Autor: Kult Plus

Presidentja Osmani takohet me Clintonët: Faleminderit për gjithçka që keni bërë për Kosovën

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, e ka takuar ish-presidentin e ShBA-së Bill Clinton dhe ish-sekretaren e Shtetit, Hillary Clinton.

Osmani i ka falënderuar ata “për gjithçka që kanë bërë për Kosovën”.

“Liria e popullit tonë mbanë edhe vulën e kontributit tuaj të pakrahasueshëm!”, tha Osmani.

E para e shtetit po qëndron në një vizitë zyrtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ajo në New York, po merr pjesë në punimet e Asamblesë Parlamentare të OKB-së.

Vjosa Osmani, ka takuar disa liderë botërorë gjatë këtyre ditëve, duke tentuar avancimin e raporteve mes Kosovës dhe vendeve tjera.

‘Më duket sikur jam në qiell midis Perëndive, nëse pranë teje rri’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Sappho

Më duket sikur jam në qiell
Midis Perëndive,
nëse pranë teje rri,
dhe shikoj buzëqeshjen tënde të bukur,
e ndjej
fjalët e bukura dhe këngën dashurore!
Mua zemra
Dirthërueshëm në kraharor më hidhet:
zëri më vdes,
ndërkoh që unë të kundroj,
gjuha ime ngjitet në qiellëz
shuhet buzëqeshja.
Gjarpëron flaka
Brenda gjakut tim,
kallem:
një bubullimë e panjohur më kumbon
në veshët, dhe ëndërroj:
më pushton tejetej
një hije tronditëse.
Dhe më mbulon të tërën
Djersa e ftohtë akull,
dhe fytyra zbehet si bari që rritet,
dridhem e fërgëlloj e rrënqethem,
e nemitem
e ngurosur.

Përktheu: Elida Buçpapaj / KultPlus.com

‘Eksperienca është mësuesja e të gjithë gjërave’

Posted on by Kult Plus

Thënie nga Jul Cezari

1- Erdha, pashë, fitova

(E përkthyer nga gjuha latine “Veni, vidi, vici” është shprehja që i atribuohet perandorit romak Jul Cezari, që e përdori këtë term për t’u mburrur në një farë mënyre me sukseset e tij ushtarake. Sipas legjendave historike, Cezari i tha këto tre fjalë si një mesazh drejtuar Romës për ta njoftuar për suksesin e tij në betejën e Zelas.)

2- Frikacakët vdesin shumë herë, përpara se t’u vijë vdekja e vërtetë

3- Eksperienca është mësuesja e të gjithë gjërave

4- Është më mirë të krijosh, se sa të mësosh. Krijimi është esenca e jetës

5- Nëse duhet të shkelësh ligjin, bëje për të marrë pushtetin; në të gjitha rastet e tjera, zbatoje ligjin

6- Më mirë të jesh i pari në një fshat, se sa i dyti në Romë

7- Si rregull, njerëzit shqetësohen më shumë për atë që nuk munden ta shohin, se sa për atë që munden ta shohin

8- Burrat janë pothuaj gjithmonë të gatshëm të besojnë atë që dëshirojnë

9- E dashuroj emrin me nder, më shumë nga sa kam frikë vdekjen

10- Në luftë, ngjarjet me rëndësi, janë pasojë e shkaqeve të papërfillshëm./KultPlus.com

Fisi i Shalës sipas Robert Elsie

Posted on by Kult Plus

Robert ELSIE, Fiset shqiptare

Pozita e territorit të fisit

Rajoni i fisit të Shalës ndodhet në trevën e Dukagjinit, në veri të lumit Drin, në qarkun e tanishëm të Shkodrës, në Shqipërinë e veriut. Shala jeton në pjesën më të epërme të luginës së lumit Shalë, afer fshatit Theth, ku përfundon lugina, që rrethohet me malet e larta nga të gjitha anët. Shala kufizohet, sipas rajonit tradicional të fisit, në perëndim me Bogën, Shkrelin dhe Planin përtej maleve, në veri me Kelmendin matanë maleve, në lindje me Krasniqen dhe Nikajn përtej maleve dhe në jug me Shoshin. Ngulimet kryesore të Shalës janë: Abati, Bregluma, Gimaj, Lekaj, Lotaj, Ndërlysa, Nënmavriqi, Pecaj,Thethi dhe Vuksanaj.

Popullata

Emri Shala paraqitet në gjuhën italiane në raportin kishtar të Bonaventura di Palakolo nga Verçelli në Pied¬mont, më 1634. Ai e quante këtë rajon Sciala. Në raportin e tij kishtar, të vitit 1671, vizitori papnor në Shqipëri, Pjetro Stefano Gasparini, e përdori fjalën Sala dhe shënoi:

“Në këtë anë të malit Agri, në fund të Pulatit të Epërm, gjendet fshati i Shalës, që përbëhet nga 32 shtëpi dhe 20 frymë. Ata janë të fortë dhe të armatosur, si me kushtet fizike ashtu edhe me pozitën e tyre janë tërësisht të pavarur. Ata i sulmojnë pareshtur rajonet fqinje turke dhe pothuajse, gjithmonë kthehen si ngadhënjyes.

Në hartën e vitit 1688, të hartografit venedikas, Francesko Maria Koronelli, ky truall quhet Scialia. Ai, në hartën e vitit 1821, të diplomatit francez Ygë Pukvill, paraqitet edhe si Scialia. Thuhet se ky term ka të bëjë me fjalën shqipe shalë, shalësinë, që do të thotë “tokë jopjellore dhe e thatë“. Por ky shpjegim nuk është aq bindëse nga pikëpamja etimologjike, sepse Shala është një ndër vendet e pakta në malet e veriut që është e pëlleshme dhe nuk është e thatë.

Shala është një fis që përbëhet nga një bashkësi që është e vetëdijshme për lidhjet e përbashkëta të gjaku, të historisë dhe të stërgjyshit.

Shala ka lidhje të ngushta me fisin e Shoshit. Te dy fiset janë kryesisht katolike dhe nuk kanë lejuar që të vendoset asnjë mysliman në luginë. Mbrojtësi i shenjtë i Shalës është Shën Gjoni, Evangjelisti, festa e të cilit kremtohet më 27 dhjetor. Megjithatë, siç ishte edhe rasti me fisin Nikaj, shumë pjesëtarë të fisit u kanë dhënë fëmijëve emra myslimanë. Famullia katolike e Shalës është themeluar më 1763, ndonëse disa herë është braktisur gjatë historisë. Fisi Theth është bërë famulli e pavarur më 1892.2
Shala e kremton edhe festën e Shën Mikelit, më 29 shtator, me prerjen dhe pjekjen e një dashi në hell. Para darkës, në vigjilje të festës së Shën Mikelit, në meshë ndizet një kandil dhe pas lutjeve shtrohet darka për nder të të shenjtit. Dikush nga familja duhet të bëjë roje tërë natën deri të nesërmen, për të siguruar që kandili të mos shuhet.

Nëse shuhet kandili, atëherë fati i lig do ta njollosë tërë familjen. Në: “Informata të shkurtra për fiset e Shqipërisë së veriut, veçanërisht të Malësisë së pavarur“, të botuar më 1841, Nikollai, Princi i Vasojeviqëve, pohon se Shala ka një popullatë prej 4000 banorësh,prej të cilëve 1000janë burra të armatosur.3 Hajsint Hekardi, në gjysmën e parë të shekullit nëntëmbëdhjetë, raportonte se Shala kishte 275 shtëpi dhe 2500 banorë. Në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë, thuhet se kjo trevë kishte 3000 banorë.4

Inxhinieri austriak, Karl Shtainmetc, i cili në gushtin e vitit 1903, i ka bërë vizitë rajonit të Shalës, ka lënë këtë vërejtje:

“Shala është fisi më i fortë dhe më i njohur në Malësinë katolike. Përbëhet nga 500 shtëpi dhe afro 4500 frymë.
Anëtarët e këtij fisi u përmbahen me një saktësi të madhe gjakderdhjes dhe tokave të yjetra. Dëshmia më e mirë për këtë janë ndërtesat e shembura të cilat i pashë derisa po kaloja rrugën nëpër këtë territor. Ky fis i ka lidhjet e ngushta me fisin e Shoshit, i cili jeton në pjesën jugore të luginës. Në tërë këtë luginë ka tre misionarë: njëri është në Abat, tjetri në Shosh dhe i fundit, që nga viti i kaluar, në Theth. Bajraktari i Shalës jeton në Pecaj, në truallin e Abatit.“5

Tani në Kosovë, pjesëtarët e fisit të Shalës janë të përqendruar kryesisht në rrethinat e Mitrovicës dhe të Trepçës, në rajonin kodrinor që i thonë Shala e Bajgorës. Bajgora është ngulimi më i madh i tyre, meqë ka 37 vendbanime. Ata ndahen në 4 klane ose vllazni: Gima, Peci, Maleti (ka farefisni me fisin Lotaj në Shqipëri) dhe Lopçi. Po kështu ka një numër të konsiderueshëm të anëtarëve të fisit të Shalës në Isniq, te Lluka e Epërme dhe në Strellcin e Ulët afër Deçanit, në Ujëmirë në lindje të Klinës, në Kopiliqin e Epërm në Drenicë, në Rakosh dhe Çitak në Podgor dhe në disa fshatra të tjerë të luginës së epërme të Lepencit. Ç eshtë e vërteta, në numra më të vegjël, ata janë të pranishëm në mbarë Kosovën. Shumica e tyre e kanë ruajtur ndjenjën e përkatësisë fisnore.

Legjendat për fisin, stërgjyshërit dhe historia

Stërgjyshi legjendar i fisit të Shalës quhej Zog Diti, i biri i Dit Murrit dhe nipi i Murr Detit, i njohur po ashtu si Murr Dedi. Vëllai i Zog Ditit, Mark Diti, ishte stërgjyshi i fisit të afërm të Shoshit, ndërsa vëllai i tij, Mir Diti, konsiderohej si i pari i fisit të Mirditës.

Sipas një tradite tjetër orale, të ngjashme me këtë, stërgjyshi i parë i Shalës quhej Nik Gjeku, i biri i Gjek Murrësit dhe nipi i Murr Dedid. Nik Gjeku pati katër djem: Pec Nika, Lot Nika, Lek Nika, dhe Ded Nika. Tre të parët themeluan ngulimet në Pecaj, Lotaj dhe Lekaj. Pasardhësit e Pec Nikës, më vonë, themeluan disa vendbanime me emrin pak të ndryshuar, Nicaj.

Mirëpo, ndonëse kjo traditë nuk është aq e njohur, tradita orale e përshkruan Shalën me prejardhje nga një individ i quajtur Bal Shiroka.

Shala përbëhet prej katër bajraqeve: Thethi, Pecaj, Lothaj dhe Lekaj; tre bajraqet ishin ndarë rreth vitit 1530. Të tjerët e ndajnë Shalën në tre bajraqe: vet Shala në lindje të bregut të lumit Leshnica, Gimaj dhe Thethi; këto dy fise të fundit nganjëherë konsiderohen si fise të pavarura.12 Edith Durhami, bie fjala, shkruan se bajraku i Thethit përbëhet prej 180 shtëpive.13 Edhe bajraku i Gimajt, zakonisht, konsiderohej si pjesë e Shalës, por herë pas here e konsideronte vetën të pavarur.

Shaljanët njihen në mesin e fiseve malësore për dinakëri dhe dredhi, ashtu si thotë fjala popullore “Menja e Gashit, syni i Krasniqes, inati i Berishës, trimnia e Kelmenit, dredhia e Shaljanit, gjarpnia e Thaçit”./ KultPlus.com

‘E mirë dhe fuqia, po ca më e mirë urtia’

Posted on by Kult Plus

Shprehjet e urta shqiptare, aq shumë i përdorim, saqë ndonjëherë i marrim si të mirëqena dhe jo frazeologji.

Në fakt, janë shumë praktike dhe domethënëse, përgjigjiet më të bukura dhe të shpejta që mund t’i jepen ndokujt, në rast se nuk doni ta fyeni apo t’i “bini shumë gjatë”…

Në vijim, kemi përmbledhur më të spikaturat fjalë të urta popullore shqiptare, që kanë të bëjnë më së shumti me “shëndetin dhe mençurinë dhe diturinë”…

Për Shëndetin

Botën e komandon mbreti, mbretin e komandon shëndeti.

Më mirë shëndet, se mbret.

Mos t’u bëftë njëra dorë për tjetrën.

Nuk të thonë qysh ke qenë, por qysh je.

Gabimet e mjekëve i mbulon dheu.

Buka e mëngjesit është kali i ditës.

Darka e lehtë, gjumi i qetë.

Mençuria, Dituria

Dy burra mund ta prishin kuvendin: njëri që di dhe nuk flet dhe tjetri që s’di dhe flet.

Nuk sheh syri, por mendja.

Thesi i zbrazët nuk qëndron më këmbë.

Kush njeh vetveten, njeh Perëndinë.

S’është marre të mos dish, por të mos duash të dish.

Shtatin pyell e mendjen fyell.

Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra.

E mirë dhe fuqia, po ca më e mirë urtia.

I mençuri rrihet me fjalë dhe budalli me dru.

I zoti ia gjen kërthizën pleshtit.

Kokën të kesh, pa kapele ka sa të duash.

Kur mendtë shkojnë te maja e flokëve, punët zbresin te maja e këmbëve.

Kur u ndanë, aq i ranë.

Mos bëj petulla me ujë.

Nga leshi i qenit s’bëhen çorape.

Ngordhi një dhi në Velabisht, mbeti Berati pa dhallë.

S’të pyesin ç’bëre në kurbet, po ç’solle.

Kush pyet, s’humbet.

Libri është arma e të mençurit.

Shit kalin e mëso djalin.

Të zotit, s’ia ha qeni shkopin.

Ai është i tredhur, ti e pyet “sa fëmijë ke”?

Është me të dhënë, s’është me të thënë.

Sa të rrosh, do mësosh.

Stolia më e bukur për njeriun është dituria.

Mendja sheh, mendja dëgjon.

Dituria në rini bëhet flori në pleqëri.

Do mosha moshën, do mendja mendjen.

Mendja bën hata, mendja bën kala.

Mendo ngadalë e vepro shpejt.

I dituri të kupton sa të hapësh gojën.

Kur je mëdyshas, mos bëj asgjë!

Kur lodhet trupi, çlodhet mendja.

Atij që të kupton, foli shkurt.

Kur zihen dy vetë, fiton i treti.

Kur e dija unë këtë, ti i bije maces me lugë.

Shite diturinë me pakicë, blije me shumicë.

Kush pranon këshilla është më i mençur se ai që i jep.

Libri është fara dhe njeriu është ara.

Kush nuk di e të mëson, të dëmton.

Kush nuk lexon, edhe atë ç’ka di, e harron.

Ç’ke në xhep, t’i marrin hop; ç’ke në tru, s’ti marrin dot.

Më mirë të dish, sesa të kesh; po më mirë hem të dish, hem të kesh.

Nuk dinte lopa ç’ishte bishti, po e mësoi kur ia prenë.

Fjalën ta marrë i pari i madhi, ujin ta pijë i pari i vogli.

I thanë kovaçit “të bëjmë mbret”, po tha: “Dua edhe kudhrën”.

Kush qortohet i vogël, lavdërohet i madh./KultPlus.com

‘Syri i bukur qe t’u mvrenjt’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Lasgush Poradeci

Malli

Syri i bukur qe t’u mvrenjt
Syri yt që më lëndon
Do më lërë a vonë a shpejt,
Do më lërë a shpejt a vonë.

Sapo shpirti m’u dëlir
Shpirti im i nxirë krejt
Do më lërë me pahir
Syri i bukur qe t’u mvrenjt

E do mbetem përnjëmend
Varfanjak si mbret pa fron:
Mbretëresha që më çmend
Do me lërë a shpejt a vonë

Do më lërë a vonë a shpejt,
Do më lërë a shpejt a vonë
Syri i bukur qe t’u mvrenjt
Syri yt që më lëndon

Do me lërë…A! por si
Qoftë ahere ose tani
Do të qaj aq dashuri
Që do humb me mall te ti?

Mua mendja s’m’a kupton,
Mua syri s’ma vështron,
Po fillon edhe vajton,
E kullon, kullon, kullon:

Mall! o mall! qe vjen e shkon!

Vjen e shkon e prapë vjen,
Mall që len nga perëndon:
Len e vjen e zjen e bren:
Malli mallin më s’e gjen…/KultPlus.com

Le Figaro (1914): Shkresa e fundit e Princ Vidit drejtuar shqiptarëve, para se të largohej nga porti i Durrësit

Posted on by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 20 Tetor 2018

“Le Figaro” ka botuar, të dielën e 6 shtatorit 1914, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me shkresën e fundit të Princ Vidit drejtuar shqiptarëve, para së të largohej nga porti i Durrësit, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Shqipëri

Lamtumira e princ Vidit

Princi Vilhelm Vidi, ish-princ i Shqipërisë, mbërriti mbrëmë në Ankona dhe u nis për në Vjenë.

Ja teksti që u ka drejtuar shqiptarëve para se të largohej nga Durrësi :

“Shqiptarë !

Kur delegatët tuaj erdhën për të më ofruar kurorën e Shqipërisë, unë iu përgjigja me besim thirrjes së një populli fisnik dhe kalorësiak, i cili më kërkoi t’a ndihmoja në veprën e rilindjes kombëtare.

Unë kam ardhur tek ju me dëshirën më të zjarrtë për t’ju ndihmuar në këtë detyrë patriotike. Ju keni parë, që në fillim, përkushtimin e të gjitha përpjekjeve të mia për riorganizuar vendin, i etur për t’ju mundësuar një administratë të mirë dhe vënien e drejtësisë për të gjithë.

Megjithatë, ngjarje të këqija erdhën për të penguar punën tonë të përbashkët. Në të vërtetë, disa mendje, të verbuara nga pasioni, nuk e kuptuan qëllimin e reformave dhe nuk donin t’i jepnin besim një qeverie të sapolindur.

Përveç kësaj, lufta që sapo ka shpërthyer në Evropë ka komplikuar më tej situatën tonë. Kështu që mendova se, për të mos lënë papërfunduar punën për të cilën dëshiroj të kushtoj fuqinë dhe jetën time, do të ishte e dobishme për mua që të shkoj për disa kohë në Perëndim. Por duhet ta dini, se nga larg dhe afër, do të kem vetëm një mendim, që të punoj për prosperitetin e atdheut tonë fisnik dhe kalorësiak shqiptar.

Gjatë mungesës sime, komisioni ndërkombëtar i kontrollit, i dërguari i Evropës që krijoi atdheun tonë, do të drejtojë qeverinë.”/ KultPlus.com

https://www.darsiani.com/la-gazette/le-figaro-1914-shkresa-e-fundit-e-princ-vidit-drejtuar-shqiptareve-para-se-te-largohej-nga-porti-i-durresit/?fbclid=IwAR1S7n0O371MgjHoVeTnuHsulYNKyBc56hNzOV367nE_xfsWuSpRie24yVo

Kryeministri Kurti viziton pavijonin e Kosovës në Bienalen e Venedikut

Posted on by Kult Plus

Kryeministri  i Kosovës, Albin Kurti, ka vizituar pavijonin e Kosovës në Bienalen e Venedikut. Sipas njoftimit nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, ai shoqërohej nga këshilltarja e lartë e ministrit Çeku, Nora Arapi Krasniqi dhe ambasadorja e Kosovës në Itali, Nita Shala.

“Instalacioni skulpturor “Heshtjet kumbuese të metalit dhe lëkurës”, nga Doruntinë Kastrati, që ka fituar njërin nga çmimet kryesore të kësaj bienale, ka për fokus gratë në ekonominë e periudhës së tranzicionit dhe trajton punën e feminizuar, pabarazitë në vendin e punës”, thuhet në njoftimin e MKRS-së në Facebook.

Tutje në njoftim thuhet se pavijoni i Kosovës në Bienalen e Venedikut mund të vizitohet deri më 24 nëntor.

‘Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij, ai ushqen besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin’

Posted on by Kult Plus

Ajo që ka mbetur pas nga Frojdi, i cili ishte baba i filizofisë janë studimet e tij në këtë fushë shkencore, veprat si dhe thëniet e famshme.

Frojdi doli i pari me idenë se mendja është e ndarë në tri pjesë: Id, Ego dhe Superego.

Sipas Frojdit, Uni ose Ego është vija e parë e mbrojtjes së vetes nga tjetri, duke u përpjekur të balancojë dy ekstremet, Id dhe Superego.

Idetë e tij radikale mbi mendjen e njeriut transformuan psikologjinë dhe mbeten kontradiktore edhe në ditët e sotme.

KultPlus ju sjell thënie nga Sigmund Frojdi:

Qytetërimi zuri fill kur një person i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit.

Sa i guximshëm bëhet njeriu, kur është i sigurtë se e duan.

Një qytetërim që lë një numër kaq të madh të pjesëtarëve të tij të pakënaqur dhe i çon ata në revoltë nuk e ka merituar dhe nuk e meriton të ekzistojë.

Njeriu nuk ia arrin t’i eleminojë komplekset e tij, por pajtohet me to: ato ligjërisht e drejtojnë veprimtarinë dhe sjelljen e tij në botë.

Të jesh tërësisht i ndershëm me veten është një ushtrim i mirë.

Fëmijët janë krejtësisht egoistë; ata i ndiejnë nevojat e tyre intensivisht dhe përpiqen mizorisht që t’i kënaqin.

Ëndrrat janë shpesh më të thella kur ato duken më të çmendura.

Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij ai ushqen gjatë jetës një ndjenjë triumfuese, besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin.

 Iluzionet na mbisundojnë ne, sepse ato na kursejnë në dhimbje dhe na lejojnë të shijojmë kënaqësinë në vend të saj. Prandaj ato duhet t’i pranojmë pa ankime kur ato nganjëherë përplasen me realitetin përballë të cilit shndërrohen në thërrime.

Njerëzit janë më moralë se sa mendojnë dhe shumë më tepër imoralë se sa përfytyrojnë.

Sa kemi përparuar. Në Mesjetë do të më kishin djegur në turrën e druve. Tani ata mjaftohen të djegin librat e mi.

Kur njerëzit më kritikojnë, unë e di se si të mbroj veten. Por unë jam i pafuqishëm përballë lëvdatave.

Një pjesë e madhe e asaj që është e vërtetë brenda nesh nuk kuptohet; dhe ajo që kuptohet, nuk është e vërtetë. / KultPlus.com

71 vjet nga vdekja e Mirash Ivanaj, një nga intelektualët më të spikatur

Posted on by Kult Plus

Mirash Ivanaj (12 mars 1891 – 23 shtator 1953), një personalitet i shquar në kohët kur jetoi e punoi por jehona e veprimtarisë dhe e përpjekjeve të dalluara të tij, sidomos në fushën e Arsimit, do të ndihej më shumë në vitet që do të pasonin edhe pse i harruar dhe mbase për shumë shqiptar i panjohur në ditët e sotme.

Ai ishte një nga intelektualët më të spikatur, pedagog, publicist, jurist, filozof, poet por Ivanaj dallonte dhe për cilësitë e karakterit të tij, si një njeri serioz, patriot, trim, i palëkundur në bindjet e tij, idealist, i ndershëm por mbi të gjitha ai do të mbahet mend për drejtësinë ekzemplare që shpaloste në jetën e përditshme dhe në veprimtarinë e tij në punët e shtetit.

Ivanaj rridhte nga një familje patriotike prej viseve shqiptare të Malit të Zi, ku mësimet e para i mori në Mal të Zi dhe Serbi, kurse studimet e larta i kreu me anën e një burse në Universitetin e Romës, ku fitoi dy laura për letërsi-filozofi dhe jurisprudencë duke përfunduar me rezultate të shkëlqyera pavarësisht jetesës së vështirë prej bursisti në shtet të huaj. Duhet nënvizuar se në këtë kohë Ivanaj zotëronte afro dhjetë gjuhë të huaja të përvetësuara falë intelektit të tij të shfaqur që në vogëli dhe vullnetit të tij të palëkundur. Ivanaj, gjatë studimeve në Itali dhe më pas kur u kthye në Atdhe duke ju përkushtuar punëve tepër delikate që iu ngarkuan, ka bërë një jetë të veçuar, i lidhur ngushtë me librin, fletoret, dokumentet që hartonte.

Pasi erdhi në Atdhe, në vitin 1923, u vendos në Shkodër ku themeloi, bashkë me të vëllain, Martinin, revistën “Republika” si një mjet për të shpalosur idetë e lirisë, demokracisë dhe të atdhedashurisë në realitetin e ndërlikuar shqiptar dhe për të ndriçuar me idetë republikane me të cilat ishte njohur e formuar në Itali, botën shqiptare në përgjithësi dhe politikën në veçanti. / KultPlus.com

Zigmund Frojd: Vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten

Posted on by Kult Plus

Sa të vërteta përballon një mëndje, sa të vërteta guxon te thote ajo? Për mua kjo është bërë gjithnjë e më tepër masa e vërtetë e vlerave njerëzore. Gabimi, besimi në një ideal nuk është verbim, gabimi është paburrëri. Çdo ide, çdo hap përpara drejt njohjes rrjedh nga guximi, nga rreptësia ndaj vetvetes, nga pastërtia ndaj saj, kumton Fridrih Niçe. Nëpër këtë synaps kalon gjithçka që përshkruan simbolikën e këtij gjeniu, kësaj shkrepëtime drite të fillimshekullit.

Masa me e sigurt e çdo force ështe qëndresa që ajo mposht. Kështu, veprimi fillimisht përmbysës, pastaj rindërtues i Zigmund Frojdit kuptohet me të vërtetë vetëm po të përfytyrojmë moralin e një periudhe të mëhershme dhe të tashmes kur merr zë guximi i një mjeku që do të shkundte nga themelet jo vetëm pikpamjet e deriatëhershme për psikoanalizën por do të shtangte gjithë botkuptimin akademik që strukej pas panevojës për ta njohur njeriun me atë çfarë ai është.

“Instinktet nuk lejohen t’i shtypësh, dhe është e kotë të supozosh se kur i shtyp, ata ikin e zhduken përgjithmonë. E shumta, mund t’i ndrydhësh, duke i kaluar nga vetëdija në pavetëdije.

Por duke iu nënshtruar kësaj shmangieje të rrezikshme, ata grumbullohen në thellësi të shpirtit dhe, duke fermentuar vazhdimisht, krijojnë shqetësime nervore, çrregullime dhe sëmundje.

Forca e instinkteve të epshit, të damkosura nga morali, përbëjnë një pjesë të pashkatërrueshme të qenies njerëzore që rilind në çdo embrion, se ky element nuk mund të shmanget kurrë, por në disa raste arrin të zbutet veprimi i tij duke kaluar në vetëdije.

Instinktet mund t’i disiplinojë vetëm ai që i njeh, demonët mund t’i zbusë vetëm ai që i nxjerr nga honi i tyre i errët në dritë dhe i sheh në fytyrë. E rëndësishme nuk është t’i mbytësh në heshtje të fshehtat më të mistershme të njeriut, por t’i detyrojë ata të flasin.”

… dhe ai Zigmund Frojd (6 maj 1856 – 23 shtator 1939) mjeku, neurologu udhe pionieri i psikanalizës, i vetëm kundër të gjithëve, i’a arriti kësaj sfide, e çliroi njeriu nga robëria e kahershme për t’i dhënë lirinë e themeltë si shpërblim.

Idetë e Frojdit për shumë vite vazhuan të trajtoheshin si blasfemi. Ai kishte nxjerrë nga terri një ushtri të pamatë ligësie që fshihej brenda “homo sapiens”. Ai çliroi njeriun nga alogjizmi trashanik sipas së cilës, kur një gjë e fsheh, ajo nuk ekziston. Sipas tij vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten.

***

Në vitin 1923 Zigmund Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi ai mbërriti në Angli, dhimbjet u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse. Më 23 shtator të vitit 1939 ai shpëtoi nga dhimbjet dhe vuajtja që zgjatonte me agoninë e një fati pa shpresë, duke u shuar.

Ai është në gjithçka i përkorë, edhe në guximin për të ngritur zërin, dhe në kushtrimin që lëshon përbindshëm në kllapinë ku dergjet vetëdija e kohës.

Ai ishte i vetmi që mundi të depërtonte më thellë se askush tjetër më parë në vetëdijen dhe nënvetëdijen e njeriut. Nuk qe aspak e lehtë udha që do të merrte ky Odise i shpërfaqjes së fatit dhe fatalitetit, ku padija e kishte kyçur njeriun, këtë krijesë sa prepotente aq dhe inferiore.

Kaluar mbi një energji të pashtershme angazhimi vetëmohues, ai do të rrëmonte zhguallin e trashë ku njeriu strukej e të nxirrte që andej, ta ç’burgoste prej misterit dhe bestytnishë, frikës për të hyrë brenda vetes dhe ndjellakeqes për ta nxjerrë prej skutave të errëta e për ta shpaluar faqe dritet. Si asnjëherë më parë, si të vetmen shtangie që bota do ta kundronte gojëhapur dhe anatemuese, ai guxoi dhe triumfoi. E denoncoi njeriu e nënvetëdijes dhe vetëdijes, para vetvetes. E shfletoi atë si një libër të dënuar të mbetej i mbyllur. E tregoi me gisht. E përzuri me shqelma nga skutat ku kishte shekuj që strukej. I dha dritë që i duhej për të parë dhe të vërtetën e tronditëse për të ardhur në vete.

Mendimet ushqehen po aq me përgënjeshtrime sa me vërtetime, një vepër ekziston jo më pak nga urrejtja sesa nga dashuria që zgjon. I vetmi triumf vendimtar i një ideje, i vetmi gjithashtu që jemi të gatshëm edhe ta adhurojmë, është shkrirja e saj në jetë. Sepse asgjë, në kohën tonë të një drejtësie të pasigurt, nuk e rindez dhe aq besimin në epërsinë e mendjes sesa shembulli i gjallë i njeriut të vetëm që ka gjithnjë guxim të thotë të vërtetën për ta përhapur në tërë gjithësinë.

Ai ishte Zigmund Frojd. / Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Kori i Filharmonisë së Kosovës në Selanik

Posted on by Kult Plus

Pas prezantimit në Vlorë të Shqipërisë, Kori i Filharmonisë së Kosovës do të performojë në Selanik.

Në bashkëpunim me Orkestrën Shtetërore të Selanikut dhe Korin e Përzier të Selanikut, Kori i Filharmonisë do të interpretojë veprën “Krijimi” nga Joseph Haydn.

Koncerti do të mbahet të premten, më 27 shtator 2024, prej orës 18:30 në Sallën e Koncerteve të Selanikut.

Në rolin e solistëve do të prezantohen: sopranoja Siranus Chalikian, mexosopranoja Electra Manoussi, tenori Mihail Mihaylov dhe basi Tassos Apostolou. Koncerti do të drejtohet nga Cornelios Michailidis, ndërsa mjeshtër të koreve janë Hajrullah Syla (Kosovë) dhe Mary Konstantinidou (Greqi)./KultPlus.com

85 vite nga vdekja e babait të psikoanalizës, Zigmund Frojd

Posted on by Kult Plus

Sot, në 85 vjetorin e vdekjes kujtojmë babain e psikoanalizës, Sigmund Frojd, shkruan KultPlus.

Ai ka lindur më 6 maj të vitit 1856 në Freiberg, një qytet në Mähren (Çekia e sotme). Ishte mjek, neurolog austriak dhe pionier i psikoanalizës.

Familja e tij i takonte kulturës hebraike në ketë qytet dhe ky ishte një nga 130 judenj në një qytet të banuar nga 4500 banorë. Frojdi filloi universitetin në moshën 17 vjeçare, por nuk u promovua si mjek pas provimeve derisa i plotësoi 25 vjet. Por kur u promovua, ai u punësua menjëherë në spitalin e Vjenës. Në vitin 1903 Frojdin e takojmë si profesor, pas 17 vitesh përvoje pune në profesion (koha normale ishte tetë vjet), ndërsa në vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë fëmijë.

Puna e parë e Frojdit në teorinë e psikoanalizës ishte ”Studie über Hysterie” të cilën e shkroi së bashku me kolegun e tij të punës Joseph Breuer (Jozef Brojer). Ky libër u botua në vitin 1895, pra nëntë vite, pas hapjes së klinikës së tij private. Libri i parë të cilin ai e shkroi vetë ishte ”Traumdeutung” – “Ëndërrshpjegim” që doli në qarkullim në vitin 1899.

Në fillim më 1902 një grup studjuesish u interesua aq shumë rreth këtij libri saqë filluan të takohen me Freudin çdo javë në shtëpinë e tij për të diskutuar idenë e librit të ëndrrave dhe shkrimet e tjera në të.

Frojdi shkroi edhe një sasi të madhe librash dhe artikujsh mbi psikoanalizën në fillim të vitit 1900. Në këtë kohë, ai ishte 40 vjeç, që zakonisht mendohej si një moshë produktive në bazat shoqërore.

Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalistëve, ku në fakt, shumë studiues të jashtëm udhëtonin shpesh në Vjenë për të studjuar tek Frojdi dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.

Në vitin 1909 Frojdi u bë mjek nderi në Clark University në Amerikë dhe po në të njëjtin vit u mbajt edhe kongresi i parë mbi psikoanalizën në Salzburg të Austrisë. Frojdi u propozua edhe për marrjen e çmimit Nobel, por edhe pse zbuloi shumë, kontribuoi shumë dhe dha teori të rëndesishme, ai nuk e mori kurrë ketë çmim.

E bija e tij Anna Freud filloi që të shkojë së bashku me të nëpër seminare të ndryshme dhe e zëvendësonte edhe atë nganjëherë. Anna e cila shkoi për analiza tek babai i saj dhe e studijoi psikoanalizen tek ai, ishte edhe si sekretare e tij, infermiere por edhe si kolege më e besuara e tij.

Përforcimi i nazistëve në Gjermani dhe përndjekja e judenjve krijoi një pasiguri tek Frojdi. Në një bashkëpunim të hershëm në lidhje me një libër Woodrow Wilson (kryetar i Amerikës) Frojdi e njihte ambasadorin amerikan në Francë William Bullin dhe kishte marrëdhënje të mira me të. Ky e ndihmoi Frojdin që të dalë në Angli për shkak të pasigurisë së tij në Gjermani, e gjithë kjo ndodhi në vitin 1938, kur ai kaloi në Angli.

Në vitin 1923 Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetëra operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi mbërritjes së tij në Angli, dhimbjet e tij u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij, aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse më 23 shtator të vitit 1939./KultPlus.com

104 vite nga lindja e aktores së madhe shqiptare, Marie Logoreci

Posted on by Kult Plus

104 vite më parë lindi aktorja e madhe shqiptare e teatrit dhe filmit, Marie Logoreci, shkruan KultPlus. Marie Logoreci ka lindur në Shkodër më 23 shtator 1920 dhe ishte pionere e kinematografisë shqiptare, e cila për meritat e saj u dekorua me  titujt Nderi i Kombit dhe Artiste e Popullit.   

Për herë të parë në film, luajti tek “Skënderbeu”, më pas në filmin e parë shqiptar me metrazh të shkurtër “Fëmijët e saj”, dhe me pas në filmin e parë shqiptar “Tana” etj. Me interpretimin e saj në skenë e ekran, ajo ngriti në art karaktere të ndryshme të nënave shqiptare, duke u kthyer vetë në simbol të Nënës Shqiptare.

Maria e filloi aktivitetin e saj artistik që në shkollë, ku luante në teatrin e shkollës, vizatonte dhe këndonte. Në vitin 1945 ajo filloi të këndoje në Radio Tirana dhe në koncerte që jepeshin në qytete të Shqipërisë, si dhe shkoi turne jashtë shtetit si soliste e Korit të Përgjithshëm të Shtetit.

Në repertorin e saj ishin rreth 100 këngë. Në 1947 filloi punën në Teatrin Popullor (sot Teatri Kombëtar). Interpretimi i parë i saj në skenën e teatrit ishte Elmira në komedinë “Tartufi” të Molierit. Filmi i parë ku mori pjesë ishte bashkëpunimi sovjeto-shqiptar “Skënderbeu”.

Maria u martua në Tiranë me Kolë Logorecin, i cili në atë kohë ishte kthyer nga Vjena, ku kishte mbaruar studimet e mesme e të larta për ekonomi, (shef i buxhetit të shtetit në atë kohë). Kola ishte djali i madh i atdhetarit e gjuhëtarit Mati Logoreci (Mësues i Popullit), një nga figurat e njohura të shoqërisë së kohës. Ai rridhte nga familja e njohur e Logorecëve që përmendet që në vitin 1300 me emrin Logoreseos.


Në këtë mjedis pasioni i Maries gjeti terren që të zhvillohej dhe bota e saj shpirtërore e intelektuale u bë më e gjerë. Ajo filloi të mësojë nga i shoqi gjermanisht. Në pasionet e saj u fut edhe biçikleta. Bënte shëtitje duke shkuar me të shoqin me biçikleta shpesh në Durrës, por edhe deri në Shkodër.

Rruga e saj skenike kaloi me përpjekje, por me kënaqësinë e përmbushjes së pasionit dhe suksesit. Por kjo rrugë u pengua nga vështirësitë familjare, nga vdekja e të shoqit Kolës dhe detyrimet që e vetme t’i plotësonte gjithçka të birit.

Rolet më të suksesshëm të saj janë: Xhesi te “Çështja ruse”, Alisa Lengton te “Rrënjë të thella”, Kristina Padera tek “Komploti i të dënuarve”, Fatimja te “Halili dhe Hajrija”, Aljona Patrovna te “Gjashtë dashnorët”, “Lokja” te Toka jonë, Ledi Milford te “Intrigë e dashuri”, Tringa te “Shtatë shaljanët”, Gertruda te Hamleti, Bernarda Alba te “Shtëpia e Bernarda Albës”, Tadrahova te “Morali i zonjës Dulska”, nëna Xhun te “Muri i madh pakapërcyeshëm”‘, Mara te “Përkolgjinajt”, plaka te “Çatia e të gjithëve”, nëna te Cuca e maleve, Gjela te “Përmbytja e madhe”, etj. 

Marie Logoreci vdiq në Tiranë, nga një atak kardiak më 19 qershor 1988./KultPlus.com

115 vite më parë lindi kompozitori i ‘Kangës së Rexhës’, Lorenc Antoni

Posted on by Kult Plus

Sot janë bërë 115 vite nga lindja e kompozitorit, dirigjentit dhe etnomuzikologut shqiptar, Lorenc Antoni, shkruan KultPlus. Ai ka lindur në Shkup, më  23 shtator 1909 në një familje katolike dhe është kushëri i Shën Nënë Terezës (Gonxhe Bojaxhiut).

Që nga fëmijëria është aktivizuar në ansamble të ndryshme muzikore të shqiptarëve. Ka studiuar privatisht muzikë në Shkup dhe Beograd. Pas shkollimit në Fakultetin Filozofik të Shkupit kthehet në Ferizaj, dhe më pas ngre të parën shkollë të ulët dhe të mesme muzikë “Josip Sllavenski” në Prizren më 1948.

Po në këto vite drejton si dirigjent edhe korin e shkollës muzikore, atë të shoqërisë kulturore artistike “Agimi” si dhe orkestrën simfonike të qytetit të Prizrenit. Pas këtyre viteve vazhdon të merret intensivisht me kompozime, dirigjime të veprave, veprimtari pedagogjike etj.

Në fushën e studimit të folklorit, Lorenc Antoni vlerësohet se i pari mblodhi dhe botoi shtatë vëllime të muzikës popullore shqiptare të Kosovës, Maqedonisë, Malit të Zi dhe Moravës Jugore të shoqëruar me analiza etnomuzikologjike mbi gjithë këtë lëndë që është transkiptuar po prej tij.

Ka kompozuar edhe muzikë, ndër to dallohen kompozimet vokale. L. Antoni konsiderohet edhe si kompozitori i brezit të parë të kompozitorëve të Kosovës. Sipas Prof. Engjëll Berishës, në përgjithësi veprat e Lorenc Antonit bazohen në idiomën muzikore popullore shqiptare. Veçojmë këtu “Kanga e Rexhës” e cila respektohet dhe dëgjohet edhe në ditët e sotme . Gjithashtu ai bëri përpjekje për hapjen e shkollës së parë të muzikës më 1948 në Kosovë

Ai vdiq në Prishtinë, më 21 tetor të vitit 1991/KultPlus.com

51 vjet nga vdekja e Pablo Nerudas, historia e një prej artistëve më të mëdhenj të shekullit XX

Posted on by Kult Plus

Le të zbulojmë se kush është Pablo Neruda. Historia e një prej artistëve më të mëdhenj të shekullit XX, i cili. Ka marrë çmimin prestigjioz Nobel për letërsinë.

Pablo Neruda është padyshim një nga personazhet më me ndikim të shekullit XX. Përveç që ishte një pikë referimi e letërsisë së Amerikës Latine, ai ishte politikan dhe diplomat dhe luftoi për Kilin, vendlindjen e tij. Poeti lindi në Parral, me emrin Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto, më 12 korrik 1904. Prindërit e tij. José del Carmen Reyes Morales dhe Rosa Neftalí Basoalto Opazo, ishin punonjës hekurudhe dhe mësuese. Nëna e tij vdiq nga tuberkulozi kur Pablo ishte ende fëmijë.

Interesimi i Pablo Nerudës për letërsinë dhe poezinë erdhi me adoleshencën dhe mbi të gjitha falë inkurajimit të poetes Gabriela Mistral, e cila ishte profesorja e tij. Edhe pse babai i tij ishte kundër këtij pasioni, nga mosha gjashtëmbëdhjetë vjeç poeti filloi të botojë shkrimet nën pseudonimin Pablo Neruda. Emri u zgjodh në nderim të shkrimtarit Jan Neruda, me origjinë nga Republika Çeke, dhe për të mos lejuar që babai i tij ta pengonte të realizonte ëndrrën e tij. Në moshën njëzet e tre vjeç, pasi kishte botuar tashmë vëllimin e parë në vargje të quajtur Crepuscolario, Neruda u transferua në Birmani.

Iu desh të lëvizte për të ndjekur një karrierë diplomatike si konsull. Në vitet e kaluara në Azinë Juglindore ai u martua me bankieren holandeze Maryka Antonieta Hagenaar Vogelzang dhe vazhdoi të shkruajë poezi. U kthye në Kili pasi kishte mbajtur rolin e konsullit në Buenos Aires, Barcelonë dhe Madrid. Në vitin 1945 ai u bë senator i Partisë Komuniste të krahinave kiliane të Antofagastas dhe Tarapacás. Për shkak të një mosmarrëveshje me Presidentin Videla ai u detyrua të largohej nga vendi në 1949 dhe të jetonte në mërgim.

Më 21 tetor 1971 ai u bë poeti i tretë i Amerikës së Jugut, pas profesores Gabriela Mistral dhe Miguel Ángel Asturias, i cili u dekorua me Çmimin Nobel për letërsinë. Rreth dy vjet më vonë, kur qeveria e Augusto Pinochet u krijua në Kili, Pablo Neruda vdiq në Santiago de Kili më 23 shtator 1973. Vdekja e tij është ende e mbështjellë me mister: raportet zyrtare thonë se ai vdiq për shkak të një tumori, por shumë besojnë se poeti ishte viktimë e një vrasje të urdhëruar nga Pinocheti. /KultPlus.com

TIFF sjell mbi 200 filma në kinematë e Tiranës

Posted on by Kult Plus

Nisi mbrëmë në Tiranë, edicioni i 22-të i “Tirana International Film Festival” (TIFF). Mbi 200 prodhime të kinematografisë shqiptare e ndërkombëtare do të shfaqen në këtë festival, deri më datën 28 shtator.

TIFF është kthyer tashmë në një nga eventet kulturore më të rëndësishme në vend. Filmat e përzgjedhur prej organizatorëve do të shfaqen në disa lokacione: Kinema Millennium, Qendra e Artit Agimi, Salla “Tonin Harapi” pranë Liceut Artistik dhe Kinema “Maks Velo”, në të cilat studentët do të mund të përfitojnë një ulje prej 75% nga çmimi i biletës.

Pas një parakalimi të kineastëve në tapetin e kuq, nata e parë e festivalit u çel me filmin “Parthenope”, filmi i ri i regjisorit të mirënjohur Paolo Sorrentino, i cili pati në TIFF premierën ekskluzive.

Ashtu si edhe në edicionet e mëparshme, filmat pjesëmarrës në garë janë ndarë sipas kategorive. Ndërsa premiera botërore e filmit “Kapedani” të restauruar në 4K do të shfaqet gjatë TIFF në kinema Millenium.

Ky edicioni i TIFF-it i bën homazh njërit prej aktorëve më të mëdhenj të të gjitha kohërave, Marcello Mastroianni-t, duke shfaqur disa filma në sesionin RetrospecTIFF.

Ashtu si edhe në edicionet e tjera, filmi më i mirë i shkurtër në “TIFF 2024” do të kualifikohet për çmimet “Oscars 2025”, si dhe “European Film Awards 2024”. Filmat studentorë të përzgjedhur zyrtarisht në “TIFF” kanë të drejtë të konkurrojnë për çmimet Student Academy (SAA). Këtë vit, për herë të parë, do të ketë një juri speciale të formuar nga studentë të Universitetit të Arteve, të cilët përveç vlerësimit të filmave të zgjedhur në kompeticionin zyrtar do të jenë aktivë pas çdo seance./atsh/KultPlus.com

Ekspozohet për herë të parë ikona “Pesë Apostujt” në Javën Evropiane të Trashëgimisë

Posted on by Kult Plus

Qendra Kombëtare e Muzeumeve Berat e nisi Javën Evropiane të Trashëgimisë me ekspozimin për herë të parë për publikun të ikonës “Pesë Apostujt”, atribuar Onufër Qipriotit, shek. XVI.

Prej dekadash ajo qëndronte në fondin e Muzeut Ikonografik “Onufri” dhe pas një ndërhyrjeje restauruese gjatë këtij viti, nga specialisti restaurator Erion Lezi, do jetë pjesë e përhershme e koleksionit ikonografik ekspozuar në këtë muze.

“Frymëzuar nga tema “Rrugëtimet Rrjetet dhe Ndërlidhjet” që kanë Ditët Evropiane të Trashëgimisë për këtë vit, zgjodhëm një ikonograf si Onufër Qiprioti i cili duke vazhduar traditën e shkëlqyer të Onufrit, sjell ndikime nga arti i Qipros dhe Kretës duke e bërë artin ikonografik të Beratit pjesë të nje rrjeti ndikues në shumë hapesira mesdhetare e ballkanike në një lartësi artistike me shumë shkolla lokale të kohës”, shkruhet në faqen online të Qendrës Kombëtare të Muzeumeve Berat.

Java e fundit e shtatorit përkon me “European Heritage Days”, Ditët Evropiane të Trashëgimisë, e cila kulmon me “Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore”, më 29 shtator. Ndërkohë në të gjithë Evropën do të zhvillohen aktivitete për mbrojten dhe promovimin e trashëgimisë kulturore./atsh/KultPlus.com

36% më shumë vizitorë në sitet kulturore nga janari deri në gusht

Posted on by Kult Plus

Nga janari deri në gusht të këtij viti në sitet kulturore janë mirëpritur rreth 875,315 vizitorë, 36% më shumë krahasuar me vitin 2023.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja solli sot shifrat e vizitorëve që flasin për sezon të suksesshëm turistik edhe në sitet kulturore.

Kështu, janë 302,384 vizitorë në muzetë kombëtarë, +26% krahasuar me 2023; 340,296 vizitorë në parqe arkeologjike, +30% krahasuar me 2023 dhe 232,635 vizitorë në kala dhe monumente kulture, +30% krahasuar me 2023.

Fokus dhe prioritet i MEKI-t, sipas Gonxhes është që t’i bëjnë këto site më tërheqëse, më të aksesueshme dhe një eksperiencë më e mirë për të gjithë vizitorët.

Ndër kalatë e parqet arkeologjike më të vizituara në vend janë Kalaja e Gjirokastrës, nga muzeumet veçohet ai i Krujës dhe parqet arkeologjike të Shkodrës, Butrintit e Apolonisë./atsh/KultPlus.com

Dita Ndërkombëtare e Gjuhëve të Shenjave

Posted on by Kult Plus

Dita Ndërkombëtare e Gjuhëve të Shenjave është një mundësi unike për të mbështetur dhe mbrojtur identitetin gjuhësor dhe diversitetin kulturor të të gjithë personave që nuk dëgjojnë dhe përdoruesve të tjerë të gjuhës së shenjave.

Asambleja e Përgjithshme e OKB-së ka shpallur 23 shtatorin si Ditën Ndërkombëtare të Gjuhëve të Shenjave me qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e gjuhës së shenjave në realizimin e plotë të të drejtave të njeriut të njerëzve që nuk dëgjojnë.

Sipas Federatës Botërore të të Shurdhërve, ka më shumë se 70 milionë njerëz të shurdhër në mbarë botën. Më shumë se 80% e tyre jetojnë në vendet në zhvillim. Së bashku, ata përdorin më shumë se 300 gjuhë të ndryshme të shenjave.

Gjuhët e shenjave janë gjuhë të plota natyrore, strukturalisht të dallueshme nga gjuhët e folura. Ekziston edhe një gjuhë ndërkombëtare e shenjave, e cila përdoret nga personat e shurdhër në takimet ndërkombëtare dhe joformalisht kur udhëtojnë dhe shoqërohen. Ajo nuk është aq komplekse sa gjuhët natyrore të shenjave dhe ka një leksik të kufizuar.

Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara njeh dhe promovon përdorimin e gjuhëve të shenjave. Ajo bën të qartë se gjuhët e shenjave janë të barabarta në status me gjuhët e folura dhe detyron shtetet palë të lehtësojnë mësimin e gjuhës së shenjave dhe të promovojnë identitetin gjuhësor të komunitetit të Shurdhërve. / KultPlus.com

Media franceze “OK Voyage”: Zbuloni 10 vendet më të mira që duhet të vizitoni në Shqipëri

Posted on by Kult Plus

Një perlë e vërtetë e Ballkanit, Shqipëria po shfaqet gradualisht në peizazhin turistik evropian, shkruan Maxime Aubin në një artikull të botuar në revistën franceze të udhëtimit “OK Voyage”.

Zbuloni listën tonë të 10 vendeve më të mira që duhet të vizitoni gjatë udhëtimit tuaj të radhës në “Tokën e Shqiponjave”.

Vizitoni kryeqytetin, Tiranën

Nëse jeni duke udhëtuar për në Shqipëri, ka shumë mundësi që së pari të shkelni në kryeqytetin shqiptar.

Atraksionet që duhen vizitoni në Shqipëri nisin me kryeqytetin e gjallë dhe plot ngjyra të këtij vendi të bukur.

Një vend i sekreteve të së shkuarës së palavdishme politike të vendit, Tirana ka arritur të modernizohet.

Ajo ofron një ndërthurje të historisë, argëtimit dhe gastronomisë.

 Shijoni panoramën nga maja e Malit të Dajtit

Nëse ju pëlqen kalërimi dhe mini golfi, Mali i Dajtit është vetëm një udhëtim me teleferik larg Tiranës.

Gjithashtu, ju mund të bëni një shëtitje relaksuese me teleferik – duke shijuar pamjet mahnitëse të të gjithë qytetit.

Eksploroni bunkerët e Shqipërisë

Kur Shqipëria drejtohej nga lideri i saj komunist Enver Hoxha, i gjithë vendi ishte i përgjuar dhe i mbushur me bunkerë.

Këto dëshmi historike janë sot muze të vërtetë. Nëse ndonjëherë ata duken të zymtë, ato duhet të kuptohen dhe të mos harrohen kurrë.

 Pushoni në Pogradec

Po sikur ta trajtonit veten me pak gjelbërim gjatë qëndrimit tuaj në Shqipëri?

Pogradeci duhet të renditet në mesin e 10 vizitave që duhet parë në Shqipëri.

Ju do të keni mundësi të vizitoni Liqenin e Ohrit dhe Liqenin e Pogradecit nga ku do të përjetoni qetësinë.

Shijoni kohën tuaj në Lin

Lini ndodhet rreth gjysmë ore me makinë nga Pogradeci.

Termi piktoresk do t’ju vijë lehtësisht kur t’u tregoni të dashurve tuaj për këtë fshat të vogël të mahnitshëm.

 Vizitoni qytetin e Beratit

Mistik dhe i pacënuar, qyteti piktoresk i Beratit na kthen pas në mesjetë.

“Qyteti i një mbi një dritareve” ka zakon të krijojë ëndrra në mendjet e vizitorëve të tij.

Kalaja e cila mbizotëron – ofron pamje që të lënë pa frymë dhe vizita në qytet është sa befasuese aq edhe paqësore.

Gjatë vizitës në kala drejtohuni në restorantin “Temi Albanian Food”.

Gatim i shijshëm me fruta dhe perime nga kopshti do t’ju serviret me buzëqeshje.

Shëtitje në Parkun Kombëtar të Valbonës

Pas këtyre vizitave, ju do të keni mundësi të merrni pak ajër të pastër.

Nëse plazhet shqiptare po bëhen gjithnjë e më popullore, “Alpet Shqiptare” siç quhen fillimi i zinxhirit ballkanik, ofrojnë shtigje të shumta për të gjitha nivelet që të çojnë në peizazhe përrallore.

Në veçanti, ju mund të zbuloni parkun madhështor Kombëtar të Valbonës duke marrë rrugën nga Valbona në Theth.

Udhëtimi zgjat gjashtë orë dhe pikënisja arrihet me traget pas një lundrimi dy-orësh në liqenin e bukur të Komanit.

 Shëtisni rreth liqenit të Komanit

Liqeni I Komanit ndodhet në fshatin me të njëjtin emër – dhe gjarpëron drejt Fierzës, jo shumë larg Valbonës.

Përpara se të kaloni nëpër malet e Ballkanit, zbuloni gjelbërimin e këtij liqeni – me kodrat përreth që i japin një atmosferë të një bote vetmitare.

Shijoni ushqimin shqiptar

Për ne, francezët, kënaqësia e kuzhinës dhe shijes së mirë, gastronomia gjatë udhëtimit zënë gjithmonë një vendin thelbësor.

Ushqimi në Shqipëri do t’ju kënaqë dhe befasojë vërtet.

Një kombinim i zgjuar i frymëzimeve greke dhe italiane, kuzhina shqiptare ndërthur shumë shije mesdhetare.

Rizbuloni musakën dhe provoni tavën e kosit me mish qengji.

Specat e mbushura dhe kungull i njomë do të kënaqin adhuruesit e perimeve.

Shqiptarët mikpritës

Nuk mund ta përfundoja këtë listë me vendet që duhen parë në Shqipëri pa përmendur njerëzit e saj.

Gjatë udhëtimeve të mia të shumta, rrallë kam takuar njerëz të tillë të buzëqeshur dhe mikpritës.

Shqiptarët janë shumë miqësorë dhe shumica e tyre flasin anglisht./atsh/KultPlus.com

Satoko Inoue, pianistja japoneze sjellë veprat e kompozitorëve shqiptarë në natën e katërt të Dam Festival

Posted on by Kult Plus

Vjollca Duraku

Mbrëmja e katërt e edicionit të 19-të Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës DAM Festival, është mbajtur të shtunën mbrëma me pianisten profesioniste japoneze Satoko Inoue, në Atelienë e Pallatit të Rinisë.

Vepra të kompozitorëve të shquar shqiptarë e botërorë ishin pjesë e programit interpretues të pianistes Inoue. Me një natyrë shumë të thjeshtë në aspektin fizik, pianistja e filloi koncertin me një interpretim të ndjerë me veprën “Metamophosis 2” të Philp Glass, duke dhuruar tinguj njëtrajtshëm të qetë, harmonia e së cilëve ndryshonte përmes një tingulli të shpejtë i cili sikur i jepte kuptim tingujve që përthitheshin qetësisht nga publiku në sallë.  

Përveç tingujve të jashtëzakonshëm që emetoheshin nga solistja, pjesëmarrësit këtë radhë dëgjuan edhe zhurmë më të madhe seç ndodh zakonisht nga hapja e dyerve të tjera në objektin e Pallatit të Rinisë. Zhurma e një topi që rrokullisej në dysheme, zëra të njerëzve, dhe makinerive të ndryshme jehuan në sallë së bashku me notat e kompozitorëve të shquar. Ndërsa, një mjaullimë maceje, teksa po dhuroheshin tinguj mrekullisht të qetë mori vëmendjen e publikut, dhe shtoi buzëqeshjen në fytyrat e tyre, si një “zhurmë” e pranueshme nga ana e tyre.

Megjithatë, me koncentrim maksimal, pianistja Inoue vazhdoi performancën e saj për rreth 90 minuta me veprat e kompozitorëve shqiptarë Liburn Jupolli- Maya dhe Fati Fehmiju- Obscura Lacrimae (Acoustic version- premiere), dhe kompozitorëve botërorë: Akemi Naito- Rain, Calling Autumn, Jo Kondo- A  Straw Hat Dance, Hirokazu Hiraishi- A Rainboë in the Mirror, dhe Linda Catlin Smith- White Lace.

“Maya”, me tinguj mjaftë të veçantë, është një nga veprat e para të kompozitorit Fidan Jupolli me qasje më të fokusuar “minimaliste” me elemente folklorike shqiptare dhe ndjenja modale /xhaz.

“Shumë nga veprat e mija vijnë edhe si një lloj momenti kulmor dhe transformues në gjuhën time muzikore, veçanërisht për pianon nga rreth40 vepra të tjera për pianon që kisha shkruar në shkollën e mesme. Shumë nga këto  vepra, përfshirë edhe “Maya”-n, mbajnë “erërat”, “shpirtin” dhe ambientin e ndërveprimit tim me pianot e ndryshme, ndërtesat e vjetra të shkollës dhe atmosferën e përgjithshme”, citohet të ketë thënë kompozitori Jupolli,  duke theksuar se vepra “Maya” shquhet si një vepër më diatonike dhe si një risi me në shprehjen e tij muzikore”, citohet të ketë thënë kompozitori Jupolli.

Ndërsa, vepra e cila përmes notave muzikore paraqiste “Lotët e errësirës” nga kompozitori shqiptar, Fati Fehiju, i cili jeton dhe vepron në Japoni, është kompozim nga puna kërkuese e doktoraturës së tij, me temë Polistilizimi.

“Polistilizim- stil arti postmodern, i cili në muzikë paraqet një teknikë me dy ose më shumë teknika kompozicionale ose stile muzikore në një vepër të vetme. “Obscura Lacrimae” nga latinishtja do të thotë lot të errësirës. Puna kombinon disa stile muzikore dhe teknika kompozcionale të lidhura lirshëm, duke përfshirë minimalizmin, muzikën popullore dhe muzikën klasike, dhe kontraston muzikën atonale dhe tonale gjatë gjithë veprës”, citohet të ketë thënë kompozitori Fehmiju, i cili posedon titullin PhD në Departamentin e Kompozimit të Muzikës Kompjuterike- Sonologji, në kolegjin e muzikës Kuntachi, në Japoni.

Kurse vetë interpretuesja, Satoko Inoue, e cila është profesoreshë e kompozitorit Fati Fehmiju në një prononcim pas koncertit tha ndihej shumë e lumtur me që mori pjesë në këtë performancë në Prishtinë.

“Fati është studenti im në Japoni ai ishte student në nivelin e doktoraturës. Ai është nga Turqia që ka ardhur në Japoni, por unë kam dëgjuar që ai është lindur në Kosovë. I kam thënë se nëse dëshiron mund të vij me mua. Sot kam luajtur veprën të cilën Fati e ka kompozuar për mua. Për veprën tjetër shqiptare në program, Dardani më ka dërguar akordet dhe e konstruktova programin e sotëm. Pjesët japoneze pianistike janë kombinuar me veprat tjera në program”, ka thënë pianistja duke potencuar se koncerti në përgjithësi ishte një përvojë e mrekullueshme.

“Ishte audiencë e mirë, jam shumë e lumtur. Stafi I festivalit DAM ishin shumë ndihmues. U ndjeva si në shtëpi, pata mundësinë edhe të praktikoj këtu para koncertit. Kështu që ishte mrekullueshëm”, ka përfunduar pianistja Inoue. / KultPlus.com

Jungu: Zemra jote e di përgjigjjen

Posted on by Kult Plus

Thënie nga Carl Jung 

1. “Nuk ka recetë për të jetuar, e cila mund t’i përshtatet të gjitha rasteve.”

2. “Besimi, shpresa, dashuria dhe mendjehollësia janë arritjet më të larta të përpjekjes njerëzore.

3. “Edhe një jetë e lumtur nuk mund të jetë pa pasur brenda edhe një pjesë të errësirës.”

4. “Privilegji i një jete të gjatë është të bëheni ata që jeni me të vërtetë. “

5. “Gjithçka varet nga mënyra sesi i shikoni gjërat dhe jo se si janë ato në vetvete. “

6. “Vetmia nuk vjen nga ajo nëse nuk ke njerëz përreth.”

7. “Zemra jote e di përgjigjjen.”

8. “Ju nuk mund të ndryshoni asgjë nëse nuk e pranoni atë gjë ”

9. “Ne nuk jemi ata çfarë na ka ndodhur, ne jemi ata që zgjedhim të bëhemi”.

10 . “Ai i cili shikon jashtë, ëndërron; ai që shikon brenda, zgjohet”. /KultPlus.com

Doktoresha amerikane që u vlerësua me medaljen e ‘Urdhrit të Skënderbeut’

Posted on by Kult Plus

Dr. Lulu Hunt Peters lindi në Milford, Maine, SHBA, në vitin 1873. Ajo ndoqi Universitetin e Kalifornisë, Berkeley në vitin 1909 dhe Universitetin e Kalifornisë Jugore në vitin 1911.

Si një mjeke dhe edukatore e shëndetit publik, ajo filloi praktikën në vitin 1915 në Los Angjelos.

Gjatë dhe pas Luftës së Parë Botërore, ajo punoi me Kryqin e Kuq në Ballkan, për të cilin u vlerësua me medaljen e Urdhrit të Skënderbeut të Shqipërisë, për punën e saj atje. Ajo vdiq në Londër në vitin 1930. / KultPlus.com