Teatri Kombëtar i Operas dhe Baletit kujtoi sot, në 90-vjetorin e lindjes, tenorin Gaqo Çako (24 janar 1935 – 1 gusht 2018), mbajtës i titullit të lartë “Nder i Kombit”.
Gaqo Çako dha një kontribut të jashtëzakonshëm në historinë e Teatrit Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor, si dhe në artin shqiptar në tërësi.
TKOB kujton se, mjeshtri Çako interpretoi rolet kryesore të repertorit të pasur operistik, duke shënuar tri dekada të arta në skenën e madhe të operës shqiptare. Performancat e tij e ngritën artin operistik shqiptar në nivele të larta artistike dhe teknike.
Repertori i tij përfshinte vepra të famshme botërore si: La Traviata, La Bohème, Rigoletto, Norma, Cavalleria Rusticana, “Peshkatarët e Perlave”, Madame Butterfly, si dhe operat shqiptare: “Mrika”, “Lulja e Kujtimit”, “Pranvera”, “Heroina”, “Skënderbeu”, “Komisari”, “Zgjimi”, “Toka jonë” dhe “Goca e Kaçanikut”.
Gaqo Çako interpretoi një repertor të gjerë që përfshinte arie, romanca, këngë popullore të përpunuara dhe muzikë të lehtë, të performuara në qindra koncerte brenda dhe jashtë vendit, në Evropë, Azi, Afrikë, Amerikë e Kubë. Ai ishte një ambasador i kulturës vokale shqiptare, duke sjellë në interpretim këngët tradicionale popullore shqiptare dhe këngët e festivaleve të Radios.
Si pedagog i shquar i kantos në Akademinë e Arteve, Çako ka lënë pas një trashëgimi të vyer, me shumë nga studentët e tij që sot luajnë role të rëndësishme në jetën muzikore shqiptare dhe ndërkombëtare. Ai kontribuoi gjithashtu si regjisor, duke vënë në skenë vepra të rëndësishme operistike.
Gaqo Çako mbetet një ikonë e artit dhe muzikës shqiptare, një shembull frymëzimi për brezat e rinj dhe një figurë që do të kujtohet gjithmonë me respekt dhe krenari./ KultPlus.com
Në edicionin e 50-të të çmimeve Cesar do të jetë edhe një film shqiptar. Filmi “A short trip” i regjisorit Erenik Beqiri është kualifikuar për të qenë kandidat për çmimet Cesar që janë ekuivalenti francez i çmimeve Oscar.
Qendra Kombëtare e Kinematografisë ka uruar regjisorin Beqiri dhe producentin e filmit, Olivier Berlemont për përfshirjen e “A short trip” në listën zyrtare për çmimin Cesar 2025. QKK e ka vlerësuar punën e tyre si “të shkëlqyer” dhe u uroi suksese në të ardhmen.
Ceremonia e Cesar 2025 pritet të mbahet në fund të muajit shkurt. Në listën e filmave më të mirë të metrazhit të shkurtër bashkë me filmin “A short trip” renditen edhe 23 filma të tjerë të cilët u përzgjodhën nga Komitetet e Filmit me metrazh të shkurtër. Të 24 filmat prezantohen në platformën e shikimit të krijuar enkas për anëtarët e Akademisë Cesar. Filmi i regjisorit shqiptar Erenik Beqiri, rrëfen historinë e Klodit and Mirës, një çift shqiptar që vendosin së bashku që Mira të martohet me një shtetas francez për vetëm pesë vjet, në mënyrë që të përfitojë edhe ajo shtetësinë franceze.
Personazheve u duhet të përzgjedhin bashkëshortin e duhur, por edhe të gjejnë forcën për t’u shkëputur nga njëri-tjetri.
“A short trip” (Një udhëtim i shkurtër), u vlerësua edhe në Festivalin e Filmit në Venecia, si filmi më i mirë i shkurtër, në kategorinë Orizonti.
Ceremonia e ndarjes së çmimeve Cesar pritet që këtë vit të jetë mbresëlënëse duke qenë se është përvjetori i 50-të. Me këtë rast do të jetë e pranishme në ceremoni edhe Catherine Deneuve, aktorja ikonë e kinematografisë franceze e cila falë talentit të jashtëzakonshëm, një karriere unike dhe hijeshisë, mishëron vetë thelbin e artit të shtatë.
Çdo vit, Akademia Cesar identifikon më shumë se 3000 kineastë dhe më shumë se 600 filma, pas një kontrolli në bashkëpunim me kompanitë e prodhimit.
Ceremonia e Cezar-it është ngjarja kinematografike franceze e vitit me tri orë shfaqje “live”, gjatë së cilës shpallen fituesit, para më shumë se 1700 të ftuarve, në një sallë emblematike të Parisit.
Suksesi i filmave sipas kritereve të kësaj akademie vjen mbi bazën e tri mënyrave: përmes kënaqësisë publike (spektatorët në salla, blerjet e videove, audienca televizive), përmes pëlqimit nga ana e kritikës (media dhe festivale) dhe përmes njohjes së profesionistëve nga industria e filmit (Akademitë Kombëtare të Filmit).
Akademia Cesar përbëhet nga 4951 anëtarë me të drejtë vote, të shpërndarë në 19 degë, të cilët çdo vit, me votat e tyre, dallojnë artistët, kineastët dhe filmat që u duken më me vlera.
Në edicionin e 50-të të çmimeve Cesar do të jetë edhe një film shqiptar. Filmi “A short trip” i regjisorit Erenik Beqiri është kualifikuar për të qenë kandidat për çmimet Cesar që janë ekuivalenti francez i çmimeve Oscar.
Qendra Kombëtare e Kinematografisë ka uruar regjisorin Beqiri dhe producentin e filmit, Olivier Berlemont për përfshirjen e “A short trip” në listën zyrtare për çmimin Cesar 2025. QKK e ka vlerësuar punën e tyre si “të shkëlqyer” dhe u uroi suksese në të ardhmen.
Ceremonia e Cesar 2025 pritet të mbahet në fund të muajit shkurt. Në listën e filmave më të mirë të metrazhit të shkurtër bashkë me filmin “A short trip” renditen edhe 23 filma të tjerë të cilët u përzgjodhën nga Komitetet e Filmit me metrazh të shkurtër. Të 24 filmat prezantohen në platformën e shikimit të krijuar enkas për anëtarët e Akademisë Cesar. Filmi i regjisorit shqiptar Erenik Beqiri, rrëfen historinë e Klodit and Mirës, një çift shqiptar që vendosin së bashku që Mira të martohet me një shtetas francez për vetëm pesë vjet, në mënyrë që të përfitojë edhe ajo shtetësinë franceze.
Personazheve u duhet të përzgjedhin bashkëshortin e duhur, por edhe të gjejnë forcën për t’u shkëputur nga njëri-tjetri.
“A short trip” (Një udhëtim i shkurtër), u vlerësua edhe në Festivalin e Filmit në Venecia, si filmi më i mirë i shkurtër, në kategorinë Orizonti.
Ceremonia e ndarjes së çmimeve Cesar pritet që këtë vit të jetë mbresëlënëse duke qenë se është përvjetori i 50-të. Me këtë rast do të jetë e pranishme në ceremoni edhe Catherine Deneuve, aktorja ikonë e kinematografisë franceze e cila falë talentit të jashtëzakonshëm, një karriere unike dhe hijeshisë, mishëron vetë thelbin e artit të shtatë.
Çdo vit, Akademia Cesar identifikon më shumë se 3000 kineastë dhe më shumë se 600 filma, pas një kontrolli në bashkëpunim me kompanitë e prodhimit.
Ceremonia e Cezar-it është ngjarja kinematografike franceze e vitit me tri orë shfaqje “live”, gjatë së cilës shpallen fituesit, para më shumë se 1700 të ftuarve, në një sallë emblematike të Parisit.
Suksesi i filmave sipas kritereve të kësaj akademie vjen mbi bazën e tri mënyrave: përmes kënaqësisë publike (spektatorët në salla, blerjet e videove, audienca televizive), përmes pëlqimit nga ana e kritikës (media dhe festivale) dhe përmes njohjes së profesionistëve nga industria e filmit (Akademitë Kombëtare të Filmit).
Akademia Cesar përbëhet nga 4951 anëtarë me të drejtë vote, të shpërndarë në 19 degë, të cilët çdo vit, me votat e tyre, dallojnë artistët, kineastët dhe filmat që u duken më me vlera./ KultPlus.com
Bashkimi Evropian ka rikonfirmuar përkushtimin e vazhdueshëm për avancimin e sektorit të arsimit në Kosovë. Një gjë të tillë, BE e ka bërë të ditur përmes një komunikate të zyrës së saj në Kosovë, me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Arsimit.
“Që nga viti 2007, BE-ja ka investuar mbi 85 milionë euro në iniciativa që synojnë rritjen e cilësisë, aksesit dhe gjithëpërfshirjes së sistemit arsimor për të gjitha komunitetet në Kosovë. Këto përpjekje synojnë t’u ofrojnë studentëve dhe akademisë në Kosovë mundësi të krahasueshme me ato në BE, duke kontribuar gjithashtu në zhvillimin ekonomik të bazuar në njohuri dhe krijimin e vendeve të punës”, thuhet në komunikatë.
Tutje theksohet se mbështetja gjithëpërfshirëse e BE-së përfshin të gjitha nivelet e arsimit, nga arsimi i fëmijërisë së hershme deri te trajnimi profesional (AFP) dhe arsimi i lartë.
“Ky investim jo vetëm që ka përmirësuar infrastrukturën arsimore, por gjithashtu ka forcuar kornizën e politikave që qeveris arsimin në Kosovë, ka përmirësuar cilësinë e materialeve mësimore dhe teksteve shkollore, ka promovuar mësimin digjital dhe ka mbështetur përfshirjen e grupeve të cenueshme”, thuhet tutje në komunikatë.
Si pjesë e programit më të gjerë të BE-së për Punësim dhe Arsim, BE-ja ka mbështetur ndërtimin e objekteve të reja të fakultetit për Fakultetin e Shkencave Matematiko-Natyrore me vlerë 8.9 milionë euro.
“Deri më sot, BE ka financuar ndërtimin e shkollave të reja dhe rinovimin e mbi 20 objekteve arsimore, duke përmirësuar ndjeshëm mjediset e të mësuarit. Për më tepër, përmirësimet e efikasitetit të energjisë në më shumë se 60 shkolla anembanë Kosovës kanë reduktuar konsumin e energjisë deri në 30%, duke nënvizuar përkushtimin e BE-së për qëndrueshmëri”, theksohet tutje në komunikatën e Zyrës së BE-së në Kosovë.
Një nga iniciativat kryesore në përmirësimin e sistemit arsimor të Kosovës është projekti Mbështetja e Arsimit Bazë dhe të Mesëm të Lartë (KosEd), i cili fokusohet në zhvillimin e mësimdhënësve, rekrutimin dhe cilësinë e teksteve shkollore. Me mbi 1000 mësues të angazhuar, KosEd do të ndikojë drejtpërdrejt në 21% të shkollave të Kosovës deri në qershor 2025, thuhet mes tjerash në komunikatë, e ku janë përmendur edhe projekte tjera të mbështetura nga BE./ KultPlus.com
Është përmbyllur me sukses procesi i digjitalizimit të arkivit të Radio Prishtinës.
Rreth 11 mijë ekzemplarë të arkivit tashmë janë kthyer në jetë dhe janë të gatshëm për transmetim. Drejtori i Radio Kosovës, Arsim Halili, ka theksuar se ky ka qenë prioritet, mision dhe detyrë e transmetuesit publik, teksa digjitalizimin e këtij arkivi ai e ka quajtur si ‘thesar të trashëgimisë kulturore’.
Në emisionin “Mirëmëngjesi Kosovē” në RTK Halili bëri me dije se shiritat kanë qenë të vendosur në fonotekën e Radio Kosovës. Ai tregoi se pas një ekspertize që e kanë bërë përfaqësuesit e EBU-së në vitin 2015, kanë treguar që këto materiale kanë qenë të ruajtura mirë, për shkak se e kanë pasur kopertinën prej kartoni, e cila i ka mbrojtur prej kohës.
Ai tregoi se ka pasur sfida dhe hezitime të ndryshme, por edhe shumë takime përgatitore, në mēnyrë që kur t’i hyjnë këtij procesi të mos hasnin telashe të tjera.
“Kemi pasur takime të rregullta me stafin e produksionit, me ekspertët që kanë qenë të ‘Radio Prishtinës’, që tashmë veç janë pensionuar. Ata na kanë ndihmuar me ekspertizë, se si t’i qasemi këtij procesi. Ka pasur dilema të ndryshme për t’i ndjekur standardet e ndryshme ndërkombëtare që janë për arkivimin e materialeve. Pasi i kemi zgjedhur këto dilema, kemi kërkuar ndihmë prej ‘Radio Shkupit’, për shkak se është dashur të kemi një shirit testues, i cili do ta bëjë kalibrimin e kētyre pajisjeve që ne i kemi pasur në dispozicion, dhe pas një përgatitje dymujore, e kemi filluar këtë proces”, tha ai.
Ai tha se tashmë procesi është finalizuar në tërësi.
“Materialet janë tërësisht të digjitalizuara. Më herët ka pasur tentativa për digjitalizim të pjesërishëm, por e kam parë të domosdoshme të digjitalizohen komplet, prej shiritit të parë deri në të fundit”, shtoi Halili.
Ndër të tjera, ai tha se gjatë këtij procesi janë gjetur materiale të vjetra të vitit 1954.
“Ka këngë të asaj periudhe popullore, argëtuese, po ashtu kemi një opus të gjerë të krijimtarisë artistike të radiodramave që janë krijuar nga plejada më e madhe e artistëve. Ka emisione foljore, ka fjalime politike të kohës, ka materiale edhe të muzikës serioze që është krijuar në atë kohë nga kompozitorë vendorë, materiale të Ilojeve të ndryshme, shumica në gjuhën shqipe. Ka materiale edhe në gjuhë te komuniteteve, në gjuhën serbe dhe turke. Të gjitha janë digjitalizuar, pa përjashtim”, tregoi Halili.
Janë gjithsej rreth 11 mijë ekzemplarë që janë digjitalizuar pēr një periudhë prej 19 muajsh.
“E kemi nisur punën në maj të vitit 2023 dhe e kemi përfunduar në fund të vitit 2024. Janë digjitalizuar 10 723 shirita në kohëzgjatje prej 3 718 orë e 48 minuta”, tha Halili. /rtklive/ KultPlus.com
Oda Ekonomike Gjermano-Kosovare (OEGJK) ka publikuar të dhënat e përpunuara nga raportet e Doganës së Kosovës për periudhat 2023 dhe 2024, duke theksuar rritjen e dukshme në shkëmbimet tregtare.
Sipas të dhënave të grumbulluara gjatë vitit kalendarik 2024, nga Kosova drejt Gjermanisë vlera e eksportit mbërrin shifrën prej 92.7 milionë euro, rritje prej 7.9% krahasuar me vlerat e nxjerra nga viti 2023.
Ndërkaq, vlera e importit nga Gjermania në Kosovë rrumbullakson 897 milionë euro duke shënuar rritje prej 19.4% në krahasim me vitin 2023.
Ndër kategoritë që shënuan vlerat më të larta në eksport në vitin 2024 përfshijnë:
Plastika dhe artikujt prej tyre, mobileritë dhe kategori të tyre, atikuj prej gizës dhe çelikut.
Ndër kategoritë që shënuan vlerat më të larta në import në vitin 2024 përfshijn.
“Mjetet e transportit të ndryshëm nga vagonët e hekurudhës ose tramvajit, pjesët dhe plotësuesit e ryre, raktorët nuklearë, boilerat, makineri dhe pajisjet mekanike si dhe pjesët e tyre, plastika dhe artikujt prej tyre”, njofton OEGJK.
Sipas OEGJK-së, këto të dhëna theksojnë rritjen e dukshme në shkëmbimet tregtare Kosovë-Gjermani duke dëshmuar forcimin e mëtutjeshëm të marrëdhënieve ekonomike dhe bilaterale mes Kosovës dhe Gjermanisë./ KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare e Arsimit është një ditë e përvitshme ndërkombëtare kushtuar arsimit e cila shënohet më datën 24 janar të çdo viti. Përcaktimi i saj si ditë ndërkombëtare është bërë nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në takimin e mbajtur më 3 dhjetor të vitit 2018, duke përkujtuar rolin që luan arsimi për paqen, përparimin dhe zhvillimin global, si dhe duke riafirmuar me këtë rast edhe faktin se “Arsimi është një e drejtë njerëzore, një e mirë publike dhe një përgjegjësi kolektive.
Qëllimi i tjetër i caktimit të ditës kushtuar arsimit në nivelin ndërkombëtar është që të tërheq vëmendjen e qeverive dhe popujve për rolin dhe rëndësinë që luan arsimi si njëri ndër mjetet më të përshtatshme për të shpëtuar nga varfëria.
Pa një arsim cilësor gjithëpërfshirës dhe të barabartë si dhe mundësi për arsimim gjatë gjithë jetës për të gjithë, shtetet nuk do të kenë sukses në arritjen e barazisë gjinore dhe thyerjen e ciklit të varfërisë që është duke lënë miliona fëmijë, të rinj dhe të rritur në prapambeturi.
Duke shpallur Ditën Ndërkombëtare të Arsimit, vendet anëtare të Organizatës së Kombeve të Bashkuara njohën rëndësinë e punës arsimore për të siguruar një arsim cilësor gjithëpërfshirës dhe të barabartë në të gjitha nivelet – në mënyrë që të gjithë njerëzit të kenë qasje në mësimin gjatë gjithë jetës dhe përvetësimin e njohurive dhe aftësive të nevojshme për pjesëmarrje të plotë në shoqëri si dhe të kontribuojnë për një zhvillim të qëndrueshëm./KultPlus.com
John Belushi (24 janar 1949- 5 mars 1982), ishte aktor dhe këngëtar nga ShBA me prejardhjen shqiptare.
Belushi lindi në Chicago, Illinois. Ishte djali i Agnes Belushi dhe Adam Belushi. Mbiemri i familjes gjatë emigracionit ishte Bellios, ose Belliors.
Belushi i vogël u rrit në kishën Orthodokse Shqiptare e më pas jashtë Çikagos në Uiton (Wheaton), ku bëhet pjesë e skuadrës së futbollit. Aty ndjek dhe Universitetin e Winscosin-Whitewater dhe Coolege of DuPage afër Çikagos.
Vëllai më i vogël, James Belushi, është edhe ai aktor dhe humorist. John takon gruan e tij të ardhshme, Judy Jacklin, gjatë vitit të dytë të gjimnazit. Ata do të qëndrojnë bashkë deri në vdekjen e tij.
Belushi fiton famë kombëtare nga roli i tij tek Saturday Night Live. Mes dy sezoneve të spektaklit, realizon një nga filmat e tij më të famshëm, “Animal House”.
Më 1970 ai luan së bashku me Dan Aykroyd në bendin “The Blues Brothers”.
Nga përdorimi i gjatë i drogës ai vdes më 1982 në moshën 33 vjeçare./ KultPlus.com
Pikturat e piktorit kosovar, Mentor Berisha janë ekspozuar mbrëmë, në Van Gogh Art Gallery, në Madrid të Spanjës, krahas shumë veprave të 30 artistëve ndërkombëtar, nga shumë vende të botës.
Siç sqaroi Berisha, prezantimi i tij në Spanjë është mjaft domethënës, dhe ka një rëndësi të veçantë, për faktin që një pjesë e trashëgimisë sonë historike, shpaloset në një shtet, që ende se njeh Republikën e Kosovës.
„Solidariteti si Rezistencë“ është cikli i punimeve të Berishës, të realizuara gjatë viteve të fundit në pikturë, dhe ka për fokus temën e sensibilizimit të grupeve të ndryshme sociale-kulturore, përgjatë viteve 90-ta në Kosovë.
Ky cikël përmban motive nga „Falja e Gjaqeve“ dhe „Greva e Minatorëve të Minierës së Trepçës“.
Arti i tij është i njohur për përmbajtjen dhe kompozicionin shprehës me nuanca të ekspresionizmit modern në pikturë, për forcën e thekshme në përzgjedhjen e ngjyrave dhe vendosjen specifike të dritës në copëza subimazhesh.
Berisha së fundi ka ekspozuar edhe në Finlandë, Estoni dhe Austri./ KultPlus.com
60 vite nga vdekja e ish-kryeministrit britanik, Winston Churchill, i cili konsiderohet ende sot një nga liderët më karizmatikë dhe më të diskutuar të shekullit XX, shkruan focus.it.
Me energjinë dhe popullaritetin e paepur që pushtoi masat, ai personifikoi vullnetin e Britanisë së Madhe dhe popujve aleatë për t’i rezistuar kërcënimit nazist, kur bota ishte në buzë të humnerës përgjatë viteve 1940-41.
Cila ishte forca e Wilson Curchill-it?
Ai e kuptoi shumë shpejt, falë një udhëtimi në Gjermani në vitin 1934, rrezikun e jashtëzakonshëm që përfaqësonte Hitleri, i cili synonte dominimin kontinental. Churchill ishte i vetmi, edhe në qeverinë e tij, që i shpalli një luftë totale, absolute dhe dramatike. Duke përsëritur gjithmonë, edhe kur gjithçka dukej e humbur, se nazistët nuk mund të mbështeteshin kurrë në një paqe të fshehtë apo të veçantë.
Prandaj, forca e tij ishte një guxim moral dhe fizik shumë i madh, i palëkundshëm (ai lëvizi në fronte, shkoi mes popullatave të bombarduara), i kombinuar me një vizion politik afatgjatë që e lejonte të kuptonte se nëse Hitleri do të pushtonte Anglinë, atëherë ajo do të mbetej e izoluar dhe në atë pikë sa mund të humbiste gjithë perandorinë e saj.
Britania e Madhe doli fitimtare nga Lufta e Dytë Botërore, por e rraskapitur.
Çfarë ka mbetur nga trashëgimia e Churchill?
Në imagjinatën kolektive angleze, Churchill është ende një mit, një baba i vendit. Sidomos mes atyre mbi 40 vjeç ai është një personazh i klasit të parë. Sigurisht, së fundmi dikush i ka njollosur disa statuja duke e quajtur racist. Por, Churchill nuk mund të kufizohet me kaq, pasi përbën një nënvlerësim.
Sot historiografia, pas momentit të mitit, kërkon hije, bën pyetje, sheh disfata dhe jo vetëm fitore te ky personazh. Por, ajo nuk vë në dyshim madhështinë e tij. Churchill në fakt ka treguar se në orën më të errët mund të luftosh dhe të humbasësh, por gjëja e rëndësishme është të kesh guximin të vazhdosh dhe të mos dorëzohesh.
Me cilin lider mund të krahasohet Churchill?
Vetëm me presidentin e SHBA, Franklin Delano Roosevelt, i cili në fakt lëvizi si ai në një strategji planetare të konfliktit dhe kishte skrupolozitet në aleancat ndërkombëtare. / KultPlus.com
Sot, më 24 janar 2025, bëhen 203 vjet që nga vdekja e sunduesit dhe feudalit më të fuqishëm të Shqipërisë së Mesme dhe Jugore, Ali Pashë Tepelena. I njohur si “Luani i Janinës”, Ali Pashë Tepelena, në historiografinë shqiptare njihet më së mirë si themelues i Pashallëkut autonom të Janinës, si dhe si kryengritës kundër pushtetit të Portës Osmane në Shqipëri.
“Luani i Janinës”, lindi rreth viteve 1740-1750 në Tepelenën e Labërisë, dhe vdiq më 24 Janar 1822 duke mbrojtur trojet shqiptare të Epirit nga forcat osmane.
Familja e Ali Pashës ishte një nga familjet me të forta në trojet shqiptare. Stërgjyshi i tij Muçojaka qenë Be nga Gjirokastra dhe besohet të ketë qenë nënguvernator i nahijes së Tepelenës, qytet që ishte pjesë e Sanxhakut të Vlorës. Gjyshi i tij, Muhtar Pasha ishte luftëtar,i famshëm për trimërinë e tij. Vdiq në rrethimin e Korfuzit (pasi shkatërroi një pjesëtë mureve veneciane) duke komanduar forcat osmane në 1716. Muhtar Pasha kishte 3 fëmijë: Salek, Mehmet dhe Veli.
Ali Pashë Tepelena si i ri u dallua shumë shpejt për aftësitë e tij dhe për energjinë me të cilën ndoqi planet e veta ambicioze për t’u bërë sundimtar i vetëm i ve ndit duke përdorur gjithë mjetet, dhunën, dinakërinë, po aq sa edhe lidhjet familjare me feudalët e tjerë vendas. Moktar, gjyshi i tij vdiq, me shpatën në dorë, gjatë ekspeditës së osmanëve kundër Korfuzit në 1716. Vdekja e babait të tij, Veli, ka shkatërruar shumë familje. Aliu do të bashkonte një grup grabitësish në rininë e tij. Ai ishte përgjegjës për bastisje të ndryshme, deri në arrestimin e tij nga Pashai i Beratit. Ai arriti megjithatë të shpëtojë dënimit nga hyrja në shërbim të tij. Ai pastaj kaloi në shërbim të një armiku të Pashës së Beratit, Pashait i Delvinës. Aliu u martua me një vajzë të këtij të fundit. Ajo i dha dy djem që u quajtën : Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjatë për të intriga kundër vjehrrit të tij. Ai shpreson, pas ekzekutimit të tij, të trashëgonte pashallëkun tij.
Më 1784 fitoi gradën e Pashait si komandant u shtarak pranë Valiut të Rumelisë në Sofje. Po këtë vit siguroi me luftë qeverisjen e sanxhakut të Delvinës.
Në vitet 1786-88 u bë derbendpashë dhe qeveritar i Sanxhakut të Tërhallës (Thesali) dhe shtiu në dorë, sidomos me përkrahjen e borgjezisë zejtare-tregtare të vendit, qeverisjen e sanxhakut të rëndësishëm të Janinës, duke shtrirë kështu pushtetin e vet mbi Epirin dhe një pjesë të trojeve jugore shqiptare.
Rreth 1787, i thirrur në Kostandinopojë Tepelenë Dervenci Ali-Pasha (Marshall,- titull ushtarak) për gjithë e Thesalisë. Ai ishte i lejuar për të mbajtur nën vehte katër mijë burra për të luftuar kundër kaçakëve e të krishterëve. Ish-kaçak vetë, ai dinte të gjitha turket. Ata ai nuk e mbyti, por i mori në shërbim të tij. Sulltani shpërblen atë në mënyrë të suksesshme dhe me emrin Ali Pasha (Pasha në turqisht) në Trikala, Thesalisë.
Si pronar i madh tokash, sipërmarrës i taksave shtetërore, si pjesëmarrës aktiv në veprimtari tregtare dhe duke mbrojtur interesat e çifligarëve të rinj po dhe të borgjezisë tregtare, të cilën e bëri për vete me një politikë tolerance të gjere fetare, Ali Pashë Tepelena mënjanoi përkrahësit e pushtetit qendror osman dhe “tiranët e vegjël” si shkaktarë të anarkisë feudale në vend. Ai i shndërroi kështu trevat e përfshira nën sundimin e tij në një formacion shtetëror në fakt autonom, që dallonte nga viset e tjera të perandorisë për nga rregulli, qetësia dhe zhvillimi ekonomik e kulturor. Janina u bë një qytet nga më të rëndësishmit dhe më të begatë në viset Perëndimore të Ballkanit, qendër e tregut ndërkrahinor të Rumelisë Jugore, qe përfshinte edhe një varg krahinash të Shqipërisë, një vatër arsimore dhe kulturore ku filloi të përdorej përveç greqishtes si gjuhë shkrimi dhe shqipja.
Në vitet 1798-1812, duke nënshtruar me luftë qeveritarët rivalë të sanxhaqeve fqinjë si dhe krahinat e vetëqeverisura të Sulit, Himarës, etj. dhe duke shfrytëzuar situatën e vështirë të Perandorisë Osmane në periudhën e luftërave të Napoleon Bonapartit, Ali Pashë Tepelena arriti të zgjeronte e përforconte pushtetin e vet duke përfshirë trevat që nga gjiri i Prevezës deri afërsisht në lumin Shkumbin. Pashallëku i Janinës u bë një faktor me rëndësi ndërkombëtare në kushtet kur forcat franceze e ruse që ishin vendosur në Ishujt Jonianë si dhe Anglia, drejtuan vëmendjen e tyre ndaj sundimtarit të fuqishëm shqiptar dhe krijuan lidhje direkte diplomatike me të, duke kapërcyer Portën. Ali Pashë Tepelena ishte bërë kështu një sundimtar faktikisht i pavarur, por gjithmonë i kujdesshëm, për të mos krijuar konflikte të parakohshme me pushtetin qendror, duke pritur një moment të volitshëm për t’u shkëputur prej këtij./ KultPlus.com
Sot bëhen 106 vjet nga vdekja e atit të Pavarësisë së Shqipërisë, shqiptarit të madh Ismail Qemali.
U llind në Vlorë, në vitin 1844, biri i Mahmut Nedim beut. Shkollën fillore e kreu në qytetin e lindjes. Më mbas vazhdoi në shkollën e mesme Zosime në Janinë, ku mësoi greqishten e vjetër, latinisht dhe frëngjisht. Në vitin 1860, në moshë shumë të re, vetëm kur ishte 16 vjeç, për shkak të gjuhëve që zotëronte, filloi të punonte në Zyrën e Përkthimeve të Portës së Lartë, në Stamboll.
Deri në vitin 1900 Ismail Qemali punoi në detyra të ndryshme në administratën osmane, në Vilajetin e Janinës (1862), në Vilajetin e Danubit (1866-1876), në Filibe (1876), në Mardin 1883), në Bollu (1884-1889), në Bejrut (1889).
Në vitin 1900, kur ishte me detyrën e kajmakamit në Kesrije, për shkak të përndjekjes nga bashkëpunimi me xhonturqit dhe ideve për të arritur një organizim të shqiptarëve, la detyrën, u arratis për në Greqi dhe nga aty kaloi në Evropë. Në gjyqin që u bë në mungesë u dënua me vdekje.
Në vitin 1902 Ismail Qemali mori pjesë në kongresin e xhonturqve që u organizua nën drejtimin e Princit Sabahedin dhe Lutfullahut, në Paris. Vetëm mbas rishpalljes së Kushtetutës (1908) Ismail Qemali u kthye nga Evropa. Në zgjedhjet që u bënë mbas rishpalljes së Kushtetutës, Ismail Qemali u zgjodh deputet i Beratit dhe u bë pjesë e partisë opozitare “Osmanlı Ahrar Fırkası”.
Gjatë periudhës së kryengritjeve të shqiptarëve kundër dhunës së ushtruar nga administrata e xhonturqve që ishin në qeveri, Ismail Qemali u mundua të siguronte mbështetje nga shtetet Evropiane për të krijuar një administratë autonome brenda Perandorisë Osmane.
Në kryengritjen e Malësisë së Madhe (1911) shkoi në Çetinje të Malit të Zi, ku me iniciativën e tij u firmos edhe memorandumi me 12 pika i Kuvendit të Greçës. Me kryengritjen e vitit 1912 u arrit një autonomi e shqiptarëve brenda Perandorisë Osmane, por fillimi i Luftës Ballkanike jo vetëm që e ndërpreu formimin e një strukture të tillë, por solli edhe pushtimin dhe copëtimin e trevave shqiptare. Ismail Qemali udhëhoqi lëvizjen dhe mbledhjen që u mbajt në sarajet e familjes Vlora, ku më 28 nëntor 1912 u shpall Pavarësia e Shqipërisë dhe u zgjodh kryetar i Qeverisë së Përkohshme të Vlorës.
Në muajin mars 1913, nëpërmjet Dukës de Monpensier kaloi në Brindizi dhe më pas vizitoi kryeqytet e shteteve Evropiane për të siguruar mbështetje për çështjen e Shqipërisë në Konferencën e Ambasadorëve në Londër. Më 22 janar 1914, Ismail Qemali dha dorëheqjen nga Qeveria e Përkohshme e Vlorës, ia dorëzoi pushtetin Komisionit Ndërkombëtar dhe u nis bashkë me familjen për në Francë.
Ndërroi jetë më 24 janar 1919, në Peruxhia dhe më 12 shkurt u varros në oborrin e Teqesë në Kaninë, mbi Vlorë./ KultPlus.com
Në përvjetorin e Isa Boletinit kujtojmë figurën e madhe të tij, i cili gjatë tërë jetës punoi për çështje atdhetare, shkruan KultPlus.
Pavarësisht pse ai ka vdekur, ajo që ka lënë pas përveç veprimtarisë së bujshme janë edhe intervistat e tij, përgjatë të cilave ai shprehi drejtpërdrejtë mendimet e tij për aktualitetet e asaj kohe.
Kohë më parë, Aurenc Bebja pati sjellur botimin e “Journal des débats politiques et littéraires” lidhur me deklartatat e Boletinit në intervistën për gazetën “Narodni List”.
Përveç që tha se deri në frymën e fundit do të vazhdoj të punoj për çështje të kombit, Isa Boletini shtroi edhe një pyetje që kishte bërë bujë në atë kohë.
KultPlus ua sjell deklaratat e Isa Boletinit në gazetën “Narodni List”:
Na telegrafojnë nga Shkodra se Isa Boletini, ministri aktual i luftës së qeverisë së Vlorës, gjendet momentalisht në këtë qytet në gjendje të rëndë shëndetësore.
Shefi i famshëm shqiptar ka bërë për korrespodentin e gazetës “Narodni List”, të Fiumes, deklaratat e mëposhtme :
“Gjendem i sëmurë në momentin kur kanë më shumë nevojë për ndihmën time; por shpresoj të shërohem sa më shpejt që të kthehem në luftë.
Do të luftoj deri në frymën e fundit dhe derisa të ketë shqiptarë të armatosur, kështu Ballkani nuk do të jetojë në paqe.
E kam thënë këtë gjë në Evropë, e përsëris edhe sot para jush. Madje, ç’kërkojnë serbët në Kosovë !”
Gazetat në Beograd, të cilat riprodhojnë këtë deklaratë, pyesin nëse Austria do të gjejë një pretekst tjetër, kur Isa Boletini do të ekzekutojë kërcënimet e tij, për të parandaluar Serbinë që të mbrohet ndaj agresorëve të saj. / KultPlus.com
Kinema e vjetër, Kinema e braktisur, Ku prej kohësh më s’lozin filma të përsëritur, Ku s’bëjnë më zhurmë njerëzit me karriget, Ku në pushimet e seancave S’shesin kikirikë. Ekrani me njolla, Megafonët prishur, Stolat janë boshe si radhë të pashkruara; Këtë poemë stolash të gjatë, të braktisur Nga dera e vështroj Plot mall e i menduar. Kinema e fëminisë, Kinema e rrëmujës, Kam parë aq vende, Kam parë aq salla, Por n’asnjë prej tyre s’kam hyrë me aq bujë, Sa tek ti, E shtrenjta barakë, E rralla! Më mirë asgjëkund veten s’e kam ndier, As në sallat luksoze me kadife që shndrit, Megjithëse në to me leshverdha kam qenë, Kurse tek ti vija Me jevgun Rakip. Lekë, lekë, Të mbledhura me mundim paret, Tingulli i gëzuar në biletari, Afishet tek xhamia Dhe tek Qafë e Pazarit Të shkruara nga vetë portieri Qani.
Për të njëjtin film tek njëra afishe Shkruhej titulli ndryshe, Te tjetra. Por kjo asnjeriu punë s’i prishte.
T’i falnin ty të gjitha, E dashura, E vjetra.
Në atë copë ekran, Për herë të parë, Një copë të botës së gjerë ne pamë. Në gjashtë metra katrore.
Bota fund s’kish e anë, Bota ngjante e shkëlqyer, Ndonëse ekrani ish me arna.
Dhe ne ishim me arna, Me arna ish Republika, Koha, bërrylat, shtetet ishin me arna. Por në sytë tanë Kish të tillë dritë, Që nuk e patën kurrë Më të ndriturat ekrane.
Kinema e vjetër, Kinema e braktisur, Stola ku janë ulur varg Ditët e fëminisë, Cicëronjëse gjithmonë Si një rresht zogjsh Mbi një tel telefoni.
Kinema e vjetër, Kinema e braktisur, Stola të rëndë, të gjatë, të vithisur. Në çdo moshë që të hyj, Në çdo vend që të vete Si hamall këto stole Do t’i marr me vete. /KultPlus.com
Marrë nga “100 vrasjet më të bujshme në historinë e shtetit shqiptar 1912-2017”, Roland Qafoku
Nëse Ismail Qemali ishte truri i pavarësisë së Shqipërisë, Isa Boletini ishte krahu i armatosur i saj. Por vetëm 3 vjet e dy muaj nga dita më e madhe e kombit shqiptar, njeriu që luftoi aq shumë për këtë pavarësi u vra në një pusi nga 80 xhandarë malazezë dhe serbë.
Akrepat e orës shënonin 21.13 atë të diel të 23 janarit 1916 kur plumbat që vërshëllenin rreth e rrotull si grerëza të tërbuara, e lanë të vdekur Isa Boletinin në kalldrëmin e urës Ribnica në Podgoricë të Malit të Zi. Një bir i kohës së tij dhe që bashkë me vrasjen e tij, në fakt u vra edhe Kosova, duke ia shkëputur trupit të Shqipërisë.
Ç’mund të bënte Isa Boletini vetë i 9-të kur në të dy anët e urës Ribnica ishin 80 ushtarë që e kishin marrë në shenjë? Ose të dorëzohej ose të vritej duke luftuar bashkë më të gjithë.
Të ndodhur si peshqit në rrjetë, shqiptari i madh bëri atë që vërtetë do ta çonte drejt vdekjes së sigurt, por si hero: të shtënave iu kundërpërgjigj me të shtëna. Batareja e pushkëve solli bilancin tragjik: vrasjen e Isa Boletinit vetë i 9-të, por edhe vrasjen e 12 xhandarëve malazezë.
Si u organizua vrasja
Me etjen për hakmarrje, serbët dhe malazezët u bënë bashkë me rusët dhe francezët për ta eliminuar Isa Boletinin. Atë që nuk e kishin arritur ta bënin në luftë ballore në fushëbeteja, ata e bënë në urën e shtetit fqinj, Malin e Zi. Konsulli francez në Podgoricë, Bichoc, është njeriu që nisi aplikimin e kurthit duke e ftuar Isa Boletinin të shkojë në Cetinjë, në mënyrë që prej andej ta dërgonte jashtë Malit të Zi. Boletini i besoi kësaj ndihme pa e menduar se në fakt po shkonte drejt ekzekutimit. Teksa ndodhej në Podgoricë ai u gjend në një kurth që i solli vdekjen.
Në fakt, ajo nuk ishte thjesht një vrasje, por një kasaphanë. Dëshmitë e një masakre të organizuar vijnë nga të dy palët: viktimat dhe vrasësit.
I pari është Tafil Boletini, nipi i Isa Boletinit, në një rrëfim unikal të botuar në studimin e Skënder Luarasit.
“Nja 80 xhandarë kishin zënë pritë në të dyja anët e urës së Ribnicës, karshi prefekturës, afër kishës katolike. Unë me dy vëllezërit, sipas lajmërimit të kasnecit, po ktheheshim për në shtëpi, te axha (Isa), patrulla në krye të urës, që po priste ardhjen e axhës, na ndali. Kur oficeri urdhëron ndalimin, xhandarët me pushkët gati të qëllojnë pyesin:
Kush asht Isa Boletini?! Por oficeri ndërhyn duke u thënë: Mos shtini, nuk është asnjë nga këta!”. Por që tre vëllezërit nuk kanë mundësi të lajmërojnë Boletinin për vendimin e malazezëve, pasi me përdhunë, nën kërcënimin e armëve mbyllen në një shtëpi dhe mbahen të bllokuar. Në këtë kohë Isa Boletini, vet i tetë, kishte hedhur hapat e parë në dërrasat e urës së Ribnicës pa e dalluar se edhe nga pas krahëve xhandarët e mbyllën udhën që të mos kishte asnjë mundësi daljeje.
Një oficer komandues u kërkon shqiptarëve të dorëzojnë armët, por Isa Boletini kundërshton: Jo besa! S’ja kam dorëzue, as krajlit, as mbretit. Dhe nxjerr armën. I pari që shtie ishte njëfarë Pero Buriqi nga Vasoviçi. Menjëherë flakë për flakë përgjigjet edhe Isa Boletini dhe të tijtë me nga dy revolver në duar.
Brenda disa minutave, të rrethuar nga të gjitha anët nga dhjetëra xhandarë, vriten të gjithë, Isa Boletini dhe dy të bijtë, Halili dhe Zahidi, që ishte student në Vjenë, dy nipërit, Jonuzi dhe Halili, Hajdar Selim Radisheva, kunati i Isait, djali i vëllait të Hajdarit, Idriz Bilimi dhe Misin Bala nga Isniqi. Nga ana tjetër mbetën të vrarë tetë xhandarë dhe plagosen dyfishi. Shfaqja u sodit nga disa ministra malazezë të strehuar në prefekturën e qytetit”.
Rrallë ndodh që të rrëfejë autori i një vrasjeje masakre, për më tepër kur kjo ka ndodhur 100 vjet më parë. Në rastin e Isa Boletinit nuk kemi një, por dy rrëfime. I pari është I P.M.
Vojvodiq-it, oficer rezervë, bashkautor në këtë vrasje masive. Edhe dëshmia e tij është unikale dhe, për fat të mirë, u bë pjesë e një botimi të veçantë në vitin 1977.
“Isa Boletini ishte në katin përdhes të shtabit të ushtrisë malaeze. Unë si roje kam patur urdhër që ai të mos dalë nga dera. Në një rrethanë të papritur kanë shkrep armët te ura dhe Isa Boletini ka provuar të dalë në ndihmë të kreshnikëve të tij, por unë e kam plagosë duke e goditur në duar. Pas nja 10 minutave ka ardhur Nikolla Gjilas, babai i Millovan Gjilas dhe ka shtirë pesë herë në të. Ai i ka grabit Isës pushkën dhe revolet që i mbetën afër duarve.” .
Edhe pse u realizua një vrasje masive dhe pak ka kuptuar në atë kohë se çfarë ka bërë, nuk ka vlerë të vogël fakti që vetë Vojvodiq shpreh pendesë:
“Unë shumë vonë e kam mësuar se kë kam plagosur. Sot pendohem shumë se çfarë mëkati kam bërë. Po u rrëfeva se nuk jam fajtor. Unë kam qenë vetëm një oficer që zbaton urdhra. Urdhri ka ardhur nga lart. Këtë krim e kuptuam shumë vonë. Fajtor është përfaqësia franceze, qeveria dhe mbreti i Malit të Zi.”
Vojvodiq ishte dhe mbetet një profil i ulët zyrtar dhe publik, por dëshmia e dytë është shumë më e rëndësishme se kjo. Malazezi Milovan Gjilas, një shkrimtar dhe politikan me peshë gjatë regjimit komunist në Jugosllavi, sjell një dëshmi akoma më unikale të të atit, Nikolla Gjilas, njeriu që kishte vrarë me dorën e vet Isa Boletinin. Falë talentit si shkrimtar atij i ka rënë rasti ta “vizatojë”armikun duke e përshkruar me nota admirimi.
“Beteja e Isës me ushtarët e tij vullnetarë nuk kishte vazhduar shumë, pavarësisht heroizmit të rreptë të shqiptarëve. Nga kjo goditje kishte rënë udhëheqësi i tyre dhe besnikët e tij të devotshëm. Njerëzit më të afërt të Isës ishin likuiduar dhe të tjerët ishin shpërndarë në katër anë.
Isa Boletini ishte vrarë, por kishte luftuar trimërisht, madje për një kohë të gjatë, pavarësisht se kishte mbetur i vetëm në rrugë të madhe. Ashtu, i plagosur, ishte ngritur në gjunjë dhe sado që nuk kishte fuqi për të mbajtur pushkën, qëllonte me revole që të paktën të vriste ndonjë prej armiqve para se të jepte shpirt. Babai im ishte turrur me vrap drejt tij dhe shqiptari i pamposhtur e kishte kaluar revolen në dorën e majtë, por nuk kishte pasur kohë të hapte zjarr.
Një ushtar e kishte vënë në shenjë dhe Isa kishte rënë përdhe. Babai ishte afruar me vrap dhe Isa e kishte vështruar me sytë e mëdhenj dhe të përgjakur, kishte thënë çka në gjuhën e tij amtare dhe në atë çast kishte dhënë shpirt.
Çudia vjen nga historiani anglez Joseph Sëire që për ngjarjen në fjalë është furnizuar nga një letër që Edith Durham ia ka dërguar më 10 korrik 19284 të zbuluar në arkivin britanik nga studiuesi Bejdullah Destani, në të cilën ajo tregon për dëshminë që i kishte dhënë Qazim Kastrati për vrasjen e Isa Boletinit. Kastrati në atë kohë ishte fëmijë, por kishte qenë dëshmitar okular i masakrës.
Edhe pse Kastrati e ka rrëfyer me sinqeritetin e një fëmije, ngjarja vjen me shtrembërime nga Sëire 5. Në librin e tij kjo histori kalon me tre rreshta në të cilën anglezi më shumë i ngatërron detajet se sa i sqaron. Ai shkruan se malazezët provokuan një grindje dhe më shumë hedh dyshime për prezencën e Boletinit në Podgoricë, se jep detaje për një masakër për të cilën Qazim Kastrati i dhanë detaje mëse të vlefshme. Ja pjesa e letrës së Kastratit që Joseph Sëire nuk e ka parë të arsyeshme ta vendosë në libër:
“Një grup malazezësh hasi në dy prej djemve të Isa Boletinit pranë urës, i ndaloi dhe u kërkoi të dorëzonin armët. Ashtu si gjithë të tjerët në Mal të Zi, edhe ata mbanin lirisht armë. T’i kërkoje dikujt të dorëzonte armën ishte fyerje e madhe, prandaj dy djemtë refuzuan.
Malazezët u përpoqën të flasin me ta dhe pas kësaj krisi pushka. Njerëzit e tjerë të Boletinëve bashkë me Isën erdhën për t’i shpëtuar. Filloi një betejë e madhe. Boletinët mundën të grupohen në një vend prej ku mund të mbroheshin, por mbetën të rrethuar nga malazezët që ishin më të shumtë në numër. Lufta zgjati rreth tre orë.
Më në fund, malazezët përdorën një mitraloz dhe i kositën të gjithë, nëntë vetë gjithsej.”
Arma që vrau Boletinin, një trofe i rrallë
Se sa rëndësi ka patur për serbët dhe malazezët vrasja e Isa Boletinit e tregon një trofe që ndodhet ende në shtëpinë e familjes Gjilas në Beograd. Nikolla Gjilas, babai i Milovan Gjilas, ishte një nga autorët që qëlloi me pistoletë në trupin e Isa Boletinit. Këtë armë nuk e përdori më, por e ruajti në shtëpi si një trofe pa e ditur që i biri Milovan Gjilas do të bënte një karrierë si sekretar i Byrosë Politike dhe zëvendëskryeministër i Jugosllavisë dhe një nga bashkëpunëtorët më të afërt të Josif Broz Titos.
Në këtë mënyrë, arma që vrau një shqiptar safi dhe simbol të rezistencës ndaj tyre, do të ishte më shumë sesa simbolike: ishte një mburrje për këtë familje. Gjilasi i ri ka derdhur me fjalë të zgjedhura përshkrimin për heroin shqiptar.
“Babai e kishte marrë mauzerin e tij të gjatë me dorezë të stolisur argjendi dhe e kishte ruajtur si kujtimin më të shtrenjtë. Për çudi edhe ne fëmijëve na vinte keq dhe ndienim hidhërim dhe kishim mbajtur zi për Isa Boletinin. Edhe babait i vinte keq, megjithëse ai ishte krenar që ishte vrarë prej grupit të tij. Ky ishte një pikëllim i veçantë, ishte më tepër një admirim për një hero sypatrembur të Shqipërisë, që kishte luftuar deri në fund në një fushë të zhveshur, në mes të rrugës së madhe, pa iu lutur kërkujt dhe pa falur askënd, ashtu drejt në këmbë, i pambrojtur.
Admirimi për të bënte pjesë gjithashtu në pikëllimin tonë. Në qoftë se një njeri duhet të vdesë, do të ishte mirë të binte ashtu siç kishte rënë Isa Boletini. U kujtoftë për jetë nga ata që e panë dhe nga ata që kanë dëgjuar për të!
Shumë më vonë ne i patëm treguar babait dhe e ngacmonim për këtë, se kishim lexuar që Isa Boletini kishte vdekur në Shkodër. Babai nuk e pranonte një gjë të tillë. Por për të nuk kishte aq rëndësi nëse ky kishte qenë Isa Boletini vetë, apo ndonjë nga oficerët e tij, kryesorja ishte se shqiptarët që kishin luftuar në atë betejë dhe, sidomos prijësi i tyre, që nuk mund të ishte njeri tjetër veç Isa Boletini, ishte vrarë. Babait i kishin thënë se ky ishte Isa. Dhe kjo mjaftonte për të, fakti i rënies së tij ishte provuar për jetë të jetëve me zjarrin e pushkëve”.
Varrimi
Në janar të vitit 2014 të gjitha agjencitë e lajmeve, gazetat dhe televizionet publikuan një lajm që kishte lidhje me vrasjen e Isa Boletinit 98 vjet më parë. Instituti i Mjekësisë Ligjore në Universitetin e Strasburgut konfimoi se eshtrat e dërguar atje për ekzaminim ishin të Isa Boletinit.
Isa Boletini u varros dy dytë pas vrasjes në Podgoricë, çuditërisht në një ceremoni me pjesëmarrje masive, ndërkohë që Nasuf Dizdari nga Shkodra mbajti edhe një fjalim gjatë procesionit. Që nga ajo kohë rodhën shumë ngjarje dhe jo vetëm nderimi, por edhe përmendja e emrit të Isa Boletinit cilësohej një krim. Për vite e dekada varri ishte i braktisur, askush nuk shkonte atje, madje ai quhej një varr i humbur. Por në vitin 1973, gjatë asaj kohe që quhet liberalizimi i regjimit të Titos ndaj Kosovës, u bë kërkesa e parë për kthimin e eshtrave në vendlindje. Falë përpjekjeve të familjarëve dhe studiuesëve varri u zbulua dhe më 15 nëntor të vitit 1979 u krye zhvarrimi i kërkuar.
Në fakt këtë proces e shpejtoi dhe një projekti bashkisë së Podgoricës që në tokën ku preheshin eshtrat do të ndërtohej një park. Bashkë me eshtrat e Isa Boletinit u nxorën edhe eshtrat e të shtatë të vrarëve të tjerë të masakrës së 23 janarit 1916. Ishin dy fakte që vërtetonin se ato eshtra i përkisnin Isa Boletinit: Epitafi mbi gurin e varrit, por edhe mungesa te eshtrat e gishtit të mesit në dorën e majtë.
Sipas familjes Boletini, Isa e kishte prerë këtë gisht në moshën 3-vjeçare me sopatë. Eshtrat u vendosën me kujdes në një arkë dhe u varrosën në një kënd të oborrit në xhaminë e Mitrovicës në fshehtësi të plotë. Muhamet Shukriu, Latif Berisha, Asllan Murati ishin tre personat që u betuan me njëri-tjetrin që nuk do t’ia tregonin askujt këtë sekret. Një sekret që u mbajt deri në lirinë e Kosovës e më pas për të ndërtuar një memorial të veçantë.
Ndërkohë, pas 100-vjetorit të pavarësisë, nisi procesi i verifikimit të eshtrave për të kryer një ceremoni zyrtare varrimi. Pas verifikimit, i pari ishte kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, i cili deklaroi se eshtrat e Isa Boletinit do të varroseshin në Vlorë pranë varrit të Ismail Qemalit. Rama caktoi edhe 10 qershorin e vitit 2015 si datën e kësaj ceremonie.
Por, si në të gjallë dhe si në të vdekur rruga e Isa Boletinit drejt Vlorës, qytetit ku u ngjiz shteti shqiptar, kishte të njëjtin fat. Shqipëria e shpalli pavarësinë më 29 Nëntor 1912, por Isa Boletini nuk arriti në kohë të ishte pjesmarrës. Pas 103 vjetësh edhe eshtrat e tij nuk mundën të arrinin atje. Më 10 qershor 2015, Isa Boletini u varros për herë të tretë, por jo në Vlorë siç deklaroi kryeministri Rama, por në oborrin e kullës së tij në Boletin të Mitrovicës. Ishte këmbëngulja e familjarëve që të bëhej kështu.
Vërtet Vlora ishte pika e dobët e Isa Boletinit, por Mitrovica ishte dhe do të jetë në përjetësi dashuria më e madhe e heroit, për të cilën ai shkriu jetën./konica/ KultPlus.com
Në Kishën e Shën Dëllisë në Buhal të Përmetit nisi ndërhyrja urgjente për restaurimin e saj.
Kjo ndërhyrje do të realizohet nga Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Gjirokastër dhe Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore, në bashkëpunim me CHwB Albania si dhe me mbështetjen e fondacionit “Gerda Henkel Stiftung”.
Ndërhyrja në këtë kishë e cila i kushtohet profet Ilisë dhe është Monument Kulture, Kategoria I, konsiston në restaurimin e çatisë, punime në muraturë si dhe vendosje tirantash, për të garantuar ruajtjen dhe mbrojtjen e këtij objekti të rëndësishëm kulturor.
DRTK Gjirokastër publikoi në rrjetet sociale edhe imazhe fotografike nga fillimi i punës në këtë objekt kulti i cili daton në gjysmën e dytë të shek. XI – gjysma e parë e shek. XII dhe ndodhet në një bregore në anë të fshatit, pranë lumit Vjosë.
Kisha përbëhet nga naosi drejtëkëndësh i gjatë, në drejtim lindje-perëndim, narteksi thuajse kuadratik në perëndim të tij dhe një hajat i hapur me pilastra kuadratike në anën Jugore. Narteksi dhe hajati janë shtuar për herë të parë gjatë rindërtimit të kishës./atsh/KultPlus.com
Ka gra… por ka edhe gra që janë vërtet gra. Janë ato që s’duhet të rrekesh t’i kuptosh, sepse do të qe luftë e humbur qysh në nisje.
Duhet t’i përfshish dhe kaq. Duhet t’i kapësh e t’i puthësh të mos u lesh kohë të mendohen.
Duhet t’i këputësh në mes, me një përqafim marramendës dhe do të dinë frikërat e tyre të rrëfejnë një herë të vetme duke pëshpëritur me zë të ulët.
Sepse turpërohen të rrëfejnë dobësitë e tyre dhe, pasi t’i kenë rrëfyer, hanë veten me dhëmbë, -në një agoni të ngadalshme dhe të heshtur – sepse duke të rrëfyer pikat e dobta, duke u shfaqur njerëzore, si femra të lehta dhe të etura për atë dreq çasti, sepse druhen se do t’u kthesh krahët e të largohesh.
Prandaj rroki dhe dashuroji. duaji edhe të veshura, edhe të pa trukuara, sepse për t’u xhveshur u vjen ndoresh të gjithave.
Duaji të pambrojtura dhe pa zbukurime, sepse nuk ta merr mendja sa sy femrash mund të gjejnë mbrojtje pas një makiazhi. Duaji të përgjumura, të shpupurisura, paksa të mbufatura nga gjumi.
Duaji dhe dije që nuk kanë nevojë për këtë, sepse janë të zonjat e vetes. Por pikërisht për këtë, do të dinë të të duan si askush më parë të ka dashur.
Përbrenda historisë së artit, shumë persona kanë gdhendur emrat e tyre, një artiste e rëndësishme është edhe Anna Pavlova, e cila daton si balerina që për herë të parë bëri turne rreth botës.
Përderisa sot shënohet 94-vjetori i vdekjes së saj, kujtimi për të mbetet i veçantë.
Turneu i saj rreth botës arriti që të depërtojë artin e saj rreth Amerikës së Jugut, Indisë dhe Australisë, teksa Pavlova ishte pjesë e Baletit Rus Perandorak dhe Baletit të Sergei Diaghilev. “The Dying Swan” është një vallëzim soloografik i realizuar nga Mikhail Fokine në “Le Cygne të Camille Saint-Saëns” për balerinën Anna Pavlova, e cila e interpretoi atë rreth 4,000 herë.
Shumë më vonë, kur kompozitori u takua me Pavlova, atëherë, e kënaqur me performancën e saj, bërtiti: “Zonjë, falë jush, kuptova se kam shkruar muzikë të lezetshme!”
Në Hagë, në teatrin e qytetit për shumë vjet në përvjetorin e vdekjes së Pavlov, po zhvillohej një shfaqje e çuditshme: perdja po ngrihej, muzika e Saint-Saens po luante dhe një qendër e vëmendjes bosh lëvizte përgjatë skenës së zbrazët, duke ndjekur lëvizjet e një kërcimtari të padukshëm./tema/KultPlus.com
Në Qendrën për Hapje dhe Dialog u çel Festivali i Filmave të Shkurtër “DIFF 4”, i cili këtë vit udhëtoi në Tiranë nga Dropulli.
Festivali Ndërkombëtar i Filmit në Dropull është një nxitje për promovimin e kinemasë dhe trashëgimisë kulturore. Ai vjen si bashkëpunim mes krijuesve dhe organizatave të kinemasë nga Shqipëria dhe Greqia, për të sjellë momente emocionuese që promovojnë artin e filmit të shkurtër dhe pasurinë kulturore të Dropullit.
Për Kosta Zhongën, themeluesi i festivalit të Dropullit, ky aktivitet frymëzon dhe promovon artin e filmit të shkurtër, si dhe eksplorimin e temave të ndryshme nëpërmjet kinemasë.
Nëpërmjet këtij festivali synohet krijimi i platformave të bashkëpunimit ku krijuesit mund të shprehin vizionet e tyre unike përmes filmave të shkurtër, duke frymëzuar një publik të gjerë dhe të apasionuar pas kinemasë dhe kulturës.
Në fjalën e saj përshëndetëse, drejtoresha e COD-it, Jetona Koçibelli, vlerësoi punën e madhe të regjisorëve dhe artistëve pjesëmarrës në këtë festival, si dhe ideatorët e kësaj nisme ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com
Kisha e Shën Kollit në fshatin Dhuvjan të bashkisë Dropull është një thesar i vogël, por me vlera të mëdha.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja publikoi në rrjetet sociale një video të kësaj kishe ku kanë nisur punimet për restaurimin.
Trashëgimia Kulturore pa Kufij në Shqipëri (CHwB Albania), me mbështetjen financiare të fondacionit “Gerda Henkel Stiftung” dhe në bashkëpunim me DRTK Gjirokastër, IKTK dhe MEKI ka nisur punimet për restaurimin e çatisë së kishës, duke synuar ruajtjen e saj për brezat që vijnë.
Kisha e Shën Kollit në Dhuvjan është shpallur monument kulture që prej vitit 1963. Kisha e vogël njënefëshe me hajat ruan në brendësi afreske të një stili unik të periudhës postbizantine, dëshmi e trashëgimisë sonë të pasur kulturore./atsh/KultPlus.com
Jeto dhe jetën time po e deshe, Eja dhe merre, veç jeto.
Ata që s’duan dashurinë, Nuk dinë seç është mirësia. Folenë e ngrenë në errësirë, Edhe mbi ty lëshojnë stuhira. Se jane mësuar të zvarriten, Të të helmojnë, pastaj të vdesin. Pa prekur trupin tënd të ngrohur, Nga afshi i puthjesh, ledhatimit. Dhe pena ime nis e shkruan, Kaq e lodhur nga mundimi. Kërkon nga ty dhe merr dy fjalë, Dhe ndalet lumi i zemërimit.
Të dua, të dua, të dua, Oh, këngë hyjnore e kësaj bote. Që pëshpëritet nga buzët e dashuruara, Që frymë ty të dhanë.
Shumë të kërkova gjersa të gjeta. Dhe nëse vdes mos u trishto, Por, ti jeto!
Nëpër rrugët e dashurisë, Enden këngët dhe legjendat. Nëpër vargjet e poetit, Zemrën ta njoh. Dhe në vija pentagramesh, Derdhet shpirti i një artisti. Por diçka pa thënë ka mbetur, Le të tjeret ta tregojnë.
Dhe jetën time po e deshe, Eja dhe merre, Por, ti jeto… / KultPlus.com
Roza dhe Dhimitër Anagnosti janë një çift i njohur shqiptar, të cilët gjatë jetës së tyre kanë ushtruar profesione nga bota e filmit, shkruan KultPlus.
Dhimitër Anagnosti (Vuno, 23 janar 1936) është një nga regjisorët shqiptarë më të rëndësishëm të shekullit XX. Ndërsa Roza Anagnosti, (Tiranë, 27 tetor 1943) është aktore e shquar e Teatrit Kombëtar dhe kinematografisë e cila mban titullin “Artiste e Merituar” dhe “Mjeshtre e Madhe e Punës”.
Roza dhe Dhimitër Anagnosti janë martuar në vitet e 60-ta të shekullit të kaluar, nga dasma e të cilëve KultPlus ju sjell një fotografi./KultPlus.com
Frank Farian, themeluesi i grupit “Boney M”, diskografia e të cilit përfshin këngë të tilla të njohura globalisht si “Rasputin”, “Ma Baker” dhe “Daddy Cool”, ka vdekur një vit më parë, në moshën 83-vjeçare.
Farian ka bashkëpunuar me shumë yje gjatë karrierës së tij të pasur që përfshin disa dekada.
Sa i përket shëndetit, muzikanti ka pasur probleme me zemrën për një kohë të gjatë dhe iu nënshtrua një operacioni në valvul në vitin 2022./KultPlus.com
Përderisa artisti i njohur, Salvador Dalí ia mbylli sytë jetës në mëngjesin e 23 janarit të vitit 1989, veprat e tij mbetën pas për të përçuar një dritë artistike, shkruan KultPlus.
I njohur për frymën e tij surrealiste, pikturat e Dalít padyshim që sot janë kthyer në ikonë të epokës së rëndësishme të historisë së artit pamor.
Veprat e tij shprehin një shumëdimensionalitet të formës, mendimit, idesë, mesazhit e revoltës që ai përfaqësonte në qenien e tij.
Salvador Dalí, shkrepëtiu në ritmin e kohës dhe mbeti i pavdekshëm nëpërmjet brushave të tij, e që KultPlus ua sjell veprat më të njohura të tij:
