Ekipi Young Boys rifitoi titullin e ligës zvicerane të dielën, duke fituar një trofe të parë për trajnerin Raphaël Wicky.
Një fitore 5-1 ndaj Lucernit e çoi Young Boys në një epërsi prej 18 pikësh me pesë xhiro të mbetura për të vulosur titullin e 16-të të ligës së klubit.
Trofeu kthehet në Bernë një vit pasi Cyrihu i dha fund serisë së katër titujve radhazi të Young Boys.
Reprezentuesi i Kosovës, Donat Rrudhani, u aktivizua te kampionët e ri nga minuta e 79-të.
Te “verdhezinjtë” luan edhe kosovari tjetër, Kastriot Imeri, i cili la gjurmë me një asistim. Imeri në arenën ndërkombëtare mbron ngjyrat e Zvicrës.
Për Young Boys është titulli i 16-të i kampionit në histori të klubit.
Pas tre vitesh stërvitje në SHBA, ish-mesfushori i Zvicrës Wicky udhëhoqi Young Boys drejt titullit në sezonin e tij të parë.
Wicky e çoi skuadrën amerikane nën-17-vjeçare në turneun e saj të Kupës së Botës në 2019, më pas kaloi dy sezone me Chicago Fire në Major League Soccer.
Young Boys mund të fitojë edhe një trofe më 4 qershor në finalen e Kupës së Zvicrës kundër Luganos, i cili aktualisht është i dyti në ligë.
Young Boys mund të hyjë në Ligën e Kampionëve në raundin e tretë kualifikues duke pasur nevojë të mposhtin dy kundërshtarë për të arritur në fazën e grupeve./ albinfo.ch / KultPlus.com
Lorent Berisha po merr pjesë në “Deutschland sucht den Superstar” e ai shpreson që të jetë edhe fitues i spektaklit. “Fakti që hyra në top dhjetëshen më bën jashtëzakonisht krenar. Muzika është pasioni im i madh, të cilin askush nuk mund ta marrë nga unë”, thotë ai për 20minuten.
Berisha është me origjinë shqiptare, i lindur në Lucern të Zvicrës dhe po vazhdon garën në këndim. Ai ka një javë që ndodhet në Këln dhe është duke u praktikuar për paraqitjen e tij të madhe live për finale. “Unë jam një perfeksionist, prandaj do të përdor çdo sekondë para performancës për të optimizuar performancën time”, thotë ai në një intervistë për 20 minuta, përcjell albinfo.ch.
Në skenën e madhe Lorenti dëshiron të frymëzojë me emocione, një spektakël efektiv dhe, mbi të gjitha, me zërin e tij të ngrohtë. Lorenti thotë se nëse kalon vërtet në raundin tjetër, ai dëshiron të festojë siç duhet me familjen, miqtë dhe pjesëmarrësit e tjerë – por nuk duhet ta teprojë, sepse duhet ta ruajë zërin për shfaqjen e radhës. “Nuk ka rëndësi se si do të dal. Unë jam tepër mirënjohës për këtë përvojë dhe që më lejuan të hyja në këtë skenë të madhe. Fakti që e bëra atë, të futem në dhjetë të parët, më bën jashtëzakonisht krenar. Muzika është pasioni im i madh, të cilin askush nuk mund ta marrë nga unë”, është shprehur këngëtari me prejardhje shqiptare, për 20minuten, përcjell albinfo.ch. / KultPlus.com
Kaltrina Begzati është rritur në shtëpi azilkërkuesish në Gjermani, sot inxhiniere trenash në kompaninë e madhe zvicerane për prodhimin e trenave.
Kaltrina Begzati është një inxhiniere e re që udhëheq projekte në firmën e njohur zvicerane të prodhimit të trenave Stadlerrail. Ajo është rritur e shkolluar në Gjermani, por ëndrrën e saj po e jeton në Zvicër. Kaltrina është mbase inxhinieria e vetme shqiptare në këtë fushë në Zvicër, ku bashkë me inxhinierin tjetër shqiptar, Kushtrim Ajvazi janë pjesë e një stafi të madh inxhinierësh e projektuesish të prodhimit të trenave në firmën e njohur Stadrail në St. Margrethen.
Albinfo.ch sjell portretet e dy inxhinierëve të rinj, të cilët flasin për profesionin e tyre dhe rrugën që kanë ndjekur deri në realizimin ëndrrës së tyre për t’u bërë inxhinierë, lidhjen me Kosovën dhe zhvillimin hekurudhorë atje.
Famlja e Kaltrinës ka jetuar një kohë në një shtëpi refugjatësh, aty ku Kaltrina ka kujtimet e para të fëmijërisë së saj në Gjermani.
“Unë u rrita si një fëmijë refugjat në një shtëpi për azilkërkuesit në Gjermani. Prindërit e mi kanë qenë gjithmonë model i shkëlqyer për sa i përket jetës. Ata më treguan se me angazhim të madh në jetë mund të arrish gjithçka. E dija qysh herët që doja të studioja inxhinieri mekanike për t’u bërë inxhiniere”.
Në aspektin profesional ajo është adaptuar shpejt dhe ka fituar terren në Zvicër përmes pozitës në përpunimin e porosive teknike në industrinë hekurudhore në firmën Stadler. Kaltrina ka studiuar në qytetin e Konstancës drejtimin e inxhinierise dhe është fituese e çmimit “Zonta Women Business”
“Si inxhinier projekti unë shoqëroj projektin përkatës (SBB) nga faza e konceptit deri në prodhimin e automjeteve duke përfshirë sigurimin e cilësisë deri në testet e tipit dhe miratimin”, tregon ajo për albinfo.ch për punën që bën si inxhiniere.
“Kapërcimi i problemeve nga fusha të ndryshme është pjesë e rutinës së përditshme në këtë punë, që do të thotë se aftësitë e mia komunikuese dhe aftësia për të gjetur zgjidhje në fazën e konceptit, prodhimit, testimi dhe miratimi janë vendimtare për të zhvilluar deri në fund një projekt”.
Stadler është i vetmi prodhues i trenave në Zvicër. Përveç Stadler në treg ka edhe kompani të tjera të jashtme nga ky sektor, si Bombadier, Siemens etj. “Ajo që e bën Stadler kaq të veçantë është se ne jemi shumë fleksibël kur bëhet fjalë për nevojat e klientëve. Kompania përpiqet të bëjë të mundur plotësimin e çdo dëshire, për sa kohë që nuk bie ndesh me miratimin. Përveç kësaj, trenat kanë disponueshmëri shumë të mirë në krahasim me konkurrentët e tyre dhe për këtë arsye janë mbresëlënëse për sa i përket performancës së tyre”, Kaltrina Begzati.
Rreth asaj se si fillon një projekt i prodhimit të një treni, sa zgjatë dhe cilat procedura ndjekin, ndiqen, Kaltrina thotë se në varësi të mënyrës se si palët kanë rënë dakord kontraktualisht dhe nëse është një zhvillim i ri, tenderimi deri në dhënien e kontratës zgjatë përafërsisht një vit. Nga faza e konceptit deri në prodhim rreth 1.5 vjet. Përafërsisht një vit nga prodhimi deri në miratim.
A mund të përfitojë Kosova nga përvoja e inxhinierëve shqiptarë të cilët po dëshmohen në kompani të njohura botërore, pyesim inxhinieren?
Kaltrina Begzati: Fatkeqësisht, nuk është shumë e mundur në një kohë afatshkurtër, pasi duhet menduar në aspektin afatgjatë industrinë hekurudhore.
Në parim, Kosova duhet t’i bëjë vetes disa pyetje.
Kontakti i hekurudhës së rrotave: Çfarë gjerësie binarësh dua (standardi i fiksuar nga BE?)
Dua trena elektrikë apo disa me motorë dizel? Nëse duam elektrikë, a kam edhe energji të mjaftueshme në dispozicion?
(Me rrjetin që është aktualisht në dispozicion në Kosovë, i gjithë furnizimi me energji elektrike do të shembet për trenat elektrikë që ushqehen nga linjat ajrore, por as trenat me naftë nuk janë zgjidhja afatgjatë).
Nëse Kosova dhe Shqipëria aspirojnë të anëtarësohen në BE, duhet të respektojnë ligjet evropiane për industrinë hekurudhore që në fillim, përndryshe do të duhet të rindërtojnë shumë më pas. Për shembull, TSI (Specifikimet Teknike për Ndëroperabilitetin) përshkruan se si duhet të duken stacionet e trenave. Sa të larta duhet të jenë platformat? Nëse specifikohet, ato duhet të jenë në të njëjtën lartësi në çdo ndalesë (të matura nga maja e shinave deri në platformë)./ Albinfo.ch / KultPlus.com
Treni Bernina Express kalon nëpër Alpet me borë në Zvicër dhe pamja që shihni është unike. Më konkretisht, në festën e bardhë të Alpeve, një vijë e kuqe shton një prekje tjetër ngjyrash. Nuk janë askush tjetër veç vagonëve të trenit Bernina Express që “thyejnë” uniformitetin e ngjyrave të peizazhit verbues alpin të Zvicrës.
Treni është fotografuar në urën që kalon mbi lumin Landwasser, në lagjen Filisur.
Treni Bernina Express: Lidh Zvicrën lindore me Italinë veriore
Bernina Express, që lidh rajonin Chur në Zvicrën lindore me Tiranon në Italinë veriore dhe konsiderohet linja hekurudhore më e lartë në Alpe.
Pika më e lartë e saj është në stacionin Ospizio Bernina, në një lartësi prej më shumë se 2 kilometra mbi nivelin e detit.
Fotografët italianë Marco Bottigelli dhe Francesco Vaninetti udhëtuan në Bernina Express dhe fotografuan të njëjtën pamje dhe pamje të mahnitshme.
Treni Bernina Express: Udhëtimi i tij është spektakolar
“Nuk kam parë kurrë më parë një pamje të tillë nga ky tren, udhëtimi i tij është spektakolar”, raporton Marco, duke shtuar se vendi i tyre i preferuar ishte ky kalim mbi lumin Landwasser. “Treni del nga tuneli dhe kalon direkt në një urë me hark në lartësinë 65 metra. Ngjyra e kuqe e ndezur e trenit spikat mes borës së bardhë të pastër dhe qiellit blu.”
Treni Bernina Express: Kalon nëpër 55 tunele dhe kalon 196 ura
Marco dhe Francesco kaluan një ditë duke udhëtuar në këtë tren që kalon nëpër 55 tunele dhe kalon 196 ura.
Një ditë më parë kishte rënë shumë borë, ishte një peizazh i mrekullueshëm dimëror, sikur të ishim në një përrallë.
Linja Bernina u ndërtua midis viteve 1908 dhe 1910 dhe funksionoi në mënyrë të pavarur deri në vitet 1940, kur u ble nga hekurudha zvicerane Rhaetian.
“Ne ishim shumë me fat që mundëm të fotografonim atë ditë në sfondin e peizazhit me dëborë pasi kjo po bëhet gjithnjë e më e rrallë çdo vit. Vendasit besojnë se kjo është për shkak të ngrohjes globale. Shpresoj që këto foto të zgjohen dhe të ndërmerren veprime për të mbrojtur bukurinë e planetit tonë”, përfundoi ai. /abcnews.al/ KultPlus.com
Është mbajtur Panairi i 2-të i Librit “Diaspora 2022” në qytetin Uster të Zvicrës. Në hapje të Panairit, një fjalë rasti e mbajti edhe profesori Agim Vinca e të cilën KultPlus ju sjell të plotë.
Të dashur bashkatdhetarë, Vëllezër dhe motra, Zonja dhe zotërinj!
Ka njëzet vjet e më shumë që në Tiranë e Prishtinë, por edhe në qendra të tjera shqiptare, mbahen për çdo vit panaire të librit, por është hera e dytë që një veprimtari e tillë, pra një panair libri, organizohet në diasporë.
Përgëzimet tona shkojnë në adresë të organizatorit, shoqatës “Bashkimi” dhe drejtuesve të saj me kryetar bashkëvendësin tim, Guximtar Alushin nga Kalishti i Strugës, një fshat i bukur buzë Liqenit, i njohur si fshat peshkatarësh dhe poetësh. Nuk mund të mos e përshëndes me këtë rast ish-studentin dhe mikun tim, dr. Vaxhid Sejdiun, frymëzuesin e veprimtarive kulturore në diasporë dhe misionarin e shkollës shqipe në këtë qytet dhe më gjerë.
Në qershor të këtij viti në Prishtinë qe hapur Panairi tradicional i Librit, i 22-ti me radhë. Kam qenë njëri nga ata që folën në hapje të këtij eventi, krahas Kryetarit të Shoqatës së Botuesve të Kosovës, Ministrit të Kulturës, Kryetarit të Komunës dhe mysafirit nga Franca, shkrimtarit Claude Arnaud. Me atë rast, në fjalën time, ndër të tjera pata thënë:
“Pas një pauze të imponuar dyvjeçare, Prishtina po i hap përsëri dyert e Panairit të Librit, dyert e artit dhe të letërsisë, të dijes dhe kulturës, ato dyer që s’ka mundur t’i mbyllë kurrë asnjë epidemi, asnjë pushtet dhe asnjë pushtues.
Fjala shqipe është treguar më e fuqishme se pengesat me të cilat është ndeshur në shekuj; i ka mposhtur ato dhe ka ardhur edhe më e gjallë e më e bukur, sikurse gjuha me të cilën shkruhet. Fjala në përgjithësi, kurse fjala e shkruar në veçanti, i ka hapur gjithmonë dyert e shpirtit dhe të mendjes, të lirisë dhe paqes, dyert e Jetës, që askund tjetër nuk frymojnë si në Libër.
Librat shkruhen në heshtje e vetmi, por libri nuk ka kuptim pa atë që i dedikohet, Lexuesin. Dikur ndër ne ka ndodhur që janë djegur librat si në mesjetë. Djegia e librit është krim, por shpërfillja e librit krim edhe më i madh. Kur vlerën e librit e shpërfill një person pëson kultura e tij, ndërsa kur këtë e bën një shoqëri vihet në pyetje ardhmëria e saj”.
Pesëdhjetë vjet më parë, kur panairet mbarëkombëtare të librit nuk mund të imagjinoheshin, unë pata botuar librin tim të parë me poezi, Feniksi (1972). Ishte kohë e trysnisë dhe censurës ajo e para gjysmë shekulli, kur letërsia shqipe krijohej e ndarë dhe e izoluar.
Sot, natyrisht, kanë ndryshuar rrethanat. Harta e letërsisë shqipe nuk është më ajo e dikurshmja. Tani ajo krijohet në Shqipëri e në Kosovë, në Maqedoni e Mal të Zi, tek arbëreshët e Italisë dhe në diasporën e gjerë shqiptare në botë, ku Zvicra zë pa dyshim vend parësor. Ju shkruani, botoni, përktheni, promovoni… Krijoni vlera dhe i konsumoni ato. Zhvillimi teknologjik ka bërë revolucion në komunikimin mes njerëzve. Falë internetit dhe mjeteve të komunikimit digjital, Shqiptarët që jetojnë në gjashtë shtete të Ballkanit dhe të shpërndarë pothuajse në të gjitha kontinentet e botës, komunikojnë më lirë e më shpejt se kurdoherë më parë.
Të dashur miq dhe kolegë, Lexues, botues, krijues!
Ju jetoni në një vend që ofron shumë vlera e mundësi dhe duhet të përfitoni nga ato, duke u integruar në shoqërinë zvicerane, duke u bërë pjesë e saj, por duke ruajtur identitetin kombëtar dhe në radhë të parë gjuhën shqipe, që është tipari i parë dhe kryesor i identitetit tonë, ADN-ja jonë.
Ju jetoni në vend të huaj, të rrethuar nga gjuhë e kultura të tjera, por lidhjet tuaja me vendlindjen janë të forta. E di se nuk e keni lehtë, sepse rrethanat e bëjnë të vetën, por para jush shtrohet një problem, që do të mund të përmblidhej në dy fjalë: integrim po, asimilim jo!
Kjo vlen posaçërisht për brezin e ri, për ata që kanë lindur e janë rritur këtu dhe shkollohen në gjuhë të huaj. Shumë të rinj e të reja kanë arritur sukses të madh në fusha të ndryshme të jetës dhe të dijes, nga ekonomia e biznesi gjer tek arsimi, shkenca, arti e sporti. Bijtë dhe bijat tuaja me punën dhe talentin e tyre nderojnë veten, familjet e tyre dhe mbarë kombin.
Diaspora jonë i ka dhënë kontribut të madh çështjes sonë kombëtare, luftës për liri në Kosovë dhe për të drejta kombëtare e njerëzore në viset e tjera shqiptare. Shkolla shqipe këtu, më shumë se kudo, ka rol specifik: ruajtjen e lidhjeve me vendlindjen dhe traditën e të parëve, nëpërmjet njohjes së gjuhës, historisë dhe kulturës. Ky synim nuk mund të arrihet kurrsesi pa Librin, që është baza e qytetërimit njerëzor.
Dita e sotme në qytetin Uster, të dashur bashkatdhetarë, është ditë feste. Festë e librit shqip! Usteri sot – dhe i gjithë kantoni i Cyrihut – flet shqip, që është tashmë gjuha e tretë në tokën helvetike. Uroj që ta kaloni sa më mirë këtë ditë në kontakt me librin, me krijuesit, botuesit e librarët, por edhe me njëri-tjetrin.
Ju përshëndes duke ju uruar gjithë të mirat, me dëshirë që të takohemi sa më shpesh në manifestime të tilla! / KultPlus.com
Shtatorja monumentale e Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriotit-Skënderbeut do të vendoset në kryeqytetin e Zvicrës, Bern.
Shtatorja do të vendoset në vitin e ardhshëm dhe do të realizohet nga skulptori Gëzim Muriqi.
Kështu ka informuar sot Paulin Zefi përmes Facebookut, me ç’rast ka theksuar se projekti do të financohet nga Veli Berisha, që jeton në Bern, si dhe nga familja e tij./ KultPlus.com
Sopranoja shqiptare Marigona Qerkezi është shfaqur në skena të njohura botërore të operës, përderisa angazhimet e reja po vazhdojnë të jenë të njëpasnjëshme, shkruan KultPlus.
Zëri i saj i veçantë e paraqitjet e fuqishme të artistes shqiptare, kësaj radhe kanë arrit të fitojnë një tjetër rol shumë të rëndësishëm për karrierën e saj artistike e i cili do ta dërgoj atë në Zvicër.
Roli madhështor i ‘Giovanna d’Arco’ në teatrin e St.Gallen në Zvicër konsiderohet një debutim i trefishtë në këtë shtet të madh.
Këtë sukses të radhës e ka pritur me shumë entuziazëm edhe vet artistja e cila për KultPlus ka thënë që ndihet e privilegjuar.
“Jam e privilegjuar të jem në rolin e titullit “Giovanna d’Arco” që do të shënojë debutimin tim të trefishtë: në rol, në teatrin e bukur Konzert und Theatre St.Gallen dhe duke kënduar për herë të parë në shtetin e Zvicrës. Mezi po pres!”, është shprehur Qerkezi. / KultPlus.com
Më 26 shtator 1990 për herë të parë në Zvicër u hap një shkollë për mësimin e gjuhës shqipe. Ishte një dëshirë e madhe dhe punë e palodhur e Selami Bajrami dhe Azem Sadullahu kryetar dhe sekretar i Këshillit Prindëror si dhe anëtarëve të këtij këshilli. Kjo shkollë u hap në një moment të vështirë, nuk ishte vetëm një akt patriotik por hapja e një shkolle jashtë suazës së Ambasadës së Jugosllavisë ishte edhe një çështje politike që mund të kishte pasojat e saj.
Prandaj ky aktivitet në shërbim të shkollës shqipe ishte dhe është akt atdhetarie, të cilin akt e morën mbi supe veprimtarët e Këshillit prindëror të Kantonit të Glarus-it, në krye me kryetarin e saj Selami Bajrami dhe më 26 Shtator 1990 hapën edhe Shkollën e Parë shqipe, në Bilten, të kantonit të Glarus-it, që në fakt ishte edhe shkolla e parë në Zvicër.
Sot pas tridhjet vitesh dy pionerët e hapjes së shkollës tregojnë për historikun e saj, vështirësitë dhe arritjet.
Si ndiheni sot pas 30 vjetësh?
(Përgjigja është e thjeshtë ashtu siç ishte dhe është puna e tyre në shërbim të shkollës shqipe. E thjeshtë, e urtë, dëshirë dhe ideal). Ndajnë të njëjtin mendim: në bashkëpunim me anëtarët e Këshillit prindëror kemi kryer një obligim kombëtar ndaj fëmijëve tanë dhe ndaj të gjithë fëmijëve, që po lindin dhe po rritën në vend të huaj.
Ç`do të thotë të hapësh shkollë shqipe jashtë ombrellës së Ambasadës së Jugosllavisë, më 1990?
Selami Bajrami: Ishte një përpjekje që të konfrontonte me ligjet e shtetit, nën sundimin e të cilit, ishin të gjithë shqiptarët në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi…
Azem Sadullahu: Ishte një përpjekje që kishte rrezikun politik, por mbi të gjitha dominonte vullneti, dëshira dhe ideali për t`u shkëputur njëherë e përgjithmonë nga vargojt e politikës jugosllave.
A ishin pjekur kushtet për një gjë të tillë?
Selami Bajrami: Duke e njohur diskriminimin dhe kufizimin e të drejtave të shqiptarëve kudo ku jetonim nën Jugosllavinë antishqiptare, ne që ishim në mërgim mendonim se kishte ardhur momenti të veprojmë.
Azem Sadullahu: Ishte dëshirë e të gjithë prindërve njëherë e përgjithmonë të kemi shkollën tonë të pavarur, të cilën e formuam me djersën e mërgimtarëve shqiptarë të të gjitha fshatrave të kantonit të Glarus-it.
Nga jeni me prejardhje apo vendlindja?
(njëzëri) Ne jemi nga Kumanova, qytet që kanë zënë vend të gjitha politikat diskriminuese ndaj shqiptarëve.
Kishit ndihmesën e bashkatdhetarëve:
Selami Bajrami: Natyrisht që po.
Azem Sadullahu: Pa ndihmën dhe mbështetjen e tyre ishte e pamundshme të bëhej diçka.
Kanë kaluar 30 vjet që kur është hapur shkolla e parë shqipe në Zvicër, si ju duket sot ky përvjetor?
Selami Bajrami: Shkolla shqipe në kantonin tonë ka pasur dy etapa të zhvillimit të suksesshëm. E para nga viti 1990-2001 dhe e dyta nga viti 2009-2018
Në fazën e parë ishin themeluesit e shkollës shqipe, të cilët bashkë me anëtarët tjerë: Jakup Sabedini, Prend Markaj, Muhamet Ramadani, Jahi Zeqiri dhe Naser Jusufi e organizuan mjaft mirë shkollën shqipe në Kantonin e Glarus-it
Azem Sadullahu: Dhe e dyta, pas një pauze gati 8-9 vjeçare, me ardhjen mësuesit Vaxhid Sejdiu, i cili së bashku me mësuesit Qefsere Sejdiu dhe Endrit Mulaj, si dhe veprimtarët e arsimit shqip Sahit Idrizi, Shaban Asani, Selami Bajrami, Afrim Ibishi, Afrim Rexhepi, Nexhat Hajdari, Emrush Hajdari, Musa Salihu, Avdyl Asani, Fuat Sherifi, Agim Hoxhaj në kantonin tonë filloi një epokë e re, e shkollës shqipe. Sa që shkollat: në Glarus, në Niederunen, në Netsal, në Bilten, në Näfels, në Mitlödi, në kantonin tonë përsëri u shndërruan në “çerdhe” të gjuhës shqipe.
Lista e anëtarëve të Këshillit të parë Prindëror, të shkollës së Parë shqipe “Hasan Prishtina” në Glarus
Si ishin atëherë përpjekjet për hapjen e shkollës së parë shqipe në Zvicër?
Selami Bajrami: Rrugëtimi natyrisht nuk ishte i lehtë, mjaft i vështirë, me pengesa të ndryshme. Kishim edhe pengesa nga Ambasada Jugosllave, e cila ndërhynte në Drejtorinë arsimore Zvicerane duke mos dashur të na japin objekte shkollore (klasa) për mësim. Por ia dolëm.
Azem Sadullahu: Pengesat ishin të natyrave të ndryshme, kishim edhe presion.
Si erdhi deri te themelimi apo hapja e Shkollë së Parë Shqipe në Zvicër?
Selami Bajrami: Siç thashë, dëshira dhe vullneti i madh që fëmijët e bashkatdhetarëve tanë ta mësojnë gjuhën amtare. Por, edhe ndihma e institucioneve arsimore kantonale nuk ka munguar, më të zëshmit për hapjen e shkollës shqipe kanë qenë, ministri i arsimit z. Fritz Weber, z. Luis Bügler, sekretar i arsimit dhe Maya Hauser, kordinatore e arsimit për vendas dhe të huaj.
Azem Sadullahu: Ky vullnet dhe kjo dëshirë ishte e të gjithëve.
Cilët ishin bashkëveprimtarët tuaj?
Selami Bajrami: Prindërit, ata na jepnin forcë që të punojmë pa pushim.
Azem Sadullahu: Në veçanti anëtarët e Këshillit: Selami Bajrami, Shaban Asani, Sakip Alili, Agim Zeqiri, Imer Murati, Rrahim Shehu, Nevzat Kamberi, Tahir Sadiku etj.
Cilët ishin mësuesit e parë?
Selami Bajrami: Fillimisht mësuese e parë ka qenë Drita Krasniqi, pastaj janë angazhuar Ylfete Zymberi, Ziharete Mazllëmi, Shenadije Berisha, Burbuqe Hasani, Hamit Krasniqi etj.
Azem Sadullahu: Pas disa përpjekjeve arritëm me përfaqësuesit e Arsimit në Prishtinë, të biem në kontakt me mësuesen Drita Krasniqin edhe ne si këshill prindëror e angazhuan në procesin mësimor, dhe i siguruam rrogën për dy muaj dhe banesën.
Në fillim sa klasa kishte dhe cilat ishin ato, ku ishin hapur?
Selami Bajrami: Fillimisht në Bilten dhe pastaj Niederurnen, Oberurnen, Näfels–Mollis dhe Rüti GL dhe në Schwanden.
Në rreshtin e fundit, (nga e majta) Jakup Sabedini, Selami Bajrami dhe mësuesja Dritë Krasniqi së bashku me nxënësit
Cili është dallimi në mes dikur dhe sot?
Selami Bajrami: Punohej më shumë, numri i veprimtarëve të arsimit shqip ishte shumë më i madh
Azem Sadullahu: Kemi pasur mbledhje, takime me prindër dhe angazhime të ndryshme të cilat e mbanin gjallë aktivitetin shkollor.
Si është tani gjendja e shkollave shqipe në kantonin tuaj?
Selami Bajrami: Momentalisht numri i nxënësve është shumë i vogël, është dëshpëruese
Azem Sadullahu: Mendoj se LAPSH kohëve të fundit nuk është duke e kryer detyrën e saj si duhet.
Si është gjendja e shkollave shqipe në Zvicër?
Selami Bajrami: E pakënaqshme, veçanërisht në kuadër të LAPSH-it nuk kemi ndonjë aktivitet serioz në organizimin e shkollë shqipe. Kryesinë qendrore nuk e shohim fare në aktivitet për organizimin dhe hapjen e shkollave shqipe.
Azem Sadullahu: Me vite në kuadër të LAPSh kemi rënie të numrit të nxënësve, veçanërisht në 7-8 e fundit.
Çka do t`iu kishe preferuar prindërve shqiptarë në Zvicër?
Selami Bajrami: Nëse fëmijët e mërgimtarëve shqiptarë nuk e ruajnë gjuhën amtare pasojat janë të rënda, gjuha amtare është e nevojshme si buka dhe uji
Azem Sadullahu: T`i dërgojnë fëmijët e tyre në shkollë sepse një gjë të tillë e preferojnë edhe ekspertët zviceranë, të cilët thonë se pa njohjen e gjuhës amtare shumë vështirë e kanë të mësojnë gjuhën e huaj.
Kohëve të fundit në portale të ndryshme lexohet se LAPSh feston 30 vjetorin, a është me të vërtetë 30 vjetori i LAPSh-it?
Selami Bajrami: Jo, LAPSh nuk i bën 30 vjet, por 25 sepse LAPSh është themeluar më 26 mars 1995 dhe të gjithë ata të cilët flasin kështu nuk i bëjnë nder.
Azem Sadullahu: 30 vjet i bënë Shkolla Shqipe“Hasan Prishtina” në kantonin e Glarus-it. Ka fjalë se edhe Shkollën e parë shqipe, këtu në Glarus, e ka hap ky apo ajo, por e vërteta është një. Shkollën e Parë shqipe e kanë hap anëtarët e Këshillit Prindëror në krye me kryetarin, Selami Bajrami./ Diaspora Shqiptare / KultPlus.com
Me fillim të muajit tetorit, saktësisht më 1 tetor do të fillojë “Java Kulturore Shqiptare”, ku e gjithë vëmendja është për kulturën dhe kombin shqiptar në Zvicër, transmeton KultPlus.
Gjatë javës së parë të tetorit do të zhvillohen debate, ekspozitë, aktivitete kulturore, artistike, do të prezantohen libra, histori tradicionale shqiptare, programe muzikore, ndërkohë që do të jepen edhe shfaqje kulturore nga grupe të ndryshme artistike shqiptare për libra të caktuar.
Vlen të theksohet se hyrja lejohet për personat që janë të vaksinuar, të shëruar apo edhe të testuar negativisht nga virusi Covid. Platforma albinfo.ch është sponzor medial e këtij eventi kulturor, transmeton tutje KultPlus.
Më poshtë mund të shihni programin javor se çfarë do të përmbajë “Java Kulturore Shqiptare”:
Programi – 01 tetor
19:00 – 22:00
– Hapja e Javës së Kulturës Shqiptare
– Hapja e ekspozitës
– Prezantimi i artistëve shqiptarë (Adem Dërmaku & Rromir Imami)
– Apéro
Programi – 02 tetor
19:00 – 20:30
– Debat me mysafir të fuar: (në gjuhën gjermane)
– Historia dhe aktualiteti i shqiptarëve në Zvicër.
20:30 – 22:00
– Programi muzikor
(Rafael Lishi-Akkordeon & Ahmet Ujkashi-Klarinete)
Programi – 03 tetor
16:00 – 16:30
– Info: shkolla shqipe (LAPSH)
16:30 – 18:00
– Prezantmi i librave të autorëve shqiptarë në Zvicër
– Poezi nga poetët:
(Shaip Beqiri, Shkumbin Gashi & Bujar Salihu)
Programi – 07 tetor
20:00 – 22:00
– Lexim nga libri “Bürde & Segen” (Shqipe Sylejmani)
– Debat me mysafir të ftuar: (në gjuhën gjermane) “Secondos”, çka pastaj?
Këngëtari shqiptar Altin Asllani, bashkë me grupin e tij zvicerian “Pablo Infernal” do të publikojnë albumin e tyre më të ri muzikor.
Projekti titullohet “Mount Angeles” dhe pritet të lançohet më 17 shtator 2021. Pjesëmarrëse në këtë realizim, ka qenë edhe artistja shqiptare e grafikës Arbnore Toska, e cila jeton dhe ushtron profesionin e saj në Zvicër.
“Një album i ri po vjen “Mount Angeles” do të dalë më 17 shtator dhe ne do ta festojmë atë në përputhje me rrethanat, prandaj sigurohuni që t’i ruani këto data tani: 17.09.2021, lançimi i albumit dhe 05.11.2021 koncert në Zyrih. Faleminderit Arbnore Toska për punën e mahnitshme”, shkruan grupi në rrjetin social Facebook. / KultPlus.com
Shkrirja e akullnajave në Alpe ka krijuar 180 liqene të reja akullnajore në Zvicër brenda vetëm 10 vjetëve.
Midis 2006 dhe 2016, zona e mbuluar nga uji u rrit me rreth 150.000 metra katrorë (15 hektarë) në vit, provë e dukshme e ndryshimit të klimës në Alpe, raportoi sot Instituti federal zviceran i Shkencës dhe Teknologjisë Ujore (EAWAG).
Instituti ka përpiluar, për herë të parë, një inventar të të gjitha liqeneve akullnajorë të formuara që nga fundi i të ashtuquajturës Epoka e Vogël e Akullnajave në mes të shekullit XIX.
Rreth vitit 1850, akullnajat alpine arritën shtrirjen e tyre më të madhe në kohët moderne.
“Midis 1850 dhe 2016, zona e liqeneve akullnajore u rrit me mesatare prej rreth 40.000 metra katrorë (4 hektarë) në vit, me një prirje të fortë ngritëse në vitet e studimit më të fundit, 2006 deri në 2016”, tha bashkautori i studimit, Nico Moelg.
Lista përfshin gjithsej 1.200 liqene të reja, 187 prej të cilave më pas janë mbushur nga sedimentet e transportuara nga akullnajat.
Në vitin 2016, zona e të gjitha liqeneve akullnajore ekzistuese ishte rreth 620 hektarë.
Për të kryer hulumtimin e tyre, shkencëtarët analizuan të dhënat që datojnë që nga mesi i shekullit XIX, si edhe fotografitë ajrore të bëra që nga mesi i shekullit XX. /atsh/ KultPlus.com
Fotografi shqiptar, Afrim Nevzadi jeton dhe punon në qytetin e Zyrihut, Zvicër.
Fotot e tij në saj të stilit, teknikave, motiveve dhe qasjeve profesionale kanë bërë jehonë në shtypin vendas si edhe në konkurrimet e shtëpive prestigjioze.
Së fundmi fotografia e tij “Zürihorn” (Briri i Zürich-ut) është votuar nga lexuesit e portalit www.hellozurich.ch si fotografia më e mirë e javës, transmeton KultPlus.
Nevzadi është nga Vaksinca e Kosovës dhe është vendosur në Zvicër në fillim të viteve ’90-të.
Së fundmi ai ka pasion të fotografojë alpet e Zvicrës ku kalon jnë pjesë të mirë të kohës së tij. / KultPlus.com
Pa dyshim, puna në çdo shtet, shoqëri a kulturë,ka vlerën dhe pozitën e saj.
Shumë gra shqiptare janë duke arritur suksese në mërgim, në profesionet që kanë zgjedhur të punojnë. Patjetër që njëra nga këto është edhe shqiptarja Teuta Mustafa Helshani, me prejardhje nga qyteti i Ferizajt.
Tuta është njëra nga femrat e pakta shqiptare që kanë zgjedhur këtë profesion, duke vozitur autobusin përreth qendrës së St.Gallen-it, shkruan albinfo.ch.
Nga Kosova, drejt një jete të re në Zvicër
Teuta Mustafa Helshani është lindur dhe rritur në qytetin e Ferizajit, ku kreu shkollën fillore dhe të mesme, për të vazhduar më pas edhe studimet në Universitetin e Prishtinës.
“Jam lindur në Ferizaj në vitin 1990, kam mbaruar shkollën fillore dhe të mesme po në të njëjtin qytet, për të vazhduar pastaj me studime në Universitetin e Prishtinës “Hasan Prishtina”, në Fakultetin Ekonomik, Departamenti “Banka, Financa dhe Kontabilitet”, tregon ajo për Albinfo.ch, transmeton KultPlus.
Pavarësisht shkollimit të saj, Teutën duket se fati e dërgoi në rrugë dhe projekte të tjera të jetës, nga ajo çfarë kishte studiuar.
“Pas përfundimit të studimeve nuk pata fatin që profesionin tim ta ushtroj në vendlindjen time. Pas kurorëzimit të dashurisë me martesë në vitin 2013, unë vazhdova jetën pranë bashkëshortit tim në Zvicër”, shprehet ajo.
Albinfo.ch
Emigrimi dhe ambientimi në kulturën zvicerane
Për çdo shqiptar që emigron, reliteti i vendlindjes me atë të Zvicrës është ndryshe. Përshtatja, ambienti, gjuha, shoqëria, kultura dhe punësimi kanë qenë disa nga sfidat, të cilat pothuajse çdo mërgimtar i ka përjetuar në fillmet e veta në mërgim.
Teuta ndan historinë e saj për Albinfo.ch lidhur me ambientimin jo të lehtë në Zvicër, jetën e re, familjen dhe anën profesionale të saj, transmeton KultPlus.
“Në vitin 2013, kur isha në moshën 23-vjeçare, fillova një jetë të re bashkëshortore, në Wil, rajon i St.Gallen-it. Duke marrë parasysh se unë u rrita dhe mbarova shkollimin në Kosovë, ka qenë shumë e vështirë në fillim. Po pata fatin të gjeja ngrohtësinë familjare dhe mbështetjen e bashkëshortit dhe prindërve të tij, që ishte një ndihmë e jashtëzakonshme për një fillim të ri, larg vendlindjes”, tregon ajo.
Teuta shprehet se në jetë njeriu duhet të vërë qëllimet dhe synimet e saj, për të pasur sukses, pavarësisht se në cilin vend është.
“Është e vërtetë se kultura zvicerane është më ndryshe, por nëse ke një personalitet dhe një synim në jetë, atëherë kjo nuk të sjellë asnjë problem për të vazhduar tutje. Sa i përket shoqërisë, ka qenë e vështirë për mua në fillimet e mia, por duke ndjekur kurse intensive të gjuhës, me kalimin e kohës kam arritur të kem një rreth të mirë shoqëror”, shprehet Teuta.
Dëshira dhe pasioni për vozitje
Teuta që në moshë të re kishte dëshirë të kamotshme për vozitje. Por, vozitja për kategorinë D kishte një domethënie të veçantë, që një ditë të jetë shofere e autobusëve në Zvicër.
“Dëshira e kamotshme dhe një pasion që unë kisha për vozitje më shtyu që të përgatitem për kategorinë D (shofere autobusi). Ishte një rrugë jo e lehtë dhe si çdo gjë tjetër, kishte edhe kjo pengesa. Në fund, unë ia dola që në prill të vitit 2017 të jem e pajisur me leje të qarkullimit për kategorin D”, tregon ajo.
Pak muaj pas kalimit të provimeve, Teuta në vitin 2018 u punësua te firma “Regiobus”, me seli në Gossau.
Në atë kohë, Teuta ishte vetëm 27-vjeçare dhe duhet veçuar se ishte shoferja më e re në mesin e kolegëve në “Regiobus”.
Ajo vozit në rajonin e St.Gallen-it, mban linjën Gossau-St. Gallen dhe anasjelltas, Herisau-Abtwil-Engelburg dhe linjën Wil-Uzwil.
Vlen të theksohet se Teuta ishte femra e parë shqiptare shofere në kantonin St.Gallen.
“Sipas informatave dhe reagimeve të udhëtarëve (shqiptarë), po, unë kam qenë shoferja e parë shqiptare në rajon të St.Galles. Derisa tash e gati një vit më është bashkangjitur edhe një kolege tjetër shqiptare”, tregon Teuta për Albinfo.ch.
Një mesazh i denjë për femrat shqiptare
Çdo punë që bëhet, në vete do përkushtim, durim dhe shumë dëshirë për të përfunduar atë. Teuta, ani pse është një grua dhe nënë e shkëlqyeshme, normalisht ka obligime të mëdha, por ajo gjen kohë për të gjitha, qoftë për familje, për punë dhe çdo gjë që atë e preokupon, shkruan tutje albinfo.ch.
“Nuk është e lehtë të punosh dhe të njëjtën kohë të jesh nënë dhe të kujdesesh për familje. Unë, për fat të mire, punoj vetëm 60% të kohës, kshtu që kjo më shërben të kem hapësirë edhe për fëmijë dhe familjen në kuptim të plotë”, tregon ajo.
Duke qenë se të jesh shofere autobusi në Kosovë dhe në Shqipëri, në fakt, ende është tabu dhe shihen me sy tjetër, Teuta për këtë dha një mesazhi për femrat shqiptare.
“Është shumë e vërtetë që në Kosovë shoferet femra shihen me një sy ndryshe ose ndjenjë pasigurie, por besoj që tash në kohën e fundit është duke ndryshuar ky perceptim. Sa i përket mesazhit, kam një lutje për prindërit, që së pari të arsimojnë vajzën dhe ta ngritin atë në vlera me të mëdha, siç edhe e meritojnë. Vajzat, nënat e reja, të mos hezitojnë t’i ndjekin ëndrrat, sepse gjithçka është e mundur nëse ka vullnet dhe dëshirë të madhe, asgjë nuk është e pamundur në çdo sferë të jetës”, thotë Teuta në mesazhin e saj drejtuar femrave shqiptare.
Kosova të falë një ndjesi të veçantë
Teuta është shumë e lidhur me Kosovën, ajo tregon se Kosova i fal ndjesi të veçantë. Pothuajse çdo vit ajo viziton katër herë Kosovën, pasi të afërmit e saj familjarë jetojnë në Kosovë.
“Unë jam një vizitore e rregullt e Kosovës, para pandemisë deri në katër herë në vit kemi ardhur me familje. Është ndenjë e bukur me qenë në vendlindjen tënde, pranë familjes. Kjo sepse familja ime jeton në Kosovë dhe për atë dëshira është e madhe për Kosovën, ashtu dhe malli për vendlindjen”, përfundon Teuta. /albinfo/ KultPlus.com
Violinisti i mirënjohur Tedi Papavrami, jeton prej disa vitesh në Gjenevë, Zvicër. Ai do të interpretojë sot më 30 qershor, në festivalin “Martha Argerich”.
Ky event do të mbahet në “Laeiszhalle grosser saal”, i cili nga viti 1908 është dhe një vend takimi për jetën muzikore të Hamburgut në Gjermani. Artisti shqiptar do të interpretojë pjesë nga kompozitorët e famshëm si Pjotër Çajkovski dhe Astor Piazolla.
“Njerëzit thjesht kanë nevojë për muzikë. Në muajt e fundit, gjithashtu, për shembull kam pasur mundësinë të luaj të mrekullueshmen Laeiszhalle me Hamburg Symphoniker, dhe e di se çfarë do të thotë. Tashmë shumë miq të mirë do të vijnë në festival dhe kjo është gjë e mirë”, është shprehur pianistja Marth Argerich.
Performuesit e këtij koncerti do të jenë krahas violinistit Paparavami, pianistët Martha Argerich, Alexander Gurnin./ KultPlus.com
Në varësi të moshës, ka dallime në paga dhe mëditje për profesionin e mësuesit.
Paga mesatare vjetore si mësues është 85,777 CHF bruto.
Gjysma e pagave dhe mëditjeve të mbledhura janë mbi 86,000 CHF bruto, që do të thotë të ardhura mujore prej 7,167 CHF bruto.
Nëse sapo keni filluar punën si mësues, mund të prisni fitime bruto mesatarisht 90,000 CHF në vit. Kjo është 7,500 CHF bruto në muaj.
Në varësi të moshës, ka dallime në paga dhe mëditje për profesionin e mësuesit. Në një moshë të re, ju mund të prisni fitime bruto mesatarisht 80,000 CHF në vit. Me rritjen e moshës, të ardhurat ndryshojnë dhe janë 95,238 CHF bruto. Kjo korrespondon me një ndryshim prej 19%, shkruan tutje albinfo.ch.
Në varësi të vendit të punës, ka dallime në paga dhe mëditje për profesionin e mësuesit. Në Thurgau, Zug dhe St. Gallen ju keni potencialin më të lartë të fitimit. Në shtetet federale të Bernit, Gjenevës dhe Nidwalden ju duhet të pranoni humbje në paga.
Pagat për profesionin e mësuesit i nënshtrohen një rritje mesatare prej 7% gjatë 5 viteve të fundit. Kjo do të thotë një rritje e pagave prej 6,429 CHF bruto në vit ose 536 CHF në muaj.
Burrat dhe gratë përfitojnë ndryshe nga rritja e pagave. Për gratë, ndryshimi mesatar është 7%, që është një diferencë prej 6,429 CHF bruto në vit. Për burrat, ndryshimi mesatar është -14%, që është një ndryshim prej -13,982 CHF bruto në vit. / KultPlus.com
Zvicra është e vendosur në sistemin e vargmaleve të larta të Alpeve. Shpesh në literaturën gjeografike përmendet si shtet alpin, transmeton KultPlus.
Simboli i këtij shteti pa dyshim se janë lopët. Për çdo vit bëhet parada e lopës alpine. Në vjeshtën e vonë lopët kthehen në fermat e tyre, për të kaluar dimrin brenda rrethojave në fermat zvicerane.
Shumë fermerë zviceranë në vjeshtë janë të zënë me kthimin e kafshëve të tyre nga kullotat malore. Pasi të kalojnë verën duke kullotur në livadhe me barishte të freskëta, gjedhet do të kalojnë dimrat e tyre në hambar.
Por, në stinën e pranverës, kur edhe jemi tani, bëhet parada e tyre, ato ngjiten drejt kullotave në Alpe dhe qëndrojnë deri në vjeshtë në ambiente të jashtme./albinfo/ KultPlus.com
Suela Jorgaqi pasi mbaroi Fakultetin e Gjuhëve të Huaja në Tiranë për gjermanisht, vendosi të vijoi më tej studimet në Zvicër. Pas përfundimit të studimeve vendosi që jetën e saj ta ndërtonte në Zvicër. Aty krijoi dhe familjen e saj të re me bashkëshortin zvicerian. Prej nentë vitesh Suela Jorgaqi është drejtuese e Blibliotekës Pestalozzi në Zvicër. Në një intervistë për “Diaspora Shqiptare” Jorgaqi tregon se ndihet shumë e lumtur kur institucioni që ajo drejton vizitohet nga fëmijë shqiptarë. Gjithashtu ajo flet edhe për programin e zhvillimit të gjuhës së nënës, duke e konsideruar këtë të fundit si gjuhë bazë formimi për çdo individ.
Ju jeni drejtuese e Bibliotekës Pestalozzi në Zvicër që nga themelimi i saj. Si nisi puna juaj në këtë pozicion dhe sa e realizuar ndiheni?
Tashmë u bënë 9 vite që jam në krye të këtij institucioni të rëndësishëm siç është biblioteka e Zyrihut ku kam përjetuar eksperienca nga më të ndryshmet, të cilat më kanë rritur profesionalisht, por edhe shpirtërisht. Në këto vite jam vënë në rolin e menaxheres, psikologes, mësueses, kontabilistes, përkthyeses, animatores, etj., sepse kjo është biblioteka, një vend ku i përjeton të gjitha këto. Biblioteka jonë është një vendndodhje për të gjitha evenimentet, aq më tepër në kohën e Koronës, ku njerëzit kanë nevojë për më shumë mbështetje si edhe një vend për t’u argëtuar. Kështu që ndihem e realizuar, megjithëse të realizuarit nuk ka fund. Por sfidat nuk më mungojnë dhe kur më mungojnë unë kërkoj të reja.
Të jesh çdo ditë në kontakt me librat dhe njerëz që e duan librin, çfarë ndjesie ju përcjell?
Ndjesi pozitive. Si drejtuese e bibliotekës Pestalozzi Hardau të Zyrihut, një nga 14 bibliotekat e Zyrihut, bëj një punë shumë interesante dhe të larmishme nga pikëpamja profesionale, por edhe të dobishme për shoqërinë, sepse kam mundësinë t’i lidh librat me njerëzit. Dhe kështu përfitojnë të gjithë.
Pastaj përveç librave në 12 gjuhë të ndryshme, ne ofrojmë dhe oferta dixhitale, si ebooks, pressreader për revista online edhe streaming për filma dhe muzikë. Përveçse drejtuese e bibliotekës Hardau unë jam përgjegjese për të gjitha aktivitetet në të gjitha 14 bibliotekat Pestalozzi. Kemi edhe programe për nënat me fëmijë jo vetëm në gjermanisht, por edhe në shqip dhe gjuhët e tjera, për të zhvilluar gjuhën e nënës. Dhe sipas një studimi nga PISA thuhet se një fëmijë apo i rritur që nuk zotëron gjuhën e nënës, e ka të vështirë të mësojë me rrënjë një gjuhë të dytë. Sepse integrimi fillon nga gjuha dhe kjo është gjithashtu një detyrë e bibliotekës.
Në këtë bibliotekë gjenden gjithashtu mbi 2000 libra në gjuhën shqipe. Sa tërhiqen nga shqiptarët në Zvicër?
Shumica e shqiptarëve këtu janë nga Kosova. Brezi i parë nuk lexon shumë, por të rinjtë dhe fëmijët lexojnë, ndoshta më shumë gjermanisht sesa shqip, sepse është gjuha që mësojnë të shkruajnë. Ka shumë fëmijë shqiptarë që vijnë këtu, dhe kjo më gëzon.
Sigurisht që ka lexues të rregullt që e frekuentojnë shpesh bibliotekën, por unë do doja që të gjithë ta dinin për bibliotekën tonë. Kjo është edhe çështje marketingu. Jo te gjithë shqiptarët që jetojnë ne Zyrih e njohin ose kanë dëgjuar për ofertat tona. Prandaj shpresoj që portalin tuaj ta lexojnë sa më shumë njerëz dhe të afrohen sa më tepër lexues.
Kush janë autorët shqiptarë që preferohen më shumë?
Po Kadareja mbetet i kërkuar. Pastaj ka edhe njerëz që preferojnë autorët e rinj shqiptarë ose të përkthyer. Kongoli është gjithashtu në listën e blerjeve të mia, sepse e pëlqej edhe vetë.
Sa e përfshirë jeni në aktivitetet e Diasporës në Zvicër?
Jam në kontakt të ngushtë me ambasadën shqiptare në Bern. Edhe kur erdhi ministri Majko, isha e lumtur që e prita unë më parë këtu në bibliotekën tonë. Por mundohem t’u ofroj të gjitha shoqatave një vend në bibliotekë, sepse këtu kemi vend dhe hapësirë për të bërë çdo lloj aktiviteti. Edhe koncerte edhe mbrëmje kemi mbajtur në biblotekë. Madje edhe Inva Mula ka qenë e ftuara ime speciale, aktivitet që u shoqërua edhe nga TV Klan.
Cila është historia juaj e emigrimit dhe sa i vështirë ishte fillimi?
Identiteti i shqiptarëve është komplikuar vitet e fundit, jetojmë në katër anët e botës, flasim e ëndërrojmë në gjuhë e struktura të ndryshme. Unë ndihem qytetare evropiane, por me rrënjë të qëndrueshme shqiptare. Burri im është zviceran, djali im flet shumë bukur edhe shqip, mikeshat dhe miqtë e mi janë zvicerane, shqiptare, portugeze, italiane, spanjolle.
Personalisht isha e privilegjuar, sepse mbarova në Tiranë Fakultetin e Gjuhëve të Huaja për gjermanisht dhe direkt më pas erdha për t’u shkolluar në Zvicër. Diploma për “Shkencën e Informacionit dhe Dokumentacionit” që përfshin edhe bibliotekat, më hapi rrugën për të punuar në këtë institucion ku unë jam e vetmja drejtuese e huaj. Por puna ime e parë ishte në sindikatën me të madhe zvicerane, “Unia”, ku jo vetëm njoha më mirë Zvicrën nga ana politike dhe sociale, por krijova edhe disa nga kontaktet e mia më të mira, që i kam edhe sot. Aty pata mundësitë të perfeksionoj edhe gjuhët e tjera, si spanjisht dhe italisht, që janë pasioni im i hershëm.
Do kishit dashur që karrierën tuaj ta ndërtonit në vendlindje?
Mua nuk më pëlqen shumë t’i humb shanset, kështu që po, ia bëj vetes këtë pyetje. E mendoj shpesh çfarë do kisha bërë në Shqipëri, sidomos kur jam me shoqet e mia aty. Unë mendoj se në çdo vend të botës mund të ndihesh mirë, nëse ke rrethin e duhur afër vetes dhe bën diçka që të pëlqen. Por po të isha në Tiranë do kisha dëshirë të riorganizoja Piramidën për ta kthyer në një qendër interesante kulturore: edhe mund të ëndërrojmë, apo jo?
Çfarë ju mungon më shumë nga vendlindja?
Deti, peshku, familja, shoqet e mia, pastat tek pastiçeri Zagoria… / Diaspora Shqiptare / KultPlus.com
Në Zvicër është hapur një tjetër shkollë e gjuhës shqipe në komunën Aadorf të Kantonit të Thurgaut. Mësimi do të zhvillohet çdo të mërkurë në orën 16:00.
Lajmi bëhet i ditur nga Ambasada e Shqipërisë në Bern: “Në vijim të punës për masivizimin e mësimit të gjuhës shqipe në Diasporë, “Shkolla Shqipe” në mbështetje të vazhdueshme nga Ambasada e RSH në Bern, hap dhe një degë të mësimit të gjuhës, kulturës e historisë shqiptare. Mësimi në këtë shkollë zhvillohet çdo të mërkurë, nga ora 16:00 me mësuese Feride Liçolli”, shkruhet në njoftimin e Ambasadës.
Ambasada e Republikës së Shqipërisë, gjithashtu u bën thirrje të gjithë prindërve dhe fëmijëve të moshës shkollore të bashkohen në këtë përpjekje për të ruajtur e promovuar gjuhën, kulturën, traditat e historinë Atdhetare. /diasporashqiptare/ KultPlus.com
Julie Pomagalski, ish-kampione botërore nga Franca në snowboard, ka vdekur nga një ortek në Zvicër, njoftoi Komiteti Olimpik Francez.
Pomagalski u rrëmbye nga bora përderisa po skijonte jashtë pistës me një grup prej katër personave në kantonin Uri, thanë zyrtarët francezë. Nga orteku vdiq edhe një francez tjetër.
Pomagalski ishte adoleshente, kur ishte bërë kampione e botës në snowboard në vitin 1999, shkruan BBC, transmeton Gazeta Express.
Ajo e fitoi kupën e botës në këtë sport në vitin 2004. Më 2002 kishte garuar në Lojërat Olimpike Dimërore në Salt Lake City dhe katër vite më vonë në Lojërat e Torinos.
Policia tha se orteku ra të martën, kur grupi ishte duke u lëshuar nga Mali Gemsstock. Ky mal është i lartë 2.961 metra dhe është i popullarizuar për skitarët që skijojnë jashtë pistave.
Një anëtar i ekipit të shpëtuesve tha se ish-kampionia dhe një skitar tjetër ishin plotësisht të mbuluar nga bora e ortekut, ndërsa një tjetër ka pësuar lëndime të lehta. / KultPlus.com
Dy kandidatet shqiptare Arbenita Shabani Zejna dhe Anita Islami kanë fituar në zgjedhjet e 7 marsit 2021 në Zvicër.
Ato do të jenë pjesë e Këshillit Komunal të Komunës Rolle, Kantoni Vaud Zvicër. Arbenita është dizajnere e modës dhe rizgjidhet për të dytën herë në këtë pozicion. Anita është 20 vjecc dhe studion për Grafik Dizajn në Lozanë.
Të dyja këto u zgjodhën këshilltare komunale për komunën Rolle, Kantoni Vaud Zvicër.
Dy shqiptaret Arbenita dhe Anita në këto zgjedhje garuan në listën e Partisë Socialiste.
Kujtojmë se edhe dy shqiptarë të tjerë fituan në zgjedhjet e 7 marsit. Musa Kamenica, shqiptar nga Kosova që jeton në Zvicër rifitoi të drejtën për të qenë pjesë e asamblesë së komunës së Lozanës. Gjithashtu edhe Ibrahim Berisha u zgjodh deputet në parlamentin komunal të vendit ku jeton./ KultPlus.com
Afërsisht 3,000 fëmijë të gjinisë mashkullore bëhen synet në spitalet zvicerane çdo vit. Me siguri ka numër më të madh kësaj ndërhyrjeje kirurgjike në ordinancat e mjekëve të përgjithshëm, gjegjësisht numri i rasteve të pa raportuara është më i lartë.
Kjo, sidomos kur dihet se shumë syneti nuk bëhen nga mjekët – por nga “xharrahët”, (njerëz të religjionit dhe pa kualifikime mjekësore) në mënyrë private, shkruajnë gazetat e grupit medial CH Media.
Djemve në fjalë u hiqet lafsha nga penisi në një operacion kirurgjik. Një ndërhyrje e cila nga aspekti mjekësor do të ishte e nevojshme vetëm në raste shumë të rralla. Një për qind e djemve në përgjithësi, vuajnë nga i ashtuquajturi shtrëngim i lëkurës së prepucit, gjë që e bën një operacion të tillë të pashmangshëm.
Por, gjithsesi, në shumicën dërmuese të rasteve, synetia ose rrethprerja bëhet për arsye fetare. Si judaizmi ashtu edhe islami praktikojnë rrethprerjen e djemve. Për rastet e tilla, kritikët e shohin rrethprerjen e djemve si një ndërhyrje në të drejtën e tyre për të vendosur për veten.
Ndërkaq, rrethprerja e vajzave është ndaluar zyrtarisht në Zvicër që nga viti 2012. Shoqata “Pro Kinderrechte” (pro të drejtave të fëmijëve) tani kërkon ndalimin edhe për djemtë.
Paditet mjeku zviceran që bën deri në 70 syneti në vit
“Kur bëhet fjalë për dhunë ndaj meshkujve, shiko – gabimisht. Kjo fshihet dhe tabuizohet”, thotë Christoph Geissbühler, drejtor menaxhues i “Pro Kinderrechte Schweiz”, përcjell albinfo.ch. Për Geissbühler kjo gjë është e qartë: “Amputimi i pjesës gjenitale të një fëmije pa pasur urgjencë mjekësore përbën vepër penale”.
Kjo është dhe arsyeja pse Geissbühler ka paditur një mjek zviceran i cili bën syneti në mënyrë të rregullt. Fjala është për kirurgun Guido Baumgartner, i cili punon si kirurg i lartë pediatrik në St. Gallen dhe Graubünden. Sipas deklaratave të tij, ai kryen 50 deri në 70 syneti në vit – rreth 20 prej tyre për arsye fetare.
Një nga arsyet që Baumgartner ofron rrethprerjen është të parandalojë që synetia të kryhet nga njerëz pa njohuri mjekësore. Kur ai si kirurg kryen operacionin në fjalë, edhe kur një gjë e tillë nuk është e nevojshme nga ana mjekësore është prapë “më mirë sesa një “medicinman” që kap thikën dhe bën dikë synet në oborrin mbrapa shtëpisë”.
Kur mungon një pjesë e trupit Efraim Seidenbergut i është hequr lafsha si fëmijë për arsye fetare. Ai rrjedh nga një familje hebreje. 29-vjeçari thotë: “Unë vuaj nga humbja e lafshës”. Për të është e qartë se atij i mungon një pjesë e trupit si rezultat i rrethprerjes. “Unë kam organe gjenitale që nuk funksionojnë siç do të funksiononin natyrshëm. Nuk mendoj se është e drejtë që një pjesë e shëndetshme e trupit tim është prerë “.
Për Seidenberg, momenti kur kishte kuptuar se ishte bërë synet pa vendosur vetë për një gjë të tillë, ishte shoqëruar me “trishtim, zhgënjim dhe ndjenja të humbjes”. Ai do të dëshironte të shihte më shumë debat rreth temës së rrethprerjes së djemve. “Shpresoj se do të ketë një konsensus që të gjithë duhet të jenë në gjendje të vendosin vetë.”
Prokurori publik nuk është përgjegjës
Në çështjen lidhur me kirurgun Guido Baumgartner, nuk është zhvilluar ndonjë proces gjyqësor sepse: Zyra e Prokurorit Publik në St. Gallen ka hedhur poshtë çështjen kundër mjekut. “Nga një këndvështrim thjesht objektiv” rrethprerja e një djali mund të konsiderohet si “dëm i thjeshtë trupor”. Por, meqenëse shteti lejohet të marrë masa sipas detyrës zyrtare vetëm në rastet e “dëmtimit të rëndë trupor”, zyra e prokurorit publik nuk është e përfshirë, përgjigjet prokuroria.
Në rast të dëmtimit të thjeshtë trupor, personi në fjalë do të duhej ta bënte padinë vetë – gjë që nuk pritet të bëhet nga një djalë, përcjell albinfo.c. Prokurori publik i St. Gallen thotë se Shoqata Pro Kinderrechte është duke ndjekur një shqetësim legjitim. Por ky qëllim do të duhej të arrihej politikisht dhe jo juridikisht. /albinfo/ KultPlus.com
Karnavali është koha e vitit kur qytetarët e zakonshëm dalin nga rreshti.
Ndërsa Kreshma po afron, ata kanë një shans të mos iu binden rregullave shoqërore dhe të bëjnë zhurmë, të këndojnë, të hanë dhe të pinë në Zvicër.
Kur zhvillohen traditat e karnavaleve në Zvicër?
Duke filluar nga e mërkuara e Hirit dhe duke zgjatur deri në Pashkë, kalendari i krishterë kërkon një kohë të Kreshmës. Shumica e rajoneve të Zvicrës e kanë kultivuar këtë traditë.
Traditat e karnavaleve në Zvicër zhvillohen gjatë një periudhe një javore. Meqenëse e mërkura e Hirit është 40 ditë para Pashkëve (pa llogaritur të Dielën) dhe data e Pashkëve ndryshon, sezoni i karnavaleve është i ndryshëm çdo vit.
Si e festojnë karnavalin zviceranët?
Gjatë karnavalit, shumica e gjithçkaje lejohet – veçanërisht ngrënia e sheqerit dhe mishit, pirja e alkoolit dhe festimi. Zonat e nxehta të karnavaleve të Zvicrës kanë parada të hollësishme që shfaqin banda marshimi të maskuara. Ndërkohë, disa qytete të vogla kanë rituale më të veçanta.
Në kundërshtim me besimin popullor, rrënjët e traditave zvicerane të karnavaleve nuk bazohen në ritualet pagane për të ndjekur dimrin. (Megjithatë, ka tradita të shumta në Zvicër për të ndjekur dimrin.) Në vend të kësaj, karnavali i ka rrënjët në Krishterimin dhe sezonin e ardhshëm të Kreshmës.
Lucerni qëndroi katolik; karnavali mbeti një traditë e përvitshme. Në Bern, ku karnavali ishte zhdukur, tradita u kthye vetëm në 1982. /albinfo/ KultPlus.com
Kush preferohet në tregun e punës? Nëse dosjet për aplikim në një vend pune janë identike, ai që preferohet është aplikanti me emër zviceran, shkruan gazeta NZZ am Sonntag në një artikull të zgjeruar.
“Përparim Avdili e di nga përvoja personale se çfarë handikapi mund të jetë emri që tingëllon si i huaj, kur kërkon punë. “Në rininë time ekzistonte një shoqëri me dy nivele: nxënësit me pasaportë zvicerane fitonin më lehtë vendin në shkollën profesionale (praktikën) – pavarësisht nga notat e tyre. Kjo ishte normale për ne, askush nuk e quante padrejtësi këtë ecuri”.
Ndërkohë, sot, në moshën 33 vjeçare, Avdili angazhohet për mundësi më të barabarta. Në fillim të vitit ai ka prezantiar një iniciativë jopartiake si këshilltar (parlamentar) bashkiak nga FDP në qytetin e Cyrihut: Në atë nismë kërkohet që administrata e qytetit, e cila punëson 28,000 njerëz, të anonimizojë të gjitha aplikimet
Kjo do të thotë: Dosjet e aplikuesve të mos përmbajnë as foto dhe asnjë informacion tjetër në lidhje me emrin, kombësinë, gjininë ose moshën e aplikuesit. Në vend të kësaj, aty do të renditeshin vetëm kualifikimet dhe përvoja. Në SHBA dhe Kanada, aplikacione të tilla anonime ka vite që janë bërë standarde.
Të huajt “bien poshtë” në fazën e parë, atë të përzgjedhjes
Edhe studimet shkencore kanë treguar se njerëzit me sfond migrimi janë ende në disavantazh kur aplikojnë për punë, shpjegon Avdili synimin e tij.
“Të huajt rrallë kanë shansin të bëjnë prezantimin personal (intervistën) për vendin e synuar të punës. Sepse ata bien poshtë më shpesh në procesin e përzgjedhjes”.
Në shumicën e rasteve, ky disavantazh ndodh në mënyrë të pavetëdijshme, thekson Avdili: “Kur vjen puna tek biseda personale (intervista për punësim), origjina është fare pak e mundur të luajë rol vendimtar”, shton ai.
Avdili e vëren këtë edhe në rastin e tij: “Edhe pse jam plotësisht i integruar këtu, herë pas here dëgjoj vërejtjen me befasi të dikujt se si e flitkam në mënyrë të përsosur gjermanisht zvicerane”, thotë Avdili. Ai ka ardhur me familjen e tij nga Maqedonia në Zvicër si foshnjë dhe tani është drejtues i ekipit në sektorin financiar.
Por, çfarë thotë shkenca rreth diskriminimit ndaj të huajve në tregun e punës?
“Disa studime kanë treguar se të qenët zviceran përmirëson ndjeshëm shanset për të gjetur punë”, shpjegon Michael Siegenthaler nga Qendra për Kërkime Ekonomike (KOF) në ETH Cyrih. Siegenthaler është një nga ekonomistët kryesorë të tregut të punës.
“Arsyeja është që në proceset e aplikimit, rekrutuesit hierarkizohen në mënyrë të vetëdijshme ose të pavetëdijshme sipas origjinës. Kështu, origjina e huaj mund të nënkuptojë që dikush nuk merret në konsideratë pavarësisht se ka kualifikime të njëjta ose madje edhe më të mira “.
Sa i përket shkallës së papunësisë, dallimet në mes të kombësive janë të mëdha dhe ato janë rritur më tej me pandeminë.
Aktualisht, 2.5% e zviceranëve janë të regjistruar si të papunë. Ndër të huajt, shkalla e papunüesisë është 6.4%. Për shtetas të disa shteve të caktuara përqindja është edhe më e lartë: Në rastin e polakëve, për shembull, papunësia është rritur nga 5.0% , sa ishte para pandemisë, në 9.6%.
Fakti që të huajt më shpesh nuk kanë punë nuk ka të bëjë gjithmonë me diskriminimin. Kjo ndodhë gjithashtu eshe për faktin se ata kanë kualifikime më të ulëta.
Disa studime janüe marrë me sqarimin e kësaj dukurie – duke bërë aplikime fiktive. Kjo duket kështu: dosjet identike janë dorëzuar për secilin vend të shpallur pune. Dosjet ndryshonin vetëm për sa i përket kombësisë së kandidatëve. Një ekip nga Universiteti i Neuchâtel-it kohët e fundit ka realizuar një eksperiment të tillë në lidhje me 800 vende të lira pune, në katër profesione.
Me emrat kosovarë, duhen 40% më shumë aplikime për t`u thirrur në intervistë!
Rezultati: Aplikuesit me emër të huaj duhej të bënin mesatarisht 30% më shumë aplikime në mënyrë që të merrnin një ftesë për intervistë. Ndërsa, në rastet kur emri tregonte origjinën kosovare të aplikuesit, duheshin madje edhe 40% më shumë përpjekje.
Megjithatë, ky lloj studimi mundëson vetëm një vlerësim të rasteve individuale të zgjedhura, shpjegon Siegenthaler. Kjo është arsyeja përse ai, së bashku me profesorin e ETH Dominik Hangartner dhe ekonomistin e KOF Daniel Kopp, ka zhvilluar një lloj të ri metode për matjen e diskriminimit. Bëhet fjalë për platformën job-room.ch e cila përmban profilet e 150,000 punëkërkuesve.
Të tre studiuesit tani kanë marrë një pasqyrë të sjelljes reale të mënyrë së kërkimit që praktikojnë specialistët e personelit që përzgjeshinn kandidatët përmes “job-room”. Në këtë mënyrë, ata ishin në gjendje të vlerësonin 450,000 aplikime për punë, në formë të anonimuar.
Në studimin, i cili është botuar javën e kaluar në revistën e njohur të specializuar “Natyra”, ata kanë ardhur në këtë përfundim: Kur profilet e aplikuesve kanë të njëjtin nivel, kandidatët me origjinë të huaj marrin 6.5% më pak kërkesa për intervistë pune.
Ndërkaq nëse personi vjen nga Ballkani, Afrika ose Azia, probabiliteti i një interviste bie deri në 19%.
“Sa më e madhe të jetë distanca kulturore midis një grupi të huaj dhe zviceranëve, aq më të vogla janë shanset në tregun e punës”, thotë Michael Siegenthaler duke përmbledhur rezultatin e studimit.
Diskriminim i të huajve edhe në varësi të orës së ditës kur bëhet shikimi i dosjeve!
Shumica e specialistëve të rekrutimit përpiqen të zgjedhin gjithmonë njerëzit më të aftë dhe të mos drejtohen nga paragjykimet.
“Studimi ynë sugjeron që zgjedhja ndikohet në mënyrë të pavetëdijshme edhe nga modelet ose stereotipet”, shpjegon eksperti i tregut të punës.
Ai madhe sqaron se një tregues në këtë pikë është luhatja e diskriminimit në varüesi nga rutina ditore. “Rreth orës së drekës dhe në mbrëmje, kur rekrutuesit kanë më pak kohë në dispozicion për të analizuar dosjet e kandidatëve, disavantazhi i punëkërkuesve të huaj rritet, përcjell albinfo.ch. Ne e shpjegojmë këtë model me faktin se klishetë e subkoshiencës vijnë në plan të parë sa kohë që bie përqendrimi në punë i rekrutuesve.
Duhet të kontrollohet nëse aplikacionet anonimizuese çojnë në zgjedhje më të mirë të personelit, thotë Siegenthaler. Platformat online të tilla si job-room.ch do të ishin veçanërisht të përshtatshme për ta testuar këtë. “Kjo do të ishte ekonomikisht e dobishme, përcjell albinfo.ch. Kur ka më pak diskriminim, ne mund të përdorim më mirë potencialin ekzistues të fuqisë punëtore”, shprehet ai.
Për një ndërmarrje të vogël, aplikacionet anonime janë më pak të përshtatshme, thotë Përparim Avdili. Por qyteti i Cyrihut, si një punëdhënës i madh publik, duhet të veprojë si një model.
“Në grupin e 30 deri në 39 vjeçarëve në Cyrih, më shumë se gjysma kanë prejardhje të huaj. Nëse i kufizojmë shanset e tyre në tregun e punës, ajo që vuan është shoqëria në tërësi”. /albinfo/ KultPlus.com
Në Zvicër nga 1 janari, udhëtimi në shtëpi-zyrë, qoftë me tren apo autobus, mund të konsiderohet orar pune, me kusht që të përmbushen disa detyrime të parashikuara në kontratë.
Ky revolucion siç përshkruhet nga mediat e huaja, ia njeh kështu punonjësve publik të drejtën që koha e udhëtimit të konsiderohet pjesë e orarit zyrtar të punës.
Kjo risi buron nga një ndryshim në direktivën “Puna e lëvizshme në administratën federale”, e cila thotë se “performanca e punës gjatë udhëtimit në zyrë” mund të miratohet me kusht që lloji i punës, kohëzgjatja dhe kushtet të udhëtimit ta bëjnë këtë të mundur.
Kështu pra, më në fund pranohet se është punë edhe nëse i përgjigjeni një telefonate të shefit, dërgoni dhe merrni e-mail ose mesazhe përmes rrjeteve sociale me udhëzime, kujtesa dhe sqarime mbi angazhimet e ditës.
Deri më tani, në Zvicër, puna e bërë gjatë udhëtimit nuk konsiderohej pjesë e orarit të punës, edhe në disa raste të jashtëzakonshme, ishte konsideruar si e tillë. Kërkesa u paraqit vitin që shkoi nga katër sindikata, të cilat pretendonin fleksibilitet më të madh në formën e punës.
Direktiva e re është gjithashtu pasojë e evolucionit teknologjik, i cili me telefon, apo laptop falë internetit, lejon që të kryhet edhe jashtë zyrës një pjesë e detyrimeve të punës. / KultPlus.com
