San Basile arbëresh, katundi që ruan traditat e vendit të origjinës

Në Shën Vasili (San Basile) jeton një komunitet arbëreshë (pakicë etno-gjuhësore shqiptare) e Italisë, i cila mban gjuhën, zakonet, ritin bizantin-grek, traditat dhe kulturën e vet. Veshja tradicionale e grave të San Basiles është dhënë për shekuj dhe përbën një nga elementët e identitetit kulturor arbëresh. Vendasit e këtushëm, krahas ruajtjes së traditave të vendit të origjinës, kanë edhe mbiemra të zakonshëm me origjinë shqiptare, siç janë: Bellizzi, Bisulco, Frascino, Marco, Parapugna, Pugliese, Quartarolo, Tamburi.

Sa i përket veshjeve të nuseve të reja ato zakonisht bartin dy lloje të veshjes: kostum gala, i quajtur llambadhor, dhe një gjysmë palësh. Ndërsa territori ofron një seri të peizazheve të larmishme: male të larta, kodra dhe rafte të gjera me bar të mbuluara nga ullishtat. Duke e kthyer shikimin tuaj në lindje drejt fushës së Sibarit, kur qielli është i qartë, ju mund të shihni detin Jon që shkëlqen midis flakëve të dritës së argjendtë “.

Ndër manifestimet vjetore tradicionale është Vallja e San Basiles,  ku çdo  vit, të martën pas Pashkës, Vallja zhvillohet në San Basile, si një ngjarje e lidhur me traditën shqiptare me të cilën kujtohet fitoren e Skënderbeut mbi turqit që u zhvillua pak para Pashkës së Krishterë, gjatë betejës së Krujës në 24 Prill 1467. Vallja fillon në orët e para të pasdites, kur vajzat, të veshura me fustan llambadhor gala, duke mbajtur mbi koka shami mëndafshit, formojnë zinxhirë të gjatë në skajet e të cilave janë 2 ose më shumë të rinj Kapurel që drejtojnë luginën për rrugët e qytetit.

Përndryshe këtu fusha e traditave popullore është mjaft e gjerë, përveç gjuhës, letërsia gojore dhe e shkruar përfshin kërcime, teatër, cikël jetësor të fshatarëve, barinj, besime, besëtytni. Traditat i përkasin folklorit, i cili, duke qenë një shprehje autentike e njerëzve, shpreh gjendje shpirtërore të hidhëruar ose të lumtur, të gjitha i bëjnë jehonë një të kaluare të largët që mbledh shprehje shpirtërore, ngjarjet më domethënëse që përfaqësojnë të gjithë ekzistencën e njeriut protagonist. Përmes këngëve, vallëzimeve të shkurtra, fjalëve të urta, përmbajtjet folklorike bëhet mjet të njohurive dhe evolucionit kulturor të njerëzve të saj. Sepse është pikërisht folklori që ruan të gjallë deri në ditët tona kulturën shpirtërore të shqiptarëve gjegjësisht arbëreshëve në këtë rast, ku shquhet me prani edhe në vet këtë vendbanim të lashtë arbëror./ Diaspora shqiptare / KultPlus.com

Origjina misterioze e monumentit shumëngjyrësh të Moskës

Pasi Katedralja e Shën Vasilit u përfundua në mes të shekullit të 16-të, një legjendë filloi të qarkullonte për kishën eklektike Ortodokse të vendosur në zemër të Moskës.

Ishte një arritje arkitektonike – struktura më e lartë në qytet, falë njohurive të reja të tullave nga italianët – dhe ishte një shfaqje e fuqisë së Rusisë në fund të një lufte shekullore. Sipas fjalëve, Princi i Madh i Moskës, me nofkën famëkeqe “Ivan i Tmerrshëm”, i kishte verbuar arkitektët e saj, kështu që ata kurrë më nuk mund të projektonin një ndërtesë kaq madhështore.

Megjithatë, origjina e strukturës mbetet kryesisht e mbuluar me mister. Gati pesë shekuj më vonë, identiteti i arkitektëve nuk mund të konfirmohet, megjithëse përgjithësisht besohet se janë dy arkitekt, të quajtur Barma dhe Postnik Yakovlev. Disa historianë thonë se të dy emrat në të vërtetë i referohen një personi të vetëm dhe se “Barma” ishte në të vërtetë pseudonimi i Postnik Yakovlev.

“Është me të vërtetë befasuese se si disa nga faktet më themelore nuk janë vërtet të verifikueshme”, tha William Brumfield, një historian i arkitekturës ruse dhe autor i librit të fundit “Udhëtime nëpër Perandorinë Ruse”, gjatë një thirrje me video konferencë.

Dokumentacioni është i pakët, duke i lënë historianët si Brumfield të kërkojnë të dhëna.

“Ne e hasim këtë problem shumë herë në historinë e arkitekturës ruse, madje edhe në fund të shekullit të 18-të. Kishte shumë zjarre dhe pushtime. Moska u dogj në 1812 gjatë pushtimit Napoleonik. Dokumentet shpesh thjesht nuk janë atje”, shpjegoi Brumfield.

Sot, Shën Vasili, i njohur zyrtarisht si Katedralja Pokrovsky, qëndron si një seri kishash me tulla të kuqe që rrethojnë formën më të madhe, qendrore. Çdo kishë është në krye me një kupolë me ngjyra të gjalla. Katedralja është e njohur në të gjithë botën për pamjen e saj përrallore dhe tërheq rreth 400,000 vizitorë në vit dhe është bërë një simbol i rëndësishëm kulturor.

Kryevepra, e vendosur në Sheshin e Kuq të qytetit, ka pësuar ndryshime, zgjerime dhe restaurime të rëndësishme gjatë shekujve, dhe madje ka ndryshuar ngjyrën. Fillimisht e quajtur Katedralja e Trinitetit, ndërtesa u dogj në 1583 dhe u rindërtua gjatë dekadës së ardhshme. Historianët nuk janë të sigurt se si dukej katedralja para zjarrit, por bazuar në përshkrimet e shkruara në atë kohë dhe një gdhendje të shekullit të 17-të.

Ndërtesa kaloi një zjarr tjetër të dëmshëm në 1737; gati u hodh në erë nga gjenerali ushtarak francez Napoleon Bonaparta në 1812 dhe u përball me kërcënimin e prishjes nën udhëheqjen e udhëheqësit komunist Joseph Stalin. /telegraf/ KultPlus.com