E mbijetuara e bombardimeve në Hiroshimë: Deri në frymën e fundit do t’i kujtojë botës tmerrin që shkaktojnë armët bërthamore

Përderisa shënohet 75 vjetori i shkatërrimeve të qyteteve ku ata jetonin, burrat dhe gratë tashmë të plakur që dëshmuan për bombardimet atomike në Hiroshimë dhe Nagasaki po përpiqen që t’i kujtojnë botës tmerrin që shkaktojnë armët bërthamore.

Keiko Ogura ishte vetëm tetë vjeç kur Enola Gay, një bombë bërthamore amerikane B-29, u hodh 16-kilometra në Hiroshimë në orën 8:15 të mëngjesit, më 6 gusht të vitit 1945.

Rreth 80,000 nga 350,000 njerëz të qytetit u vranë menjëherë; deri në fund të vitit, numri i vdekjeve do të rritej në 140,000 pasi të mbijetuarit patën lëndime ose sëmundje që ishin të lidhura me ekspozimin e tyre ndaj rrezatimit, shkruan The Guardian, transmeton KultPlus.

Ogura, e cila ishte duke luajtur jashtë shtëpisë së saj në kohën kur forca e shpërthimit e tërhoqi atë nga këmbët dhe e rrëzoi pa vetëdije, është njëra nga të mbijetuarat që synim të jetës e ka tregimin e stories së saj. Ajo dhe të tjerë të mbijetuar shpresojnë, me dëshpërim, që të krijohet një botë pa armë bërthamore.

“Babai im kishte thënë që nuk ndihej mirë atë mëngjes dhe më tha të mos shkoja në shkollë,” rrëfen ajo.

Shpërthimi rrëzoi kulmin e shtëpisë, në të cilën ajo jetonte me prindërit dhe dy vëllezërit e saj, dhe shkatërroi pjesën më të madhe të shtëpisë.

“Ishte errësirë dhe kishte një heshtje absolute. Unë nuk dija se çfarë të bëja, përveçse të tkurresha ashtu e shtrirë në tokë. E vetmja gjë që mund të dëgjoja ishte tingulli i vëllait tim të vogël duke qarë.”

Ndërsa ra mbrëmja, njerëzit që kishin qenë më afër hipocentrës një milje e gjysmë larg filluan të mbërrinin në shtëpinë e tyre.

“Ata kishin të djegura fytyrat dhe flokët, edhe lëkura e tyre ju qëndronte e varur. Ata nuk thanë asgjë … ata thjesht rënkuan dhe kërkuan ujë.”

 Ogura ju dha ujin që e kishte marrë nga një pus aty pranë, dhe i shikoj me tmerr teksa ata pinin ujin, ku dhe më pas ranë përtokë të vdekur.

“Nuk e dija se ishte e rrezikshme t’u jepja ujë njerëzve në gjendjen e tyre. Për 10 vjet e fajësova veten për vdekjen e tyre.”

Ogura është një nga rreth 136,700 të mbijetuarit nga bombardimet atomike – nga Hiroshima dhe Nagasaki, përfshirë ata që ishin në barkun e nënës në kohën kur ndodhën sulmet. Me një moshë mesatare pak më shumë se 83 vjeç, shumë prej tyre vuajnë nga sëmundje kronike të lidhura me ekspozimin e tyre ndaj rrezatimit. Më shumë se 300,000 të mbijetuar kanë vdekur që nga sulmet, përfshirë 9,254 në vitin e kaluar, sipas ministrisë së shëndetësisë.

“Në fillim, ishte vërtet e dhimbshme të kujtosh ato ditë”, tha Ogura, e cila nuk foli publikisht për përvojën e saj për 40 vjet.

“Por unë doja që të rinjtë amerikanë të dinin se çfarë kishte bërë vendi i tyre. Nuk po i fajësoj ata për atë që ndodhi, thjesht dua që ata të dinë faktet dhe të mendojnë.”

Të mbijetuarit si Ogura që kanë kaluar vite duke folur me audiencën në Japoni dhe jashtë saj, janë të irrituar nga mungesa e përparimit në çarmatimin bërthamor dhe kanë frikë nga një e ardhme pa dëshminë e bombardimeve në Hiroshimë dhe Nagasaki. / KultPlus.com

113-vjeçarja që i mbijetoi koronavirusit: Të moshuarit janë harruar nga shoqëria

Pak javë pasi festoi ditëlindjen e 113-të, ajo gjeti veten nën kujdes të mjekëve në shtëpinë e kujdesit ku qëndron në Spanjën verilindore, duke vuajtur nga koronavirusi.

Tani Maria Branyas – e shëruar plotësisht dhe që besohet të jetë më e moshuara që i ka mbijetuar virusit – po kërkon një rend të ri botëror.

“Duhet të bëhet gjithçka nga fillimi dhe ndryshe”, ka thënë Branyas, duke përshkruar se një transformim është borxh ndaj atyre që kanë vdekur nga virusi. “Duke parë moshën time, me gjasë nuk do të jem aty. Por më besoni, një rend i ri botëror është i domosdoshëm”.

Lajmi se Branyas, spanjollja më e moshuar e gjallë, i ka mbijetuar koronavirusit “pushtoi” botën javën e kaluar, duke ofruar pak buzëqeshje për një nga vendet më të prekura të botës. Në Spanjë, deri tash virusi ka marrë jetën e më shumë se 27 mijë persona.

COVID-19 kishte shpërthyer në qytetin Olot ku jeton Branya në fund të muajit mars. Stafi i shtëpisë së kujdesit kishte vazhduar të kujdesej për banuesit. Virusi ka marrë jetën e 17 nga 133 personat që jetonin në këtë shtëpi. Branya ka tejkaluar edhe gripin spanjoll të 1918-së, dy luftëra botërore e luftën civile në Spanjë. Ajo tejkaloi edhe koronavirusin, por ka thënë se u mërzit shumë pasi, sipas saj, u prek pjesa e harruar e shoqërisë.

“Pandemia ka treguar se njerëzit më të moshuar janë pjesa e harruar e shoqërisë sonë”, ka thënë ajo në një intervistë për “Observer”. “Ata luftuan gjithë jetën e tyre, sakrifikuan kohë e ëndrra për kualitetin e jetës së sotme. Nuk e kanë merituar të largoheshin nga kjo botë në këtë mënyrë”. / KultPlus.com

Ditari i pazbuluar për 75 vjet zbardh historinë e të mbijetuarës së Holokaustit

Sheindi Miller-Ehrenwald jeton në Izrael. Nuk ishte gjithmonë kështu. Në pranverën e vitit 1944, atëherë 14-vjeçare, u dërgua nga nazistët në kampin e përqendrimit Auschvitz -Birkenau. U ngarkua me punë të vështira. Familja iu vra. Vajza shkroi ato që i përjetoi në ditar, duke rrezikuar jetën e saj.

”Jam në gjendje vetëm sot, që t’ia them botës historinë time”, thotë 90-vjeçarja. “Së shpejti do të vdes dhe nuk dua që njerëzit që u vranë atje të harrohen”. Sot, 75-vjet pas çlirimit të Auschvitzit-Birkenau, Sheindi Miller-Ehrenwald është një nga të mbijetuarit e fundit të Holokaustit. Dëshmitë e saj në 54 faqe, ku ajo shpalos për tmerret që kanë përjetuar ajo dhe familja e saj, do të publikohen tek tani.

Fati tragjik i familjes së saj – dhe i qindra mijëra hebrenjve të tjerë – erdhi pas pushtimit të Hungarisë nga forcat gjermane naziste më 19 mars 1944; qyteti i vogël Galanta, ku jetoi Ehrenwalds (dhe që tani i përket Sllovakisë) u pushtua gjithashtu.

Si pasojë, hebrenjtë u persekutuan, nuk gëzonin asnjë të drejtë, jetuan në geto dhe u internuan në kampet vdekjeprurëse naziste.

Për shembull, Miller-Ehrenwald në ditën e dëbimit të saj në qershor të vitit 1944: shkruan: “Ne po i paketojmë gjërat. Të gjithë kanë diçka në duart e tyre. Nxitoni, nxitoni. Gjithçka duhet të dalë nga banesa … Dera përplaset dhe mbyllet. Unë dëgjoj çelësat në bravë … Një copë e zemrës sime është thyer”.

Galanta, një qytet me 4 mijë banorë afër kufirit austriak, kishte një komunitet me rreth 1 mijë e 200 hebrenj, në mesin e tyre edhe familja e Sheindi Miller-Ehrenwald. Qyteti i vogël deri në fund të Luftës së Parë Botërore i përkiste Austro-Hungarisë, e nga viti 1920 Çekosllovakisë dhe prej 1938-s sërish Hungarisë, dhe familja e saj fliste hungarisht, gjermanisht dhe sllovakisht.

Babai i saj, Leopold (54 vjeç në kohën e dëbimit) kishte një dyqan verërash; nëna e saj, Cecilia, asokohe 50 vjeçe, e ndihmonte në biznes. Sheindi Miller-Ehrenwald ishte fëmija i dytë më i vogël. Motrat e saj Jitti (20) dhe Dori (12), si dhe vëllezërit e saj Rüvi (25) dhe Beri (17), po ashtu jetonin në shtëpinë e familjes. Dy vëllezërit më të mëdhenj po luftonin në frontin lindor.

Vendosur në vagonin për bagëti, familja u transportua në Auschvitz- Birkenau. Përmes procesit të përzgjedhjes naziste, gjyshërit, prindërit e saj dhe disa nga motrat e saj u dërguan në dhomat e gazit.

Sheindi Miller-Ehrenwald u detyrua që të punonte në një fabrikë armësh në Silesia të poshtme. Gjatë gjithë kohës, ajo mbante me vete faqet e ditarit të saj – vetëm copa letre të bëra duq.

Në fabrikën e armëve “Karl Diehl” në Peterwaldau afër Breslau, fleta të hedhura shënimesh përdori për të krijuar ditarin e saj. Arriti të mbante të fshehura shënimet e saj derisa u lirua në maj të vitit 1945.

Sheindi, motra e saj Jitti dhe vëllai i saj Jezeziel ishin të mbijetuarit e vetëm të familjes së tyre.

Ekspozita që zbuloi për herë të parë dëshmitë personale të Sheindi Ehrenwald për persekutimin, dëbimin dhe asgjësimin e hebrenjve hungarezë prej 23 janarit zë vend në Muzeun Historik të Gjermanisë në Berlin. Me titullin “Deported to Auschwitz – Sheindi Ehrenwald’s Notes” (E deportuar në Auschwitz – Shënimet e Sheindi Ehrenwaldit) e organizuar në bashkëpunim me botuesin “Axel Springer”, do të mbetet si pjesë e ekspozitës së përhershme. /DW/ /KultPlus.com