të ruhen me fanatizëm prodhimet artizanale të bëra nga qytetarë të ndryshëm elbasanas, si edhe një sërë dokumentash të cilat flasin për historinë e lashtë të këtij qyteti. Aty gjenden kostumet  e burrave dhe grave të cilat janë të punuara nga rrobaqepësit e talentuar elbasanas që shquheshin për stilin e veçantë shqiptar.

Ato janë  një mozaik i pasur veshjesh që pasqyrojnë  tiparet e krahinës etnografike. Në këtë muze gjenden jelekë, xhamadanë, xhybe, dollomane etj, të bëra me copa të kushtueshme, të zbukuruara me motive vendase e të thurura me gajtane e tel argjendi, ose ari. Kostumet e burrave e të grave ruhen në dhoma të veçanta të këtij muzeu  dhe dallohen për bukurinë dhe elegancën si edhe çmohen  shumë nga të huajt. Një dolloman apo xhybe e kategorisë së parë e punuar me copë kadife të kuqe të importuar që përdorej nga aristokracia e lartë kushtonte jashtëzakonisht shtrenjtë për kohën dhe jo gjithkush kishte fatin të  vishte një të tillë.

Në këtë muze gjen punime të metalpunuesve, artizanëve, dru punuesve, armëtarëve, leshpunuesve, etj .Muzeu ka edhe dhomat e pritjes , të ngrënies , të fjetjes dhe ambjente të tjera të bollshme .Aty ruhet guri i varrit të Mark Sabidit, i cili vërteton vendodhjen e qytetit të Elbasanit.Gjithashtu në muze ndodhet edhe dokumenti më i vjetër arkeologjik ,basorelievi i skalitur në gur, stela me figurën e nuses ilire, si edhe vegja e tezgjahu që përdoreshin nga gratë elbasanase të cilat endin pëlhura dhe qilima, etj. Muzeu  Etnografik i  Elbasanit mbart brenda një pasuri të çmuar  të historisë së qytetit dhe vizitohet  nga qindra e mijëra të huaj.

Muzeu2

Ky muze ,është një ndërtesë që shquhet për mënyrën e ndërtimit dhe arkitekturën e saj mjaft të veçantë, duke e identifikuar  atë si një perlë  në trevën e Elbasanit e cila është ndërtuar në një periudhë kur qyteti ishte i mbushur me pasanikë çka dëshmon edhe  zhvillimin urban të kohës.Edhe në ditët e sotme godina e Muzeut Etnografit të Elbasanit mbetet një nga më të bukurat e këtij qyteti dhe përbën një pasuri të jashtëzakonshme të trashëgimisë kulturore dhe është një shtëpi me karakteristikave të veçanta të shekullit XVIII-të./ Balkanweb/ KultPlus.com

Xhubleta shqiptare në UNESCO/ Studiuesja: Në rrezik zhdukjeje, e realizon vetëm një artizane në Shkodër

Posted on by Kult Plus

Xhubleta shqiptare, aseti i rëndësishëm kulturor me vlera historike, është marrë nën mbrojtjen e UNESCO-s.

Studiuesja, Silvana Nini ka thënë në emisionin “Pas Mesnate” se po përpiqemi të dëshmojmë dijebërjen dhe detyra është rivitalizimi i xhubletës. Ajo ka theksuar se kjo veshje është në rrezik zhdukje dhe në vitet ’70.

“Ne zyrtarisht jemi në UNESCO, por kemi dhe ca rrugë të tjera, sepse xhubleta si dijebërje hyri pikërisht te lista në rrezik dhe i duhet kjo rruga që duhet të bëjë për të kaluar te lista prezantuese. Pra, duke kaluar te kjo listaprezantuese, pastaj sigurisht ka dalë nga rreziku. Lista në rrezik është gjithmonë aty për elementë kulturor që mund të mos jenë në rrezik, por duke mos u mirëmbajtur ato kalojnë në listën në rrezik. Pra, lista në rrezik është një moment alarmi, që tregon që ky element kulturor rrezikon. Çfarë rrezikon xhubleta? Sepse xhubleta nuk është futur si elementë material, por si dijebërje. Pikërisht, se është ajo dijebërje që i jep këtë formë kaq të veçantë xhubletës. Jemi që patjetër që sëbashku me dosjen e plotësuar u bë dhe projekti për të rivitalizuar dijebërjen, që sigurisht ishte shumë më mirë futja në rrezik duke ditur nivelet e dijebërjes sot të xhubletës. Gjë që jep shtysa dhe duhet të ndihmojë për të rivitalizuar këtë elementë kaq të rëndësishëm shpirtëror që ne kemi”, tha Nini.

Studiuesja zbuloi se vetëm një artizane në Shkodër realizon xhubletën shekullore, pasi në vendin tonë ka disa gra në moshë që realizojnë një të tillë, por jo të gjitha proceset.

“Xhubleta ka ndaluar së bëri gati dhe me daljen nga përdorimi. Por dhe një lloj nxitjeje, ndoshta jo me detyrim, por dhe një mënyrë që veshja të spostohej dhe të zëvendësohej patjetër me veshjen e re, qytetare moderne, që i jepte liri grave për të jetuar sipas sistemit komunist të kohës.

Sigurisht që gra që dinë si bëhet ka akoma, janë në moshë shumë të madhe, kalojnë të 70-tat, 80. Ka nga ato që e kanë parë si bëhet, ka nga ato që dinë disa procese, por nuk e dinë të tërë. Sepse ndahen në grupe.

Një artizane në Shkodër, File Kola, e bëri si dikur. Unë mendoj që dinte si bëhej, iu fut punës dhe e  riaktivizoj”, tha ajo./abcnews.al/ KultPlus.com

‘Travel and Tour World’: Bumi turistik i Përmetit! Dyfishim i vizitorëve në atraksionet gjatë gjithë vitit

Posted on by Kult Plus

Përmeti, një qytet i njohur për atraksionet e tij të shumta, është shndërruar në një destinacion turistik jo vetëm për turistët e verës, por edhe për vizitorët gjatë gjithë vitit, sipas një artikulli të botuar në “Travel and Tour World” (TTW).

Përmeti është një qytet i vogël në rrugën e re mes Gjirokastrës dhe Korçës. Është vendi ideal për një udhëtim nga bregu drejt liqenit të Ohrit.

I vendosur në lumin Vjosa në periferi të Parkut Kombëtar Bredhi i Hotovës-Dangëlli, Përmeti njihet si ‘qyteti më i gjelbër’ i Shqipërisë.

Është porta për në lumin e fundit të egër të Evropës dhe një destinacion në zhvillim ekoturizmi.

Në periferi të qytetit do të gjeni kishën spektakolare ortodokse të Leusës – kisha më e bukur në Shqipëri – si dhe burimet e famshme termale të Benjës dhe burimet më pak të njohura termale të Sarandaporit.

Kryetarja e Bashkisë Përmet, Alma Hoxha, theksoi bashkëpunimin e fortë mes qeverisë, autoriteteve vendore, bizneseve dhe komunitetit për të promovuar turizmin gjatë gjithë vitit.

“Turizmi është fokusi ynë parësor. Ndërsa fillimisht synuam ta poziciononim Përmetin si një destinacion turistik europian, sot me krenari mund të themi se e ka arritur këtë status”, tha Hoxha.

“Përpjekjet tona janë të orientuara drejt garantimit të turizmit të qëndrueshëm dhe gjatë gjithë vitit. Përmeti mbetet një nga qytetet më të vizituara”, theksoi ajo.

Kryebashkiakja vuri në dukje gjithashtu një rritje të ndjeshme të numrit të turistëve krahasuar me një vit më parë.

“Deri në fund të gushtit të këtij viti, rreth 100 mijë turistë vizituan Përmetin. Është zgjeruar edhe disponueshmëria e akomodimeve”, shtoi ajo.

Sezoni veror i vitit 2024 parashtroi disa sfida, të cilat çuan në një sukses më të madh në sektorin e turizmit, duke e pozicionuar Përmetin dhe zonat përreth tij si destinacione tërheqëse gjatë gjithë vitit. /atsh/ KultPlus.com

Begaj: Anëtarësimi i Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut në BE, stabilitet rajonal

Posted on by Kult Plus

Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj, ka folur për një takim që e pati me homologen maqedonase, Gordana Siljanovska, në kuadër të Samitit të Bërdo Brione.

Në një postim në platformën X, ai ka deklaruar se pranuar bashkëpunimin e fortë politik dhe theksuan se anëtarësimi i dy shteteve në NATO siguron më tej stabilitetin rajonal.

“Ne kemi besim se nisma e Korridorit VIII do të rrisë lidhjen dhe do të fuqizojë ekonomikisht të dy vendet”.

“Theksova gjithashtu rëndësinë e gjuhës shqipe, të përcaktuar në Marrëveshjen e Ohrit, si një gur themeli i marrëdhënieve tona”, ka thënë Begaj.

Kryengritja e Zhapokikës, ‘Shtëpia me gjethe’ përkujton rebelimin kundër regjimit komunist

Posted on by Kult Plus

Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” përkujtoi sot Kryengritjen e Zhapokikës.

Lëvizja e armatosur e Zhapokikës më 8 tetor 1948 ishte një kryengritje antikomuniste e banorëve të zonës ndaj pakënaqësisë së qeverisjes komuniste dhe përpjekje e qartë kundër regjimit diktatorial.

Ishte një revoltë me armë e organizuar, e mirëmenduar dhe me detyra politike dhe luftarake të përcaktuara e të studiuara. Merita e përgatitjes dhe e organizimit të kryengritjes i takon Xhemal Brahim Asllanit, i ri 30-vjeçar, ish-partizan, me arsim fillor, i martuar me dy fëmijë.

Të mbi 20 burrat që morën armët, ishin të moshës mesatare 40 vjeç, burra të mësuar me varfërinë, me normat e ashpra të jetës, me barrën e dy luftërave botërore mbi shpinë. Në përbërje të çetës kishte ushtarakë, komunistë, ish-partizanë, policë të zonës e nëpunës të administratës lokale. Detyra luftarake e çetës ishte: të luftonte me armë derisa në Shqipëri të vijë në fuqi një qeveri demokratike. Pas zgjedhjes së shtabit të komandës, komandant u zgjodh ish-xhandari 59 vjeçar, Bajram Kamberi. Çeta arriti të rezistonte për rreth një javë e ndjekur nga forcat e shumta qeveritare.

Më 10 tetor në qafën e Gllavës bëhet beteja për jetë a vdekje me forcat e shumta qeveritare, ushtarë dhe policë, të ardhur nga Tepelena dhe nga Berati. Mbesin të vrarë dy policë dhe dy kryengritës. Të 25 kryengritësit e identifikuar ishin; 13 nga fshati Zhapokikë, 7 nga fshati Luftinjë, 3 nga fshati Kamçisht dhe 2 nga Salaria. Çeta përfundimisht u shpartallua. Xhemal Brahimi u arratis fillimisht në Greqi pastaj në SHBA.

Gjykata ushtarake e qarkut të Gjirokastrës, me kryetar kapitenin Llazi Polena, gjykoi më datën 4.06.1949 disa nga pjesëmarrësit e kryengritjes, duke i akuzuar se në shtator-tetor 1948 janë arratisur dhe kanë formuar bandën e armatosur për të rrëzuar pushtetin popullor. Komandant Barjam Kamberi u dënua me pushkatim e u ekzekutua në Gjirokastër, më 21 korrik 1949. Të tjerët u dënuan me burgime të rënda e dikush vdiq në burg. Numri i të vrarëve nga shteti dhe i të vdekurve në burg arritën në nëntë. Sulo Zaimi, si nxitës i fshehtë i kryengritjes, u dënua me 20 vjet burg. Xhemal Brahimit ia internuan familjen, gruan dhe fëmijët e mitur, të cilët më pas u dënuan me burg deri në vitin 1991. Të gjithë të dënuarve iu sekuestrua pasuria dhe humbën të drejtën elektorale.

Kryengritja e Zhapokikës ishte kryengritja e fundit kundër regjimit komunist dhe dëshmi që komunizmi nuk u kundërshtua me armë vetëm në veri por edhe në jug./atsh/ KultPlus.com

Java e Kulturës Japoneze në Shqipëri, premtohet përvojë autentike për pjesëmarrësit

Posted on by Kult Plus

Arti dhe kultura e Japonisë do të jenë të pranishme në Shqipëri nga datat 9 deri më 15 tetor përmes aktiviteteve të ndryshme që do të organizohen në kuadër të Javës Kulturore Japoneze, pjesë e Javëve Kulturore Ndërkombëtare.

Të interesuarit mund të bëhen pjesë e aktiviteteve si: festival filmi, workshop mbi kuzhinën dhe teknikat e origamit, ceremoni çaji, dhe një turne karateje dhe judoje. Java Kulturore Japoneze ka se ç’te ofroje për të gjithë ata që kërkojnë një përvojë autentike japoneze. Aktivitetet do të çelen nesër me një workshop mbi kulinarinë, ku një shef i mirënjohur do të përgatisë pjata tipike të kulturës japoneze. Ky event është një mundësi shumë e mirë për të thelluar njohuritë mbi teknikat dhe përbërësit unikë të kësaj kuzhine.

Prej nesër e deri më 15 tetor, në kinema “Maks Velo” në Tiranë, do të mbahet Festivali i filmit japonez, që do të sjellë për publikun 5 filma të animuar si: “Ride Your Wave”, “5 Centimeters per Second”, “Time of EVE the Movie”, “The Wonderland”, “The Place Promised in Our Early Days”.

Ndërsa në datën 12 tetor, në Universitetin Politeknik të Tiranës, do të organizohet ceremonia e çajit. Shtatë mjeshtra të ceremonisë së çajit do të njohin të pranishmit me çajin tradicional dhe ritualet e tij të veçanta. Gjithashtu mjeshtrat e çajit do t’u përgjigjen edhe pyetjeve apo kurioziteteve të të pranishmëve.

Më 13 tetor, në Qendrën Kombëtare të Kulturës për Femijë, do të organizohet workshop-i, “Arti magjik dhe mijëvjeçar i origami”. Ky aktivitet është një mundësi e shkëlqyer për të zbuluar artin e palosjes së letrës, një traditë që ka ekzistuar për shekuj me rradhë dhe që vazhdon të frymëzojë njerëzit në të gjithë botën.

Do të jetë një simpozium që do të mbyllë Javën Kulturore Japoneze, që do të mbahet në Universitetin Politeknik të Tiranës. Aktiviteti ofron informacione nga përvoja reale të atyre që kanë qenë ose kanë studiuar në Japoni.

Pas Japonisë, do të jetë radha e Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të sjellë ngjarje kulturore nga më të ndryshmet./atsh/ KultPlus.com