Kush ishte Rosalind Franklin, shkencëtarja që ndihmoi në zbulimin e ADN-së

Më 25 korrik 1920, lindi Rosalind Franklin, një shkencëtare britanike e cila bëri një kontribut të jashtëzakonshëm në zbulimin e strukturës së ADN-së, por që, për një kohë të gjatë, nuk mori meritat e plota për rolin e saj.

Franklin, e cila ishte një eksperte në përdorimin e difraksionit të rrezeve X, realizoi një fotografi të famshme, e njohur si “Photo 51”, e cila tregon strukturën e dyfishtë të heliksit të ADN-së. Ky imazh ishte thelbësor për James Watson dhe Francis Crick, të cilët përdorën atë për të ndërtuar modelin e tyre të famshëm të ADN-së – një model që ishte çelësi për kuptimin e pasur të gjenetikës dhe biokimisë, shkruan KultPlus

Edhe pse Watson dhe Crick fituan Çmimin Nobel për këtë zbulim në vitin 1962, Rosalind Franklin nuk u përfshi në këtë vlerësim, pavarësisht se kontribuoi në mënyrë thelbësore për të arritur në atë përfundim. Franklin nuk pati mundësinë të shihte rezultatin e punës së saj, pasi ajo vdiq tragjikisht në vitin 1958, në moshën 37 vjeçare, nga një sëmundje e kancerit të vezoreve.

Kontributi i Franklin në shkencë
Rosalind Franklin ishte një nga pionierët në fushën e biokimisë dhe biologjisë molekulare, dhe zbulimi i strukturës së ADN-së është një nga arritjet më të mëdha shkencore të shekullit të 20-të. Përveç punës së saj në ADN, Franklin gjithashtu ka kontribuar në studimin e virusëve dhe strukturave të tjera biologjike, duke përdorur teknika të sofistikuara të difraksionit të rrezeve X.
Përveç punës shkencore, ajo ishte gjithashtu një grua e fuqishme në një fushë të dominuar nga meshkujt, duke e bërë të vështirë për të të merret seriozisht në atë kohë. Rosalind Franklin ishte një nga gratë e para që krijoi një ndikim të madh në një fushë shkencore që shpesh ishte e mbyllur për to, dhe kjo ka pasur një ndikim të jashtëzakonshëm për gratë që do të pasonin.

Njohja e vonuar
Për shumë vite pas vdekjes së saj, Franklin u harua nga shoqëria dhe komuniteti shkencor për kontributin e saj. Pas kritikave dhe kërkesave për njohjen e merituar, më vonë janë bërë përpjekje për të nderuar emrin dhe trashëgiminë e saj. Franklin është përkujtuar si një nga emrat më të rëndësishëm në shkencën e ADN-së dhe është nderuar pas vdekjes me një numër çmimesh dhe memorialesh, si dhe është përmendur në shumë libra dhe filma.

Simbol i grave në shkencë
Sot, Rosalind Franklin njihet si një simbol i grave në shkencë, duke treguar se çdo shkencëtare, pavarësisht pengesave që mund të hasë në karrierën e saj, mund të kontribuoni në mënyrë të jashtëzakonshme në përparimin e njohurive shkencore. Ajo është një nga figura që vazhdon të inspirojë breza të tërë shkencëtarësh dhe shkencëtareve për të sfiduar normat dhe për të kërkuar njohjen e merituar.

Kjo histori tregon se rezultatet e mundshme të shkencës dhe rëndësia e punës kërkimore shpesh mund të jenë shumë më të mëdha se sa të paraqitura dhe se individët që kontribuojnë mund të mbeten të pa njohur për një periudhë të gjatë. Për Franklinin, vonesa e njohjes për rolin e saj është një kujtesë e fuqishme se gratë e shkencës shpesh duhet të luftojnë për të marrë njohjen e merituar.

Duke festuar ditëlindjen e Rosalind Franklin, ne kujtojmë trashëgiminë e saj të jashtëzakonshme dhe e nderojmë atë si një figurë kryesore të shkencës moderne./KultPlus.com

ADN-ja e njeriut tani mund të nxirret nga ajri i hollë ose një gjurmë në plazh

Studiuesit nga Universiteti i Floridës, të cilët po përdornin ADN-në mjedisore të gjetur në rërë për të studiuar breshkat e detit të rrezikuara, thanë se ADN-ja ishte e një cilësie kaq të lartë sa shkencëtarët mund të identifikonin mutacionet që lidhen me sëmundjet dhe të përcaktonin prejardhjen gjenetike të popullatave që jetonin aty pranë.

Ata gjithashtu mund të përputhen me informacionin gjenetik me pjesëmarrësit individualë që kishin dalë vullnetarë për të rikuperuar ADN-në e tyre si pjesë e hulumtimit që u botua në revistën shkencore Nature Ecology & Evolution të hënën.

Shkencëtarët kanë qenë në gjendje të mbledhin dhe analizojnë të dhëna të detajuara gjenetike nga ADN-ja njerëzore nga të gjitha këto vende, duke ngritur pyetje të mprehta etike rreth pëlqimit, privatësisë dhe sigurisë kur bëhet fjalë për informacionin tonë biologjik.

“Të gjitha këto të dhëna shumë personale, stërgjyshore dhe shëndetësore janë të disponueshme lirisht në mjedis dhe thjesht po lundrojnë në ajër tani,” tha David Duffy, një profesor i gjenomisë së sëmundjeve të kafshëve të egra në Universitetin e Floridës.

ADN-ja mjedisore është marrë nga ajri, toka, sedimentet, uji, ngrica e përhershme, bora dhe bërthamat e akullit dhe teknikat janë duke u përdorur kryesisht për të ndihmuar në gjurmimin dhe mbrojtjen e kafshëve të rrezikuara.

ADN-ja njerëzore që ka depërtuar në mjedis përmes  lëkurës, djersës dhe gjakut tonë mund të përdoret për të ndihmuar në gjetjen e personave të zhdukur, për të ndihmuar në hetimet mjeko-ligjore për të zgjidhur krimet, për të gjetur vendndodhje me rëndësi arkeologjike dhe për monitorimin e shëndetit përmes ADN-së së gjetur në ujërat e zeza. , vuri në dukje studimi.

Megjithatë, aftësia për të kapur ADN-në e njeriut nga mjedisi mund të ketë një sërë pasojash të padëshiruara – si të paqëllimshme ashtu edhe me qëllim të keq, shtuan ata. Këto përfshinin shkelje të privatësisë, gjurmimin e vendndodhjes, mbledhjen e të dhënave dhe mbikëqyrjen gjenetike të individëve ose grupeve. Kjo mund të çojë në pengesa etike për miratimin e studimeve të kafshëve të egra./ KultPlus.com

Ambasada Amerikane në Prishtinë publikon të gjeturat e CDC-së: Vaksinat Anti-COVID nuk e ndryshojnë ADN’në e njerëzve

Ambasada Amerikane në Prishtinë, përmes një postimi të bërë në Twitter kanë publikuar të gjeturat e CDC-së (Qendrës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve) ku thuhet se vaksinat Anti-COVID nuk alternojnë dhe nuk ndryshojnë ADN-në e personave që vaksinohen.

“A do të ndryshojë një vaksinë COVID-19 ADN-në time? JO Vaksinat COVID-19 nuk ndryshojnë ose ndërveprojnë me ADN-në tuaj në asnjë mënyrë”, thuhet nga kjo ambasadë.

Nga Ambasada Amerikane po ashtu kanë publikuar disa linqe ku ofrohen informacione në lidhje me vaksinat dhe se si funksionojnë ato në trupin e njerëzve.

“Vaksinat mRNA i mësojnë qelizat tona si të bëjnë një proteinë – apo edhe vetëm një pjesë të një proteine ​​- që shkakton një përgjigje imune brenda trupave tanë. Përfitimi i vaksinave mRNA, si të gjitha vaksinat, është që ata të vaksinuar të marrin mbrojtje pa pasur nevojë të rrezikojnë pasojat serioze të sëmundjes me COVID-19”, thuhet në një nga raportet e publikuara.

Gjendet ADN-ja më e vjetër në botë

Sipas një studimi të fundit, gjenomet e lashta mendohet të jenë të vjetra midis 1.3 milionë dhe 1.65 milionë vjet.

Sekuenca më e vjetër e ADN-së në botë, është gjendur nga shkencëtarët, në dhëmbët e një mamuthi që jetoi më shumë se një milion vite më parë.

Gjenomi vjen nga dhëmbët e mamuthëve që u ruajtën në lindje të Siberisë, sipas një studimi të botuar në revistën shkencore “Nature Wednesday”.

Një ekip studiuesish nxorën ADN-në nga tre ekzemplarë mamuthësh që u gërmuan në vitet 1970.

Para këtij zbulimi, mostra më e vjetër e ADN-së e regjistruar ishte nga një kalë që jetonte midis 560 mijë dhe 780 mijë vite më parë. /op/ KultPlus.com