‘We’ll allways have Paris’ (një nga thëniet më të paharrueshme në kinematografi)
Në kumtesën “Letërsia dhe Kombet e Vegjël”, të lexuar në Kongresin e Shkrimtarëve çek më 1967, Milan Kundera, vuri në pah se kultura nuk është vetëm art, por është mjet që mbron dhe arsyeton ekzistencën e identitetit kombëtar. Në një botë ku historia shpesh shkruhet nga të fuqishmit, popujt e vegjël mbijetojnë dhe e arsyetojnë ekzistencën duke krijuar vepra madhështore që flasin me gjuhë universale. Kundera argumenton se letërsia shndërrohet në një mundësi që popujt e vegjël të afirmohen në skenën ndërkombëtare.
Një reflektim të ngjashëm gjejmë në esenë e Kadaresë “Eskili ky humbas i madh” (1985), ku ai e analizon thellësisht lidhjen mes botës moderne, mitologjisë dhe historisë në krijimin e letërsisë së përhershme dhe universale.
Këto dy figura të mëdha të kombeve të vegjël, Kadare dhe Kundera, me veprat e veta justifikuan ekzistencën e kombeve të tyre përkatëse. Të dy, poashtu, ndajnë fatin e shkrimtarëve që u mërguan nga vendlindja e tyre në Paris.
I (vet)mërguar si Kadare dhe Kundera, por më herët në shekullin XX, ishte James Joyce-i, i cili madje në opusin e vet letrar e ka dramën me titull “Të mërguarit”, në një kontekst ndryshe nga kjo që po e përmendim. Parisi është qyteti që i lidh fatet e këtyre tre autorëve.
Në kontesktin e rëndësisë që ka letërsia apo kultura në tërësi në ruajtjen e ekzistencës së kombeve të vegjël, Joyce-i u shndërrua në topos të identitetit, kulturës irlandeze. Emri i tij personifikon kulturën dhe identitetin irlandez sot në botë, madje në traditën e bujshme kulturore ku renditen emrat e nobelistëve siç janë William Butler Yeats, Semuel Becket, Seamus Heaney, përfshirë emrat e autorëve të periudhave të kaluara si Lawrence Stern, George Bernard Shaw, Oscar Wilde.
Mesnatë në Paris
Ky nëntitulli i referohet filmit të Woody Allen (Midnight in Paris) ku një shkrimtar çdo natë udhëton në kohë, në Parisin e viteve të 1920-ta.
Sylvia Beach zuri vendin e vet në historinë e kulturës botnore për themelimin e librarisë së saj ikonike “Shakespeare and Company” në Paris në vitin 1919, që u bë një vend i rëndësishëm për shkrimtarët modernistë, veçanërisht ata që jetonin dhe punonin në Paris në vitet 1920. Ajo ishte një figurë kyçe që ndihmoi në formësimin e trajektores së letërsisë moderniste.
Beach është shumë e njohur për botimin e Uliksit të James Joyce-it në vitin më 2 shkurt të 1922, në ditëlindjen e 40-të të autorit. Pavarësisht vështirësive financiare dhe kritikave, ajo ia doli të botonte këtë vepër epokale, e cila do të shndërrohej në një nga librat më të rëndësishëm të shekullit të 20-të. Ernest Hemingway luajti rol të rëndësishëm në inkurajimin e Beach ta botonte “Uliksin”. Për më tepër, për shkak të censurës dhe përpjekjeve për të bllokuar librin, Beach i garantoi Joyce-it që do të mund të botonte veprën pa asnjë ndërhyrje të jashtme.
Ka simbolikë në faktin që botues i “Uliksit”ishte libraria “Shakespeare and Company”, duke pas parasysh rolin e rëndësishëm që luan Shakeaspeare-i në formësimin intelektual dhe opusin letrar të Joyce-it. Shakespeare-i, si askush para e pas tij, kishte aftësinë të depërtonte në shpirtin njerëzor, ndërsa Joyce-i zotëronte një aftësi të jashtëzakonshme për t’i shprehur edhe nuancat më të imta të atij shpirti.
Është interesante të theksohet se rolin që Sylvia Beach luajti përmes librarisë së saj në Paris, e mori përsipër Victoria Ocampo, një shkrimtare dhe botuese me ndikim nga Argjentina, duke promovuar skenën letrare të Amerikës Latine: figura të shquara si Borges-i, Octavio Paz-i dhe Gabriel García Márquez-i.
Libraria “Shakespeare and Company” vazhdon e mbart statusin kult: një mishërim i asaj që Borges-i do ta quante “parajsë e librave”. Në të vërtetë, Borges-i i përjetonte libraritë si një portë drejt një universi të pafund dijesh, një hapësirë ku mundësitë e mendimit dhe të shpikjes së ideve ishin të pakufishme.
Qendra e Studimit të Arteve pranë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë prezantoi “Vjetarin artistik shqiptar” (VASH).
VASH është një projekt i Qendrës së Studimit të Arteve, pjesë e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, e cila konsiderohet si vepra e parë në llojin e saj në ndihmë kërkuesve shkencorë, pedagogëve, studentëve dhe publikut më të gjerë.
Akademiku Stefan Çapaliku, drejtor i QSA-së, u ndal së pari në përcaktimin e objektit të punës, mbështetur në pesë aksione bazë, prej nga do të nisë një kontribut sistematik: krijimi i VASH-it; krijimi i Qendrës së Dokumentacionit Artistik; i bibliografisë retrospektive e studimeve mbi artin shqiptar, i enciklopedisë së artit shqiptar, historitë e fushave specifike të artit.
“Të gjitha këto detyra promovojnë idenë e restaurimit të kujtesës dhe rifunksionalizimin e arkivave kulturore”, u shpreh akademik Çapaliku, duke e theksuar se, krijimi i arkivave është një proces jetik.
Studiuesja e artit dr. Anxhela Cikopano tha se vjelja e arkivave të artit me një paraqitje kronologjike është një punë që duhej të kishte ekzistuar shumë më herët. Ajo vërejti se ndaj fondit arkivor është treguar pakujdesi dhe duhet të ringrihen dhe t’i rifitojmë arkivat.
Studiuesja dr. Jonida Gashi vuri në dukje se ka ekzistuar mungesa e disiplinës në mbledhjen e arkivave të artit, dhe kjo e bënë VASH-in një projekt me potencial, i cili në kuadër të rrjetëzimit të arkivave, në rastin më të mirë ofron një pasqyrë më të plotë të jetës artistike dhe kulturore.
Akad. Vasil Tole, zëvendëskryetar i ASHSH-së, vlerësoi punën e Qendrës që ka përfshirë në projektet e saj të gjitha disiplinat e artit. Ai theksoi se duhet të nis procesi i hapjes dhe forcimit të bashkëpunimit me institucionet vendore dhe ato drejtuese.
Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, e përgëzoi grupin e punës së këtij projekti për iniciativën dhe arritjet e deritanishme dhe u shpreh për perspektivën e lidhjes së marrëveshjeve institucionale me qendrat arkivore./atsh/KultPlus.com
Aktorja Annie Wersching ka vdekur para dy vitesh, në moshën 45-vjeçare.
Ajo ishte më e njohur për rolin e agjentes së FBI Renee Walker në serialin “24”.
Wersching siguroi gjithashtu zërin për Tess në videolojën “The Last of Us”.
Wersching u shfaq rregullisht në drama televizive. Në vitin 2007, ajo luajti Amelia Joffe në “General Hospital”. Roli i saj kryesor erdhi në vitin 2008 kur ajo portretizoi agjenten e FBI Renee Walker në shfaqjen e suksesshme të Fox “24”, duke luajtur së bashku me Kiefer Sutherland gjatë sezonit të shtatë dhe të tetë.
Disa nga projektet televizive të Wersching përfshijnë rolin e saj si dashuria e Harry Bosch (Titus Welliver) në serialin e vitit 2014 të Amazon Prime “Bosch” dhe një rol të përsëritur si vampirja e keqe Lily Salvatore në “The Vampire Diaries” të CW. / KultPlus.com
Hungaria e parë nga sytë e fotografit Roland Tasho vjen në një ekspozitë, të hapur në hollin e bashkisë së Shkodrës.
Në vizitat e tij në tri dekada në Budapest, Tasho dokumenton kohë dhe vende, miqësinë shqiptaro –hungareze, shqiptarët që jetojnë atje dhe përcjell energjinë e një bashkëpunimi të gjatë.
Në hapjen e ekspozitës, të titulluar ”Aromë Budapesti” ishte e pranishme ambasadorja e Hungarisë në Shqipëri, Martina Kasnyik dhe kryetari i bashkisë së Shkodrës, Benet Beci.
Kryebashkiaku Beci ndau në rrjetet sociale momente nga ekspozita ndërsa thekson se “me ambasadoren Kasnyik ndamë jo vetëm imazhet e fotografive të sjella mjeshtërisht, por edhe rritjen e bashkëpunimit mes dy vendeve tona e veçanërisht në fushën e ekonomisë dhe turizmit”.
“E njoha ambasadoren edhe me disa prej investimeve dhe punëve të nisura tashmë në qytetin tonë”, tha Beci.
Në ekspozitë prezantohen përmes fotografive të Tashos bukuritë e arkitekturës hungareze, diplomatët të veshur me kostume shqiptare dhe pikëtakimet mes shqiptarëve e hungarezëve si monumenti i Skënderbeut apo Nënë Tereza.
Pjesë e ekspozitës janë edhe fotografitë e objekteve të Budapestit, trashëgimia kulturore, pasqyrimi i qytetit mbi lumin që e përshkon etj./atsh/KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, përmes rrjeteve sociale kanë njoftuar se kanë hapur thirrje publike për përkrahje financiare të blerjes dhe botimit të librave si dhe botimit të revistave letrare. Në njoftim thuhet se thirrja mbetet e hapur deri më 3 mars.
Në njoftim thuhet se përmes konkursit për blerjen e librave për këtë vit, do të mbështetn për blerje vepra me vlerë letrare, artistike dhe kulturore, përkthime të cilat paraqesin arritje të përgjithshme artistike dhe vepra të botuara në dy vitet e fundit nga botues të regjistruar në Republikën e Kosovës, në zhanret e caktuara në thirrje.
Ndërsa, për botimin e librave do të mbështeten për botim veprat e pabotuara të të gjitha gjinive letrare, përkthimet e veprave të rëndësishme dhe përkthimet e veprave vendore në gjuhë të huaja si dhe kompletet e veprave të zgjedhura të autorëve të spikatur.
Kurse, përmes konkursit për përkrahjen e botimit të revistave letrare, revistat duhet të përmbushin kriterin e kultivimit të vlerave letrare, artistike e kulturore.
“Projektet me dokumentacionin e kërkuar dorëzohen në dy kopje deri më 03 mars 2025 në ora 16:00, në Arkivin e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, zyra nr. 022”, thuhet në njoftimin e Ministrisë./KultPlus.com
Në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit u mblodh juria e çmimit “Lumo Skëndo”, për të shqyrtuar veprat më të mira që garojnë për këtë vlerësim për vitin 2024.
Juria e edicionit të katërt të çmimit “Lumo Skëndo”, drejtohet nga prof. Belina Budini dhe ka anëtarë: Uran Butkën, studiues i veprës së Mit’hat Frashërit, akademik Anastas Angjelin, gazetaren Rudina Xhunga dhe gazetaren Aida Tuci.
QKLL shkroi në faqen e saj online se, ky çmim shihet si një vlerësim për të nxjerrë në pah vlerat më të mira të botimeve në gjininë e publicistikës dhe eseistikës që kanë një rol në diskutimet publike. Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit ftoi botuesit dhe autorët të dorëzojnë pranë saj, veprat në këto dy gjini, të botuara gjatë këtij viti./atsh/KultPlus.com
• Nuk e di për të tjerët, por kur unë zgjohem në mëngjes dhe vesh këpucët, mendoj: Zot, po tani çfarë?
• Do të të duhet të vdesësh disa herë përpara se të jetosh me të vërtetë.
• Shumë shpesh njerëzit ankohen se ata nuk kanë bërë asgjë me jetën e tyre; dhe pastaj ata presin që dikush t’ju thotë se kjo nuk është kështu.
• Gjenialitet do të thotë të kesh aftësinë për të thënë një gjë mjaft të thellë në mënyrë të thjeshtë.
• Ne të gjithë do të vdesim, të gjithë ne, çfarë cirku. Kjo duhet të na bënte të gjithë të donim njëri-tjetrin por jo. Ne jemi të terrorizuar nga rivaliteti me njëri-tjetrin.
• Pa letërsi, jeta është një ferr
• Disa njerëz nuk bëjnë asnjëherë çmendurira, sa të tmerrshme duhet të jenë jetët e tyre.
• Nëse do ta provosh me të vërtetë, shkoi deri në fund. Ndryshe, as nuk e ke filluar fare. Nuk ekziston një ndjenjë më e mirë se sa ajo. Do të jesh vetëm me Zotat. Një luftë e vërtetë
• Ne jemi këtu për t’i jetuar jetët tona aq mirë, sa që vdekja të trembet për të na marrë.
• Problemi me pijen është ky: mendova teksa pija. Nëse një gjë e keqe ndodh, ti pi për të harruar, por nëse diçka e mirë ndodh, atëherë pi për të festuar, dhe nëse nuk ndodh asgjë, ti pi për të bërë diçka të ndodhë.
• Të pirit është një gjë emocionale. Të nxjerr nga rutina e jetës së përditshme, nga të qenit çdo ditë njësoj. Të vendos me shpatulla pas murit. Kam ndjesinë se të pirit është një formë vetëvrasjeje ku të lejohet të kthehesh në jetë dhe ta fillosh jetën nga fillimi. Është si të vrasësh veten e më pas të ringjallesh. Besoj se deri tani kam jetuar 10-15mijë jetë
• Mbahu për birra. Birra është një gjak i përhershëm; një dashnore e përjetshme…
• Mendoj që kemi nevojë për një pije. Pothuajse të gjithë kanë nevojë, thjesht nuk e dinë.
• Më pëlqen t’i ndryshoj shpesh dyqanet e pijeve sepse nëpunësit fillojnë t’i dinë zakonet e tua nëse ke shkuar çdo natë dhe ke blerë sasi të mëdha alkooli. E ndjej tek mendojnë se si ka mundësi që nuk kam vdekur akoma dhe kjo më bën të mos ndjehem rehat. Mbase ata nuk e mendojnë diçka të tillë, por kjo më është kthyer në paranojë
• Të deheshe ishte diçka e mirë. Vendosa se gjithnjë do më pëlqente të bëhesha tapë.
• Patëm vendosur të çonim ilaçe në Afrikë… por, tek të gjithat shkruhej: pas buke!
• Të shkruash poezi nuk është e vështirë. Të jetosh është e vështirë.
• Secili ka të metat e tij, dihet. Por unë isha tri herë më lart se persekutorët e mi.
• Kaloja para dyqind vetave dhe nuk arrija të shikoja qoftë dhe një qenie njerëzore.
• Mendoni për miliona veta që jetojnë së bashku edhe pse nuk iu pëlqen, e urrejnë punën por kanë frikë ta humbasin, nuk ka pse të çuditësh që e kanë atë fytyrë të cilën e kanë.
• Jam i sigurt që do të më jepet një minutë për t’i menduar të gjitha herët që doja ta ulërija atë që ndjeja, por kam heshtur nga frika se nuk do të kuptohem, dhe do të pendohem për synimet të cilat i kam braktisur ngaqë frika se do të dështoja më ka ndaluar t’i vazhdoja.
• Kjo jetë është një e përdalë. Shkon kështu çakërqejf, sepse ka çaste që të lënë shije të hidhur në gojë, e të tjera çaste aq të bukura sa të bëjnë të harrosh paudhësitë e pafundme të jetës.
• Ndryshimi midis një demokracie dhe një diktature është se në një demokraci ti voton një herë e pastaj i merr urdhrat; në një diktaturë nuk e shpenzon fare kohën duke votuar.
• Nëse një ditë më dëgjoni të flasë për dashuri, e yje… ju lutem, më vrisni!
• Filloni ta shpëtoni botën duke shpëtuar një njeri çdo herë; gjithçka tjetër është romantikë madhështore ose politikë.
• Është e mundur të dashurosh një qenie njerëzore nëse nuk e njeh atë më tepër se duhet.
• Ka gjithmonë diçka që na i rrënon jetët tona. Gjithçka varet se cila prej tyre nga bie hise e para.
• Ne të gjithë jemi pengje dhe jemi të gatshëm të merremi peng./ KultPlus.com
Premiera e filmit “Krejt e thërrasin Rexhon”, me regji të Iber Dearit, do të shfaqet sonte në Cineplexx, duke filluar nga ora 19:30 Filmi trajton temën e braktisjes së fshatit nga të rinjtë dhe punëtorët.
Ngjarja zhvillohet në fshatin me emrin e sajuar “Sllupkovë”, ku të gjithë burrat e aftë për punë kanë emigruar, duke lënë pas vetëm Rexhon.
Protagonistët kryesorë të këtij filmi janë Afrim Muçaj në rolin e Rexhos, Adriana Matoshi në rolin e Hirës dhe Ledion Mulaku në rolin e Nikut./KultPlus.com
Sonte, duke filluar nga ora 18:00, do të promovohet romani “Lugina e lumit Issa”, i autorit polak Czesław Miłosz. Promovimi do të mbahet në librarinë Dukagjini.
“Lugina e Lumit Issa” i autorit Czeslaw Milosz, pjesë e kolanës “Effugium” – Evropa Kreative”, është një nga romanet më të dalluara për fëmijërinë dhe adoleshencën e autorit. Libri u shkrua nga Miłosz në mërgim dhe u botua për herë të parë në Paris në vitin 1955″, thuhet në njoftim.
Ky libër është një udhëtim i autorit në fëmijërinl e tij si dhe një krijim imagjinar i një vendi mitik të kufizuar nga lumi Issa.
Czesław Miłosz ka qenë poet, prozator dhe përkthyes polak, i lindur më 30 qershor 1911, në një fshat kufitar të Lituanisë. Miłosz ishte një figurë e shquar në letërsinë e shekullit të 20-të dhe laureat i Çmimit Nobel për Letërsi në vitin 1980. Ai kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij në mërgim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku vazhdoi të shkruante deri në vdekjen e tij, në vitin 2004.
Ky roman është përkthyer nga Romeo Çollaku. Në promovimin që do të moderohet nga Liridona Bytyçi për Czesław Miłoszin do të flasim me profesorin e filozofisë Blerim Latifi./KultPlus.com
Në vitin 1944 zgjidhet president i SHBA për mandatin e katërt, por vdes më 12 prill 1945, i goditur nga një hemoragji cerebrale. Është i vetmi president i SHBA i zgjedhur për katër mandate rresht, kjo për shkak të gjendjes së luftës, gjë që parashikohet në kushtetutën Amerikane, por ndërkohë është presidenti që e nxori Amerikën fitimtare si nga kriza ekonomikee viteve ‘30, ashtu edhe nga lufta.
Franklin Delano Ruzvelt (Franklin Delano Roosevelt) ka lindur më 30 janar 1882 në Haid Park (Hide Park), në një familje protestante me prejardhje të hershme hollandeze, emigruar në Amerikën e Veriut në Shekullin XVII. Babai, Xhejms (James), ishte një zotëri klasik i borgjezisë së mirë evropiane. Në këtë klimë të mirëqenies solide, Franklin i kalon vitet e para të jetës së tij duke bërë udhëtim në Evropë e duke marrë një edukatë aristokratike tejet të përpikët nga e ëma dhe nga mësues privatë të Haid Parkut. Kur ishte adoleshent, prindërit e regjistruan në shkollën më prestigjioze të Amerikës, atë të Grotonit, në Masaçusets (Massachussets); bëhet fjalë për një institut që administrohej në mënyrë të rreptë dhe që kishte mësues të ashpër dhe të disiplinuar.
Përvoja e Grotonit, me disiplinën e saj të hekurt, përbën për Franklinin edhe një shkollë të karakterit, çka e bën atë të rritet para kohe dhe të ketë një natyrë të vendosur. Më 1900, në vijim të kësaj përvoje, ai regjistrohet në Harvard ku diplomohet pas tre vjetësh.
As studimet, as profesioni i avokatit, megjithatë, nuk arritën ta kënaqin plotësisht, sepse gjithnjë e më shumë atë e joshte jeta politike. Pasioni për arenën politike e bën që ai të kandidojë për në senat si përfaqësues i Partisë Demokratike të SHBA. Si Kryetar i Komitetit të Senatit për pyjet, gjahun dhe peshkimin, lufton me një energji të madh për shpëtimin dhe ruajtjen e burimeve natyrore të vendit. Vitin e mëvonshëm ai emërohet zëvendësekretar për marinën, detyrë të cilën e kryen për disa vjet. Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Ruzvelt mbyll periudhën e parë të jetës së tij politike duke u tërhequr në jetën private (pavarësisht se atij i është dhënë kënaqësia ta shikonte veten të propozuar si kandidat për nënpresident të Shteteve të Bashkuara të Amerikës).
Më 1921 sëmuret rëndë nga poliomeliti, duke humbur plotësisht funksionimin e këmbëve; prej atëherë e më vonë ai ishte i detyruar të ecë me paterica. Të gjithë mendojnë se pamundësia për të lëvizur përfaqëson një pengesë të pakalueshme në të gjitha veprimtaritë e jetës së tij, sidomos asaj politike, por me forcën e madhe të shpirtit ai kundërvepron dhe gjen forcë për t’i rikthyer në politikë. Më 1928 Kuvendi i Deokratëve e emëron kandidat për në detyrën e guvernatorit të Shtetit të Nju Jorkut, detyrë së cilës ai ia del me sukses të plotë. Pas kësaj ai hidhet në fushatën elektorale për president të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, fushatë që i kërkon një impenjim të jashtëzakonshëm mendor, por sidomos edhe një raskapitje të konsiderueshme fizike. Në përfundim të zgjedhjeve më 1932, ai është fitimtar, edhe pse me një rezultat të ngushtë.
Në njëqind ditët e para të mendatit, Ruzvelt propozon një program radikal për të rigjallëruar bujqësinë, për të mbështetur të papunët, të pastrehët dhe të falimentuarit; plani përfshin edhe reformat që gjejnë zbatimin e parë në kushtetutën e Autoritetit të Luginës së Tenesisë (The Tennessee Valley Authority). Më 1935 vendi ka filluar ta rimarrë veten, por klasa e industrialistëve dhe bankierëve nuk e mbështetin programin e Ruzveltit, të quajtur New Deal (Marrëveshja e Re). Iu druhen efekteve të “eksperimenteve” të tij (taksa më të mëdha mbi pasurinë, kontroll të ri mbi bankat dhe funksionet e tyre publike dhe një program të gjerë pune për të papunët etj.).
Ishte një periudhë e karakterizuar nga një numër i madh kontradiktash (të tilla sa shkaktojnë mospajtime edhe midis historianëve të sotëm), por New Deal shënoi padyshim fillimin e një periudhe të reformave ekonomike e sociale që sollën një nivel të parritur ndonjëherë më parë nga forcat progresiste e demokratike të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ndërkohë në dyer ia behin ngjarjet dramatike të Luftës së Dytë Botërore. Më 7 dhjetor 1941, në vijim të betejës për Përl Harburin (Pearl Harbor), që ishte për Amerikën një shok të vërtetë, ai deklaron luftën kundër Japonisë, ndërsa më 11 Dhjetor 1941 i shpall luftë Gjermanisë. SHBA hyjnë kështu konfliktin botëror dhe duke përcaktuar fatin e fitores për Aleatët dhe humbjen për Hitlerin. Në vitin 1944 zgjidhet president i SHBA për mandatin e katërt, por vdes më 12 prill 1995, i goditur nga një hemoragji cerebrale. Është i vetmi president i SHBA i zgjedhur për katër mandate rresht, kjo për shkak të gjendjes së luftës, gjë që parashikohet në kushtetutën Amerikane, por ndërkohë është presidenti që e nxori Amerikën fitimtare si nga kriza ekonomikee viteve ‘30, ashtu edhe nga lufta.
Lexuesit po i sjellim dokumentin historik të Kartës të Atlantikut të firmosur nga Ruzvelt dhe Çërçill.
KARTA E ATLLANTIKUT
E nënshkruar Franklin D. Roosevelt & Winston S. Churchill
14 Gusht, 1941 – F.D. Ruzvelt, Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kryeministri , z. Çërçill, duke përfaqësuar qeverinë e Madhërisë së Saj në Mbretërinë e Bashkuar, në takimin midis tyre, e gjykuan të drejtë t’i bëjnë të njohura disa parime të përbashkëta të politikave kombëtare të të dy vendeve mbi të cilat ata i mbështetin shpresat e tyre për një të ardhme më të mirë në botë.
Së pari, vendet e tyre nuk kërkojnë asnjë zmadhim territorial apo tjetërfare; Së dyti, ata dëshirojnë të mos ketë ndryshime territoriale që nuk pajtohen me dëshirat e shprehura në liri të plotë nga popujt që lidhen me këto territore;
Së treti, ata respektojnë të drejtën e të gjithë popujve për të zgjedhur formën e qeverisjes nën të cilën do të jetojnë; dhe ata dëshirojnë të shikojnë t’iu jenë rikthyer të drejtat sovrane dhe vetëqeverisja atyre atyre popujve që ato të drejta iu janë hequr forcërisht;
Së katërti, ata do të përpiqen, të respektojnë detyrimet e tyre, dhe të përkrahin vullnetin e të gjitha Shteteve, të mëdha apo të vogla, fitimtare apo të mundura, të hyjnë me të drejta të barabarta në tregun botëror, për sigurimin e lëndëve të para të nevojshme për prosperitetin e tyre;
Së pesti, ata duan të sigurojnë bashkëpunim të plotë midis të gjitha kombeve në fushën ekonomike me qëllim që të arrihen për të gjithë standarte të përmirësuara të punës, përparimit ekonomik dhe sigurisë sociale;
Së gjashti, pas shkatërrimit përfundimtar të tiranisë Naziste, ata shpresojnë të shikojnë të themeluar një paqe e cila do t’ua bëj të mundur të gjitha kombeve që të jetojnë në siguri brenda kufijve të tyre, dhe e cila do t’ua bëjë të mundur që të gjithë njerëzit të jetojnë jetët e tyre të çliruar nga frika dhe nga skamja;
Së shtati, një paqe e tillë duhet t’ua bëjë të mundur të gjithë njerëzve që të përshkojnë detet dhe oqeanet e hapura pa pengesë;
Së teti, ata besojnë se të gjitha kombet e botës, për arsye realiste sikurse edhe për arsye shpirtërore duhet të vijnë tek braktisja e përdorimit të forcës.
Gjersa një paqe e ardhshme nuk mund të sigurohet nëse armatimet tokësore, detare apo ajrore do të vazhdonin të përdoreshin nga kombet të cilat kërcënojnë apo mund të kërcënojnë me agresion jashtë kufijve të tyre, ata besojnë themelimin e një sistemi të përhershëm të sigurisë së përgjithshme, ku çarmatimi i kombeve të tilla do të ishte thelbësore. Ata do të ndihmojnë dhe mbështesin gjithashtu të gjitha masat e tjera praktike të cilat do të lehtësojnë popujt paqedashës nga barra e rëndë e armatimeve. /Elida Buçpapaj/ KultPlus.com
Mahatma Gandhi u lind më 2 tetor 1869 dhe vdiq më 30 janar 1948. Ai ishte një udhëheqës i shquar politik dhe ideologjik i Indisë gjatë “lëvizjes indiane për pavarësi”. Ishte i pari i lëvizjes “Satyagraha” (fuqia e shpirtit, ose fuqia e të vërtetës). Kjo është e përcaktuar si rezistencë ndaj tiranisë, përmes masës rezistuese civile – një term që përdoret shumë nga Gandi në deklaratat dhe shkrimet e tij . Filozofia e tij, u themelua në mënyrë të vendosur mbi Ahimsa(jo dhunës). Filozofia e tij dhe udhëheqja e ndihmoi të fitojë pavarësinë e Indisë dhe lëvizjet e frymëzuan të drejtat civile dhe lirin në të gjithë botën. Gandhi është përmendur shpesh si Mahatma “Great Soul” (shpirtmadh), një nderim i aplikuar së pari atij nga Rabindranath Tagore). Në Indi ai është quajtur edhe Bapu “Ati” dhe zyrtarisht i nderuar në Indi si Ati i kombit. Ditëlindja e tij, 2 tetor, do të përkujtohet si Gandhi Jayanti, një festë kombëtare në Indi, dhe në botë si “Dita ndërkombëtre kundër dhunës”. Gandi u vra më 30 janar 1948 nga Nathuram Godse.
SHPREHJE, MENDIME DHE POSTULATE NGA GANDI
Një “jo” e buruar prej bindjes së thellë është më e mirë se një “po” e buruar për hir të të tjerëve ose, edhe më keq, për të shmangur dëmet.
Një i poshtër është i pazoti ta dëshmojë dashurinë; kjo është privilegj i të zotëve.
Njeriu është fryt i mendimeve të tij, çfarë mendon, ashtu shndërrohet.
Një njeri që është tërësisht i pafajshëm, e përkushton veten në sakrificë për të mirën e të tjerëve, përfshirë armiqtë e tij, dhe bëhet shpërblesë për botën. Ky është një akt i përkryer.
Kultura e një kombi buron nga zemrat dhe shpirti i njerëzve të saj.
Një politikë është një bindje e përkohshme e përcaktuar që të ndryshojë, por kur është e mirë, duhet të përkrahet me zell hyjnor.
Një parim është shprehje e përkryerjes, dhe teksa qeniet e papërkryera si në nuk mund ta praktikojnë përkryerjen, ne trashëgojmë çdo moment kufizimet e kompromisit të tij në praktikë.
Një religjion që nuk i merr parasysh realitetet praktike dhe nuk ndihmon në zgjidhjen e tyre, nuk është religjion.
Një trupë e vogël me shpirtra të vendosur, mbushur me besim të pamasë në misionin e tyre, mund ta ndryshojnë rrjedhën e historisë.
Një betim është një akt i kulluar religjioz, i cili nuk mund të bëhet me pasion. Ai mund të bëhet vetëm me një mendje të kthjelluar, të pastër dhe me Zotin si dëshmitar.
Njeriu i dobët është i drejtë aksidentalisht. Njeriu i fortë dhe jo i dhunshëm është i padrejtë aksidentalisht.
Veprimi shpreh përparësitë.
Veprimi nuk është më pak i nevojshëm se mendimi për tendencat instinktive të kontekstit njerëzor.
I gjithë kompromisi bazohet në marrje dhe dhënie, por themelet nuk mund të jepen as nuk mund të merren. Kompromisi për themelet është dorëzim. Sepse është krejt dhënie dhe hiç marrje.
Të gjitha religjionet e botës, ndërkohë që mund të ndryshojnë në gjëra të tjera, të gjitha shpallin se asgjë nuk ekziston në botë përveç së Vërtetës.
Gjithmonë syno harmoninë e plotë të mendimit, të fjalës dhe bëmës. Gjithmonë syno t’i pastrosh mendimet e tua, dhe gjithçka do të shkojë mirë.
Një rrenë nuk bëhet e vërtetë nëpërmjet arsyes së propagandimit të shumëfishuar, as e vërteta nuk bëhet rrenë pse askush nuk e sheh atë.
Përballja sy më sy përfundon vetëm duke e bërë qorre gjithë botën.
Një dërhem praktikë ka më shumë vlerë se një tonë predikime.
Një ligj i padrejtë është një nga format e manifestimeve të dhunës. Arrestimi për shkeljen e tij është edhe më tepër dhunë.
Zemërimi dhe intoleranca janë armiqtë e mirëkuptimit.
Zemërimi është armik i jo dhunës dhe krenaria është përbindëshi që e kapërdin atë.
A janë bindjet një gjë kaq e thjeshtë si rrobat që njeriu mund t’i ndërrojë si të dojë? Bindjet janë të tilla për njerëz që jetojnë epoka dhe epoka.
Si qenie njerëzore, madhështia jonë bazohet jo aq në aftësinë tonë për ta ribërë botën – ky është një mit i epokës atomike – sa në aftësinë tonë për ta ribërë veten tonë.
Ji ndryshimi që ti dëshiron ta shohësh në botë.
Përpara fronit të të Gjithëfuqishmit, njeriu do të gjykohet jo nga veprimet e tij, por nga qëllimet e tij. Sepse vetëm Zoti i lexon zemrat tona.
Vetëm për besimin tim në Zot, unë do të isha bërë një maniak i çmendur.
Kapitali në vetvete nuk është i keq; përdorimi i gabuar e bën të keq. Kapitali në një formë ose në një tjetër do të duhet gjithmonë.
Mirëkuptimi i përbashkët është sensi i realizuar i proporcionit.
Rrëfimi është si një fshesë që fshin ndyrësinë dhe lë një sipërfaqe të ndritshme e të pastër. Unë ndjehem më i fortë nga rrëfimi.
Zhvillimi konstant është ligji i jetës, dhe një njeri që gjithmonë përpiqet të ruajë dogmat e tij në mënyrë që të duket konsistent, e çon veten në pozicion të gabuar.
Kultura e mendjes duhet të jetë në shërbim të zemrës.
Secili nga ne duhet të gjejë paqe brenda vetes. Dhe paqja për të qenë reale duhet të jetë e paprekur nga rrethanat e jashtme.
Secili i lutet Zotit sipas bindjes së tij.
Edhe nëse ti je në pakicë ndaj një të tille, e vërteta është e vërtetë.
Kushdo që dëshiron mund ta dëgjojë zërin e brendshëm. Ai është brenda secilit.
Besimi nuk është diçka që ta kapësh, është një gjendje në të cilën rritesh.
Besimi…duhet mbështetur në arsye…kur besimi bëhet i verbër, vdes.
Frika ka dobinë e saj, por poshtërsia asnjë dobi.
Frika e vdekjes na bën të shmangim vlerat dhe religjionin. Sepse dëshira për vlera është dëshirë për besimin religjioz.
Në fillim të shpërfillin ty, pastaj të përqeshin ty, pastaj të luftojnë ty, pastaj ti fiton.
Për mua çdo sundues është alien që sfidon opinionin publik.
Liria ia vlen me çdo çmim. Ajo është frymëmarrja e jetës. E çfarë nuk do të paguante njeriu për jetën?
Lirinë nuk ia vlen ta kesh, nëse nuk përfshinë lirinë për të gabuar.
Bujaria, vetësakrifica dhe mirësia nuk janë pronë ekskluzive e asnjë race apo religjioni.
Lavdia qëndron në përpjekjen për t’ia arritur një qëllimi dhe jo në arritjen e tij.
Zoti ekziston, edhe nëse e gjithë bota do ta mohonte atë. E vërteta qëndron, edhe nëse nuk ka asnjë mbështetje të publikut. Ajo është e vetëmbështetur.
Nganjëherë Zoti provon t’i lerë për në fund ata që dëshiron t’i bekojë.
Zoti, ashtu si e vërteta, kanë qenë për mua një thesar i pamasë. Qoftë Ai për të gjithë siç është për mua.
Lumturi është kur çfarë ti mendon, çfarë ti thua dhe çfarë ti bën janë në harmoni.
Pakënaqësia konstruktive është pararprijëse e progresit.
Mospajtimi i ndershëm është shpesh shenjë e mirë e progresit.
Jam i përgatitur të vdes, por kjo nuk përbën shkak për të cilin të jem i përgatitur të vdes.
Unë besoj në barazinë e gjithkujt, përveç reporterëve dhe fotografëve.
Unë besoj në të vërtetën themelore të të gjitha religjioneve të mëdha të botës.
Unë besoj se njeriu është ushtari më i fortë, sepse guxon të vdesë i paarmatosur.
Unë besoj se mendja njerëzore apo shoqëria njerëzore nuk janë të ndarë në reparte të quajtura sociale, politike apo religjiore. Të gjitha veprojnë dhe ndërveprojnë mbi njëra tjetrën.
Unë mendoj se jam një individ i thjeshtë i gabueshëm si çdo vdekëtar tjetër. Por prapë jam i zoti të kem aq përultësi sa të rrëfej gabimet e mia dhe të bëj kthesë.
Unë bëj çdo të keqe që mundem, përpara se të mësoj ta shmang atë? A nuk mjafton ta njohësh të keqen, për ta shmnagur atë? Nëse jo, ne duhet të jemi mjaft të sinqertë sa të pranojmë se ne e duam të keqen aq shumë sa të heqim dorë prej saj.
Unë nuk dua ta parashikoj të ardhmen. Jam i përkushtuar të kujdesem për të sotmen. Zoti nuk më ka dhënë mua nën kontroll momentet e ardhshme.
Unë kam parë gjithashtu fëmijë duke mposhtur me sukses ndikimet e një trashëgimie të keqe. Kjo i detyrohet të qenit një atribut i kulluar i shpirtit.
Unë nuk kam asgjë të re që t’ia mësoj botës. E Vërteta dhe Jodhuna janë të vjetra sa rruzulli. E vetmja që kam bërë ka qenë përpjekja t’i eksperimentoj në një shkallë sa më të gjerë të mundshme.
E kam adhuruar femrën si mishërim i gjallë i shpirtit të shërbimit dhe sakrificës.
E di se çrrënjosja e zemërimit nga gjoksi i dikujt është gjëja mëe vështirë. Kjo nuk mund të arrihet nëpërmjet përpjekjes sate personale. Mund të bëhet vetëm me hirësinë e Zotit.
Unë e dua Krishtin tuaj, unë nuk i dua krishterët tuaj. Ju krishterët jeni aq të pangjashëm me Krishtin tuaj.
Unë i shikoj vetëm cilësitë e njerëzve. Duke mos qenë vetëm i pafajshëm, unë nuk dua t’i paragjykoj fajet e të tjerëve.
E kundërshtoj dhunën, sepse kur duket se ajo bën mirë, e mira është vetëm e përkohëshme; e keqja që ajo bën është e pëhershme.
Unë hedh poshtë çdo doktrinë religjiore që nuk i thërret arsyes dhe është në konflikt me moralitetin.
Supozoj se me udhëheqje kuptoheshin muskujt; por sot ajo ka kuptimin të jesh bashkë me popullin.
Do të doja më mirë të shfarosej raca njerëzore se të ishim më keq se bishat duke e bërë krijesën më fisnike të Zotit, femrën, objekt të lakmisë sonë.
Do të mirëprisja me gjithë zemër bashkimin e Linjdes dhe të Perëndimit duke siguruar që të mos ndodhte me forcë brutale.
Nëse bashkëpunimi është një detyrë, unë them se edhe mosbashkëpunimi në disa rrethana është njësoj një detyrë.
Nëse nuk do të kisha pasur sensin e humorit, do të kisha bërë vetëvrasjes prej shumë kohësh.
Nëse durimi është një vlerë, ai duhet të zgjasë deri në pambarim. Dhe një besim i gjallë duhet të zgjasë deri në mesin e stuhisë më të zezë.
Nëse duam ta mësojmë paqen e vërtetë në këtë botë, dhe nëse jemi vërtetë kundër luftës, duhet ta fillojmë këtë mësim që tek fëmijët.
Imitimi është lëvdata më e çiltër.
Në një mënyrë të njerëzishme, ti mund ta tundësh botën.
Në çështjet e ndërgjegjës, ligji i shumicës nuk ka vend.
Në lutje është më mirë të kesh një zemër pa fjalë se fjalë pa një zemër.
Rritja rehatisë materiale nuk çon kurrsesi në rritje morale.
Përpjekja e pafundme për të qenë njeriu më i mirë është detyrë; është shpërblimi ynë. Gjithçka tjetër është në duart e Zotit.
Ndërvartësia është dhe duhet të jetë sa ideal aq dhe vetëmjaftueshmëri. Njeriu është një qenie sociale.
Intoleranca tradhton besimin e dikujt në çështjen e tij.
Intoleranca është në vetvete një formë e dhunës dhe një pengesë për të rritur shpirtin e vërtetë demokratik.
Është më mirë të jesh i dhunshëm, nëse dhuna është në zemrat tona, se të vëmë maskën e jodhunës për të mbuluar pazotësinë tonë.
Është e lehtë të jesh miqësor me miqtë. Por të jesh miqësor me dikë që është armiku yt është thelbi i religjionit të vërtetë. Të tjerat janë biznese.
Është shëndeti pasur e vërtetë dhe jo copat e arit e të argjendit.
Jam i bindur në besimin se forca e shpirtit rritet në përpjesëtim me nënshtrimin që ia bëjmë mishit.
Cilësia e punës sonë është ajo që kënaq Zotin dhe jo sasia.
Nuk është e udhës të jesh i sigurtë për mençurinë e dikujt. Është e udhës të kujtojmë se edhe më i forti mund të dobësohet dhe se edhe më i zgjuari mund të gabojë.
Ashtu si njeriu nuk mund të jetojë në një trup tjetër përveçse në trupin e tij, ashtu dhe kombet nuk duan të jetojnë nën kombet e tjera, sado fisnikë dhe të mëdhe ata mund të jenë.
Drejtësia që jep dashuria është një dorëzim, drejtësia që jep ligji është ndërshkim.
Le të përpiqet dhe të gjejë secili se, si rezultat i lutjeve të përditshme, ai i shton diçka të re jetës së tij, diçka që nuk mund të krahasohet me asgjë.
Le të kemi aq guxim sa të kemi një vdekje martiri, por le të mos lakmojë asnjë nga ne martirizimin.
Jeto sikur do të vdesësh nesër. Mëso sikur do të jetosh gjithmonë.
Njeriu bëhet aq i madh saktësisht sa ai punon për mirëqenien e të tjerëve,
Burri nuk mund të jetë kurrë i barabartë në shpirtin e shërbimit me të cilën natyra e ka pajisur atë.
Njeriu dështon në realizimin e idealit të lartë, në momentin që fillon t’i shumëfishojë dëshirat e tij ditore. Lumturia e vërtetë e njeriut varet vertet në kënaqjen e tij.
Njeriu jeton i liri vetëm nga gatishmëria e tij për të vdekur; nëse për këtë është nevoja, bë duart e vëllait të tij, kurrë duke vrarë.
Njeriu duhet ta harrojë zemërimin e tij para se të shkojë të flejë.
Moraliteti është kontrabandë në luftë.
Moraliteti është bazë e gjërave dhe e vërteta është lënda e gjithë moralitetit.
Jeta ime është mesazh.
Pothuaj çdo gjë që bëni është pa rëndësi, por është e rëndësishme që ju e bëni atë.
Asnjë kulturë nuk mund të jetojë nëse tenton të jetë ekskluzive.
Askush nuk mund të më plagosë pa lejën time.
Jodhuna dhe e vërteta janë të pandashme dhe e përmbajnë njëra tjetrën.
Jodhuna është një kryeradhë e besimit.
Jodhuna është forca më e madhe në duart e njerëzimit. Është më e fuqishme se arma më e forë e shkatërimit, krijuar nga naiviteti i njeriut.
Jodhuna, e cila është një cilësi e zemrës, nuk mund të vijë nga thirrja ndaj trurit.
Jodhuna është kryeradha e parë besimit tim. Është dhe kryeradha e fundit e lakmisë sime.
Paqja e shpërblen vetveten.
Varfëria është forma më e keqe e dhunës.
Pushteti është dy llojesh. Njëri arrihet nga frika e ndëshkimit dhe tjetri nga aktet e dashurisë. Pushteti i bazuar në dashurinë është një mijë herë më frutdhënës e i përhershëm se ai që rrjedh nga frika prej ndëshkimit.
Lutja është instrumenti më i fuqishëm i veprimit.
Lutja nuk është kërkesë. Është dëshirë e shpirtit. Është pranim i përditshëm i dobësisë së dikujt.
Lutja është çelësi i mëngjesit dhe qiriu i mbrëmjes.
Perëndia ka caktuar orën e saj për çdo gjë. Ne nuk mund të komandojmë asgjë, ne vetëm mund të përpiqemi.
Pastërtia e jetës personale është një kusht i pazëvendësueshëm për të ndërtuar një edukim të mirë.
Vetërespekti nuk njeh konsiderata.
E vetmja mënyrë për të gjetur veten tuaj është ta humbësh veten në shërbim të të tjerëve.
Ndryshimi midis asaj që duam dhe asaj që mund të bëjmë do të mjaftonte për të zgjidhur shumicën e problemeve të botës.
Njeriu i mirë është miku i të gjitha gjallesave.
Zëri i njeriut nuk mund të arrijë kurrë largësinë që e ka në zotërim ende zëri i vogël i ndërgjegjes.
Ligji i sakrificës është njëlloj në gjithë botën. Për të qenë frutdhënës kërkon sakrificën e më të zotëve dhe më të panjollosurve.
Qëllimi kryesor i jetës është të jetojmë me drejtësi të mendojmë me drejtësi, të veprojmë me drejtësi. Shpirti mund të lëngojë kur të gjitha mendimet ia kushtojmë trupit.
I vetmi tiran që pranoj në këtë botë është zëri brenda meje.
I dobëti nuk fal kurrë. Falja është cilësi e të fortit.
Ka në këtë botë njerëz kaq të uritur, saqë Zoti mund t’u shfaqet atyre vetëm në formëne bukës.
Ka një gjykatë më të lartë se të gjitha gjykatat, është gjykata e ndërgjegjes.
E vetmja gjë që mund të bëjmë ndaj jetës është rritja e shpejtësisë së saj.
Ata që dinë si të mendojnë, nuk kanë nevojë për mësues.
E vërteta nuk e dëmton kurrë një çështje të drejtë./ KultPlus.com
”Sekreti i sekreteve” (”The secret of secrets”) titullohet romani i ri i shumëpritur i Dan Brown që do të dalë në librari më 9 shtator 2025, njëkohësisht në 17 vende të botës.
Protagonisti është i njëjtë me bestsellerin “Kodi i Da Vinçit” (2003), një nga librat më të shitur të të gjitha kohërave: profesori i historisë së artit dhe studiuesi i simbologjisë në Universitetin e Harvardit, Robert Langdon.
“Sekreti i sekreteve’ është padyshim romani më ambicioz dhe më i pasur me komplot që kam shkruar ndonjëherë. Është gjithashtu më argëtuesi”, thotë Dan Brown, librat e të cilit përfshirë ”Origjina” (2017), ”Ferri” (2013) dhe ”Engjëj & Demonë” (2000) – janë botuar në 56 gjuhë dhe janë shitur mbi 250 milionë kopje në mbarë botën.
Robert Langdoni shkon në Pragë për të marrë pjesë në një konferencë nga Katherine Solomon, një eksperte në shkencën noetic, disiplina që studion mendjen dhe ndërgjegjen.
Katherine është gati të botojë një libër që përmban zbulime mahnitëse rreth natyrës së ndërgjegjes njerëzore që përmbysin besime shekullore.
Megjithatë, një vrasje misterioze dhe brutale i hap dyert kaosit.
Katerina papritmas zhduket së bashku me dorëshkrimin e saj.
Langdoni e gjen veten në pistën e një organizate të fuqishme, të ndjekur nga një grabitqar i frikshëm nga mitologjia më e errët e Pragës.
Ndërsa skena zhvendoset gjithashtu në Londër dhe Nju Jork, Langdoni kërkon dëshpërimisht për Katerinën si edhe shumë përgjigje.
Në një garë emocionuese midis botëve të shkencës futuriste dhe legjendave të lashta mistike, Langdoni do të zbulojë të vërtetën tronditëse rreth një projekti sekret që do të ndryshojë përgjithmonë gjithçka që mendojmë se dimë për mendjen njerëzore.
“Sekreti i sekreteve” është një komplot që të lë pa frymë.
Një mister i lashtë që kombinohet me kufijtë e neuroshkencës dhe me Pragën, një qytet magjik, njëjtë si mjedisi i romanit./atsh/KultPlus.com
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit ka çelur në mjediset e saj një ekspozitë të veçantë ku gërshetohen pikturat e Albana Shoshit me librat e bibliotekës së atit të saj, piktorit të madh Zef Shoshi.
Përveç krijimeve të piktores Albana Shoshi, në QKLL janë ekspozuar edhe dy nudo të rralla të babait të saj. Njëra prej nudove është e vitit të largët 1972, por realizimi në vaj i Zef Shoshit përmban ngjyra të ngrohta dhe një raport të tyre, të përkryer. Ajo ka nisur si një grafikë në ish-Akademinë e Arteve të Bukura, për të përfunduar në një tablo të veçantë dhe interesante.
Ekspozita që është si një takim brezash, përmban peizazhe, natyra të qeta e tablo të ngrohta familjare. Mjedisi plotësohet më një stendë të vogël librash, në rusisht e shqip, nga fondi i bibliotekës së të madhit Shoshi. Mes tyre gjenden në gjuhën origjinale dhe shqip “Lufta dhe Paqja” e Tolstoit, një përmbledhje poetike e Pushkinit, si edhe tregime të Çehovit në italisht, Molieri, poetë latinë etj.
Nuk mund të mungonin në bibliotekën e famshme edhe librat e Kadaresë, apo për Gjergj Fishtën, si dhe studime mbi etnografinë dhe artin vizual shqiptar./atsh/KultPlus.com
Sot, 30 janar, shënohet 80-vjetori i vdekjes së Mahatma Gandhi, liderit të njohur indian të lirisë që luftoi për të drejtat e njerëzimit dhe pavarësinë e Indisë nga Mbretëria e Bashkuar. Ai u njoh si “Baba i Kombit” në Indi për rolin e tij kyç në lëvizjen paqësore të lirisë.
Gandi nisi një seri grevash dhe aksionesh paqësore që dëmtuan ekonominë britanike dhe ndihmuan në dështimin e pushtetit britanik në Indi. Ai gjithashtu ishte i njohur për filozofinë e tij të njohur të satyagraha, ose “fuqisë së vërtetës”, që mbështetej në idenë se nëse një njeri mbron të vërtetën, ai do të triumfojë në fund.
Veprimtaria e tij u njoh në të gjithë botën dhe ndikimi i tij mbetet i ndjeshëm sot, siç tregon përdorimi i lëvizjeve paqësore për të luftuar për liri dhe barazi në të gjithë botën.
Në kujtim të kontributit të tij në lëvizjen e lirisë, letërsinë dhe filozofinë e paqes, Mahatma Gandhi mbetet një simbol i përjetësisë së njeriut që lufton për të drejtën dhe pavarësinë. / KultPlus.com
Më 30 janar të vitit 1926 lindi kompozitori dhe muzikanti shqiptar Tish Daija.
Lindi në Shkodër nga një familje artizanësh. Ende pa hyrë në shkollë bëhet pjesëtar i korit françeskan. Në moshën 10-vjeçare merr pjesë në bandën muzikore “Antoniane” të drejtuar nga Prenkë Jakova dhe filloi t’i bjerë klarinetës, saksofonit e disa veglave të tjera.
Në moshën 13-vjeçare ai krijoi këngët e tij të para si “Çik, o mori çik”, “Ndal bre vashë”, “Me lule të bukura”, ‘’Sylarushe”, këngë të cilat mbeten ende mjaft popullore dhe këndohen nga këngëtarë të ndryshëm.
Në vitin 1946 pasi mbaroi studimet dhe u emërua mësues muzike në Vlorë.
Më pas u diplomua për kompozicion në Konservatorin “P. I. Çajkovski” (Moskë, 1951–1956).
Tish Daija dha një kontribut të madh dhe në Ministrinë e Arsimit dhe e Kulturës ku punoi për 6 vjet. Në vitin 1962 u emërua në Ansamblin e Këngëve dhe të Valleve Popullore ku organizoi një sërë koncertesh brenda dhe jashtë trojve shqiptare.
Me baletin “Halili dhe Hajrija” (1962) u bë krijuesi i baletit të parë shqiptar. Kompozoi gati në të gjitha format e gjinitë muzikore, edhe muzikë filmi. Si një ndër përfaqësuesit më origjinalë të këngës shqiptare, Tish Daija shfaqi prirje të vërteta emancipuese për kohën (“Erë pranverore”, “Natën vonë” etj.). Së bashku me Çesk Zadenë krijuan klasën e kompozicionit në Konservatorin Shtetëror të Tiranës.
Për gjithë veprimtarinë, kontributin dhe punën e palodhur që dha për muzikën shqiptare, u nderua me titullin e lartë “Artist i Popullit”, me titullin “Profesor” si dhe ishte anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës./atsh/KultPlus.com
Poezi nga Nicanor Parra Përktheu: Orjela Stafasani
Para se t’përshëndetem kam të drejtë me e shprehë nji dëshirë t’fundit: Lexues bujar …………………………. digje kët’ libër nuk tregon at’ që doja me thanë. Edhe pse qe shkrue me gjak, nuk tregon at’ që doja me thanë. Gjendja ime nuk mundet me qenë ma e trishtë, u munda prej hijes sime: fjalët morën hak n’mu’. Falëm lexues lexues miqësor që s’mundem me u përshëndetë me ty me nji përqafim t’ngrohtë: Por po t’them lamtumirë me nji buzëqeshje t’detyrueme e të trishtë. Ka gjasë që s’jam ma tepër se kaq, por dëgjoji fjalët e mia të fundit: E tërheq mbrapsht gjithçka që kam thanë. Me hidhërimin ma të madh n’botë, e tërheq mbrapsht gjithçka që kam thanë./ KultPlus.com
SpaceX është planifikuar të sjellë në shtëpi astronautët Suni Williams dhe Butch Wilmore që kanë qenë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës që nga qershori.
Shefi i SpaceX, Elon Musk, tha se presidenti Donald Trump kishte kërkuar që kjo të ndodhte “sa më shpejt të jetë e mundur”, pasi “administrata e Biden i la atje kaq gjatë”.
Në një postim në X, Musk tha se presidenti Trump i kishte kërkuar kompanisë së tij të raketave që të sillte në shtëpi “sa më shpejt të jetë e mundur” astronautët e NASA-s.
SpaceX, në fakt, tashmë është planifikuar t’i sjellë dy astronautë në shtëpi, por jo më herët se fundi i marsit, së bashku me dy astronautë të tjerë që janë aktualisht në bord.
Udhëtimi i astronautëve nuk ishte menduar të zgjaste më shumë se një ose dy javë në orbitë si pjesë e fluturimit testues të anijes Starliner të Boeing. Por për shkak se sistemi shtytës i Starliner nuk funksionoi gjatë udhëtimit, NASA zgjati vazhdimisht qëndrimin ndërsa inxhinierët u përpoqën të kuptonin problemin.
Në postimin e tij, Musk shtoi: “E tmerrshme që administrata e Biden i la atje kaq gjatë”.
Edhe Trump në Truth Social i bëri jehonë kësaj ndjenje, duke pretenduar se Williams dhe Wilmore ishin “praktikisht të braktisur në hapësirë nga administrata Biden”.
Në fakt, stacioni hapësinor është furnizuar katër herë që nga mbërritja e të dyve, raporton New York Times.
NASA ka shmangur t’i cilësojë astronautët “të bllokuar”, siç bëri Musk në postimin e tij. Agjencia hapësinore ka këmbëngulur në mënyrë të përsëritur se Williams dhe Wilmore janë në gjendje të mirë shëndetësore dhe se qëndrimi i tyre i zgjatur është brenda intervalit të kohës së astronautëve të tjerë në orbitë.
Qendra Kinematografike e Kosovës ka emëruar jurinë vlerësuese për projektet filmike të metrazhit të gjatë, të cilët kanë aplikuar në konkursin e shpallur në dhjetor të vitit 2024.
Juria përbëhet nga kineastë dhe profesionistë të njohur vendorë dhe ndërkombëtarë, të cilët do të sjellin ekspertizën dhe përvojën e tyre në procesin e vlerësimit. Anëtarët e jurisë janë: Tin Dirdamal, Norika Sefa, Antoneta Kastrati, Thomas Logoreci dhe Alireza Ghasemi.
Tin Dirdamal është një kineast dhe montazhier autodidakt, i njohur për qasjen e tij inovatore në realizimin e projekteve filmike sfiduese. I lindur pranë kufirit SHBA-Meksikë, ai ka një formim të shumëanshëm që përfshin inxhinierinë, psikologjinë dhe arkitekturën, të cilat ndërthuren në krijimtarinë e tij kinematografike. Në moshën 22-vjeçare, realizoi filmin e tij të parë artistik, i cili fitoi Çmimin e Publikut në Sundance. Filmat e tij janë shfaqur në festivale prestigjioze si Bienalja e Venecias, IDFA dhe Sundance. Si artist nomad, ai integron përvojat kulturore nga rajone të ndryshme në praktikën e tij. Si mentor në institucione si UCLA dhe Yale, ai sfidon konventat tradicionale duke promovuar autenticitetin në artin filmik.
Norika Sefa është një skenariste/regjisore . Ajo ka mbaruar studimet në FAMU në Pragë. Ajo njihet më së shumti për filmin e saj debutant Looking for Venera, 2021 , i cili e afirmoi si një talent të ri me një zë shumë të dalluar. Filmi fitoi dhe u nominua për shumë çmime prestigjioze. Ajo ka realizuar Desde Arriba, një dokumentar të shkurtër të xhiruar në xhunglën ne Peru, nën drejtimin e Werner Herzog. Projekti i saj më i fundit, Like a Sick Yellow (2024), është një dokumentar avangard që thellon më tej qasjen e saj guximtare ndaj tregimit dhe shprehjes vizuale. Ftesat e kanë çuar Norikën në institucione të ndryshme artistike dhe kulturore për të folur mbi qasjen e saj të veçantë kinematografike. Ajo është e angazhuar në mësimdhënie dhe ka qenë pjesë e jurive ne festivale te rendësishme te filmit. Norika është anëtare e Akademisë së Filmit Evropian (EFA).
Antoneta Kastrati, skenariste, regjisore dhe producente nga Kosova, punon mes Los Anxhelos dhe Kosovës. Pas mbijetesës së luftës në fund të viteve 90ta, ajo filloi të realizojë filma dokumentarë që trajtojnë sfidat e shoqërisë pas luftës. E përzgjedhur për programin DWW në Institutin Amerikan të Filmit, filmi i saj i shkurtër Ajo vjen ne pranvere (2013) u shfaq premierë në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit në Busan, duke fituar disa çmime. Filmi i saj i parë artistik, Zana (2019), pati premierën në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit në Toronto dhe u përzgjodh si kandidatura e Kosovës për Oscar 2020. Së fundmi, ajo ishte producente ne filmin The Lemurian Candidate (2025) dhe po zhvillon filmin e saj të ardhshëm, Kthimi n’mal” në Kosovë.
Thomas Logoreci është një skenarist dhe regjisor i njohur për kontributin e tij si në kinemanë dokumentare, ashtu edhe në atë artistike. Ai bashkë-shkroi Here Be Dragons, një dokumentar ese për Shqipërinë, me regjisorin e njohur irlandez Mark Cousins. Filmi pati premierën evropiane në BFI London Film Festival dhe atë amerikano-veriore në Telluride. Logoreci gjithashtu bashkë-shkroi dhe ishte bashkë-regjisor në filmin artistik Bota, i cili pati premierën në Karlovy Vary, u shfaq në mbi 25 festivale dhe ishte përzgjedhja zyrtare e Shqipërisë për Oscar 2016. Përveçse shkrimtar dhe regjisor, Logoreci kontribuoi si operator i kamerës në How Do You Measure a Year?, dokumentarin e shkurtër eksperimental të Jay Rosenblatt, i nominuar për Oscar në 2023.
Alireza Ghasemi është një regjisor iranian me bazë në Paris. Ai është ish-student i Cannes Cinéma de Demain (2018) dhe Berlinale Talents (2022). Filmat e tij të shkurtër, duke përfshirë Better than Neil Armstrong, Extra Sauce, Solar Eclipse dhe Lunch Time—i cili u nominua për Palmën e Artë për Filmin e Shkurtër në Festivalin e Kanës në vitin 2017—kanë marrë vlerësime ndërkombëtare. Filmi i tij i parë artistik i metrazhit të gjatë, In the Land of Brothers, pati premierën në Festivalin e Filmit Sundance 2024, ku ai u shpërblye me Çmimin për Regjinë më të Mirë./ KultPlus.com
Artisti i njohur shqiptar Jakup Ferri është përzgjedhur për një qëndrim tremujor në “Art Explora – Cité internationale des arts” në Paris, shkruan KultPlus.
Lidhur me këtë përzgjedhje artisti Ferri është shprehur të jetë tejet i nderuar, për këtë mundësi sipas tij të jashtëzakonshme.
“Jam thellësisht i nderuar që jam përzgjedhur për një rezidencë tre-mujore në Art Explora në Paris, në mars, prill dhe maj. I shpreh mirënjohjen time të sinqertë komitetit përzgjedhës të Art Explora dhe që më dha këtë mundësi të jashtëzakonshme”, është shprehur artisti Ferri përmes një shkrimi në rrjetin social “Facebook”.
Artisti Jakup Ferri ka përfaqësuar Republikën e Kosovës në Edicionin e 59-të të Bienales së Artit në Venedik, në vitin 2022./ KultPlus.com
“Dijet kanë vlerën e asgjësë, nëse nuk vihen në praktikë”.
“Njerëzit nuk e vënë re nëse është dimër apo verë, kur janë të lumtur”.
“Mos më thuaj se hëna po shndrin; ma trego shkëlqimin e dritës së saj në një gotë të thyer”.
“Paraja, ashtu si vodka, e bën një njeri të dehur, të çuditshëm”.
“Dashuria, miqësia dhe respekti nuk i bëjnë bashkë njerëzit, ashtu siç i bënë urrejtja e përbashkët për diçka”.
“Duhet t’i besosh njerëzve dhe të besosh tek njerëzimi, në të kundërt jeta bëhet e pamundur”.
“Sa më i rafinuar të jetë një person, aq më i trishtuar është ai”.
“Ti pyet: “Çfarë është jeta?”. Kjo është njësoj si të pyesësh: “Çfarë është një karrotë?”. Një karrotë është një karrotë dhe ne nuk dimë asgjë tjetër më shumë”.
“Ekziston një lumturi e madhe tek të dashuruarit dhe të qenurit të dashuruar”.
“Dikush duhet të jetë si Zoti për të qenë i aftë të ndërtojë suksesin pa bërë asnjë gabim të vetëm”.
“Nëse do të punosh për artin që të pëlqen, duhet të punosh për jetën tënde fillimisht”.
“Mjekësia është gruaja ime besnike dhe letërsia mësuesja ime; kur lodhem me njërën, unë e kaloj natën me tjetrën”.
“Ndoshta ndjenjat që ne përjetojmë, kur jemi në dashuri, përfaqësojnë një gjendje normale. Të jesh në dashuri, do të thotë të bëhesh ashtu siç duhet të jesh”.
“Nëse unë do t’i dëgjoja kritikat e të tjerëve, me siguri do të kisha vdekur i dehur në një kanal”.
“Nuk ka asgjë më të shëmtuar, më fyese dhe më depresive, se sa banaliteti”.
“Mençuria nuk vjen me kohën, por me edukimin dhe të mësuarit”.
“Për hir të Zotit, ki pak respekt për veten dhe mos i jep shumë gojës, ndërkohë që truri yt po bën pushimin për të ngrënë drekën”./redaktori.net/KultPlus.com
Hafsa Zyberi është një ndër këngëtaret që kultivoi këngët e Shqipërisë së Mesme, shkruan KultPlus.
Ajo është këngëtare popullore e vlerësuar në breznin dhe kualitetin e Fitnete Rexhës, Nexhmije Pagarushës, Fatime Sokolit, Merita Halilit etj.
Disa prej këngëve të cilat ajo i këndoi ndër vite janë: “Hajde Moj Malenake”, “S’paske Pas Një Pikë Mëshirë”, “Si Më Ke Sytë Më Ke Vetullat”, “Të Du Moj Goce e Vogël”, “Ti Pelqeva Ato Sy”, “Unë Ty Moj Të Kam Dashte”, “Kënga e Shoqënisë”, “Balluket e Tuja”, “Çohuni Djema Shaloni Atin”, “Këngë Për Kajo Karafilin”, “Kumuri Qafëbardhë”, “Kur Ke Qenë Një Herë E Re”, “Lum e Lum Se Ja Mërrina”, “Më Shikon Më Buz Në Gaz”, “Moj Thëllënxa Mitare”, “Mun Te Ara Kë Tagjia”, “Në Bash Të Qejfit E T’muhabetit”, “Rrallë Kam Pa Ksoj Bukurie” etj.
KultPlus ju sjell një interpretim të saj ‘S’paske pas një pikë mëshire’:
s’paske pas një pik mëshire, qysh mësova unë ksi soj, xhanëm aman qysh mësova unë ksi soj.
(ref.) s’pres prej teje farë të mire vec me fol o njëher me goj xhanëm aman. vec me fol o njëher me goj.
pse m’ke marrë kaq shumë mëri s’shkohet jeta me inat xhanëm aman s’shkohet jeta me inat
(ref.) fol me gojë o syni i zi mos ki frikë se ben mëkat xhanëm aman mos ki frikë se bën mëkat
paske pas moj zemrën hekur qysh durove mori xhan xhanëm aman qysh durove mori xhan
jam betu se nuk du tjetër trëndafile o në Elbasan xhanëm aman trënadafile o në Elbasan/KultPlus.com
Në mjediset e Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, u mbajtën homazhe me rastin e ndarjes nga jeta të akademikut, njëherësh anëtarit të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës (ASHAK), Minir Dushit.
Sipas njoftimit nga ekzekutivi, në këtë rast, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, bëri homazhe dhe u shprehu ngushëllimet e tij të thella familjarëve të akademikut Dushi.
Si një nga anëtarët e parë që nga themelimi i ASHAK-ut, kryeministri Kurti e cilësoi akademikun Dushi, si një ndër figurat kryesore që ka dhënë kontribut të pamatshëm për vendin tonë, e veçanërisht në aspektin akademik dhe pedagogjik.
“Kontributi akademik dhe pedagogjik, shoqëror dhe kombëtar i profesorit dhe intelektualit Minir Dushi është i pamatshëm për ne dhe do të shtrihet gjatë edhe në këtë shekull. Mua, personalisht, librat e tij, e sidomos ai mbi Trepçën dhe Hajdar Dushin, i mbaj në zemër të bibliotekës”, ka shkruar kryeministri Kurti në librin e zisë për akademik Minir Dushin.
Të falem ty, o gjuhë-shkëmb, me rrënjët thellë në shkëmbenj, që çave qiellinkur t’ u vrënj dhe shembe bisha e shtërpënj, po mbete prapë: shkrep e shtëng: të falem, gjuhë shkrepëtim, që shkrep në qiej e vrungullon, me bujë pyjesh bubullon, me gjëmë detesh uturon, dhe je, siç ishe: vetëtim; të falem ty, o gjuhë – hoj, ty, zëth i nënës – qetësi, ty, këngë e foshnjës – kaltësi, ty afsh’ i zemrës – dashuri gjithmon e ëmbël mjaltë zgjoi. Të falem ty o gjuhë e fisit tim, siç nuk i falem asnjë perëndi – se tempull i përjetshëm më je ti, dhe ti mburoje nëpër mot të zi ti, dritë e krirtë nëpër errësi, ti, perëndi, që nuk ke perëndim./ KultPlus.com
