Ndërsa fuqitë botërore përpiqen të marrin rolin udhëheqës në teknologjinë e inteligjencës artificiale, ekspertët nxjerrin në pah koston që kjo teknologji shkakton ndaj mjedisit.

Një raport i Akademisë Mbretërore të Inxhinierisë thotë se përhapja e inteligjencës artificiale mund të nxisë në të ardhmen një konkurrencë për burime ujore dhe energjetike. Ndërsa shtohen kërkesat për energji, shtrohet pyetja nëse kjo teknologji mund të bëhet më miqësore me mjedisin?

Inteligjenca artificiale është në ballë të shumë prej novacioneve të reja në botë. Një nga ndryshimet më madhore në shoqëri që nga revolucioni industrial.

Pothuajse çdo veprim në pajisjet me AI është i lidhur me qendrat e të dhënave. Me ndërtesa të mëdha dhe super kompjutera, kjo qendër në Londër konsumon sasi masive energjie. Shtrohet pyetja nëse zgjerimi i teknologjisë së rinovueshme mund t’i përballojë kërkesat energjetike të inteligjencës artificiale?

Po ashtu kërkohet një sasi e madhe uji për ftohjen e qendrave të të dhënave.

“Pothuajse çdo veprim në telefona apo kompjutera është i lidhur me qendrat e të dhënave. Kemi patur probleme në përmbushjen e këtyre kërkesave. E ardhmja duket më e vështirë me shtimin e kërkesave si rezultat i përhapjes së inteligjencës artificiale”, thotë Spencer Lamb i cili drejton operacionet në qendrën “KAO Data”.

Një raport i Akademisë Mbretërore të Inxhinierisë sugjeron që qeveria britanike t’u kërkojë kompanive teknologjike raporte zyrtare mbi përdorimin e energjisë dhe ujit.

Raporti thotë se përhapja e inteligjencës artificiale po shkakton rreziqe të mëdha mjedisore që mund të çojnë në konkurrencë për ujin dhe energjinë në të ardhmen.

Pavarësisht vlerave që ofron AI, biologët shprehin shqetësimin për dëmet që mund të shkaktojë infrastruktura e inteligjencës artificiale. Kjo teknologji po i ndihmon biologët që të analizojnë fotot e planktonit.

Saskia Khl është biologe në Laboratorin Detar të Plymouth-it.

“Nuk mund të mbrojmë atë që nuk e kuptojmë. Për të kuptuar më mirë planktonin, (inteligjenca artificiale) do të na ndihmojë në matjet dhe mbledhjen e të dhënave me një cilësi shumë të lartë”.

Puna njëditore e një individi për vëzhgimin dhe matjet mund të realizohet nga inteligjenca artificiale brenda disa sekondash. Hulumtuesit thonë se përfitimet nga përdorimi i inteligjencës artificiale e justifikojnë përdorimin e më shumë se gjysmës së energjisë elektrike të laboratorit.

Gopal Ramchurn, profesor i inteligjencës artificiale në Universitetin e Southampton-it, thotë se vëzhgimi i detajuar i konsumit të energjisë dhe ujit është i nevojshëm për të menaxhuar rreziqet mjedisore.

“Në rastin më të keq, nëse nuk menaxhohet përdorimi i burimeve natyrore nga këto qendra, do të duhet të zgjedhim se kush do të ketë përparësi në furnizimin me energji elektrike në Britani, qendrat e të dhënave apo banorët”.

Në takimin e nivelit të lartë për inteligjencën artificiale në Paris, ekspertët u thanë udhëheqësve botërorë se energjia e rinovueshme do ta ketë të vështirë të përmbushë nevojat që kërkon infrastruktura e kësaj teknologjie.

“E dimë që AI mund të ndihmojë në zbutjen e ndryshimeve klimatike, por gjithashtu e dimë se trajektorja e saj është e paqëndrueshme”, tha për të pranishmit Anne Bouverot, e dërguara speciale për Francën dhe hulumtuese në fushën e inteligjencës artificiale.

Udhëheqësit botërorë dhe kompanitë e teknologjisë po diskutojnë në takimin e nivelit të lartë në Paris mbi përparimet e inteligjencës artificiale në sektorë si shëndetësia, arsimi, mjedisi dhe fusha të tjera. /VOA/ KultPlus.com

Shtatë qarqe të vendit regjistruan shtesë natyrore pozitive të popullsisë, ndërsa në pesë qarqe të tjera, shtesa natyrore e popullsisë është negative gjatë tremujorit të katërt të vitit 2024.

Sipas raportit të publikuar së fundmi nga INSTAT-i, qarku me shtesën natyrore më të lartë është Tirana, me 799 lindje më shumë sesa vdekje, ndërsa qarku me shtesën natyrore më të ulët është Korça, me 211 vdekje më shumë sesa lindje.

Popullsia banuese në Shqipëri, sipas numërimit në momentin e censit – mesnatën e së dielës dhe mëngjesin e së hënës 17-18 shtator 2023, rezulton 2.402.113, prej të cilëve, 49,6% janë meshkuj dhe 50,4% femra.

Sipas censit 2023, popullsia banuese në Shqipëri shënoi rënie prej 420 mijë banorë, krahasuar me Censin 2011, kur u numëruan 2.821.977 persona./ KultPlus.com

Presidentja e Komisionit Evropian (KE), Ursula von der Leyen tha se ata synojnë të nisin një investim prej 200 miliardë eurosh në fushën e inteligjencës artificiale në Evropë.

Von der Leyen foli në Samitin e Veprimit të Inteligjencës Artificiale që po mbahet në Paris.

Ajo tha se duan ta bëjnë Evropën një nga kontinentet lider në fushën e inteligjencës artificiale dhe se do të përshpejtojnë punimet e tyre në këtë fushë.

Von der Leyen kujtoi se disa nga superkompjuterët publikë më të shpejtë në botë ndodhen në Evropë.

Ajo theksoi se ata do t’i vënë këto sisteme të disponueshme edhe për punimet e inteligjencës artificiale të kompanive dhe hulumtuesve.

Presidentja e KE-së theksoi se fabrikat e inteligjencës artificiale që kanë krijuar do t’i çojnë në një nivel tjetër me gigafabrikat e inteligjencës artificiale.

“Këto do të jenë në gjendje të trajnojnë modele me të dhëna shumë të mëdha dhe infrastrukturë të përpunimit të informacionit”, shtoi Von der Leyen.

Pasi vuri në dukje se fusha e inteligjencës artificiale në Evropë ka nevojë për financime të konsiderueshme si nga sektori publik ashtu edhe nga ai privat, Von der Leyen tha se e mirëpret nismën e inteligjencës artificiale, për të cilën sektori privat ka premtuar 150 miliardë euro.

Sipas saj, BE-ja do të sigurojë 50 miliardë euro shtesë burime në fushën e inteligjencës artificiale me nismën “InvestAI”.

“Ne synojmë të mobilizojmë një total prej 200 miliardë eurosh për investime në inteligjencën artificiale në Evropë”, tha Von der Leyen.

Në deklaratën e KE-së lidhur me temën, u vu në dukje se do të krijohet një fond i ri evropian prej 20 miliardë eurosh për giga-fabrikat e inteligjencës artificiale.

Kohën e fundit BE-ja është përpjekur të arrijë rivalët e saj si SHBA-në dhe Kinën duke bërë investime të reja në fushën e inteligjencës artificiale./ KultPlus.com

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është duke vazhduar me vlerësimin e pakove me fletëvotimeve nga votimi jashtë Kosovës.

Sipas KQZ-së, deri sot në ora 12:00, procesit të vlerësimit i janë nënshtruar 8 mijë e 776 zarfe apo pako me fletëvotime, prej të cilave janë aprovuar 8 mijë e 247 pako, ndërsa 529 janë refuzuar për arsye të ndryshme.

Bëhet e ditur se 359 zarfe janë refuzuar gjatë regjistrimit. 34 të tjera janë refuzuar për shkak të më shumë se një fletëvotimi brenda zarfit. Në mungesë të vulës, apo pullës postare janë anuluar 5 zarfe. 16 të tjera janë anuluar për shkak të mospërputhjes, pra shteti i dërgimit të zarfeve ishte i ndryshëm me shtetin nga ku votuesi është regjistruar.

Tutje aty u bë e ditur se 50 zarfe janë anuluar për shkak se kishte vetëm dëftesa, pa fletëvotim. 29 zarfe sipas KQZ-së janë anuluar për shkak se kanë dërguar më shumë se një herë zarfin me fletëvotim.

Tutje thuhet se gjatë periudhës së votimit përmes postës, KQZ ka pranuar 68 mijë e 712 pako me fletëvotime, ndërkaq numri i votuesve të regjistruar për votim përmes ishte 84 mijë e 600.

“Në përfundim të vlerësimit të këtyre pakove, do të dihet saktë se sa është numri i pakove me fletëvotime të cilat do t’i nënshtrohen numërimit. Sipas procedurave, pakot me fletëvotime i nënshtrohen procesit të vlerësimit, i cili përfshinë verifikimin nëse ato u takojnë votuesve të regjistruar dhe nëse janë ndjekur procedurat tjera të parapara, ndërkaq numërimi i këtyre fletëvotimeve do të bëhet në një fazë të mëvonshme në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve”, thotë KQZ-ja.

Në përgjithësi, numri i shtetasve të Kosovës të regjistruar për të votuar jashtë Kosovës ishte 104 mijë e 924, prej të cilëve 20 mijë e 324 ishin regjistruar për votim në përfaqësi diplomatike, por votuan vetëm 15 mijë e 352, ndërkaq për votimin përmes postës ishin regjistruar 84 mijë e 600 shtetas./ KultPlus.com

Georges Simenon, një nga shkrimtarët më të famshëm belgë, lindi më 13 shkurt 1903. Bën pjesë tek pesëmbëdhjetë shkrimtarët më të përkthyer në botë dhe ka mbi 500 punime, përfshirë romane, tregime të shkurtra, kujtime, koleksione artikujsh, shkrime dhe tekste të ndryshme botuar me pseudonime.

Që në fëmijëri, Simenon përjetoi konflikte sociale dhe kulturore, që reflektonin shtresat e ndryshme sociale të prindërve. Ishte person që pëlqente të provonte dhe ta sprovonte veten. Ulej të punonte në të gdhirë, i “armatosur” me 20 lapsa të mprehur mirë e 12 llulla, përdorimi i të cilave e ndihmonte të përqendrohej e të shmangte ndërprerjet e mundshme. E rëndësishme ishte ta tregonte historinë me një frymë, duke shmangur stukimet formaliste.

Ai kishte fatin e klasikëve: i lexuar pak nga kritikët, por i cituar në çdo deklaratë; i zhvatur nga të gjithë dhe përfundimisht i panjohur. Për punën e tij fliste si “gjysmë-letërsi”. Fillesat e karrierës i pati në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeçare, duke punuar për një gazetë në Liege, qytetin e tij të lindjes, ndërsa shkrimin e filloi pasi u transferua në Paris. Historitë dhe romanet që u botuan për herë të parë në emrin e tij kishin të bënin me ngjarjet e komisarit francez Zhyl Megre, të shkruara që nga vitet ’30 të shekullit të kaluar.

Personalitet i shqetësuar, Simenon u martua dy herë; kishte marrëdhënie të ndryshme dhe, mbi të gjitha, shumë herë ndryshoi qytete dhe shtete. Me një stil të thjeshtë dhe në të njëjtën kohë të dendur dhe plot tension, puna e tij aspironte të zbulonte njeriun përtej maskave të tij të panumërta.

“Meqë koha maksimale që më merr një roman është njëmbëdhjetë ditë, kjo më kushton 55 ditë punë në vit, për pesë romane”, shprehet Simenon.

Ishte adhurues i festave mondane, nga ku mori edhe frymëzimin e krijimit të personazhit Zhyl, tregimet e të cilit do të marrin si dekorim Parisin e zi të viteve 1930.

I përshkruar shpesh si njeri shumë elegant, i kushtonte vëmendje të veçantë veshjes, e cila përbëhej nga lloje të panumërta pantallonash, xhaketash, këmishash dhe më shumë se gjashtëdhjetë palë këpucë, të gjitha të punuara me dorë. Dhomë e veshjes ishte në të katër anët me pasqyra, kështu që mund ta vëzhgonte veten në veshjen e tij nga të gjitha këndet. Louis Vuitton e ka renditur Simenon si një nga klientët më besnikë. Veshja është gjithashtu një aspekt i rëndësishëm në trillimet e Simenon. Përshkrimet e hollësishme të veshjeve të inspektorit Megre, përbëjnë një pjesë të rëndësishme të këtij personazhi.

“Unë shkruaj shpejt, sepse nuk kam mendje të shkruaj ngadalë”, thotë autori.

Simenon zakonisht shkruante 6,000-8,000 fjalë në ditë, ose 60 deri në 80 faqe dhe i duheshin afërsisht 11 ditë për të përfunduar një roman.

Në moshën 70-vjeçare ai ndaloi së shkruari romane. Vdiq më 4 shtator 1989./ KultPlus.com

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, sot është takuar me Kryetarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Kreshnik Radoniqi.

Tema kryesore e këtij takimi ishte mbarëvajtja e procesit zgjedhor, me ç’rast Presidentja ripotencoi rëndësinë e angazhimit të plotë për garantimin dhe ruajtjen e integritetit të këtij procesi.

Lidhur me problemet e evidentuara në platformën elektronike të raportimit të rezultateve, z. Radoniqi sqaroi se KQZ-ja, menjëherë ka ftuar institucionet e sigurisë dhe ato të drejtësisë që të hetojnë problemin dhe se KQZ-ja është në pritje të raportit përfundimtar nga institucionet e sigurisë mbi çështjet e identifikuara që kanë ndikuar në funksionimin e kësaj platforme. Ky raport do të ndihmojë në vlerësimin dhe adresimin e çështjeve të evidentuara, duke siguruar transparencë të plotë mbi arsyet që kanë çuar te ky problem.

Njëkohësisht, Presidentja Osmani është njoftuar nga z. Radoniqi se KQZ-ja, është duke punuar për të garantuar që çdo votë e dhënë për partitë politike të konfirmohet edhe gjatë procesit të numërimit të votave të kandidatëve. Sipas kreut të KQZ-së, ky proces po realizohet me kujdes të shtuar për të siguruar përputhjen e plotë ndërmjet votave të regjistruara në sistem dhe atyre që ndodhen në kutitë e votimit.

Që nga dita e zgjedhjeve, Presidentja ka qenë në kontakt të vazhdueshëm me Kryetarin Radoniqi si dhe institucionet përkatëse të sigurisë dhe ka kërkuar që të ndërmerren të gjitha masat e nevojshme për të mbrojtur procesin zgjedhor dhe për të garantuar respektimin e plotë të vullnetit të qytetarëve duke rikonfirmuar çdo votë edhe nëpërmjet numërimit manual, përveç atij të bërë në sistemin elektronik.

Në takim, Presidentja Osmani shtroi nevojën e koordinimit të mekanizmave institucional për ruajtjen e integritetit të procesit zgjedhor dhe të vetë votës së qytetarëve./KultPlus.com

Dorëshkrimet e dhjetë autorëve kanë kaluar fazën e parë të përzgjedhjes nga juria e Çmimit Letrar Kadare. Emra të njohur të botës letrare nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut e më gjerë, janë vlerësuar mes 40 dorëshkrimeve të arritura në adresën e emaili-t të çmimit. Pjesëmarrja e këtij viti theu rekord në gjithë historikun e këtij institucioni letrar që nxit dhe promovon të shkruarit shqip.

Juria e edicionit të njëmbëdhjetë, që për herë të parë përbëhet nga fituesit ndër vite të Çmimit Kadare, me kryetare Vera Bekteshi dhe anëtarë, Loer Kume e Dionis Prifti, ka marrë në dorë sinopset dhe 15 faqet e para të dorëshkrimeve gjatë gjithë kohës që kanë ardhur aplikimet, deri më 20 janar, kur ishte afati i fundit i dorëzimeve. Prurjet e larta kanë shtuar dhe vështirësuar punën e jurisë për të arritur te 10 gjysmëfinalistët, të cilët i nënshtrohen sërish syrit profesional e kritik të saj, tashmë me dorëshkrimet e plota, për të përzgjedhur pastaj pesëshen finaliste.

Vepra fituese për 2025-ën do të shpallet në javën e tretë të muajit shkurt, gjatë aktivitetit “Shkolla Dimërore e Humaniteteve”, që mbahet në Llogora.

Mes autorëve gjysmëfinalistë spikasin emra që tashmë kanë zënë vendin e tyre në letërsi, por dhe të rinj që kanë kaluar me sukses sprovat e para, duke dëshmuar përmes pjesëmarrjes vlerësimin dhe dëshirën për të pasur në karrierën e vet një çmim prestigjioz. Çmimi Kadare jepet për prozën shqipe dhe kriteri fillestar është që vepra të jetë dorëshkrim, e pabotuar më parë, duke kontribuar kështu me një botim me vlerë që i shtohet fondit të letërsisë shqipe.

Vlera totale e këtij çmimi vlerësohet 10 mijë euro ku krahas pjesës monetare, fituesit i sigurohet botimi i veprës nga shtëpia botuese UET PRESS dhe promovimi i saj përmes turesh e takimesh me lexuesit në të gjithë Shqipërinë.

10 autorët gjysmëfinalistë:

1. Armand Bora- Ata që mbijetuan (Drama)
2. Binak Kelmendi- Të huajt (Roman)
3. Eduart Ymeri- Dritan Terri (Roman)
4. Enird Malile- Planeti leshtor- (Tregime)
5. Flogerta Krypi- Në aeroport nuk shesin bibla (Roman)
6. Gazmend Krasniqi- Si shkruhet një roman dashurie (Roman)
7. Klidi Apostoli- Arratisja e varreve (Roman)
8. Mimoza Ahmeti- I vogli (Roman)
9. Vlora Konushevci- Martesat, valixhet dhe ngarkesat tjera” (Tregime)
10. Stefan Çapaliku- Saga e Sarajevës (Roman)

Çmimi Kadare, i themeluar në 2004-ën me bekimin e shkrimtarit Ismail Kadare, kremtoi në fund të dhjetorit dekadën e parë të jetës së tij. Pjesë e këtij kompeticioni janë bërë më shumë se 400 vepra në prozë me autorë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe diaspora.

Fituesit ndër vite kanë qenë gjithashtu të gjithanshëm, përtej ndasive gjeografike, gjinore apo të viteve në krijimtari, të përbashkuar nga vlerat krijuese, duke dëshmuar se letërsia është “toka” e të gjithëve. 

I pari fitues i këtij çmimi u shpall shkrimtari Rudolf Marku me romanin e tij “Tre divorcet e zotit Viktor N.”, më 2025-n, duke vijuar me Shkëlqim Çelën dhe përmbledhjen me tregime “Embriologji, Virgjil Muçi me “Piramida e Shpirtrave”, autori nga Kosova Musa Ramadani me “Profeti nga Praga”, Loer Kume me “Amigdala Mandala, Gani Mehmetaj po ashtu nga Kosova me romanin “Zogjtë e Qyqes”, shkrimtarja Vera Bekteshi me romanin “Pusulla të Verdha”, poetja e re nga Maqedonia e Veriut e cila debutoi me romanin “Duhet të jetë dashuri” dhe së fundi prozatori i ri Dionis Prifti me romanin “Dy javë nën balonë”./liberale/KultPlus.com