Poezi nga Nerimane Kamberi
Babës,
Kryeqyteteve të Evropës,
e le rininë tënde,
i huaj, në vend të huaj, me një gjuhë të huaj,
si poçari i Agollit.
Sot, në një kryeqytet të Evropës,
po të kujtoj,
po mendoj ku të të vë lule
në përvjetorin tënd.
Apo të pres kur kthehem,
t’i vë te varri yt, te vendi yt
ku u ktheve
nga dheu i huaj./KultPlus.com
Në kuadër të muajit të Pavarësisë së Kosovës, ambasadori i Republikës së Kosovës në Shqipëri, Skënder Durmishi, hapi ciklin e takimeve me temë “Diplomacia dhe Kultura”.
Takimi i parë u zhvillua në Qendrën për Hapje dhe Dialog (COD). Në mjediset e Bibliotekës së Kryeministrisë pati një audiencë të zgjedhur diplomatësh, historianësh, studiuesish dhe studentësh.
Ambasadori Durmishi ndau përvojën dhe reflektimet e tij mbi “Soft Power”, sfidat e diplomacisë dhe rolin e grave në këtë fushë. Ky takim erdhi në kuadër të 17-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, me pjesëmarrjen e figurave të njohura si Megi Fino, Arta Dade, Paskal Milo dhe Elsa Skënderi Rakipllari.
Gjatë vitit 2025 do të zhvillohen të tjera takime me diplomatë, ish-diplomatë, studentë dhe punonjës nga institucione të rëndësishme të vendit, duke i parë këto takime si një mundësi për të eksploruar diplomacinë kulturore dhe rëndësinë e ambasadorëve në forcimin e marrëdhënieve ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com
Nga Gjon Keka
Shumë autorë, historian, kronist, shkrimtar dhe poet e kanë përshkruar në frymën e tyre më të lartë karakterin e personalitetin mbikohor të kryezotit e mbretit arbëror Gjergj Kastriotit, poashtu edhe si një burrështetas, strateg, diplomat, komandant, gjeneral, vizionar e njeri i urtë e i papërsëritshëm.
Por, janë gjithashtu edhe piktorët, skulptorët e artistë të ndryshme që e kanë nxjerrë në dritë imazhin e tij nëpërmjet, gravurave, portreteve e skultpturave nga më të ndryshme, por gjithnjë duke u bazuar edhe në përshkrimet që janë bërë nga bashkëkohësit e tij, autorët, kronistët e historianët etj.
Me një fjalë ikonografia e kryembretit tonë arbëror Gjergj Kastriotit është tepër e pasur, dhe me përshkrime të ndryshme të imazhit të tij gjithnjë sipas syrit, dorës, frymëzimit dhe vendit që artisti e ka realizuar atë pikturë, gravurë, protret apo skulptur.
Kjo tregon se kemi me mijëra e mijëra portrete ,gravura etj që e pasqyrojnë në mënyra të ndryshme imazhin e Gjergj Kastriotit. Sidoqoftë një gjë nuk ka munguar asnjëherë ,imazhi i tij kudo që është portretizuar,është realizuar ashtu sikur të ishte e një burrështeti, strategu, mbreti dhe vizionari e udhëheqësi të madhë shtetëror, ushtarak etj.
Edhe ky portret i rrallë të cilin e gjeta në një kronikë të vitit 1540 tregonë në vazhdimësi imazhin e këtij kryembreti, kryeheroi të arbërisë dhe europës i cili la gjurmë jo vetëm në themelet e ngjizjes së identitet kombëtare e shtetëror arbëror ,(sot shqiptar) të kombit tonë, por edhe në themelet e Europës, të idesë së bashkimit dhe civilizimit të saj. /KultPlus.com
Radio Prishtina filloi punë menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore më 1945 në Prizren, pastaj u transferua në Prishtinë. Pas luftës në Kosovë materiali dhe ndërtesat e Radio Televizionit të Prishtinës janë nën administrimin e Radio Televizionit të Kosovës.
Deri atëherë, i vetmi medium informativ ishte Radio Prishtina (në funksion prej vitit 1945). Do të kalonin 19 vjet deri kur Televizioni i Prishtinës filloi transmetimin në vitin 1974.
Fatmir Nushi, Masar Murtezai, Vera Gjevori, Faik Hima, Antigona Nimani, janë disa nga pjesëtarët e ekipit të Radio Televizionit të Prishtinës, në fillimet e tij.
Pas mbarimit të luftës së Kosovës në vitin 1999, u hap rruga për themelimin e televizioneve kosovare në mënyrë të lirë. Njëri prej tyre ishte Radio Televizioni i Kosovës i cili mori vend në të njëjtën ndërtesë si ish-RTP, në rrugën “Xhemajl Prishtina” në Prishtinë.
Në fillim të vitit 1974, RTP nuk ka pasur teknologji elektronike, por i gjithë materiali për program xhirohej me teknikë filmike e pastaj dërgohej në TV Beograd ku filmi zhvillohej e më vonë montohej për transmetim.
Transmetimi deri më 29 nëntor 1975 bëhej nga TV Beogradi. Ndërkaq, në verën e vitit 1974 nga Anglia pati ardhur autoreportazhi (OB Van) i parë me 4 kamera bardhë-e-zi. / KultPlus.com
Immanuel Kant, kunguesi i “Kritikës së arsyes së kulluar” në mendimin filozofik, mëtuesi i postulatit: “Qielli me yje mbi mua, ligji moral në mua”…
Immanuel Kant (1724 — 1804) ishte një filozof i madh gjerman dhe një ndër filozofët më të shquar.
Vepra e tij “Kritikë e arsyes së kulluar” shënon pikë-kthesën qendrore në historinë e filozofisë dhe fillimin e filozofisë moderne.
Lindi në vitin 1724 në Kënigsberg, Prusi (sot Kaliningrad, Rusi) si fëmija i katërt nga nëntë fëmijë.
Kanti ishte një nxënës i mirë, megjithëse jo i shkëlqyer.
Ai u rrit në një shtëpi pietiste, një Lëvizje pas Luteriane që dallohej për një përkushtim të fortë, dhe një lexim të hollësishëm të Biblës.
Për pasojë, Kanti mori një edukim të ashpër dhe të rreptë, ndëshkues dhe disiplinor gjë që e ndihmoi atë në mësimin fetar, të latinishtes, dhe rreth shkencave dhe matematikës.
Kanti ishte i pari i cili predikoi dhe hodhi hipotezën se planetët formoheshin nga mjegullnaja grimcash dhe pluhuri, kundrejt idesë teologjike fetare, e cila ishte akoma ideja dominante në kohën e kur ai jetoi, se planetet janë të krijuar nga fuqia hyjnore.
Ai gjithashtu do të predikonte për ekzistencën e galaktikave të tjera përveç galaktikës tonë.
Filozofia e Kantit pati një ndikim të jashtëzakonshëm në mendimin perëndimor.
Gjatë jetës së tij, mendimi i tij pati një vëmendje të madhe, shumica kritikë, megjithëse ai pati një ndikim pozitiv të Fishte, Shelingu, Hegeli dhe Novalisi gjatë viteve 1780 dhe 1790.
Nga studimet e rëndësishme të periudhës parakritike është interesante sidomos vepra e Emanuel Kantit “Historia e përgjithshme e natyrës dhe teoria e qiellit”, në të cilën paraqiti hipotezën e njohur të tij mbi krijimin e botës nga thërrmijat materiale të panumërta kaotike që bashkohen atje ku ekziston forca më e madhe e tërheqëse.
Sistemi ynë diellor është, ndërkaq, vetëm një pjesë e universumit, thotë Immanuel Kant.
Duke dalluar në këtë studim të madhërishmen dhe të bukurën, Kanti konsideronte se e madhërishmja duhet gjithmonë të jetë e madhe, ndërsa e bukura mund të jetë edhe e vogël.
Immanuel Kant vdiq ne 12 Shkurt, 1804, ndërkohë që shumë nga veprat e tij i gjejmë dhe sot, e janë ende të vlefshme.
Në vijim, supershendeti.com ju sjell 21 aforizma nga Immanuel Kant…
25 thënie nga Imannuel Kant
1. “Ai që e bën veten krimb, nuk mund të ankohet pastaj kur të tjerët shkelin mbi të me këpucë”.
2. “Çdo gjë që është shkruar nga meshkujt në lidhje me femrat duhet të mbesë e dyshimtë, duke qenë se ata janë në të njëjtën kohë edhe gjykatës edhe pjesë e çështjes”.
3. “Më është dashur ta refuzoj njohjen, për të t’i bërë vend besimit”.
4. “Njeriu duhet të jetë i disiplinuar, sepse për nga natyra ai i papërpunuar dhe i egër”.
5. “Kush është mizor ndaj kafshëve është po aq i pandjeshëm edhe ndaj njerëzve”.
6. “Një veprim, për të qenë moralisht i denjë, duhet të bëhet nga përgjegjësia”.
7. “Rregullat e lumturisë: diçka për të bërë, dikë për ta dashuruar dhe diçka për të shpresuar”.
8. “Vepro duke e konsideruar njerëzimin, si tek vetja si tek të tjerët, gjithmonë si qëllim, kurrë thjesht si mjet”.
9. “Nuk ka virtyt aq të madh, sa të jetë i sigurt prej tundimit”.
10. “Ata që thonë se bota do të shkojë gjithnjë siç ka shkuar deri sot, kontribuojnë që parashikimi i tyre të dalë i vërtetë”.
11. “Yjet e qiellit përmbi mua, ligji moral në mua”.
12. “Miq të njerëzimit, mos ia mohoni arsyes privilegjin e të qenët guri i fundit i krahasimit me të vërtetën”.
13. “Vepro në atë mënyrë që, parimi juaj i veprimit të bëhet vetvetiu një ligj për të gjithë botën”.
14. “E gjithë dija jonë fillon me shqisat, vazhdon pastaj tek kuptimi dhe mbaron me arsyen. Nuk ka asgjë më të lartë se arsyen”.
15. “Të gjitha interesat e arsyes sime, spekulative si dhe praktike, ndërthuren në tri pyetjet e mëposhtme: 1. Çfarë duhet të di? 2. Çfarë duhet të bëj? 3. Çfarë mund të shpresoj”?
16. “Përvoja pa teorinë është e verbër, por teoria pa përvojë është një lojë intelektuale e mirëfilltë”.
17. “Nga një dru i shtrembër si ky nga është bërë njeriu, asgjë e drejtë nuk mund të krijohet”.
18. “Lumturia nuk është një ideal i arsyes, por e përfytyrimit”.
19. “Papjekuria është paaftësia që dikush të përdorë inteligjencën e vet, pa u udhëhequr nga dikush tjetër”.
20. “Para ligjit njeriu është fajtor kur dhunon të drejtat e tjerëve. Para moralit ai është fajtor, nëse vetëm mendon ta bëjë këtë gjë”.
21. “Mosmirënjohja është thelbi i poshtërsisë”.
22. “Përtej çdo dyshimi, çdo dije fillon me përvojën”.
23. “Nuk është vetëm vullneti i Zotit që na bën të lumtur, por ne duhet ta bëjmë veten tonë të lumtur”.
24. “Është e domosdoshme që unë të jetoj i lumtur, por është e domosdoshme që sa të jetoj, të jetoj me nder”.
25. “Shkenca është dije e organizuar. Mençuria është jetë e organizuar”. /KultPlus.com
Radio Televizioni i Prishtinës, i pari televizion në Kosovë, sot shënon 80-vjetorin e themelimit. RTP filloi punën së pari në Prizren menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore teksa më pas u transferua në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Ka qenë viti 1945 fillimi i këtij rrugëtimi të gjatë dhe të mundimshëm, fillimisht në kuadër të Forcave Aleate në Mitrovicë ku edhe ka funksionuar stacioni radiotelegrafik.
Në datën 5 shkurt të atij viti, 1945, në Prizren u themelua stacioni i parë profesional me programin e rregullt ditor në gjuhën shqipe, pastaj dhe në atë serbe.
Pas zhvendosjes në Prishtinë, Radio Prishtina vazhdoi rritjen e saj krahas kërkesave të shoqërisë. Falë zhvillimit të teknikës dhe aftësimit të kuadrit u zgjerua dhe u begatua radio-programi.
Kështu Radio Prishtina arriti të bëhet institucion i fuqishëm informativ, arsimor e kulturor brenda dhe jashtë vendit.
Me ato programet cilësore informative, politike, dokumentare, arsimore e kulturore, RTP-ja u bë institucioni i vetëm radioteleviziv që ofronte hapësirë për të gjitha etnitetet që të shprehen në gjuhët e tyre.
“Akordet e Kosovës”, “Mikrofoni i artë”, “Zambaku i Prizrenit”, “Kosovarja këndon” e shumë të tjera janë programet cilësore muzikore që padyshim mbesin thesar i kësaj krijimtarie televizive.
RTP-ja që sot shënon 78-vjetorin është sinonimi i qëndresës kombëtare shqiptare. /KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, me ftesë të një grupi kongresistësh amerikanë, udhëtoi për në Washington, D.C., për të marrë pjesë në Lutjet Nacionale të Mëngjesit si dhe për të mbajtur fjalim në njërën nga ngjarjet kryesore të këtij organizimi të Kongresit amerikan.
Në kuadër të kësaj ngjarjeje, e cila mbledh mijëra kongresistë, politikanë, biznesmenë dhe përfaqësues të shoqërisë civile nga mbarë bota, Presidentja Osmani do të mbajë fjalimin kryesor nga përfaqësuesit ndërkombëtar në kuadër të Drekës Ndërkombëtare. Me këtë rast, ajo do të flasë për rrugëtimin e popullit të Kosovës nga ditët më të vështira deri te sukseset e sotme, duke theksuar besimin e pashoq dhe qëndrueshmërinë e qytetarëve tanë.
Gjatë qëndrimit në Washington, Presidentja Osmani do të zhvillojë gjithashtu takime me kongresistë amerikanë dhe zyrtarë të administratës së SHBA-së, me fokus në forcimin e partneritetit strategjik ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, si dhe avancimin e aspiratave euroatlantike të vendit tonë.
Lutjet Nacionale të Mëngjesit janë një traditë gjashtëdekadëshe, ku çdo vit mblidhen zyrtarët më të lartë amerikanë, anëtarë të Kongresit, politikanë dhe udhëheqës ushtarakë, si dhe mysafirë nga shumë vende të botës për lutje të përbashkëta./KultPlus.com
Kur Ernest Hemingway ka qenë në moshë të re, ka vënë një bast me shoqërinë e kolegët shkrimtarë, ku ka deklaruar se si ai mundet të shkruaj tregim me gjashtë fjalë, shkruan KultPlus.
“Në shitje, Këpucë për bebe, t’pambathura”, është tërësia e asaj që është përshkruar si një roman me gjashtë fjalë, duke e bërë atë një shembull ekstrem të asaj që quhet fantazi e shpejtë ose imagjinatë papritur.
Ernest Hemingway ka qenë një novelist amerikan, që ka shkruar storie të shkurtra. Hemingway njihet si një nga figurat më të shquara të viteve 1920 dhe 1950, ndërsa në vitin 1954 fitoi Çmimin Nobel për Letërsi. Ai ka publikuar shtatë romane, në mesin e tyre edhe romanin “Plaku dhe Deti”.
I konsideruar nga shumëkush si strehë e brezit të humbur, Hemingway vazhdon të mbetet shkrimtari më i shquar amerikan. Proza e tij e gjallë shquhet për nga thjeshtësia mahnitëse, dialogu i thjeshtë plotë jetë. Personazhet kryesore të Hemingway janë gjithnjë luftëtarë të paepur, me dinjitet krenar, toreador, përballë gjendjes së nderë që po përjetonte padrejtësisht brezi i humbur, brez në kurrizin e të cilit rëndoi më së shumti Lufta e Parë Botërore./ KultPlus.com
Në një letër drejtuar bashkëkombave të vet në 1909, Mihal Grameno, një nacionalistë nga më aktivët dhe patriot i flaktë i Shqipërisë në vend shpreh domosdoshmërinë e njerëzve të shquar për të vepruar dhe organizuar brenda vendit veprime, krahas fjalëve nga jashtë dhe planeve të tyre. Si njeri i sprovuar si me publicizmin dhe me luftën në terren ai kërkonte mbështetje anembanë shqiptarizmit për idealet e tij dhe të të gjithë shqiptarëve që ishin të rrezikuar ato vite.
Dy letra të botuara, njëra në gazetën ‘’Dielli’’, e hapur për mi mua, edhe tjatra në këtë gazetë, më bënë të shkruanj këto pak fjalë me shpresje që mëmëdhetarët e vërtetë edhe aqë më shumë të mërgimit do të mos gjykojnë mëmëdhetarët e këtushmë si njerës të shitur. Zoti botonjës i letrës te ‘’Dielli’’ ka shumë arësye të qahet nga shkaku i krizës (qesat) që mbajti në Amerikë dhe s’mundnë të ndihmojnë Mëmëdhenë, po kurrë nuku munt të thotë që do të punojmë me çemietin që i ndalon të ndihin kllubet e Shqipërisë.
Këjo nyje ishte e nevojshme, se çemieti ishte Liridashës, edhe të gjithë u betuan që bashkërisht do të vdesëm për të mbrojtur lirinë e konstitucionë sikundër edhe kombësinë e veçantë të cilitdo komp, kur shqiptarët të ishin lidhur ose kishin nevojë të fillojnë kllube të veçantë e të apen ato lufta më të repta kundrë cilitdo që ka kërkuar t’u ngjasë kombësinë.
Luftrat e shqiptarëve të brëndëshme janë vepra të nalta, të cilat një ditë do të mbeten pasqyrë në trashëgimtarët. Është shumë lehtë njeriu të këshillonjë e të udhëtregonjë që për së largu, po a nevojë t’i praktikonjë. Jemi gati kurdoherë që të gjurmojmë tjatër program kombiar më të mirë, kur të vështrojmë këshillonjësit edhe bajraktarët në krye këtu në Shqipëri, po jo që në Amerikë.
Zoti Morava që shkruan nga Romania, duket që i di mirë nevojat e Shqipërisë, andaj duhet gjithë mëmëdhetarët e mërgimit të ndihmojnë kllubet e Shqipërisë që të mundin të ndritojnë e të përhapen ndjenjat kombire.
Qysh do të mundet të vijet në praktikë një program i gatuar përjashta, kur brenda në Shqipëri s’kanë harirë të pakën në atë shkallë që të quhen shqiptarë e të kenë djenja kombiare? Programet të jashtme janë fort të mira për ata që i kupëtojnë, po këto janë ëndëra të bukura.
Duhet punë brënda në Shqipëri, edhe pë këtë duhet të mbushin detyrën gjithë mëmëdhetarët të jashtmë-me sa t’u mundet- meqënëqë janë ritur në tjatër atmosferë, gjersa të harinjë ajo ditë kur të kupëtojnë, edhe brënda shijën e kombësisë.
Me gjithë këto është për tu habitur-siç edhe habiten bota-që është një komp i gjallë e që do të ronjë midis botësë me gjithë pengimet e armikëve, pa patur as nonjë ndihmësi të tjerëtë, po vetvetiu –edhe pa i mësuar-ka lëftuar me qesen e tij. Kllubi tonë mundet, ka patur luftrat më të mëdha, meqënëqë lufta në Korçë është më e reptë, edhe me gjithë këto ka mbatur flamur’e kembësisë përpjetë vetëm me ndihmat e të brëndëshmëve.
Po nevojat anë të mëdha, edhe t’u përgjigjet, duhet edhe ndihma e mëmëdhetarëve të mërgimit, andaj bënj thirje të mos vërejnë kanonizmat e të thënat pa nonë rëndësi, po të vrapojnë edhe aqë më shumë korçarët t’i ndihin kllubit për të përparuar edhe më të nderuar Korça, e le të jenë sigur që veprat e kllubit do të mbeten istorike.”
“Korça”, nr, 10. 22 prill 1909 Mihal Grameno/ KultPlus.com
Sot, më 5 shkurt, Filatelia e Postës së Kosovës ka lëshuar një emision të veçantë pullash postare në nder të 80-vjetorit të Radio Prishtinës, mediumit të parë radiofonik në Kosovë. Kjo pullë përkujton transmetimin e parë në Prizren më 1945, i cili, me kalimin e kohës, evoluoi në një institucion kyç të informacionit dhe kulturës në vend.
Pas disa vitesh, Radio Prishtina u zhvendos në kryeqytet, duke u bërë qendra kryesore e transmetimeve radiofonike. Me themelimin e Radio Televizionit të Prishtinës më 1974, ajo u integrua në një dritare të re informative dhe kulturore, duke luajtur një rol të rëndësishëm në promovimin e gjuhës, kulturës dhe traditave vendore. Për dekada, ky medium ka qenë simbol i profesionalizmit dhe rezistencës kulturore, duke shërbyer si një urë lidhëse me botën.
Ky jubile është një moment reflektimi mbi kontributin e gazetarëve, redaktorëve dhe teknikëve që ndërtuan një trashëgimi të pasur mediatike. Posta e Kosovës fton koleksionistët, bizneset dhe qytetarët të blejnë këtë pullë speciale, e cila përjetëson historinë dhe rëndësinë e Radio Prishtinës në zhvillimin e komunikimit dhe kulturës në Kosovë./KultPlus.com
Ambasadorja e Shtetit të Izraelit në Republikën e Kosovës, Tamar Ziv, në platformën X ka njoftuar se është ratifikuar marrëveshja për heqjen e vizave në përvjetorin e katërt të Marrëdhënieve Diplomatike Israel – Kosovë.
“Gëzohem t’ju njoftoj se Marrëveshja për heqjen e vizave u ratifikua në përvjetorin e katërt të Marrëdhënieve Diplomatike Izrael-Kosovë”, ka shkruar ajo.
Tutje, ajo ka njoftuar se qytetarët e Kosovës mund të udhëtojnë në Izrael si turistë pa pasur nevojë për vizë, që nga 5 maji i këtij viti./KultPlus.com
Qendra Kinematografike e Kosovës përmes rrjeteve sociale ka njoftuar se Sevdije Kastrati – Dili është bërë anëtare e Shoqatës Amerikane të Kinematografëve, ASC.
Sevdije Kastrati ka punuar në shumë filma në Kosovë, të cilët kanë shënuar sukses edhe jashtë trojeve shqiptare, siç ishte filmi Zana.
Ajo është transferuar në Shtetet e Bashkuara në vitin 2009 për të studiuar kinematografi në Institutin Amerikan të Filmit, duke fituar një MFA në 2011
Kreditë e saj përfshijnë filmin e shkurtër fitues të çmimit The Return dhe filmat Gdhendur, Perperrator, Vera Dreams of the Sea, Zana, Cold November dhe The Marriage. Martesa dhe Zana ishin kandidatët e Kosovës për Oscarin më të mirë ndërkombëtar në vitin 2018 dhe 2019, respektivisht./KultPlus.com
Më 5 shkurt, Mihal Grameno, i sëmurë, e i dëshpëruar, u tërhoq nga lëvizja shoqërore, derisa vdiq në Korçë gjatë vitit 1931. Për meritat e shquara në dobi të atdheut, i është dhënë titulli “Hero i Popullit”, shkruan KultPlus.
Më 13 janar 1871 do të lindte në Korçë Mihal Grameno, një ndër veprimtarët më të zëshëm të çështjes sonë kombëtare, luftëtar me çetën e Çerçiz Topullit, gazetar, botues dhe shkrimtar.
I shkolluar fillimisht në vendlindje, në vitin 1885 do të mërgonte drejt Rumanisë. Në Bukuresht u lidh me lëvizjen kombëtare shqiptare dhe në vitin 1889 Mihal Grameno u zgjodh Sekretar i Shoqatës “Drita”.
Në vitin 1907 iu bashkua çetës së Çerçiz Topullit dhe mori pjesë në vrasjen e peshkopit grek te Guri i Cjapit, për të marrë gjakun e Spiro Kosturit, i vrarë nga grekët në Selanik.
Si gazetar bëri të mundur raportin e përleshjes së çetës në Mashkullorë. Po atë vit në nëntor përfaqësoi Klubin e Korçës në Kongresin e Manastirit. Në vitin 1909 Grameno themeloi në Korçë Lidhjen orthodokse dhe redaktonte të përkohshmen e përdyjavshme me të njëjtin emër që botohej gjatë viteve 1909–1910. Grameno u arrestua në vitin 1910 nga autoritetet osmane për punën e tij në gazetën “Bashkimi i Kombit”.
Gjatë kryengritjeve të vitit 1911 Grameno kryente ndërlidhjen mes grupeve të çetave ndër viset shqiptare dhe prijësve të lëvizjes kombëtare në Stamboll për të koordinuar kryengritjet.
Më 1 shkurt 1911 nisi të botojë një tjetër gazetë: të përjavshmen “Koha” të cilën edhe e redaktonte, së pari të botuar në Korçë dhe më pas në Jamestown, New York, ku jetoi nga 1915 deri më 1919.
U kthye në Evropë për të përfaqësuar Partinë Politike të shqiptaro-amerikanëve në Konferencën e Paqes në Paris dhe si korrespondent i gazetës “Albania” që botonte A. G. Naçe në New York.
Pas një viti u kthye në Shqipëri. Pas shpërthimit të Luftës I Botërore u detyrua të largohej në SHBA, ku vazhdoi të punojë për çështjen kombëtare deri më 1920, kur u kthye në atdhe. I sëmurë, e i dëshpëruar, u tërhoq nga lëvizja shoqërore. Vdiq në Korçë më 5 shkurt, 1931. Për meritat të posaçme në në dobi të atdheut dhe çështjes shqiptare, i është dhënë titulli “Hero i Popullit”.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave publikoi sot imazhe të tregimit “Saideja Engjëllore”, shkruar nga Mihal Grameno. / KultPlus.com
Më 5 Shkurt 1938, vdiq Hajdar Bej Vlora (i dyti në këmbë nga majtas), Doktor i Shkencave Mjekësore dhe nipi i Ismail Qemal Bej Vlorës.
Ai mbaroi Liceun Perandorak Franko-Osman të Gallata Serait dhe u diplomua si doktor në Universitetin e Sorbonës, ku mbrojti doktoraturën gjithashtu.
Në vitin 1923 erdhi në Shqipëri dhe u emërua mjek bashkie në Vlorë, ku shërbeu deri në vitin 1932. Në janar të po atij viti u dërgua në Paris për specializim në luftën kundër tuberkulozit. Pas kthimit punoi në Spitalin Civil në Tiranë.
Ai u dënua me 5 vjet burg për pjesëmarrjen e tij në Kryengritjen e Fierit, por u lirua vetëm pas 3 muajsh me urdhër të Mbretit Zog I dhe vazhdoi të punoi në Spitalin e Tiranës.
Vdiq në moshën 50 vjeçare nga një atak në zemër. / KultPlus.com
Përkujtohet sot ditëlindja e artistit Ferdinand Deda. Ai lindi në qytetin e vogël të Peqinit më 5 shkurt të vitit 1941. Studioi pranë liceut artistik “Jordan Misja” në Tiranë dhe i përfundoi ato më 1959.
Menjëherë pas përfundimit të liceut u emërua mësues muzike në qytetin e Gjirokastrës. Pak kohë më pas, Deda filloi Konservatorin Nacional të Pragës në ish-Çekosllovaki, sot Çeki, por për shkak të prishjes së marrëdhënieve më ish-Bashkimin Sovjetik, ai vazhdoi studimet në “Akademinë e Arteve të Bukura” në degën e dirigjimit.
Në vitin 1991-1992 ai specializohet për dirigjim dhe kompozicion në Itali.
Që nga viti i diplomimit dhe derisa u tërhoq nga skena, artisti realizoi mbi 300 koncerte të rëndësishme, ku jo vetëm si dirigjent, por punoi dhe krijoi gjithashtu edhe si kompozitor.
Ferdinand Deda ka dirigjuar koncerte të rëndësishme në skenën kombëtare, por edhe në atë ndërkombëtare ku shpesh herë është vlerësuar shumë me çmime të rëndësishme dhe medalje të festivaleve dhe performancave në aktivitete të ndryshme.
Ai gjithashtu njihej për publikun shqiptar edhe si një nga kompozitorët më të rëndësishëm të “Festivalit të Këngës në RTSH”, festivalin e këngëve të stinës “Kur vjen Pranvera” dhe këngët e tij vazhdojnë të këndohen edhe sot jo vetëm nga këngëtarët por edhe nga artëdashësit e muzikës.
Madje ai është edhe themelues i “Festivalit të Pranverës”, në RTSH.
Deda gjithashtu ka dhënë kontributin e tij të madh edhe në kinematografinë shqiptare si kompozitor i shumë filmave. Më vitin 1997 u shpall fitues i “Diskut të Artë”, ndërsa ka mbajtur titujt si “Artist i Merituar” dhe “Mjeshtër i Madh”.
Artisti Ferdinand Deda u nda nga jeta më 22 gusht të vitit 2003 nga një sëmundje e pashërueshme. / KultPlus.com
Thënie nga Erich Maria Remarque:
“Askush nuk mund të bëhet më i huaj, sesa personi që dikur e dashuronit”.
“Sa me ngathtësi sillet një person, që ka rënë vërtet në dashuri! Sa shpejt zhduket vetëbesimi i tij! Dhe sa i vetmuar ndihet; të gjitha përvojat e tij të lavdëruara duket se janë zhdukur, ashtu si mjegulla, dhe ai ndihet kaq i dobët dhe i pafuqishëm”.
“Vetëm ai që e di se çfarë është vetmia, e njeh vlerën e vërtetë të takimit me të dashurit e tij”.
“Një grua bëhet më e zgjuar kur ka rënë në dashuri, ndërsa një burrë thjesht e humbet toruan”.
“Vetëm kur e braktisni dikë, bëheni plotësisht të hipnotizuar nga gjithçka që sillet rreth tij. Ky është paradoksi i dashurisë!”.
“Vetëm njeriu i palumtur e vlerëson lumturinë. Një njeri i lumtur, nuk ndien më shumë gëzim sesa një manekin. Ai vetëm sa e shfaq, por nuk e zotëron atë. Drita nuk ndriçon në dritë; ajo shkëlqen në errësirë“.
“Një njeri është më i fortë sesa fati i tij, deri në momentin kur dorëzohet”.
“Sa më primitiv është një njeri, aq më shumë konsiderata të larta ka për vetveten”.
“S’ka asgjë më të lodhshme, sesa të shohësh se si një person e tregon intelektin e tij, veçanërisht nëse nuk ka asnjë të tillë”.
“Cinikët kanë karakterin më tërheqës, idealistët më të keqin. A nuk është e çuditshme?”
“Gratë duhet të adhurohen ose të braktisen. Çdo gjë tjetër është vetëm një gënjeshtër”.
“Çfarëdo që ju nuk mund ta keni, duket gjithmonë më e mirë se çdo gjë që keni. Kjo është romanca dhe budallallëku i jetës sonë!”.
“Thonë se jeta është e vështirë 70 vitet e para. Pastaj gjërat fillojnë të përmirësohen”.
“Jeta është si një varkë me vela, që ka aq shumë marinarë në bord, sa që mund të përmbyset në çdo kohë”.
“Pendimi është gjëja më e padobishme në botë. Asgjë nuk mund të kthehet pas, apo të ndryshohet. Asgjë nuk mund të fiksohet. Përndryshe të gjithë do të ishim shenjtorë. Jeta nuk do të thotë se që ne të jemi të përsosur. Ata që janë të përsosur, duhet të vendosen nëpër muzeume”.
“Ndonjëherë duhet të thyeni parimet tuaja. Përndryshe ato nuk do t’iu sjellin kurrë kënaqësi”.
“Është më mirë të vdesësh kur dëshiron të jetosh, sesa të jetosh kur dëshiron të vdesësh!”.
“Çfarëdo që ndodh me ju, mos e merrni kurrë si personale. Asgjë në këtë botë nuk është aq e rëndësishme”./ KultPlus.com
Figura e një gruaje arkitekte në Romën e 1600-ës, bija e një gjeniu plebe, që zor se mundet të dalë mbi klasat shoqërore vjen pothuaj e gjallë në një roman që shpalos lavdinë e saj duke sfiduar ëndrrat, intrigat, dhunën e mjerimet e qytetit të Papëve.
Nën titullin “Arkitektja”, shkrimtarja Italiane Melania Mazzucco, ndjek një qytet në një shekull fanatik e libertin, parë nga një vilë haresh në kodrën që sundon Romën.
“Kini parasysh që edhe sot, për profesionin e arkitektes nuk ekziston forma femërore. Imagjinoni çfarë ndodhi me mua kur lexovba për këtë personazh në literaturën e viteve 1600-1700 që kishte ekzistuar më para dhe e quante veten arkitekte. Ishte e guximshme që e quante veten arkitekte”, tha autorja, duke zbuluar si nisi shkrimi i veprës.
Për botuesin Petrit Ymeri, vetë autorja, që ndjek gjurmët e Plautila Brices, është nje emër i veçantë i letërsisë Italiane.
“Është ndër emrat më të njohur të letërisë italiane dhe shkrimatre që janë aktivë dhe është zëri më i fuqishëm”, tha Ymeri.
Shkrimtarja Mazzucco, shkruan për një sëqrë disiplinash arti, duke kërkuar edhe gjurmë të grave të tjera, që vite a shekuj më parë, sfiduan një shoqëri burrash./balkanweb/ KultPlus.com
Janë botuar dy përzgjedhje nga krijimtaria e Ragip Sylajt dhe një libër me shkrime të pabotuara.
Botuesi nga Prishtina “Jakup Ceraja” i ka botuar dy përzgjedhje nga krijimtaria letrare e shkrimtarit të ndjerë, Ragip Sylaj: vëllimin e parë që përfshinë përzgjedhjen me poezi “Shakullinë përpëlitjesh” (përgatiti Anton Nikë Berisha) dhe vëllimin e dytë që përfshinë prozën, “Rrëfime për kohën e vdekur” (përgatiti Arben Veselaj).
Këtyre dy përzgjedhjeve botuesi ia ka bashkëngjitur edhe vëllimin e tretë, “Me Anton Nikë Berishën”, ku përfshihen shkrime të pabotuara të autorit të ndjerë, si vështrime librash, biseda, letërkëmbime etj.
Në parathënien e vëllimit të parë, “Shakullinë përpëlitjesh”, Anton Nikë Berisha shkruan se përpëlitjet dhe tundimet shpirtërore, dhuna e jetës, rrënjët kulturore dhe etnike, poezia si art i fjalës, dashuria etj., janë tema që bëhen objekt në poezinë e Ragip Sylajt.
“Ragip Sylaj, ashtu si ishte në jetë, skajshmërisht i sinqertë dhe fisnik, ashtu është edhe në poezi: e thotë atë që e ndien dhe e mendon. Përmes poezisë ai përballet, para së gjithash, me vetveten, me shqetësimet, me brengat, me mirësinë e me fisnikërinë e tij. Poezia e Ragip Sylajt është zëri i shpirtit dhe i ndërgjegjes së tij; fryt i mendjes dhe i dijes”, ka shkruar Berisha.
Ndërkaq, në tekstin hyrës të përzgjedhjes me prozë, “Rrëfime për kohën e vdekur”, Arben Veselaj shkruan se proza e Ragip Sylajt është kryesisht eseistike, prozë ku shkrihen shumë gjini letrare, si eseja, tregimi, shkrimi publicistik, dijet filozofike etj.
“Në prozën e Ragip Sylajt lexuesi nuk do të gjejë aspak ngjarje e histori, por vetëm ndjenjësime dhe përjetime që kanë shkaktuar ngjarjet dhe historitë. Monopatit narrativ të prozës së Sylajt prin një personazh që ironizon me vetë autorin – personazhi vetëironik”, shkruan Veselaj.
Vëllimi i tretë, me titull “Me Anton Nikë Berishën”, i përgatitur nga Labinot Berisha dhe Arben Veselaj, ndërkaq, synon për ta bërë sa më të njohur krijimtarinë e Ragip Sylajt si shkrimtar e gazetar; për ta ndriçuar atë që nuk është botuar më parë nga ky autor. Ky vëllim përfshinë tetë vështrimet e Ragip Sylajt kushtuar disa veprave të Anton Nikë Berishës, me të cilin ai ka qenë shumë i afërt dhe ka bashkëpunuar vite me radhë, pastaj tekstin e tri bisedave me Antonin të bëra nga ai dhe të botuara në kohë të ndryshme si dhe 11 letra të Ragipit dërguar Antonit dhe dy letra të Antonit dërguar Ragipit./rtk/ KultPlus.com
Aktiviteti sizmik, që nisi të shtunën, vazhdon ende në zonën detare midis ishullit të njohur grek, Santorini dhe Amorgos.
Një tërmet i lehtë me magnitudë 4,6 të shkallës Rihter u regjistrua dje në orën 19:44 nga rrjeti sizmologjik i Observatorit Kombëtar të Athinës, në një distancë prej 233 kilometra në juglindje të Athinës.
Epiqendra e tërmetit ishte në det, pranë Amorgos.
Më herët, të paktën gjashtë lëkundje, magnituda e të cilave kaloi nivelin 4,0 të shkallës Rihter u regjistruan midis orës 09:36 dhe 11:29 të së hënës, me më të madhin në orën 11:29 me magnitudë 4,9 të shkallës Rihter dhe një epiqendër 25 kilometra në jugperëndim të Amorgos.
Kjo u pasua nga një tjetër tërmet me magnitudë 4,9 të shkallës Rihter në orën 14:17 të së hënës pasdite, me epiqendër 18 kilometra në jug jugperëndim të Arkesinit, Amorgos dhe 231 kilometra në juglindje të Athinës.
“Sekuenca që po zhvillohet në veri të Santorinit ka një origjinë tektonike, ajo filloi nga ngacmimi vullkanik, i cili filloi më 2 gusht 2024 me një zgjerim të ngadaltë të vullkanit. Ka një krizë sizmo-vullkanike të vazhdueshme në kompleksin vullkanik Thera-Kolumbo, e cila po monitorohet dhe po merren të gjitha masat për skenarët e mundshëm”, tha Athanasios Ganas, drejtor i Kërkimeve në Instituti Gjeodinamik i Observatorit Kombëtar të Athinës.
”Shkollat do të qëndrojnë të mbyllura deri të premten në ishujt Santorini, Anafi, Ios dhe Amorgos për shkak të aktivitetit të vazhdueshëm sizmik”, thanë ekspertët e dy komiteteve të monitorimit të tërmeteve në Greqi.
Komitetet vunë në dukje se aktiviteti sizmik në det në afërsi të ishullit Anydros, midis Santorinit dhe Amorgos, është veçanërisht intensiv duke regjistruar 200 tërmete me magnitudë mbi 3,0 ballë të shkallës Rihter që nga e shtuna e 1 shkurtit.
”Aktiviteti sizmik brenda kalderës së Santorinit mbetet në të njëjtat pika të ulëta si ditët e mëparshme”, thanë komitetet pas shqyrtimit të të dhënave përkatëse.
Ndërkohë, linja ajrore ”SKY Express” ka shtuar fluturimet për/nga Santorini të hënën dhe të martën 3-4 shkurt për të lehtësuar transportin e njerëzve nga/në ishull.
”Attica Group” informoi pasagjerët të hënën se ka vazhduar me caktimin e një udhëtimi shtesë me traget që niset nga Santorini, me qëllim lehtësimin e lëvizjes së banorëve dhe vizitorëve në ishull.
Ajo tha se po monitoron zhvillimet dhe nëse është e nevojshme, do të vazhdojë me ndryshime të mëtejshme të itinerareve të saj për të përforcuar lidhjet midis Santorinit dhe Pireut./atsh/ KultPlus.com
Universal Postal Union, agjenci e specializuar e OKB-së me seli në Zvicër, sjell edicionin e 54-t të Konkursit Ndërkombëtar të Letërshkrimit për të Rinjtë.
Tema e këtij viti është: “Imagjinoni se jeni oqeani. Shkruajini dikujt një letër, duke i shpjeguar pse dhe si duhet të kujdeset mirë për ju”.
Aktiviteti do të realizohet në kontekstin e Konferencës së Oqeanit të OKB-së 2025, që do të zhvillohet në muajin qershor.
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit (QKLL) tha se kjo garë ndërkombëtare e letërshkrimit synon përmirësimin e letraritetit përmes artit të të shkruarit. Në këtë garë shkrimi mund të marrin pjesë fëmijët nga 9 deri në 15 vjeç.
Garimi synon të inkurajojë pjesëmarrësit që të shprehin kreativitetin dhe aftësitë e tyre gjuhësore.
Universal Postal Union (UPU) nuk pranon shkrime të cilat dërgohen nga shkollat apo individët. Të interesuarit që duan të jenë pjesëmarrës duhet të kontaktojnë Operatorin Kombëtar Postar ose organizatën, e cila merret me këtë kompeticion ([email protected]). Afati i dorëzimit të shkrimeve është deri më 5 maj 2025.
Ky aktivitet organizohet në partneritet me Organizatën Ndërkombëtare Detare (IMO) dhe Organizatën e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO)./oranews/ KultPlus.com
Në zonën e Gjirokastrës, zë polifonisë labe i dha edhe Picari.
Gjithçka e trashëguar nga të parët filloi të merrte vëmendje në vitet 60 me aktivizimin e të rinjve të cilët e ngjitën për vite me radhë këngën picariote në skenën e festivalit. Në nëntor të vitit 2001 zëra bilbilash u bënë bashkë për të krijuar grupin “Kurora Labe”.
Kënga labe ka ardhur brez pas brezi që nga kohët e lashta e deri në ditët e sotme. Lebërit në shekuj kanë ditur të ruajnë vlerat dhe trashëgiminë që është sa e bukur dhe e vështirë. Labëria, si burrat dhe gratë i kanë kënduar me mjështëri Lirikës, epikës historisë dhe e kanë përcjellë në breza. Ajo ka ardhur herë lozonjare e herë si gjëmim i rëndë në shekuj.
Kënga labe s’të lë dot
Vjen nga shekujt deri sot
Me derte, gëzime plot
Ti më njohe dhe në botë
Të bekoj i madhi Zot!
U këndofsh për jetë e mot!
Në të kaluarën, kultura muzikore polifonike labe, si mbarë arti ynë muzikor popullor, është krijuar, interpretuar e përjetuar kryesisht në mjedise të ngushta, thjesht familjare. Ajo nisi të dalë nga mjedise të tilla vetëm pas gjysmës se dyte të shekullit 20. Kultura muzikore polifonike labe ështe shquar gjithmonë nga një gjallësi dhe densitet i madh.
Si bashkudhëtarë e ditëve të gëzuara e të trishtuara të malësorit të Jugut, polifonia labe simbolizonte vazhdimisht një art tepër të dashur për të.
Polifonia labe gjallon në krahun jugperëndimor të Shqipërisë, duke u kënduar në mënyre të pjesshme ose të plotë nga popullsia e rretheve: Vlorë, Tepelenë, Gjirokastër, Sarandë, Përmet, Fier.
Ja si vijnë kujtimet e Çerçiz Vehipit, rritur mes polifonisë labe dhe dashuruar me të edhe pse nuk është një këngëtar i mirëfilltë i saj.
“Kënga labe është e veçantë, sidomos për ne që na është mësuar veshi, sepse është kënduar nëpër dasma. Por sipas të parëve tregohet se dikur mblidheshin 3/4 lebër dhe këndonin labçe, pra hiqnin mërzinë por edhe argëtoheshin. Më pas kënga labe mori të tjera përmasa sidomos pas viteve ’60 ku grupet labe u bashkuan nëpër Vatrat e Kulturës në atë kohë që ishin në çdo qendër fshati. Kjo u kthye dhe në bazën kryesore të argëtimit për zonat, por njëkohësisht solli dhe zhvillimin e këngës labe. Aty u përzgjodhën duke u seleksionuar zëra duke u koordinuar,” tha z. Vehipi për RTSH-në.
Ishte nëntori i vitit 2001, kur zëra bilbilash u bënë bashkë për të krijuar grupin “Kurora Labe”, e përbërë nga xhevahirët.
Banush Malo e priti me interes ftesën për të qënë pjesë e këtij grupi, ndërsa kujton dhe punën që ka bërë në organizimin e të rinjve në vitet kur ai ishte mësues.
“Si unë dhe ata ishim lebër. Unë e kisha qejf këngën labe, e kisha në gjak dhe doja që ta trashgoja. Për shkak të profesionit tim kisha një të mirë që duke punuar me fëmijët kisha si qëllim dhe të trashgoja këtë pasuri të këngës labe. Nga viti 2001 u organizuam të gjithë si shoqëri dhe krijuam këtë grup polifonik që është edhe sot,“ tregon Banush Malo, hedhës i grupit “Kurora Labe”.
Instrumentist i grupit “Kurora labe”, Musa Budo theksoi se “Kënga polifonike e Picarit ka qenë me tradita të vjetra dhe kjo është mbajtur, është kënduar jo vetëm nga picariotët, por edhe nga fshatrat përreth Labërisë“.
Përkrah burrave ndër vite në këndimin e këngës labe u rreshtuan edhe gratë. Pas viteve 60 femra u aktivizua edhe në festivale. Një ndër to ishte edhe Dituri Thana, e cila u kthye nga emigracioni në kohën kur iu dërgua sinjali për ngritjen e “Kurorës Labe”.
“Ishin shumë faktorë që unë mora pjesë në këtë grup. Kishte pjesëmarrje të gjerë dhe ishin shokët e mi të grupit që kisha kënduar shumë herë më ata. Ishte poeti i dashuruar me këngën labe, Mufit Celi që mori këtë nisëm me këmbënguljen e korifejve të spikatur,” thotë këngëtarja.
Njeriu i penës, Mete Peci, e vlerëson “Kurorën Labe” si një nga grupet që u ngrit në tabanin dhe traditat e zonës së Picarit, për ta përcjellë atë në breza.
Poeti dhe gazetari Aleksandër Çipa e vendos Mufit Celin në panteonin e atyre krijuesve që kontribuan në pasurimin e traditës, duke e vlerësuar si një ndër të spikaturit në ditët e sotme.
“Autorësia e këngëve popullore të Jugut të Shqipërisë, në mënyrë të veçante të polifonisë shqiptare është e bashkëshoqëruar me autorësinë e poetëve që kanë marrë përsipër realizimin e teksteve të këngëve. Në shumicën e studimeve shqiptare shpesh është folur raporti ndërmjet muzikës në mënyrë të veçantë dhe muzikës që mbart teksti si fjalë,” shprehet z. Çipa.
Portretin e tij Mufit Çeli e ka shkruar vetë mes qindra poezive që këndohen nga grupe të ndryshëm popullorë shprehet Ylli Muho, një prej njerëzve me të cilët ka bashkëpunuar.
Prej vitesh jeton në Austri, duke mbajtur detyrën e pedagogut të ekonomisë në një prej universiteteve të Vjenës.
Enea Saraçi u rrit mes këngës labe dhe pse larg mundohet ta mbajnë gjallë aty. Ai shprehet se kjo muzikë duhet të vlerësohet si ajo e kompozitorëve botërorë Moxart e Bethoven.
Gazetare: Yllka Ponde
/rtsh.al/ KultPlus.com
Më 4 shkurt të vitit 1902, Ismail Qemali mori pjesë në Kongresin e Parë Xhonturk, në Paris, me devizën: “As me turqit e vjetër dhe as me turqit e ri, por të punojmë për vatanin”.
Në këtë kongres të organizuar prej princit Sabahedin dhe princit Lutfullah, krahas Ismail Qemalit, si përfaqësues të palës shqiptare ishin: Dervish Hima, Ibrahim Temo dhe Jashar Erebara.
Përfshirja e eksponentëve të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Lëvizjen e Xhonturqve, që synonte rivendosjen e kushtetutës së vitit 1876, motivohej nga synimi i njohjes së kombësive joturke, të të drejtave të tyre politike si dhe të përhapjes së gjuhës dhe të shkollave amtare.
Mes polemikash të mprehta, në radhët e turqve të rinj, morën formë dy rryma mendimi: njëra që favorizonte nacionalizmin turk dhe tjetra, otomanizmin liberal.
Duke iu qendruar besnik bindjeve të tij, Ismail Qemali nuk u pajtua me politikën nacionaliste të xhonturqve që kanoste jo vetëm ekzistencën e popullit shqiptar, por edhe të vetë kombit turk, të rimëkëmbur falë revolucionit të udhëhequr nga Mustafa Qemal Ataturku./ atsh/ KultPlus.com
Gjatë muajit shkurt ‘Artpolis’ ka njoftuar se do të mbahet një premierë teatrore “Vojçeku” me regji të Zana Hoxhës.
Shfaqja “Vojçeku”, e bazuar në dramën origjinale të Georg Büchner, është një portret i fuqishëm dhe thellësisht emocional i vuajtjes njerëzore dhe efektit shkatërrues të padrejtësive shoqërore. Në adaptimin e Jack Thorne (një prej dramaturgëve anglez më të inskenuar momentalisht), historia vendoset në një realitet të dhimbshëm dhe brutal ku kufijtë midis dëshpërimit, dashurisë dhe çmendurisë, zhduken.
Vojçek, një ushtar i varfër dhe i shtypur, përballet me realitetin e zymtë të jetës së tij: mungesa e sigurisë financiare, shfrytëzimi nga eprorët dhe degradimi si objekt eksperimentesh mjekësore.
Ai përpiqet të sigurojë jetesën për gruan e tij Marian dhe fëmijën e tyre të vogël, por presioni i varfërisë dhe dhuna psikologjike fillojnë ta çojnë drejt shpërbërjes mendore.
Autor: Georg Büchner, Adaptimi: Jack Thorne
Regjisore: Zana Hoxha/ KultPlus.com
U botua në gjuhën italisht libri i autorit kosovar Dibran Fylli, regjisor, aktor, poet, akademik, drejtor i revistës fizike Orfeu dhe i portalit Orfeu.al, “Anche questa e parte della vita” – “Edhe kjo është pjesë e jetës”.
Parathënia u shkrua nga gazetarja, shkrimtarja e njohur kalabreze, Drejtoresha e revistës Saturno Magazine Francesca Gallello.
Në zemër të romanit Edhe kjo është pjesë e jetës ndërthuren histori vuajtjeje, guximi dhe shprese, duke treguar një periudhë historike që ka shënuar thellësisht fatin e një populli. I vendosur në një Kosovë të shkatërruar nga lufta, libri na kthen pas në një kohë kur dhuna dhe urrejtja dukej se mbizotëronin çdo cep të jetës së përditshme. Nëpërmjet rrëfimit të autorit, i cili ka përjetuar nga afër tragjedinë e atyre ditëve, lexuesi shoqërohet në një udhëtim emocionues, ku qëndrueshmëria e shpirtit njerëzor shfaqet në gjithë forcën e saj. Autori, regjisor, aktor dhe shkrimtar, përshkruan ngjarjet tragjike të luftës përmes historisë delikate dhe të dhimbshme të dashurisë mes dy protagonistëve. Pavarësisht se lufta shkatërroi dhe la shenjë në trupat dhe shpirtërat e tyre, dashuria e tyre mbetet e pandalshme, si një dritë shprese që sfidon errësirën e konfliktit dhe vuajtjes.
Ky roman nuk është vetëm një dëshmi historike, por edhe një himn për kujtimin e asaj që ka qenë, që e kaluara të mos harrohet kurrë dhe plagët që ka lënë lufta të bëhen, përfundimisht, një shtysë për ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë.
I ftoj lexuesit të zhytet në faqet e këtij rrëfimi, duke zbuluar nuancat e tij, pa zbuluar shumë nga ngjarja, për të mos i privuar nga ndikimi i fuqishëm emocional që vetëm leximi direkt mund të ofrojë. Kosova ka jetuar vite të tmerrshme, një vuajtje që nuk mund të përshkruhet lehtësisht. Por si çdo periudhë e errët, edhe kjo është e destinuar të lërë hapësirë për dritën e rilindjes. Kujtimi i atyre mizorive, sa më i dhimbshëm të jetë, duhet të mbetet i gjallë që historia të na mësojë se luftërat dhe dhunimet nuk sjellin veçse lot dhe shkatërrim. Vetëm përmes paqes dhe kujtimit mund të shpresojmë për një të nesërme më të mirë, ku kujtimi i asaj që ka qenë, të shërbejë si një paralajmërim për brezat e ardhshëm.
Tregimi i historisë së një vendi që ka përjetuar luftën, është një akt i rëndësishëm kujtimi, një urë mes të kaluarës dhe të ardhmes, që i mundëson brezave të rinj të mos harrojnë mizoritë që janë përjetuar dhe kryer.
Vende si Kosova, që kanë kaluar përmes konflikteve të tmerrshme, ruajnë në zemrat dhe mendjet e atyre që i kanë përjetuar një dhimbje që nuk mund të fshihet lehtësisht. E megjithatë, është pikërisht përmes shkrimit që mund të sigurojmë që ai kujtim të mos humbasë. Të shkruash për luftën, për tmerrin dhe shkatërrimet e saj, nuk është kurrë një detyrë e lehtë. Për ata që kanë jetuar me lëkurën e tyre ato vite të tmerrshme, ta bësh këtë do të thotë të kthehesh pas në kohë, të rivizitosh plagë që nuk janë shëruar plotësisht. Është një proces që kërkon guxim, sepse çdo fjalë e shkruar është një akt ndarjeje, e një dhimbje të thellë, një kujtim që nuk mund dhe nuk duhet të harrohet. Megjithatë, është e nevojshme ta bëjmë këtë. Është e nevojshme që brezat e rinj të kuptojnë përmasat e atyre momenteve, jo vetëm për të shmangur që historia të përsëritet, por edhe për të nderuar sakrificën e atyre që vuajtën dhe humbën gjithçka. Të shkruash për luftën, veçanërisht kur e bëjmë këtë përmes një romani që bashkon dashurinë dhe dhimbjen, është edhe më e vështirë, sepse rrezikohet të përkthehet në fjalë e pamendueshmja.
Nëse, më tej, protagonistët e asaj historie janë realë, nëse janë njerëz që kanë përjetuar vërtet atë torturë, peshën e narrativës e bën edhe më të dhimbshme. Në këto histori, çdo emocion, çdo vuajtje, rezonon në intensitetin e saj maksimal. Për këtë arsye, dua të shpreh lavdërimin tim më të sinqertë për autorin e këtij libri të jashtëzakonshëm. Ai më dha mundësinë të zhytet në një botë që, fatkeqësisht, nuk është shumë larg, por që është tepër e rëndësishme për t’u treguar. Aftësia e tij për t’i dhënë zë këtyre përvojave, për t’i shndërruar ato në fjalë që prekin shpirtin, është diçka e rrallë dhe e çmuar. Dëshiroj ta falënderoj nga zemra për këtë mundësi për të ndarë me mua një histori që më ka emocionuar thellë, që më ka bërë të reflektoj dhe që, pa dyshim, do të më shoqërojë gjatë.
E dua Kosovën, një vend që e vizitoj shpesh me kënaqësi, ku kam shumë miq të dashur dhe të sinqertë. Plagët e luftës janë ende të dukshme, por forca, qëndrueshmëria dhe bukuria e kësaj toke dhe e popullit të saj janë po aq të dukshme. Pikërisht kjo tokë na mëson, me shembullin e saj, se sa e rëndësishme është të mos harrojmë kurrë, por gjithashtu sa e domosdoshme është të vazhdojmë të shohim përpara me shpresë dhe guxim.
(Francesca Gallello Gabriel Italo Nel Gòmez, botuese, gazetare, kritike letrare, skenariste, shkrimtare, poete, promovuese).
Përgatiti: Alketa Gashi- Fazliu /rtk/ KultPlus.com
