18 vjet nga vdekja e Muharrem Qenës, artistit shumëdimensional që ia kushtoi jetën artit

Posted on by Kult Plus

Shkrimtar, këngëtar, aktor dhe regjisor shqiptar, Muharrem Qena, lindi në 25 Qershor të vitit 1934 në Mitrovicë.

Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqiptare. Ai punoi si regjisor, producent, këngëtar, dhe skenarist. Muharremi lindi në Mitrovicë më 1930 në një familje që kontribuoj shumë për artin kosovar. Gjimnazin e kreu në Prishtinë, kurse shkollën e filmit në Beograd. Ai shkriu talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Ishte regjisor i më se 200 shfaqjeve teatrale.

Shpërblimet e shumta lokale e ndërkombëtare e radhisin në krijuesin më të mirënjohur kosovar. Me ”Ervehenë” e autorit Ahmet Qirezi(1932), e cila mori 5 shpërblime kryesore në Festivalin e Steries – Novi Sad (1967), ngriti skenën teatrore të Kosovës në piedestal. Regjisor i shumë dramave, e filmave dokumentarë e televizivë. Muharremi ishte nismëtar i punës së teatrove në Prizren, Gjakovë, dhe Gjilan. Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese në frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan dhe u falën kënaqësi shumë brezave.

Muharrem Qena vdiq më 24 shtator 2006 në Prishtinë duke lënë pas tij një veprimtari të gjerë prej shkrimtari, regjisori e këngëtari dhe mëse 200 shfaqje teatrale. / KultPlus.com

Presidentja Osmani përkujton policin Afrim Bunjaku në përvjetorin e vrasjes

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka përkujtuar policia Afrim Bunjaku, i cili u vra një vit më parë.

“Sot një vit, Rreshteri Afrim Bunjaku ra dëshmor, për të treguar edhe një herë, siç kemi dëshmuar ndër shekuj, se kjo tokë është atdheu ynë i përjetshëm”, ka shkruar Osmani.

Tutje, Osmani është shprehur se Kosova është dhe do të mbetet e pandashme, e liria dhe kufijtë tanë të paprekshëm!/KultPlus.com

“Islands”: Plazhi Pasqyrave sfidon destinacionet ikonë tropikale

Posted on by Kult Plus

Kur planifikoni pushime në plazh, shumica prej jush mendojnë për destinacionet tropikale si Karaibet dhe Greqinë, ndërsa disa nga plazhet më të mira në botë shpesh anashkalohen, shkruan Angelica Tobit në revistën amerikane të udhëtimeve “Islands”.

Sipas një studimi, vendi evropian, Shqipëria, po cilësohet tani si shtëpia e plazhit më të kaltër në botë.

Agjencia britanike e udhëtimeve “CV Villas” kreu një studim, duke mbledhur qindra pamje të pandryshuara të Google Maps dhe duke krahasuar nuancat e blusë në imazhe me “YInMn Blue”, një nuancë e njohur nga shkencëtarët si bluja më e pastër dhe më e shndritshme.

Plazhi Pasqyrave – ky plazh evropian në Rivierën Shqiptare sfidoi destinacionet ikonë tropikale – duke u shpallur si më i kaltërti në botë.

Riviera Shqiptare shtrihet në 215 milje të vijës bregdetare të thyer, përballë deteve Adriatik dhe Jon.

Ky i fundit është veçanërisht i famshëm për ngjyrën dhe bukurinë e spikatur blu.

Në fakt, Plazhi Pasqyrave ka marrë emrin e tij nga mënyra se si uji shkëlqen dhe i verbon shikuesit në rrezet e diellit.

Bregdeti i Adriatikut është i mbushur me plazhe të shumta si Plazhi Pasqyrave që presin për t’u eksploruar – dhe duke e bërë atë një vizitë të domosdoshme për të apasionuarit pas plazhit në Evropë.

“Travel Off Path” ndau një koment rreth Plazhit të Pasqyrave:

“Unë e kam dashur Plazhin e Pasqyrave që nga dita e parë që kam vendosur këmbët atje.

Ishte viti 2013 – kur vizitova Shqipërinë dhe Plazhi i Pasqyrave ishte plazhi i parë që vizitova – kishte shtretër dielli prej druri dhe çadra kashte.

Deti ishte i pastër si kristal me guralecë – dhe unë pagova vetëm rreth 7 dollarë për një shezllon – ky është një çmim i shkëlqyer për të paguar në një plazh që ndihet si parajsa juaj tropikale.

Vërtetë, ai çmim ka shkuar deri në 20 dollarë tani, por nuk kanë ndryshuar shumë gjëra”.

Cilat janë pritshmëritë në plazhin më blu në botë?

Vendndodhja e largët e Plazhit të Pasqyrave e bën atë një opsion ideal udhëtimi ditor – për ata që kërkojnë të përjetojnë disa nga plazhet më të mira dhe më të bukura në Rivierën Shqiptare.

Ujërat blu dhe vija bregdetare mahnitëse janë atraksionet kryesore në Plazhin e Pasqyrave, duke e bërë atë një vend të qetë për t’u çlodhur.

Ka pak komoditete në Plazhin e Pasqyrave, përveç një restoranti të vogël të quajtur “Bar Restaurant Pasqyra” – i cili qëndron hapur çdo ditë nga ora 08:00 deri në 21:00, duke shërbyer pije dhe kuzhinë shqiptare.

Restoranti është një minutë larg dhe ka pamje nga plazhi. Nuk kërkon rezervime.

Duke qenë se nuk ka restorante alternative në zonën e afërt, çmimet nuk janë konkurruese.

Sigurohuni që të merrni para – nëse doni të merrni me qira shezlongë dhe çadra plazhi — të cilat kushtojnë rreth 22 dollarë për dy persona.

Monedha zyrtare në Shqipëri është leku, por pranohen edhe euro.

Shezlongët dhe çadrat janë të disponueshme sipas parimit të shërbimit të parë, ose mund të vendosni peshqirë në plazhin falas.

Ata që duan të eksplorojnë më tej përgjatë vijës bregdetare piktoreske – mund të ndjekin rrugën për rreth 1 milje deri te Plazhi i Pulëbardhës, një tjetër plazh i mrekullueshëm që ka ujëra të ngjashme bruz.

“Restoranti Pulebardha” afër plazhit dhe i vlerësuar si një opsion i shkëlqyer ngrënieje, me pamje të pabesueshme të perëndimit të diellit nga tarraca e tij.

Këshilla gjatë vizitës në Plazhin e Pasqyrave

Bregdeti shqiptar është i popullarizuar për pushuesit për shkak të klimës mesdhetare – verës së nxehtë, të thatë dhe dimrit të butë.

Piku i sezonit përfshin muajt nga qershori deri në shtator – ku moti është ideal për plazhistët.

Saranda ose Ksamili janë të dyja lehtësisht të arritshme nga plazhi. Ju mund të merrni një autobus nga Saranda për në Butrint – që niset çdo orë dhe kushton rreth 1,11 dollarë – ose të bëni një udhëtim me taksi 25 minuta nga Saranda ose 15 minuta me taksi nga Ksamili.

Shqipëria – jo vetëm që zë vendin e parë në betejën për ujërat më të kaltra duke mposhtur vendet si Maldivet – por konsiderohet gjithashtu si një nga destinacionet më të përballueshme të udhëtimit në Evropë.

Kjo do të thotë që ju mund të shijoni disa nga plazhet më piktoreske të kontinentit, të gjitha me një buxhet të vogël.

Të vetëdijshëm për buxhetin do të jeni të kënaqur të zbuloni se një spektër i opsioneve të akomodimit është i disponueshëm – me bujtina që kushtojnë mesatarisht 10 deri në 20 dollarë për person, hotele të nivelit të mesëm që kushtojnë midis 30 dhe 60 dollarë dhe hotele më luksoze duke filluar nga 80 dollarë./atsh/KultPlus.com

Piktura e famshme që mund të shitet për 95 milionë dollarë

Posted on by Kult Plus

Një pikturë e rrallë nga seria e famshme e René Magritte “L’empire des lumières” vlerësohet të shitet për më shumë se 95 milionë dollarë në Christie’s New York këtë vjeshtë.

Piktura pritet të thyejë rekordin e artistit surrealist Magritte.

“L’empire des lumières”, nga viti 1954, është një nga 27 pikturat në të cilat Magritte eksploronte dritën duke pikturuar një qiell me diell mbi një skenë të errët rruge.

Në vitin 2022, një vepër tjetër në serial gati trefishoi rekordin e mëparshëm të artistit belg kur u shit për 59.4 milion £ (atëherë 79.7 milion dollarë) në Sotheby’s në Londër.
Punime të tjera që do të përfshihen në shitjet e koleksionit përfshijnë pjesë të emrave të njohur si Joan Miró, David Hockney dhe madje edhe një foto Polaroid të Ertegun të bërë nga Andy Warhol.

“L’empire des lumières” e Magritte kap filozofinë e tij estetike të ekuilibrit dhe përmbajtjes”, tha Max Carter, nënkryetar i Christie’s. “Një ikonë e surrealizmit, kjo vepër e veçantë e Magritte është padyshim më e mira, e interpretuar me mjeshtëri dhe më e bukura e serisë.”

Një pjesë e konsiderueshme e të ardhurave do të shkojë për iniciativat bamirëse, tha një zëdhënës i shtëpisë së ankandeve. /vizionplus.tv/ KultPlus.com

‘Arkeologu i vogël’, laboratori edukativ për nxënësit në Kalanë e Shkodrës

Posted on by Kult Plus

Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore në Shkodër i është bashkuar këtë vit festimeve në Ditët Evropiane të Trashëgimisë.

Nxënës të shkollës 9-vjeçare “Ismail Qemali”, morën pjesë në punëtorinë “Arkeologu i vogël”, e realizuar në hapësirën e Kalasë së Rozafës.

Kjo punëtori stimuloi emocionet dhe kreativitetin e fëmijëve në gjetjet arkeologjike, duke i afruar ata me historinë.

Në laboratorin edukativ të ngritur në mjediset e Kalasë së Shkodrës, të vegjlit u njohën me sekretet e profesionit të arkeologut, mjetet e punës të rëndësishme për zbulimin e artefakteve nga nëntoka, fazat e punës që kalon artifakti, si pastrimi, larja e qeramikës, sitja e dheut për gjetjet e vogla dhe metodologjinë e dokumentimit të këtyre gjetjeve mbi të cilat u punua në praktikë.

Përmes një sondazhi të improvizuar arkeologjik, të vegjlit përjetuan emocionin e “zbulimit” gjatë gërmimit arkeologjik./atsh/ KultPlus.com

Robert Elsie, libër për rendin e dervishëve bektashianë në Shqipëri

Posted on by Kult Plus

Libri i Robert Elsie, “Bektashinjtë shqiptarë. Historia dhe kultura e një rendi dervishësh në Ballkan”, i kushtohet rendit të dervishëve bektashianë në Shqipëri dhe rolit të tij në historinë shqiptare.

Libri është i ndarë në katër seksione themelore.

Seksioni i parë është përmbledhje e historisë dhe e kulturës së bektashinjve shqiptarë, që shërben si hyrje në lëndën, për të cilën shpresohet të jetë mjaftueshëm e përgjithshme për lexuesin mesatar, por që të përmbajë po ashtu detaje të mjaftueshme për të përmbushur edhe kërkesat e lexuesit jo mesatar.

Ky pasohet nga një seksion më i gjatë që paraqet një larmi shkrimesh mbi bektashinjtë shqiptarë nga udhëtarët e hershëm dhe studiuesit e shquar.

Këtu janë të përfshirë artikuj shumë të rëndësishëm që u qasen studimeve për bektashinjtë nga këndvështrime të ndryshme.

Seksioni i tretë ofron një katalog të gjerë të teqeve (manastireve) kryesore dhe tyrbeve (faltoreve) të bektashinjve shqiptarë, të dhëna në mënyrë alfabetike sipas emrit të vendit, me informacione historike për origjinën, zhvillimin dhe rëndësinë, aty ku është e mundur.

Katalogu nuk është aspak shterues, pasi ka shumë faltore të vogla dhe teqe që nuk janë përfshirë këtu për shkak të mungesës së informacionit rreth tyre.

Lexuesi do të lexojë se për disa teqe në këtë katalog, lënda është relativisht gjithëpërfshirëse, ndërsa për shumë të tjera ka boshllëqe. E tillë është gjendja e studimeve bektashiane për momentin.

Seksioni i katërt i këtij libri është një katalog i figurave më të shquara historike dhe legjendare të bektashinjve shqiptarë.

Korpusi kryesor i librit përmban edhe një fjalor të termave dhe një bibliografi, për t’i mundësuar lexuesit të interesuar që të ndjekë studime të mëtejshme në këtë fushë, nëse ai apo ajo dëshiron./ atsh/ KultPlus.com

TIFF sjell mbi 200 filma në kinematë e Tiranës

Posted on by Kult Plus

Nisi mbrëmë në Tiranë, edicioni i 22-të i “Tirana International Film Festival” (TIFF). Mbi 200 prodhime të kinematografisë shqiptare e ndërkombëtare do të shfaqen në këtë festival, deri më datën 28 shtator.

TIFF është kthyer tashmë në një nga eventet kulturore më të rëndësishme në vend. Filmat e përzgjedhur prej organizatorëve do të shfaqen në disa lokacione: Kinema Millennium, Qendra e Artit Agimi, Salla “Tonin Harapi” pranë Liceut Artistik dhe Kinema “Maks Velo”, në të cilat studentët do të mund të përfitojnë një ulje prej 75% nga çmimi i biletës.

Pas një parakalimi të kineastëve në tapetin e kuq, nata e parë e festivalit u çel me filmin “Parthenope”, filmi i ri i regjisorit të mirënjohur Paolo Sorrentino, i cili pati në TIFF premierën ekskluzive.

Ashtu si edhe në edicionet e mëparshme, filmat pjesëmarrës në garë janë ndarë sipas kategorive. Ndërsa premiera botërore e filmit “Kapedani” të restauruar në 4K do të shfaqet gjatë TIFF në kinema Millenium.

Ky edicioni i TIFF-it i bën homazh njërit prej aktorëve më të mëdhenj të të gjitha kohërave, Marcello Mastroianni-t, duke shfaqur disa filma në sesionin RetrospecTIFF.

Ashtu si edhe në edicionet e tjera, filmi më i mirë i shkurtër në “TIFF 2024” do të kualifikohet për çmimet “Oscars 2025”, si dhe “European Film Awards 2024”. Filmat studentorë të përzgjedhur zyrtarisht në “TIFF” kanë të drejtë të konkurrojnë për çmimet Student Academy (SAA). Këtë vit, për herë të parë, do të ketë një juri speciale të formuar nga studentë të Universitetit të Arteve, të cilët përveç vlerësimit të filmave të zgjedhur në kompeticionin zyrtar do të jenë aktivë pas çdo seance./atsh/ KultPlus.com

Pianistja Melisa Ibrahimi shpallet fituese e konkursit  ‘Solist & Orchestra International Competition Brescia 2024’

Posted on by Kult Plus

Pianistja Melisa Ibrahimi është shpallur fituese e konkursit  “Solist & Orchestra International Competition Brescia 2024” si dhe është përzgjedhur të performoj në orkestrën Liszt Piano Concerto nr. 1 në “Festivalin e Orkestrës Master”.

Lajmi është bërë i ditur me anë të një shkrimi në facebook nga pianistja Ibrahimi, ku edhe është shprehur se ndihet krenare për punën dhe sukseset e saj.

“Pas një jave intensive jam shumë i ngazëllyer për të arritur këtë sukses në karrierën time së bashku me Maestro Giuseppe Devastato. Faleminderit tij për punën e jashtëzakonshme intensive, kujdesin dhe motivimin para çdo performance!”, thuhet në shkrimin e pianistes Ibrahimi./ KultPlus.com

Presidentja Osmani takohet me Clintonët: Faleminderit për gjithçka që keni bërë për Kosovën

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, e ka takuar ish-presidentin e ShBA-së Bill Clinton dhe ish-sekretaren e Shtetit, Hillary Clinton.

Osmani i ka falënderuar ata “për gjithçka që kanë bërë për Kosovën”.

“Liria e popullit tonë mbanë edhe vulën e kontributit tuaj të pakrahasueshëm!”, tha Osmani.

E para e shtetit po qëndron në një vizitë zyrtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ajo në New York, po merr pjesë në punimet e Asamblesë Parlamentare të OKB-së.

Vjosa Osmani, ka takuar disa liderë botërorë gjatë këtyre ditëve, duke tentuar avancimin e raporteve mes Kosovës dhe vendeve tjera.

‘Më duket sikur jam në qiell midis Perëndive, nëse pranë teje rri’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Sappho

Më duket sikur jam në qiell
Midis Perëndive,
nëse pranë teje rri,
dhe shikoj buzëqeshjen tënde të bukur,
e ndjej
fjalët e bukura dhe këngën dashurore!
Mua zemra
Dirthërueshëm në kraharor më hidhet:
zëri më vdes,
ndërkoh që unë të kundroj,
gjuha ime ngjitet në qiellëz
shuhet buzëqeshja.
Gjarpëron flaka
Brenda gjakut tim,
kallem:
një bubullimë e panjohur më kumbon
në veshët, dhe ëndërroj:
më pushton tejetej
një hije tronditëse.
Dhe më mbulon të tërën
Djersa e ftohtë akull,
dhe fytyra zbehet si bari që rritet,
dridhem e fërgëlloj e rrënqethem,
e nemitem
e ngurosur.

Përktheu: Elida Buçpapaj / KultPlus.com

‘Eksperienca është mësuesja e të gjithë gjërave’

Posted on by Kult Plus

Thënie nga Jul Cezari

1- Erdha, pashë, fitova

(E përkthyer nga gjuha latine “Veni, vidi, vici” është shprehja që i atribuohet perandorit romak Jul Cezari, që e përdori këtë term për t’u mburrur në një farë mënyre me sukseset e tij ushtarake. Sipas legjendave historike, Cezari i tha këto tre fjalë si një mesazh drejtuar Romës për ta njoftuar për suksesin e tij në betejën e Zelas.)

2- Frikacakët vdesin shumë herë, përpara se t’u vijë vdekja e vërtetë

3- Eksperienca është mësuesja e të gjithë gjërave

4- Është më mirë të krijosh, se sa të mësosh. Krijimi është esenca e jetës

5- Nëse duhet të shkelësh ligjin, bëje për të marrë pushtetin; në të gjitha rastet e tjera, zbatoje ligjin

6- Më mirë të jesh i pari në një fshat, se sa i dyti në Romë

7- Si rregull, njerëzit shqetësohen më shumë për atë që nuk munden ta shohin, se sa për atë që munden ta shohin

8- Burrat janë pothuaj gjithmonë të gatshëm të besojnë atë që dëshirojnë

9- E dashuroj emrin me nder, më shumë nga sa kam frikë vdekjen

10- Në luftë, ngjarjet me rëndësi, janë pasojë e shkaqeve të papërfillshëm./KultPlus.com

Fisi i Shalës sipas Robert Elsie

Posted on by Kult Plus

Robert ELSIE, Fiset shqiptare

Pozita e territorit të fisit

Rajoni i fisit të Shalës ndodhet në trevën e Dukagjinit, në veri të lumit Drin, në qarkun e tanishëm të Shkodrës, në Shqipërinë e veriut. Shala jeton në pjesën më të epërme të luginës së lumit Shalë, afer fshatit Theth, ku përfundon lugina, që rrethohet me malet e larta nga të gjitha anët. Shala kufizohet, sipas rajonit tradicional të fisit, në perëndim me Bogën, Shkrelin dhe Planin përtej maleve, në veri me Kelmendin matanë maleve, në lindje me Krasniqen dhe Nikajn përtej maleve dhe në jug me Shoshin. Ngulimet kryesore të Shalës janë: Abati, Bregluma, Gimaj, Lekaj, Lotaj, Ndërlysa, Nënmavriqi, Pecaj,Thethi dhe Vuksanaj.

Popullata

Emri Shala paraqitet në gjuhën italiane në raportin kishtar të Bonaventura di Palakolo nga Verçelli në Pied¬mont, më 1634. Ai e quante këtë rajon Sciala. Në raportin e tij kishtar, të vitit 1671, vizitori papnor në Shqipëri, Pjetro Stefano Gasparini, e përdori fjalën Sala dhe shënoi:

“Në këtë anë të malit Agri, në fund të Pulatit të Epërm, gjendet fshati i Shalës, që përbëhet nga 32 shtëpi dhe 20 frymë. Ata janë të fortë dhe të armatosur, si me kushtet fizike ashtu edhe me pozitën e tyre janë tërësisht të pavarur. Ata i sulmojnë pareshtur rajonet fqinje turke dhe pothuajse, gjithmonë kthehen si ngadhënjyes.

Në hartën e vitit 1688, të hartografit venedikas, Francesko Maria Koronelli, ky truall quhet Scialia. Ai, në hartën e vitit 1821, të diplomatit francez Ygë Pukvill, paraqitet edhe si Scialia. Thuhet se ky term ka të bëjë me fjalën shqipe shalë, shalësinë, që do të thotë “tokë jopjellore dhe e thatë“. Por ky shpjegim nuk është aq bindëse nga pikëpamja etimologjike, sepse Shala është një ndër vendet e pakta në malet e veriut që është e pëlleshme dhe nuk është e thatë.

Shala është një fis që përbëhet nga një bashkësi që është e vetëdijshme për lidhjet e përbashkëta të gjaku, të historisë dhe të stërgjyshit.

Shala ka lidhje të ngushta me fisin e Shoshit. Te dy fiset janë kryesisht katolike dhe nuk kanë lejuar që të vendoset asnjë mysliman në luginë. Mbrojtësi i shenjtë i Shalës është Shën Gjoni, Evangjelisti, festa e të cilit kremtohet më 27 dhjetor. Megjithatë, siç ishte edhe rasti me fisin Nikaj, shumë pjesëtarë të fisit u kanë dhënë fëmijëve emra myslimanë. Famullia katolike e Shalës është themeluar më 1763, ndonëse disa herë është braktisur gjatë historisë. Fisi Theth është bërë famulli e pavarur më 1892.2
Shala e kremton edhe festën e Shën Mikelit, më 29 shtator, me prerjen dhe pjekjen e një dashi në hell. Para darkës, në vigjilje të festës së Shën Mikelit, në meshë ndizet një kandil dhe pas lutjeve shtrohet darka për nder të të shenjtit. Dikush nga familja duhet të bëjë roje tërë natën deri të nesërmen, për të siguruar që kandili të mos shuhet.

Nëse shuhet kandili, atëherë fati i lig do ta njollosë tërë familjen. Në: “Informata të shkurtra për fiset e Shqipërisë së veriut, veçanërisht të Malësisë së pavarur“, të botuar më 1841, Nikollai, Princi i Vasojeviqëve, pohon se Shala ka një popullatë prej 4000 banorësh,prej të cilëve 1000janë burra të armatosur.3 Hajsint Hekardi, në gjysmën e parë të shekullit nëntëmbëdhjetë, raportonte se Shala kishte 275 shtëpi dhe 2500 banorë. Në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë, thuhet se kjo trevë kishte 3000 banorë.4

Inxhinieri austriak, Karl Shtainmetc, i cili në gushtin e vitit 1903, i ka bërë vizitë rajonit të Shalës, ka lënë këtë vërejtje:

“Shala është fisi më i fortë dhe më i njohur në Malësinë katolike. Përbëhet nga 500 shtëpi dhe afro 4500 frymë.
Anëtarët e këtij fisi u përmbahen me një saktësi të madhe gjakderdhjes dhe tokave të yjetra. Dëshmia më e mirë për këtë janë ndërtesat e shembura të cilat i pashë derisa po kaloja rrugën nëpër këtë territor. Ky fis i ka lidhjet e ngushta me fisin e Shoshit, i cili jeton në pjesën jugore të luginës. Në tërë këtë luginë ka tre misionarë: njëri është në Abat, tjetri në Shosh dhe i fundit, që nga viti i kaluar, në Theth. Bajraktari i Shalës jeton në Pecaj, në truallin e Abatit.“5

Tani në Kosovë, pjesëtarët e fisit të Shalës janë të përqendruar kryesisht në rrethinat e Mitrovicës dhe të Trepçës, në rajonin kodrinor që i thonë Shala e Bajgorës. Bajgora është ngulimi më i madh i tyre, meqë ka 37 vendbanime. Ata ndahen në 4 klane ose vllazni: Gima, Peci, Maleti (ka farefisni me fisin Lotaj në Shqipëri) dhe Lopçi. Po kështu ka një numër të konsiderueshëm të anëtarëve të fisit të Shalës në Isniq, te Lluka e Epërme dhe në Strellcin e Ulët afër Deçanit, në Ujëmirë në lindje të Klinës, në Kopiliqin e Epërm në Drenicë, në Rakosh dhe Çitak në Podgor dhe në disa fshatra të tjerë të luginës së epërme të Lepencit. Ç eshtë e vërteta, në numra më të vegjël, ata janë të pranishëm në mbarë Kosovën. Shumica e tyre e kanë ruajtur ndjenjën e përkatësisë fisnore.

Legjendat për fisin, stërgjyshërit dhe historia

Stërgjyshi legjendar i fisit të Shalës quhej Zog Diti, i biri i Dit Murrit dhe nipi i Murr Detit, i njohur po ashtu si Murr Dedi. Vëllai i Zog Ditit, Mark Diti, ishte stërgjyshi i fisit të afërm të Shoshit, ndërsa vëllai i tij, Mir Diti, konsiderohej si i pari i fisit të Mirditës.

Sipas një tradite tjetër orale, të ngjashme me këtë, stërgjyshi i parë i Shalës quhej Nik Gjeku, i biri i Gjek Murrësit dhe nipi i Murr Dedid. Nik Gjeku pati katër djem: Pec Nika, Lot Nika, Lek Nika, dhe Ded Nika. Tre të parët themeluan ngulimet në Pecaj, Lotaj dhe Lekaj. Pasardhësit e Pec Nikës, më vonë, themeluan disa vendbanime me emrin pak të ndryshuar, Nicaj.

Mirëpo, ndonëse kjo traditë nuk është aq e njohur, tradita orale e përshkruan Shalën me prejardhje nga një individ i quajtur Bal Shiroka.

Shala përbëhet prej katër bajraqeve: Thethi, Pecaj, Lothaj dhe Lekaj; tre bajraqet ishin ndarë rreth vitit 1530. Të tjerët e ndajnë Shalën në tre bajraqe: vet Shala në lindje të bregut të lumit Leshnica, Gimaj dhe Thethi; këto dy fise të fundit nganjëherë konsiderohen si fise të pavarura.12 Edith Durhami, bie fjala, shkruan se bajraku i Thethit përbëhet prej 180 shtëpive.13 Edhe bajraku i Gimajt, zakonisht, konsiderohej si pjesë e Shalës, por herë pas here e konsideronte vetën të pavarur.

Shaljanët njihen në mesin e fiseve malësore për dinakëri dhe dredhi, ashtu si thotë fjala popullore “Menja e Gashit, syni i Krasniqes, inati i Berishës, trimnia e Kelmenit, dredhia e Shaljanit, gjarpnia e Thaçit”./ KultPlus.com

‘E mirë dhe fuqia, po ca më e mirë urtia’

Posted on by Kult Plus

Shprehjet e urta shqiptare, aq shumë i përdorim, saqë ndonjëherë i marrim si të mirëqena dhe jo frazeologji.

Në fakt, janë shumë praktike dhe domethënëse, përgjigjiet më të bukura dhe të shpejta që mund t’i jepen ndokujt, në rast se nuk doni ta fyeni apo t’i “bini shumë gjatë”…

Në vijim, kemi përmbledhur më të spikaturat fjalë të urta popullore shqiptare, që kanë të bëjnë më së shumti me “shëndetin dhe mençurinë dhe diturinë”…

Për Shëndetin

Botën e komandon mbreti, mbretin e komandon shëndeti.

Më mirë shëndet, se mbret.

Mos t’u bëftë njëra dorë për tjetrën.

Nuk të thonë qysh ke qenë, por qysh je.

Gabimet e mjekëve i mbulon dheu.

Buka e mëngjesit është kali i ditës.

Darka e lehtë, gjumi i qetë.

Mençuria, Dituria

Dy burra mund ta prishin kuvendin: njëri që di dhe nuk flet dhe tjetri që s’di dhe flet.

Nuk sheh syri, por mendja.

Thesi i zbrazët nuk qëndron më këmbë.

Kush njeh vetveten, njeh Perëndinë.

S’është marre të mos dish, por të mos duash të dish.

Shtatin pyell e mendjen fyell.

Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra.

E mirë dhe fuqia, po ca më e mirë urtia.

I mençuri rrihet me fjalë dhe budalli me dru.

I zoti ia gjen kërthizën pleshtit.

Kokën të kesh, pa kapele ka sa të duash.

Kur mendtë shkojnë te maja e flokëve, punët zbresin te maja e këmbëve.

Kur u ndanë, aq i ranë.

Mos bëj petulla me ujë.

Nga leshi i qenit s’bëhen çorape.

Ngordhi një dhi në Velabisht, mbeti Berati pa dhallë.

S’të pyesin ç’bëre në kurbet, po ç’solle.

Kush pyet, s’humbet.

Libri është arma e të mençurit.

Shit kalin e mëso djalin.

Të zotit, s’ia ha qeni shkopin.

Ai është i tredhur, ti e pyet “sa fëmijë ke”?

Është me të dhënë, s’është me të thënë.

Sa të rrosh, do mësosh.

Stolia më e bukur për njeriun është dituria.

Mendja sheh, mendja dëgjon.

Dituria në rini bëhet flori në pleqëri.

Do mosha moshën, do mendja mendjen.

Mendja bën hata, mendja bën kala.

Mendo ngadalë e vepro shpejt.

I dituri të kupton sa të hapësh gojën.

Kur je mëdyshas, mos bëj asgjë!

Kur lodhet trupi, çlodhet mendja.

Atij që të kupton, foli shkurt.

Kur zihen dy vetë, fiton i treti.

Kur e dija unë këtë, ti i bije maces me lugë.

Shite diturinë me pakicë, blije me shumicë.

Kush pranon këshilla është më i mençur se ai që i jep.

Libri është fara dhe njeriu është ara.

Kush nuk di e të mëson, të dëmton.

Kush nuk lexon, edhe atë ç’ka di, e harron.

Ç’ke në xhep, t’i marrin hop; ç’ke në tru, s’ti marrin dot.

Më mirë të dish, sesa të kesh; po më mirë hem të dish, hem të kesh.

Nuk dinte lopa ç’ishte bishti, po e mësoi kur ia prenë.

Fjalën ta marrë i pari i madhi, ujin ta pijë i pari i vogli.

I thanë kovaçit “të bëjmë mbret”, po tha: “Dua edhe kudhrën”.

Kush qortohet i vogël, lavdërohet i madh./KultPlus.com

‘Syri i bukur qe t’u mvrenjt’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Lasgush Poradeci

Malli

Syri i bukur qe t’u mvrenjt
Syri yt që më lëndon
Do më lërë a vonë a shpejt,
Do më lërë a shpejt a vonë.

Sapo shpirti m’u dëlir
Shpirti im i nxirë krejt
Do më lërë me pahir
Syri i bukur qe t’u mvrenjt

E do mbetem përnjëmend
Varfanjak si mbret pa fron:
Mbretëresha që më çmend
Do me lërë a shpejt a vonë

Do më lërë a vonë a shpejt,
Do më lërë a shpejt a vonë
Syri i bukur qe t’u mvrenjt
Syri yt që më lëndon

Do me lërë…A! por si
Qoftë ahere ose tani
Do të qaj aq dashuri
Që do humb me mall te ti?

Mua mendja s’m’a kupton,
Mua syri s’ma vështron,
Po fillon edhe vajton,
E kullon, kullon, kullon:

Mall! o mall! qe vjen e shkon!

Vjen e shkon e prapë vjen,
Mall që len nga perëndon:
Len e vjen e zjen e bren:
Malli mallin më s’e gjen…/KultPlus.com

Le Figaro (1914): Shkresa e fundit e Princ Vidit drejtuar shqiptarëve, para se të largohej nga porti i Durrësit

Posted on by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 20 Tetor 2018

“Le Figaro” ka botuar, të dielën e 6 shtatorit 1914, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me shkresën e fundit të Princ Vidit drejtuar shqiptarëve, para së të largohej nga porti i Durrësit, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Shqipëri

Lamtumira e princ Vidit

Princi Vilhelm Vidi, ish-princ i Shqipërisë, mbërriti mbrëmë në Ankona dhe u nis për në Vjenë.

Ja teksti që u ka drejtuar shqiptarëve para se të largohej nga Durrësi :

“Shqiptarë !

Kur delegatët tuaj erdhën për të më ofruar kurorën e Shqipërisë, unë iu përgjigja me besim thirrjes së një populli fisnik dhe kalorësiak, i cili më kërkoi t’a ndihmoja në veprën e rilindjes kombëtare.

Unë kam ardhur tek ju me dëshirën më të zjarrtë për t’ju ndihmuar në këtë detyrë patriotike. Ju keni parë, që në fillim, përkushtimin e të gjitha përpjekjeve të mia për riorganizuar vendin, i etur për t’ju mundësuar një administratë të mirë dhe vënien e drejtësisë për të gjithë.

Megjithatë, ngjarje të këqija erdhën për të penguar punën tonë të përbashkët. Në të vërtetë, disa mendje, të verbuara nga pasioni, nuk e kuptuan qëllimin e reformave dhe nuk donin t’i jepnin besim një qeverie të sapolindur.

Përveç kësaj, lufta që sapo ka shpërthyer në Evropë ka komplikuar më tej situatën tonë. Kështu që mendova se, për të mos lënë papërfunduar punën për të cilën dëshiroj të kushtoj fuqinë dhe jetën time, do të ishte e dobishme për mua që të shkoj për disa kohë në Perëndim. Por duhet ta dini, se nga larg dhe afër, do të kem vetëm një mendim, që të punoj për prosperitetin e atdheut tonë fisnik dhe kalorësiak shqiptar.

Gjatë mungesës sime, komisioni ndërkombëtar i kontrollit, i dërguari i Evropës që krijoi atdheun tonë, do të drejtojë qeverinë.”/ KultPlus.com

https://www.darsiani.com/la-gazette/le-figaro-1914-shkresa-e-fundit-e-princ-vidit-drejtuar-shqiptareve-para-se-te-largohej-nga-porti-i-durresit/?fbclid=IwAR1S7n0O371MgjHoVeTnuHsulYNKyBc56hNzOV367nE_xfsWuSpRie24yVo

Kryeministri Kurti viziton pavijonin e Kosovës në Bienalen e Venedikut

Posted on by Kult Plus

Kryeministri  i Kosovës, Albin Kurti, ka vizituar pavijonin e Kosovës në Bienalen e Venedikut. Sipas njoftimit nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, ai shoqërohej nga këshilltarja e lartë e ministrit Çeku, Nora Arapi Krasniqi dhe ambasadorja e Kosovës në Itali, Nita Shala.

“Instalacioni skulpturor “Heshtjet kumbuese të metalit dhe lëkurës”, nga Doruntinë Kastrati, që ka fituar njërin nga çmimet kryesore të kësaj bienale, ka për fokus gratë në ekonominë e periudhës së tranzicionit dhe trajton punën e feminizuar, pabarazitë në vendin e punës”, thuhet në njoftimin e MKRS-së në Facebook.

Tutje në njoftim thuhet se pavijoni i Kosovës në Bienalen e Venedikut mund të vizitohet deri më 24 nëntor.

‘Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij, ai ushqen besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin’

Posted on by Kult Plus

Ajo që ka mbetur pas nga Frojdi, i cili ishte baba i filizofisë janë studimet e tij në këtë fushë shkencore, veprat si dhe thëniet e famshme.

Frojdi doli i pari me idenë se mendja është e ndarë në tri pjesë: Id, Ego dhe Superego.

Sipas Frojdit, Uni ose Ego është vija e parë e mbrojtjes së vetes nga tjetri, duke u përpjekur të balancojë dy ekstremet, Id dhe Superego.

Idetë e tij radikale mbi mendjen e njeriut transformuan psikologjinë dhe mbeten kontradiktore edhe në ditët e sotme.

KultPlus ju sjell thënie nga Sigmund Frojdi:

Qytetërimi zuri fill kur një person i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit.

Sa i guximshëm bëhet njeriu, kur është i sigurtë se e duan.

Një qytetërim që lë një numër kaq të madh të pjesëtarëve të tij të pakënaqur dhe i çon ata në revoltë nuk e ka merituar dhe nuk e meriton të ekzistojë.

Njeriu nuk ia arrin t’i eleminojë komplekset e tij, por pajtohet me to: ato ligjërisht e drejtojnë veprimtarinë dhe sjelljen e tij në botë.

Të jesh tërësisht i ndershëm me veten është një ushtrim i mirë.

Fëmijët janë krejtësisht egoistë; ata i ndiejnë nevojat e tyre intensivisht dhe përpiqen mizorisht që t’i kënaqin.

Ëndrrat janë shpesh më të thella kur ato duken më të çmendura.

Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij ai ushqen gjatë jetës një ndjenjë triumfuese, besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin.

 Iluzionet na mbisundojnë ne, sepse ato na kursejnë në dhimbje dhe na lejojnë të shijojmë kënaqësinë në vend të saj. Prandaj ato duhet t’i pranojmë pa ankime kur ato nganjëherë përplasen me realitetin përballë të cilit shndërrohen në thërrime.

Njerëzit janë më moralë se sa mendojnë dhe shumë më tepër imoralë se sa përfytyrojnë.

Sa kemi përparuar. Në Mesjetë do të më kishin djegur në turrën e druve. Tani ata mjaftohen të djegin librat e mi.

Kur njerëzit më kritikojnë, unë e di se si të mbroj veten. Por unë jam i pafuqishëm përballë lëvdatave.

Një pjesë e madhe e asaj që është e vërtetë brenda nesh nuk kuptohet; dhe ajo që kuptohet, nuk është e vërtetë. / KultPlus.com

71 vjet nga vdekja e Mirash Ivanaj, një nga intelektualët më të spikatur

Posted on by Kult Plus

Mirash Ivanaj (12 mars 1891 – 23 shtator 1953), një personalitet i shquar në kohët kur jetoi e punoi por jehona e veprimtarisë dhe e përpjekjeve të dalluara të tij, sidomos në fushën e Arsimit, do të ndihej më shumë në vitet që do të pasonin edhe pse i harruar dhe mbase për shumë shqiptar i panjohur në ditët e sotme.

Ai ishte një nga intelektualët më të spikatur, pedagog, publicist, jurist, filozof, poet por Ivanaj dallonte dhe për cilësitë e karakterit të tij, si një njeri serioz, patriot, trim, i palëkundur në bindjet e tij, idealist, i ndershëm por mbi të gjitha ai do të mbahet mend për drejtësinë ekzemplare që shpaloste në jetën e përditshme dhe në veprimtarinë e tij në punët e shtetit.

Ivanaj rridhte nga një familje patriotike prej viseve shqiptare të Malit të Zi, ku mësimet e para i mori në Mal të Zi dhe Serbi, kurse studimet e larta i kreu me anën e një burse në Universitetin e Romës, ku fitoi dy laura për letërsi-filozofi dhe jurisprudencë duke përfunduar me rezultate të shkëlqyera pavarësisht jetesës së vështirë prej bursisti në shtet të huaj. Duhet nënvizuar se në këtë kohë Ivanaj zotëronte afro dhjetë gjuhë të huaja të përvetësuara falë intelektit të tij të shfaqur që në vogëli dhe vullnetit të tij të palëkundur. Ivanaj, gjatë studimeve në Itali dhe më pas kur u kthye në Atdhe duke ju përkushtuar punëve tepër delikate që iu ngarkuan, ka bërë një jetë të veçuar, i lidhur ngushtë me librin, fletoret, dokumentet që hartonte.

Pasi erdhi në Atdhe, në vitin 1923, u vendos në Shkodër ku themeloi, bashkë me të vëllain, Martinin, revistën “Republika” si një mjet për të shpalosur idetë e lirisë, demokracisë dhe të atdhedashurisë në realitetin e ndërlikuar shqiptar dhe për të ndriçuar me idetë republikane me të cilat ishte njohur e formuar në Itali, botën shqiptare në përgjithësi dhe politikën në veçanti. / KultPlus.com

Zigmund Frojd: Vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten

Posted on by Kult Plus

Sa të vërteta përballon një mëndje, sa të vërteta guxon te thote ajo? Për mua kjo është bërë gjithnjë e më tepër masa e vërtetë e vlerave njerëzore. Gabimi, besimi në një ideal nuk është verbim, gabimi është paburrëri. Çdo ide, çdo hap përpara drejt njohjes rrjedh nga guximi, nga rreptësia ndaj vetvetes, nga pastërtia ndaj saj, kumton Fridrih Niçe. Nëpër këtë synaps kalon gjithçka që përshkruan simbolikën e këtij gjeniu, kësaj shkrepëtime drite të fillimshekullit.

Masa me e sigurt e çdo force ështe qëndresa që ajo mposht. Kështu, veprimi fillimisht përmbysës, pastaj rindërtues i Zigmund Frojdit kuptohet me të vërtetë vetëm po të përfytyrojmë moralin e një periudhe të mëhershme dhe të tashmes kur merr zë guximi i një mjeku që do të shkundte nga themelet jo vetëm pikpamjet e deriatëhershme për psikoanalizën por do të shtangte gjithë botkuptimin akademik që strukej pas panevojës për ta njohur njeriun me atë çfarë ai është.

“Instinktet nuk lejohen t’i shtypësh, dhe është e kotë të supozosh se kur i shtyp, ata ikin e zhduken përgjithmonë. E shumta, mund t’i ndrydhësh, duke i kaluar nga vetëdija në pavetëdije.

Por duke iu nënshtruar kësaj shmangieje të rrezikshme, ata grumbullohen në thellësi të shpirtit dhe, duke fermentuar vazhdimisht, krijojnë shqetësime nervore, çrregullime dhe sëmundje.

Forca e instinkteve të epshit, të damkosura nga morali, përbëjnë një pjesë të pashkatërrueshme të qenies njerëzore që rilind në çdo embrion, se ky element nuk mund të shmanget kurrë, por në disa raste arrin të zbutet veprimi i tij duke kaluar në vetëdije.

Instinktet mund t’i disiplinojë vetëm ai që i njeh, demonët mund t’i zbusë vetëm ai që i nxjerr nga honi i tyre i errët në dritë dhe i sheh në fytyrë. E rëndësishme nuk është t’i mbytësh në heshtje të fshehtat më të mistershme të njeriut, por t’i detyrojë ata të flasin.”

… dhe ai Zigmund Frojd (6 maj 1856 – 23 shtator 1939) mjeku, neurologu udhe pionieri i psikanalizës, i vetëm kundër të gjithëve, i’a arriti kësaj sfide, e çliroi njeriu nga robëria e kahershme për t’i dhënë lirinë e themeltë si shpërblim.

Idetë e Frojdit për shumë vite vazhuan të trajtoheshin si blasfemi. Ai kishte nxjerrë nga terri një ushtri të pamatë ligësie që fshihej brenda “homo sapiens”. Ai çliroi njeriun nga alogjizmi trashanik sipas së cilës, kur një gjë e fsheh, ajo nuk ekziston. Sipas tij vetëm duke u parë sy më sy me demonin që të mban të nënshtruar mund t’ia dalësh të fitosh vetveten.

***

Në vitin 1923 Zigmund Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi ai mbërriti në Angli, dhimbjet u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse. Më 23 shtator të vitit 1939 ai shpëtoi nga dhimbjet dhe vuajtja që zgjatonte me agoninë e një fati pa shpresë, duke u shuar.

Ai është në gjithçka i përkorë, edhe në guximin për të ngritur zërin, dhe në kushtrimin që lëshon përbindshëm në kllapinë ku dergjet vetëdija e kohës.

Ai ishte i vetmi që mundi të depërtonte më thellë se askush tjetër më parë në vetëdijen dhe nënvetëdijen e njeriut. Nuk qe aspak e lehtë udha që do të merrte ky Odise i shpërfaqjes së fatit dhe fatalitetit, ku padija e kishte kyçur njeriun, këtë krijesë sa prepotente aq dhe inferiore.

Kaluar mbi një energji të pashtershme angazhimi vetëmohues, ai do të rrëmonte zhguallin e trashë ku njeriu strukej e të nxirrte që andej, ta ç’burgoste prej misterit dhe bestytnishë, frikës për të hyrë brenda vetes dhe ndjellakeqes për ta nxjerrë prej skutave të errëta e për ta shpaluar faqe dritet. Si asnjëherë më parë, si të vetmen shtangie që bota do ta kundronte gojëhapur dhe anatemuese, ai guxoi dhe triumfoi. E denoncoi njeriu e nënvetëdijes dhe vetëdijes, para vetvetes. E shfletoi atë si një libër të dënuar të mbetej i mbyllur. E tregoi me gisht. E përzuri me shqelma nga skutat ku kishte shekuj që strukej. I dha dritë që i duhej për të parë dhe të vërtetën e tronditëse për të ardhur në vete.

Mendimet ushqehen po aq me përgënjeshtrime sa me vërtetime, një vepër ekziston jo më pak nga urrejtja sesa nga dashuria që zgjon. I vetmi triumf vendimtar i një ideje, i vetmi gjithashtu që jemi të gatshëm edhe ta adhurojmë, është shkrirja e saj në jetë. Sepse asgjë, në kohën tonë të një drejtësie të pasigurt, nuk e rindez dhe aq besimin në epërsinë e mendjes sesa shembulli i gjallë i njeriut të vetëm që ka gjithnjë guxim të thotë të vërtetën për ta përhapur në tërë gjithësinë.

Ai ishte Zigmund Frojd. / Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Kori i Filharmonisë së Kosovës në Selanik

Posted on by Kult Plus

Pas prezantimit në Vlorë të Shqipërisë, Kori i Filharmonisë së Kosovës do të performojë në Selanik.

Në bashkëpunim me Orkestrën Shtetërore të Selanikut dhe Korin e Përzier të Selanikut, Kori i Filharmonisë do të interpretojë veprën “Krijimi” nga Joseph Haydn.

Koncerti do të mbahet të premten, më 27 shtator 2024, prej orës 18:30 në Sallën e Koncerteve të Selanikut.

Në rolin e solistëve do të prezantohen: sopranoja Siranus Chalikian, mexosopranoja Electra Manoussi, tenori Mihail Mihaylov dhe basi Tassos Apostolou. Koncerti do të drejtohet nga Cornelios Michailidis, ndërsa mjeshtër të koreve janë Hajrullah Syla (Kosovë) dhe Mary Konstantinidou (Greqi)./KultPlus.com

85 vite nga vdekja e babait të psikoanalizës, Zigmund Frojd

Posted on by Kult Plus

Sot, në 85 vjetorin e vdekjes kujtojmë babain e psikoanalizës, Sigmund Frojd, shkruan KultPlus.

Ai ka lindur më 6 maj të vitit 1856 në Freiberg, një qytet në Mähren (Çekia e sotme). Ishte mjek, neurolog austriak dhe pionier i psikoanalizës.

Familja e tij i takonte kulturës hebraike në ketë qytet dhe ky ishte një nga 130 judenj në një qytet të banuar nga 4500 banorë. Frojdi filloi universitetin në moshën 17 vjeçare, por nuk u promovua si mjek pas provimeve derisa i plotësoi 25 vjet. Por kur u promovua, ai u punësua menjëherë në spitalin e Vjenës. Në vitin 1903 Frojdin e takojmë si profesor, pas 17 vitesh përvoje pune në profesion (koha normale ishte tetë vjet), ndërsa në vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë fëmijë.

Puna e parë e Frojdit në teorinë e psikoanalizës ishte ”Studie über Hysterie” të cilën e shkroi së bashku me kolegun e tij të punës Joseph Breuer (Jozef Brojer). Ky libër u botua në vitin 1895, pra nëntë vite, pas hapjes së klinikës së tij private. Libri i parë të cilin ai e shkroi vetë ishte ”Traumdeutung” – “Ëndërrshpjegim” që doli në qarkullim në vitin 1899.

Në fillim më 1902 një grup studjuesish u interesua aq shumë rreth këtij libri saqë filluan të takohen me Freudin çdo javë në shtëpinë e tij për të diskutuar idenë e librit të ëndrrave dhe shkrimet e tjera në të.

Frojdi shkroi edhe një sasi të madhe librash dhe artikujsh mbi psikoanalizën në fillim të vitit 1900. Në këtë kohë, ai ishte 40 vjeç, që zakonisht mendohej si një moshë produktive në bazat shoqërore.

Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalistëve, ku në fakt, shumë studiues të jashtëm udhëtonin shpesh në Vjenë për të studjuar tek Frojdi dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.

Në vitin 1909 Frojdi u bë mjek nderi në Clark University në Amerikë dhe po në të njëjtin vit u mbajt edhe kongresi i parë mbi psikoanalizën në Salzburg të Austrisë. Frojdi u propozua edhe për marrjen e çmimit Nobel, por edhe pse zbuloi shumë, kontribuoi shumë dhe dha teori të rëndesishme, ai nuk e mori kurrë ketë çmim.

E bija e tij Anna Freud filloi që të shkojë së bashku me të nëpër seminare të ndryshme dhe e zëvendësonte edhe atë nganjëherë. Anna e cila shkoi për analiza tek babai i saj dhe e studijoi psikoanalizen tek ai, ishte edhe si sekretare e tij, infermiere por edhe si kolege më e besuara e tij.

Përforcimi i nazistëve në Gjermani dhe përndjekja e judenjve krijoi një pasiguri tek Frojdi. Në një bashkëpunim të hershëm në lidhje me një libër Woodrow Wilson (kryetar i Amerikës) Frojdi e njihte ambasadorin amerikan në Francë William Bullin dhe kishte marrëdhënje të mira me të. Ky e ndihmoi Frojdin që të dalë në Angli për shkak të pasigurisë së tij në Gjermani, e gjithë kjo ndodhi në vitin 1938, kur ai kaloi në Angli.

Në vitin 1923 Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak ai bëri me dhjetëra operacione që në fillimet e para të sëmundjes në Austri. Pak pasi mbërritjes së tij në Angli, dhimbjet e tij u rritën aq shumë saqë ndikuan që te kërkonte nga mjeku i tij, aplikimin e një doze morfine vdekjeprurëse më 23 shtator të vitit 1939./KultPlus.com

Profesoresha Sala Ahmetaj ka dhuruar disa tituj për bibliotekën e Institutit Albanologjik

Posted on by KultPlus

Profesoresha Sala Ahmetaj ka dhuruar disa nga titujt e veprave të saj për bibliotekën e Institutit Albanologjik të Prishtinës, dhe për këtë iniciativë është bërë e ditur nga Instituti Albanologjik i Prishtinës.

“Profesoresha e nderuar dhe linguistja e njohur, Prof. Dr. Sala Ahmetaj, ka dhuruar disa tituj të veprave të saj për bibliotekën e Institutit Albanologjik-Prishtinë.

Instituti ynë dhe biblioteka e tij është më e begatshme me veprat e një studiuese doajene të çështjeve të gjuhës shqipe, sikurse profesoresha Ahmetaj.

Në vizitën e saj në bibliotekën e institutit tonë, profesoreshë Ahmetaj u mirëprit nga znj. Meliza Krasniqi, bashkëpunëtore e lartë shkencore në IA dhe znj. Kosovare Krasniqi, bibliotekare në IA.

Faleminderit shumë, profesoreshë Sala Ahmetaj!”, thuhet në njoftim./ KultPlus.com

Dejan Tiago-Stankovic: Bashkë po e mbrojmë mitin për sërbët si viktima, e asnjëherë si gjakatarë

Posted on by KultPlus

Së fundi është botuar libri ”Masakrat në Kosovë 1998-1999”, botuar nga Admovere dhe Integra, libër që është prezantuar në tri gjuhë: shqip, sërbisht e anglisht, e që autori Shkëlzen Gashi ka arritë të përfshijë 200 fotografi të fotografëve më të njohur.

Autori Shkëlzen Gashi ka njoftuar se shkrimtari i njohur serb Dejan Tiago-Stankovic, i cili në këtë libër është përfshirë në cilësinë e redaktorit për tekstin në gjuhën serbe ka publikuar një shkrim për magazinën e njohur serbe “NIN”, të titulluar ‘Çfarë hajri ka prej rrenave?’.

KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e plotë të Gashit për shkrimin Dejan Tiago-Stankovic

Shkrimtari i njohur sërb Dejan Tiago-Stankovic, redaktor i tekstit sërbisht në librin ‘Masakrat në Kosovë 1998-1999’, në magazinën sërbe NIN botoi një shkrim për librin ‘Masakrat në Kosovë 1998-1999’, të titulluar ‘Çfarë hajri ka prej rrenave?’:

«Pranova punën e redaktimit të një përkthimi, por kësi hovi më mbeti në fyt sepse m’u desh të lexoja rrëfime të vërteta frike e tmerri. Katalog të krimeve në masë. Rrëfime tronditëse për gjakderdhjet, zjarrvëniet, plaçkitjet, pleqtë e therur, talljen me viktimat, poshtërimin e të burgosurve para likuidimit, për puset plot trupa, frigoriferët e ngarkuar me gra të vdekura, fëmijë, nxënës shkolle.

Nuk i dija krejt këto. Çfarë ndodhi saktë në vitin ‘99? Nuk i dija, sepse nuk doja t’i dija.

Pse neve nuk na pëlqen e vërteta, kjo nuk i ndryshon gjërat, e vërteta është e vërtetë, ekzistojnë vendime gjykatash ndërkombëtare dhe sërbe që e vërtetojnë këtë. Ekzistojnë dëshmi të të mbijetuarve.

Shumica dërrmuese e kriminelëve nuk u gjetën e nuk u ndëshkuan. Sërbët ia fshehin vetvetes krimet në Kosovë. Kjo e vërtetë nuk ndodhet nëpër tekste, mediat mezi merren me të, filmat për të nuk depërtojnë në TV, ndaj është e dukshme se bashkë po e mbrojmë mitin për sërbët si viktima, e asnjëherë si gjakatarë. Çfarë hajri ka prej rrenave?

Edhe më fort shqetëson dijenia se ekziston një segment i tërë i shoqërisë sonë, mjaft i gjerë, që jo vetëm nuk e di këtë të vërtetë dhe nuk do ta dijë, por edhe e mohon, e tema është tabu, sikur të kishte farë betimi për heshtje mes sërbëve – kushdo që guxon ta shqiptojë këtë të vërtetë, shpallet tradhtar publikisht, vihet nën trysni të madhe, kërcënohet. Njerëzit tuten»./ KultPlus.com

104 vite nga lindja e aktores së madhe shqiptare, Marie Logoreci

Posted on by Kult Plus

104 vite më parë lindi aktorja e madhe shqiptare e teatrit dhe filmit, Marie Logoreci, shkruan KultPlus. Marie Logoreci ka lindur në Shkodër më 23 shtator 1920 dhe ishte pionere e kinematografisë shqiptare, e cila për meritat e saj u dekorua me  titujt Nderi i Kombit dhe Artiste e Popullit.   

Për herë të parë në film, luajti tek “Skënderbeu”, më pas në filmin e parë shqiptar me metrazh të shkurtër “Fëmijët e saj”, dhe me pas në filmin e parë shqiptar “Tana” etj. Me interpretimin e saj në skenë e ekran, ajo ngriti në art karaktere të ndryshme të nënave shqiptare, duke u kthyer vetë në simbol të Nënës Shqiptare.

Maria e filloi aktivitetin e saj artistik që në shkollë, ku luante në teatrin e shkollës, vizatonte dhe këndonte. Në vitin 1945 ajo filloi të këndoje në Radio Tirana dhe në koncerte që jepeshin në qytete të Shqipërisë, si dhe shkoi turne jashtë shtetit si soliste e Korit të Përgjithshëm të Shtetit.

Në repertorin e saj ishin rreth 100 këngë. Në 1947 filloi punën në Teatrin Popullor (sot Teatri Kombëtar). Interpretimi i parë i saj në skenën e teatrit ishte Elmira në komedinë “Tartufi” të Molierit. Filmi i parë ku mori pjesë ishte bashkëpunimi sovjeto-shqiptar “Skënderbeu”.

Maria u martua në Tiranë me Kolë Logorecin, i cili në atë kohë ishte kthyer nga Vjena, ku kishte mbaruar studimet e mesme e të larta për ekonomi, (shef i buxhetit të shtetit në atë kohë). Kola ishte djali i madh i atdhetarit e gjuhëtarit Mati Logoreci (Mësues i Popullit), një nga figurat e njohura të shoqërisë së kohës. Ai rridhte nga familja e njohur e Logorecëve që përmendet që në vitin 1300 me emrin Logoreseos.


Në këtë mjedis pasioni i Maries gjeti terren që të zhvillohej dhe bota e saj shpirtërore e intelektuale u bë më e gjerë. Ajo filloi të mësojë nga i shoqi gjermanisht. Në pasionet e saj u fut edhe biçikleta. Bënte shëtitje duke shkuar me të shoqin me biçikleta shpesh në Durrës, por edhe deri në Shkodër.

Rruga e saj skenike kaloi me përpjekje, por me kënaqësinë e përmbushjes së pasionit dhe suksesit. Por kjo rrugë u pengua nga vështirësitë familjare, nga vdekja e të shoqit Kolës dhe detyrimet që e vetme t’i plotësonte gjithçka të birit.

Rolet më të suksesshëm të saj janë: Xhesi te “Çështja ruse”, Alisa Lengton te “Rrënjë të thella”, Kristina Padera tek “Komploti i të dënuarve”, Fatimja te “Halili dhe Hajrija”, Aljona Patrovna te “Gjashtë dashnorët”, “Lokja” te Toka jonë, Ledi Milford te “Intrigë e dashuri”, Tringa te “Shtatë shaljanët”, Gertruda te Hamleti, Bernarda Alba te “Shtëpia e Bernarda Albës”, Tadrahova te “Morali i zonjës Dulska”, nëna Xhun te “Muri i madh pakapërcyeshëm”‘, Mara te “Përkolgjinajt”, plaka te “Çatia e të gjithëve”, nëna te Cuca e maleve, Gjela te “Përmbytja e madhe”, etj. 

Marie Logoreci vdiq në Tiranë, nga një atak kardiak më 19 qershor 1988./KultPlus.com