Arian Leka vlerësohet me çmimin ‘Opera Omnia’ në Festivalin Ndërkombëtar të Letërsisë “Tudor Arghezi”

Së bashku me profesoreshën Catalina Iliescu, kritikun dhe eseistin Mircea Mihăieş dhe poetin Ioan Moldova, poeti Arian Leka është shpallur fitues i çmimit “Opera Omnia” në kategorinë e autorëve të huaj për vitin 2022, një çmim ky i dhënë nga Festivali Ndërkombëtar i Letërsisë “Tudor Arghezi” i Bukureshtit (Rumani), në edicionin e tij të 42-të, transmeton KultPlus.

Leka u vlerësua për veprën poetike dhe atë eseistike, botuar me sukses në disa gjuhë të huaja e veçmas në rumanisht (me vëllimin “Anija e Gjumit” dhe “Biblioteka lundruese” – antologji autori).

Edicionin e 42-të të tij, Festivali Ndërkombëtar i Letërsisë “Tudor Arghezi”, e zhvilloi në qytetin rumun Târgu Jiu, mes datave 19 dhe 22 maj 2022.

Juria e Festivalit, e përbërë nga figura kryesore midis akademikëve, shkrimtarëve, kritikëve dhe historianëve të letërsisë çmoi lart risitë stilistike e tematike, si dhe thellësinë befasuese të poetikës së Arian Lekës, jo vetëm si përfaqësues i letrave shqipe, por edhe i atyre evropiane.

Arian Leka është i pari autor shqiptar që fiton këtë çmim të rëndësishëm.

Në këtë edicion të Festivalit, poeti Arian Leka u paraqit me librin “Hartë memece për të mbyturit”, libër ky i përkthyer në mjaft revista letrare në gjermanisht, frëngjisht, italisht, spanjisht e në disa gjuhë të rajonit dhe i vlerësuar veçanërisht për poemën “Auschwitw detar”, përuruar në tetor të vitit 2021 në La Coruña në një nga skenat më të rëndësishme të përfaqësimit të poezisë në botë “Poetas Di(n)versos”.

Çmimi “Tudor Arghezi” është çmimi i tretë ndërkombëtar për poetin Arian Leka, i cili më parë është vlerësuar me “Skepri poetik”, dhënë nga Shoqata e Shkrimtarëve të Maqedonisë së Veriut dhe çmimin “Poet i kryeqytetit poetik të Rumanisë”, Iasi, 2019!

Ndërkohë, libri “Hartë memece për të mbyturit” do të botohet në greqisht, serbisht e maqedonisht brenda vitit 2022.

Festivali mban emrin e njërit prej klasikëve të letërsisë rumune, Tudor Arghezi (pseudonim letrar i Ion Nae Teodorescu-t, 21 maj 1880-14 korrik 1967). Poet, prozator, dramaturg dhe gazetar gjenial, Arghezi vlerësohet si njëri ndër tre autorët rumunë që e sprovuan rumanishten deri në skajet e saj shprehimore, duke i zbuluar mundësi e fuqi metaforike të panjohura më parë (bashkë me Eminescu-n dhe Nichita Stănescu-n). Autor i një vepre poetike me theks modernist e simbolist, i një proze tejet të pasur, i disa librash tashmë mitologjikë për fëmijë, i mjaft pamfletesh të shndërruar në pika referimi, por edhe zbulues e botues talentesh të reja, Arghezi ndikoi mbi mjaft autorë të shquar dhe në jetën letrare rumune për mbi gjysmë shekulli. Ishte akademik, kandidat për çmimin Nobel, por edhe prani e fuqishme në hapësirën anekdotike të bohemës rumune.

Falë përkushtimit të organizuesve ndaj vlerave estetike e artistike, laureatët e Çmimit Arghezi gjatë këtyre 42 edicioneve janë emra të mëdhenj të letërsisë rumune dhe të disa letërsive të tjera. / KultPlus.com

Ëndërra që marrin frymë

NA ISHTE NJËHERË SHPRESA- na u kthye në realitet ditën e 13. qershorit 2019, me publikimin e antologjisë së poezisë së shqipfolësve në gjuhën finlandeze. Të ftuar për të prezantuar poezinë shqiptare ishin shkrimtarja dhe poetja Natasha Lako si edhe shkrimtari dhe poeti Arian Leka, të cilët më bënë krenare me profesionalizmin e tyre, transmeton KultPlus.

Në antologji janë të përfshirë edhe 25 poet të tjerë: Dritëro Agolli, Ismail Kadare, Xhevahir Spahiu, Fatos Arapi, Mimoza Ahmeti, Suzana Zisi, Luljeta Lleshanaku, Agron Tufa, Sokol Zekaj, Gazmend Krasniqi. Adem Gashi, Ndue Ukaj, Sabri Hamiti, Kujtim Shala, Ramadan Musliu, Selajdin Saliu, Eqrem Basha, Xhevdet Bajraj, Anton Gjojcaj, Marg Shilipa, Zef Skiro Di Maxho, Mario Belizzi, Katerina Xukaro, Lindita Ahmeti, Lulëzim Haziri.

E vecanta e kësaj antologjie është se në brendi të saj ka përfshirë poet të të gjitha trevave, kudo ndodhen shqipfolës: Shqiperi, Kosovë, Maqedoni, Mal i Zi dhe Arbëreshët e Italisë/Sicili. 
”Cfarë ka të vecantë këtu?”- më pyetën gjatë bisedës në një panel me përkthyes: 
Në pamje të parë nuk ka asgjë të vecantë, të gjithë janë shqiptarë me rrënjë, të gjithë flasin gjuhën shqipe. Gjatë përkthimit kuptova që nuk isha vetëm një përkthyese e gjuhës shqip-finlandisht, por edhe shqip-shqip. Kjo për arsye sepse ashtu si jeta edhe gjuha evolon dhe jeton brënda kohës së vet dhe kufijve gjeografik. Nëpërmjet këtyre poezive kupton këto diferenca dhe kulturën e vëndit ku shqipfolësit jetojnë me gëzimet dhe brengat e tyre por edhe pasurinë gjuhësore të këtyre trevave ku dialektiet gjuhësore edhe pse ma bënin përkthimin të vështirë, në të njëjtën kohë më dhanë shumë duke ma pasuruar fjalorin t`im.

Parathënien rreth gjuhës shqipe dhe historikut të saj e ka shkruar poeti dhe studjuesi Gazmend Krasniqi i cili zbardh për lexuesin finlandez poezinë shqiptare prej fillimit të saj deri në ditët e sotme. 

Gjithsesi nuk dua të lë pa përmendur se pikënisja e këtij projekti ka qënë human, nisur kjo edhe prej pozicionit t`im si emigrante por edhe influencuar nga këndvështrimi i shkencave sociale (edukimi im) për të mbështetur kombet e vegjël dhe gjuhët e tyre të përhapen mbarë Europës edhe më tej në rrang global. Kolonializmi gjuhësor si përshëmbull me anë të teknologjisë gjuha angleze, gjermane dhe ajo ruse ka kolonializuar gati të gjithë botën, dhe gjuhët e tjera të kombeve të vogla si shqipja apo finlandishtja janë gati të pafolura në rrang global (përvec shqipfolësve emigrant). Ndaj e falenderoj institucionin KONE SÄÄTIÖ- e cila e mbështeti këtë projekt deri në realizim. Sa shumë nevojë kemi për të tilla institucione që përvec profesionializmit mbështesin edhe humanizmin.

Endërra ndez ëndërrën. Shpresoj që tani kur themelet janë hedhur mund të ecim drejt të panjohurave të bukura duke ju dhënë edhe më shumë frymë.

Faleminderit gjithkënd që ndau me mua këtë punë tre vjecare deri momentet e këtyre ditëve. Ky event katër ditësh ka qënë i shumëllojshëm dhe në disa institucione dhe qytete ku ishin organizuar festivale poetike për të cilat do të rikthehem duke ju informuar mbi temat e tyre së shpejti./KultPlus.com

Me mirënjohje,
Silvana Berki. 
http://runomaraton.fi/…/olipa-kerran-toivo-albanialaista-n…/