Është mbajtur Panairi i 2-të i Librit “Diaspora 2022” në qytetin Uster të Zvicrës. Në hapje të Panairit, një fjalë rasti e mbajti edhe profesori Agim Vinca e të cilën KultPlus ju sjell të plotë.
Të dashur bashkatdhetarë,
Vëllezër dhe motra,
Zonja dhe zotërinj!
Ka njëzet vjet e më shumë që në Tiranë e Prishtinë, por edhe në qendra të tjera shqiptare, mbahen për çdo vit panaire të librit, por është hera e dytë që një veprimtari e tillë, pra një panair libri, organizohet në diasporë.
Përgëzimet tona shkojnë në adresë të organizatorit, shoqatës “Bashkimi” dhe drejtuesve të saj me kryetar bashkëvendësin tim, Guximtar Alushin nga Kalishti i Strugës, një fshat i bukur buzë Liqenit, i njohur si fshat peshkatarësh dhe poetësh. Nuk mund të mos e përshëndes me këtë rast ish-studentin dhe mikun tim, dr. Vaxhid Sejdiun, frymëzuesin e veprimtarive kulturore në diasporë dhe misionarin e shkollës shqipe në këtë qytet dhe më gjerë.
Në qershor të këtij viti në Prishtinë qe hapur Panairi tradicional i Librit, i 22-ti me radhë. Kam qenë njëri nga ata që folën në hapje të këtij eventi, krahas Kryetarit të Shoqatës së Botuesve të Kosovës, Ministrit të Kulturës, Kryetarit të Komunës dhe mysafirit nga Franca, shkrimtarit Claude Arnaud. Me atë rast, në fjalën time, ndër të tjera pata thënë:
“Pas një pauze të imponuar dyvjeçare, Prishtina po i hap përsëri dyert e Panairit të Librit, dyert e artit dhe të letërsisë, të dijes dhe kulturës, ato dyer që s’ka mundur t’i mbyllë kurrë asnjë epidemi, asnjë pushtet dhe asnjë pushtues.
Fjala shqipe është treguar më e fuqishme se pengesat me të cilat është ndeshur në shekuj; i ka mposhtur ato dhe ka ardhur edhe më e gjallë e më e bukur, sikurse gjuha me të cilën shkruhet. Fjala në përgjithësi, kurse fjala e shkruar në veçanti, i ka hapur gjithmonë dyert e shpirtit dhe të mendjes, të lirisë dhe paqes, dyert e Jetës, që askund tjetër nuk frymojnë si në Libër.
Librat shkruhen në heshtje e vetmi, por libri nuk ka kuptim pa atë që i dedikohet, Lexuesin. Dikur ndër ne ka ndodhur që janë djegur librat si në mesjetë. Djegia e librit është krim, por shpërfillja e librit krim edhe më i madh. Kur vlerën e librit e shpërfill një person pëson kultura e tij, ndërsa kur këtë e bën një shoqëri vihet në pyetje ardhmëria e saj”.
Pesëdhjetë vjet më parë, kur panairet mbarëkombëtare të librit nuk mund të imagjinoheshin, unë pata botuar librin tim të parë me poezi, Feniksi (1972). Ishte kohë e trysnisë dhe censurës ajo e para gjysmë shekulli, kur letërsia shqipe krijohej e ndarë dhe e izoluar.
Sot, natyrisht, kanë ndryshuar rrethanat. Harta e letërsisë shqipe nuk është më ajo e dikurshmja. Tani ajo krijohet në Shqipëri e në Kosovë, në Maqedoni e Mal të Zi, tek arbëreshët e Italisë dhe në diasporën e gjerë shqiptare në botë, ku Zvicra zë pa dyshim vend parësor. Ju shkruani, botoni, përktheni, promovoni… Krijoni vlera dhe i konsumoni ato. Zhvillimi teknologjik ka bërë revolucion në komunikimin mes njerëzve. Falë internetit dhe mjeteve të komunikimit digjital, Shqiptarët që jetojnë në gjashtë shtete të Ballkanit dhe të shpërndarë pothuajse në të gjitha kontinentet e botës, komunikojnë më lirë e më shpejt se kurdoherë më parë.
Të dashur miq dhe kolegë,
Lexues, botues, krijues!
Ju jetoni në një vend që ofron shumë vlera e mundësi dhe duhet të përfitoni nga ato, duke u integruar në shoqërinë zvicerane, duke u bërë pjesë e saj, por duke ruajtur identitetin kombëtar dhe në radhë të parë gjuhën shqipe, që është tipari i parë dhe kryesor i identitetit tonë, ADN-ja jonë.
Ju jetoni në vend të huaj, të rrethuar nga gjuhë e kultura të tjera, por lidhjet tuaja me vendlindjen janë të forta. E di se nuk e keni lehtë, sepse rrethanat e bëjnë të vetën, por para jush shtrohet një problem, që do të mund të përmblidhej në dy fjalë: integrim po, asimilim jo!
Kjo vlen posaçërisht për brezin e ri, për ata që kanë lindur e janë rritur këtu dhe shkollohen në gjuhë të huaj. Shumë të rinj e të reja kanë arritur sukses të madh në fusha të ndryshme të jetës dhe të dijes, nga ekonomia e biznesi gjer tek arsimi, shkenca, arti e sporti. Bijtë dhe bijat tuaja me punën dhe talentin e tyre nderojnë veten, familjet e tyre dhe mbarë kombin.
Diaspora jonë i ka dhënë kontribut të madh çështjes sonë kombëtare, luftës për liri në Kosovë dhe për të drejta kombëtare e njerëzore në viset e tjera shqiptare. Shkolla shqipe këtu, më shumë se kudo, ka rol specifik: ruajtjen e lidhjeve me vendlindjen dhe traditën e të parëve, nëpërmjet njohjes së gjuhës, historisë dhe kulturës. Ky synim nuk mund të arrihet kurrsesi pa Librin, që është baza e qytetërimit njerëzor.
Dita e sotme në qytetin Uster, të dashur bashkatdhetarë, është ditë feste. Festë e librit shqip! Usteri sot – dhe i gjithë kantoni i Cyrihut – flet shqip, që është tashmë gjuha e tretë në tokën helvetike. Uroj që ta kaloni sa më mirë këtë ditë në kontakt me librin, me krijuesit, botuesit e librarët, por edhe me njëri-tjetrin.
Ju përshëndes duke ju uruar gjithë të mirat, me dëshirë që të takohemi sa më shpesh në manifestime të tilla! / KultPlus.com
