Një video është shpërndarë në rrjetet sociale, gjegjësisht nga faqja “Nuset – Çiftet Shqiptare”, ku në video shihet se si një nuse pritet me defa
Dasmorët e presin duke kënduar kur nusja arrin në aeroportin e Hamburgut në Gjermani.
Video e publikuar në “Facebook”, ka marrë shumë komente, duke shkaktuar shumë reagime, derisa gjithashtu është shpërndarë shumë.
”Mos u shqetësoni: nuk kam ndër mend të martohem e të ndërroj emrin e rubrikës (nejse, s’kam për ta bërë kurrë “Spinster and the City”, – ‘Lënesha dhe qyteti’, sepse do vijë një ditë që kjo e jetuara secili-në-shtëpi-të-vet do më mërzitet). Thjesht më kanë frymëzuar dasmat, që bëhen rreth e rrotull shtëpisë sime (e kotë të them që dëgjohen sikur po bëhen brenda në shtëpinë time).
Urrej dasmat ku marr pjesë, dhe ato ku nuk marr pjesë. Këto të fundit sidomos, kur ndjekin traditën shqiptare dhe fillojnë një javë përpara, me rrugicën poshtë pallatit që bllokohet nga makinat e gjithë soj e sorollopit të atij/asaj që martohet (në rastin kur në lagje kam nusen, kam një fije ngushëllimi se dasma zgjat një ditë më pak).
Urrej të gjitha këngët që këndohen në këto raste, që nga “Çuni vogël do llokum” (ky është hiti i lagjes sime, ndoshta se diku aty afër dikur ka qenë një fabrikë pastash), e deri tek “Moj Sarandë moj Delvinë” (edhe kur familjarët janë nga Kukësi, këtë këngën e kanë me qejf të madh) dhe sidomos urrej “Koka në Stamboll e trupi në Janinë” (zakonisht pas kësaj, fillon Lambada, e cila nga fundi miksohet me “Coco Jambo”-n për t’ia lënë prapë vendin “Çuni i vogël do llokum”, që shoqërohet me thirrje op op op).
Urrej pastaj edhe të dielën mëngjes, kur pas rraskapitjes së gjithë javës, gjumi më del e trembur nga boritë e makinës, që marrin ose sjellin nusen. Por urrej edhe të shoh karvanët e nuseve, me nja shtatë benza njëri pas tjetrit, me shamitë e kuqe me fije ari të varura te dritaret dhe me xhaxhi kameramanin, me gjysmën e trupit të nxjerrë jashtë nga makina e parë, e që xhiron çdo sekondë të ecjes sikur po bën dokumentar për BBC-në.
Por urrej edhe dasmat ku jam e ftuar. Të fisit apo shoqërisë qofshin. Urrej të vishem e pispillosem, që në pikë të mëngjesit (pa llogaritur këtu, që nëse dasma është të dielën duhet të zihem me nja pesë parukiere që këtë ditë e bëjnë pushim e nuk të marrin përsipër, edhe pse ti harxhon lekë tek ato gjithë vitin) e pastaj të shoh se si deri në darkë, tualeti fillon të rrjedhë e flokët hallakaten.
Urrej kur dasmat bëhen në drekë, sepse është shumë vapë. Urrej edhe kur bëhen në darkë dhe pjata e dytë vjen diku nga ora 23.45, pikërisht atëherë kur unë do doja të isha në shtëpi, veshur me pizhame e me tualetin e pastruar përpara televizorit (si për darkë dhe për drekë, urrej ato pjatat ku bërxolla ndahet nga patatet me një kufi të përdredhur prej salce kosi, me të njëjtin zell sa urrej dhe avullin e aromën që del nga tava e dheut dhe venitin gjithë shkëlqimin e teminave në veshjet e zonjave rreth e rrotull).
Urrej të harxhoj një shumë të mirë parash, e sigurt që nuk i marr më mbrapsht (sepse unë dhe nëse martohem, dasmë s’do bëj kurrë, së paku jo dasmë ku sillen lekë në zarf). Urrej të marr pjesë në festat e beqarisë, sepse në shumicën e rasteve nusja edhe përpara se të martohej, nuk është se ka bërë ndonjë jetë të zhurmshme prej beqareje (ndryshe nuk do ta martonin, do prisnin “të shtrohej”).
Urrej të ulem në tavolinë e të ha me njerëz që nuk i njoh, që më pyesin ku punoj, sa e kam rrogën dhe pse nuk jam martuar, që më thonë “ngihu kërce” apo “nuk u lodhe duke kërcyer?!” E meqë ra llafi te kërcimi, urrej të çohem, të ulem, të çohem prapë, të ulem prapë, të bëj fresk me erashkë…
Urrej të kap gjithmonë unë buqetën e nuses. Sepse të gjitha të tjerat janë të martuara dhe ato që kanë mbetur beqare janë të shkurtra e të shëndosha, jo të zonjat për kërcime (dhjetë vjet përvojë në këtë fushë, më kanë bërë të mos kem rivale).
Urrej shumicën e veshjeve të nuseve. Ato në ngjyrë bezhë, apo ato shampanjë. Ato të mbushura me dantella e me gurë. Ato pa rripa, ku gjoksi pesë kërcen nga të gjitha anët (sidomos kur në pjesën e dekoltesë duken shenjat e rripave të rrobave të banjës).
Urrej dhe ata të thjeshtët (në këto raste nusja pretendon që është shumë e rafinuar, ndaj e ka zgjedhur). Urrej këpucët prej mëndafshi të bardhë që vesh nusja. Por mbi të gjitha urrej grimin e saj – nuk e kuptoj pse qëllimi është që të duket sikur nuk është ajo?!
Urrej tortën dhe prerjen e tortës. E pse duhet të presim sa të dali ajo dreq torte për t’ia mbathur?! (gjithsesi ardhja e saj është moment lehtësimi, do ia mbathim, uuurrrrraaa!!!)
Dhe në fund fare, urrej kur më ftojnë në shtëpi për të parë videon e fotot e dasmës dhe të muajit të mjaltit. Vetëm aty e kupton se sa ke vuajtur. Sidomos të hënën mëngjes, kur e pangopur me gjumë, me këmbët e ënjtura të duhet të shkosh në punë. E ku është qejfi i gjithë kësaj?!/tirananews/KultPlus.com
Gjatë verës në Kosovë shpejt të krijohet përshtypja se të gjithë shqiptarët po martohen… Ja çfarë thonë Genti, Besarta dhe Elisa mbi përvojat e tyre nga dasmat në Kosovë.
Nëse martesa mbetet dëshmia më e përhapur e dashurisë, ky akt vazhdon të jetë një ngjarje e ngarkuar me plot detyrime dhe tradita sociale: në shumicën e rasteve dasma shndërrohet në një shkas për të performuar imazhin e çiftit dhe për të treguar sa lidhje premtuese do të jetë.
Gjatë verës në Kosovë shpejt të krijohet përshtypja se të gjithë shqiptarët po martohen. Ndërkohë që në Evropë numri i akteve martesore të regjistruara në regjistrin civil është vazhdimisht në rënie, në Kosovë duket se ky numër veç sa po rritet dhe që së shpejti do të eksplodojë. “Kur ke përshtypjen se më në fund të gjithë familjarët u martuan, meqë gjithë verën e mëparshme e ke kaluar nëpër dasma, papritur të del nipi i tezës së kushëririt, për të cilin nuk bën kurrsesi të mos shkosh, sepse ke qenë te vajza e tezës të djalit të hallës, etj.”, tregon duke qeshur Genti nga Gjilani. Genti është gjithashtu i martuar dhe do të mbushë të tridhjetat në vjeshtë.
Për secilin çift, një ditë e veçantë, unike në jetë
Edhe pse ceremonitë e dasmave duken të jenë të gjitha të njëjta, për çdo çift kjo ditë është e shenjtë, prandaj ai përpiqet të bëjë çmos për të krijuar një dasmë sa më origjinale dhe sa më të personalizuar? Kështu që edhe për Gentin, dasma e tij ishte komplet ndryshe, të paktën kështu mendon ai.
Pas 10 dasmave për një javë, shumë shpejt kupton se martesa nuk ka më funksionin e saj fillestar, por ka një funksion ekspresiv të çiftit, në një shoqëri gjithnjë me individualiste dhe në të cilën nuk bën pa shkuar. Pasioni i martesës përshkruan pasionin e nuseve për të transformuar martesën e tyre në një ngjarje unike dhe sa më të jashtëzakonshme, kështu që përgatitja e dasmës bëhet një provë e vërtetë reale për rrethin e çiftit, dhe pjesëmarrja e dasmorëve ka një rëndësi thelbësore.
Zarfat e shumtë me para dhe hatërmbetja
Ndërsa secili kërkon të bashkojë format e ndryshme të traditës së detyrueshme dhe ato moderne, përgatitja e “ditës më të bukur” të jetës së një çifti detyron gjithë rrethin të jetë pjesë e kësaj dite të shenjtëruar. Dhe, po nuk shkove në këto dasma, u mbetet “hatri”, thotë Besarta, e cila pothuajse çdo verë e kalon në një fshat afër Deçanit. Ajo tregon sa shumë harxhohet nëpër dasma, në të cilat duhet së paku “të lësh një zarf me 20-30 euro”, dhe kur shkon në afro 15 dasma për një muaj, “atëherë harxhon nga 300 deri në 400 euro nëpër zarfa”, thotë ajo tek thekson se i ka ndodhur të festojë edhe dy dasma në ditë. Përveç punës së shpenzimit, Besarta tregon sa i lodhshëm mund të jetë ky ritëm, “sepse duhet përgatitur edhe veshjen personale, ato të fëmijëve dhe të dukesh gjithnjë e hareshme dhe e gëzuar, pavarësisht se ti tashmë i ke kaluar 10 dasma”. Por, më e rënda për Besartën është fakti se duhet ndjekur të gjitha dasmat, sepse po more pjesë në njërën, atëherë nuk mund të anashkalosh të tjerat.
Një kosto e madhe por që ia vlen?
Elisës nga Peja, me vendbanim në Lucern, i pëlqen shumë ambienti festiv, në të cilin shndërrohet gjithë Kosova: “Kah të sillesh, ka muzikë, gëzime dhe hare. Për mua është kënaqësi. Gjithë vitin punojmë, e pastaj gjithë verën festojmë. Ajo që me pengon mua është detyrimi të jesh në të gjitha dasmat”. Kjo është shumë e rëndë për ne që vijmë nga diaspora. Pastaj, përveç harxhimeve për dhurata, duhet kohë për përgatitje, për të blerë fustane të ndryshëm edhe për mua dhe dasmat shumë shpejt shndërrohen në obligime me kosto shumë të lartë, përshkruan Besarta. Po këtë verë, sa dasma i ka në plan? “Dy, vetëm dy. Vitin e kaluar kam qenë në 12 dasma dhe jam kthyer e rraskapitur. Këtë vit do të jemi në Kosovë vetëm një javë, pastaj do të shkoj në Shqipëri për pushime. Kur je në deti, nuk i mbetet hatri askujt”.
Megjithatë, qoftë për Gentin, Besartën apo Elisën, pavarësisht kërkesave të shumta, angazhimeve të mëdha dhe përgatitjeve të zgjatura, investimeve dhe harxhimeve të paarsyeshme, ritualeve dhe traditave të ndryshme, dasmat shqiptare përmbajnë megjithatë një diçka të veçantë, që “deshe apo nuk deshe”, kur dëgjon vallen e Rugovës apo atë të Tropojës, të kënaqet shpirti, dhe vetëm për këtë ia vlen.
A u martuan të gjithë?
“Kur ke përshtypjen se më në fund të gjithë familjarët u martuan, meqë gjithë verën e mëparshme e ke kaluar nëpër dasma, papritur të del nipi i tezës së kushëririt, për të cilin nuk bën kurrsesi të mos shkosh, sepse ke qenë te vajza e tezës të djalit të hallës, etj”./ albninfo.ch
Shkruan: Ilaz Hysaj
Ceremonia e dasmave , kanagjegjeve dhe synetive në Kosovë duket sa ka prekur kulmin e degradimit. Ato më nuk paraqesin notën festive e as gëzimin që ofronin dikur.
Ato janë shndërruar në një makineri të tmerrshme biznesi për sallat e dasmave, restorantet , estradat, grupet muzikore, këngëtarë të njohur e të panjohur, që më pak këndojnë e më shumë gërvallën në “zvuçnikët” gjigand të sallave kiçluksoze.
Vera në Kosovë po bëhet gjithnjë e më e padurueshme nga vapa , fluksi I makinave, pluhuri dhe zhurma sirenave që paralajmërojnë dasma apo premje speci. Dhe ato nuk kanë të ndalur asnjë ditë, asnjë natë, duke u shnërruar kështu në një kakafoni të tmerrshme në të cilën marrin pjesë pothuaj të gjitha kategoritë, injoranti, snobi, njeriu I zakonshëm , pseudointelektuali dhe intelektuali.
Pasi prishin disa here në ditë qetësinë publike të gjitha këto kategori bashkohen në një sallë të madhe, ku secili ulet në tavolinat e caktuara dhe fillojnë të hajnë mish pule apo lope me hormone.
Muzika e lartë dhe gërvalljet me “zvuçnika” nuk të japin as më të voglën mundësi që të ndërrosh një llaf me mikun. Ata që janë të afërmit e nuses apo dhëndrrit, e që sipas rendit janë të ulur në ballë te vendit, afër “zvuçnikave” do të përjetojnë dhunimin më të madh akustik , sepse lartësia e zhurmës ështe së paku pesë deri dhjetë herë më e lartë se decibelat e lejuar me ligjet në fuqi për mbrojtje e veshëve.
Më e tmerrshmja është se aty gjenden foshnje dhe fëmijë të cilët kanë një fragjilitet të theksuar të timpanit, veshit të mesëm dhe të brendshëm duke iu shkaktuar dëmtime të konsiderueshme kur kihet parasyshe se ata marrin pjesë së paku në dhjetra dasma brenda vitit.
Në pamundësi për te folur për shkak të dhunës akustike, dasmorëve nuk iu mbetet tjetër pos të hajnë dhe të shiqojnë në të gjitha drejtimet. Nën ritmet e muzikës me dominim tallava , ia nis vallja dorë për dore , formohet nje rreth që sillet brenda sallës dy hapa para një prapa me një kadence rritëse dhe marramendëse. Më shumë se vallëzim kjo I ngjet nje sfilate mode ku secili apo secila del më tepër për të ekspozuar fustanet, apo frizurat e paguara shtrenjte enkas për këtë mbramje.
Dhe pastaj vjen torta, vellëzimi i çiftit, fotografitë, selfijet, sofra ku tallavagjinjtë me cinizëm ulen dhe ia krisin kangëve patriotike që ia kallin « zemrën » dhe xhepin gurbetgjinjëve që shtyhen kush po qet pare ma shumë nga dehja patetike. Dhe kjo skemë përcillet pothuaj dasëm në dasëm, vend për vend, vit për vit.
E gjithë kjo i ngjan një teatri të absurdit ku ti gjendesh me dashje apo pa dashje, dhe ti e duron këtë dhunim akustik, vizuel dhe financiar sepse të ka ftuar daja, nipi, vellau, miku…
Nganjeherë mundohesh te gjesh shpëtimin në tualet sepse jasht mund te ftohesh nga djersitja. Por edhe aty zhurma nuk të len rehat.
Të lutem Bal , mos më thirr në dasëm të tillë.
Kam vendosur të mos vijë.
Fotografia në ballinë: Norik Uka.
Ku do t’ju kushtonte më shtrenjtë martesa? Një krahasim i buxhetit të dy çifteve tregon se sa mund të kushtojë një dasmë në Zvicër dhe sa në Kosovë.
Bërja e dasmës, për një çift martesor nuk nënkupton vetëm festimin e kurorëzimit të dashurisë së tyre. Mjerisht, jo. Të martohesh, domethënë po ashtu edhe t`i hedhësh një sy arkës së kursimeve, të përpilosh një plan buxhetor dhe të zgjosh tek vetja talentin e përgjumur për organizim. Nuk tingëllon aspak romantike? Në fakt, kjo pjesë as nuk është e tillë.
Ne i kemi lutur dy çifte martesore nga Zvicra që të hedhim një shikim në planin e tyre të martesës, për të zbuluar se si ngrihet fare në këmbë i gjithë ky konstrukt i festës dhe çfarë shpenzimesh dalin për të realizuar një dasmë, shkruan albinfo.ch.
Çifti ynë zviceran jeton në Kantonin Thurgau. Të dy janë 25-vjeçarë. Ndërsa çifti shqiptar, një 27-vjeçare nga Thurgau dhe një 26-vjeçar nga St. Galleni, të dy janë të lindur në Zvicër.
Lokali dhe menyja e dasmës
Çifti zviceran e bën dasmën në Mainau, Gjermani. Janë të ftuar 100 mysafirë. Për menynë me 5 pjata ata paguajnë 120 euro për person. Por, duke qenë se marrja e sallës me qira nuk përfshihet në çmim, ata në fund duhet të paguajnë 19.000 euro.
Çifti shqiptar martohet në Tetovë, në një nga restorantet më të rinj për dasma. Edhe ata janë përcaktuar për një meny prej 5 pjatash dhe duan që mysafirëve t`ua ofrojnë menynë më të shtrenjtë dhe më të mirë. Por kjo kushton vetem 18 euro për person. Për të festuar bashkë, janë ftuar 450 dasmorë. Restoranti nuk kërkon ndonjë shumë shtesë për qiranë. Kështu, çifti paguan në total 8100 euro.
Fotografitë dhe videoxhirimi
Çiftit zviceran i kushtojnë më shtrenjtë edhe videoxhirimi dhe fotografimi, të cilat së bashku arrijnë në shumën prej 4100 eurove.
Ndërsa çifti shqiptar paguan 1800 euro për 3 ditë xhirime. Filmohet dhe fotografohet në natën e “Kanagjeqit”, në ditën e dasmës dhe gjatë banketit. Këtu përfshihet edhe një videoklip i çiftit martesor, i cili do të filmohet në Liqenin e Ohrit, raporton albinfo.ch.
Dekorimi
Një element që në dasmat zvicerane është pjesë e nënkuptueshme, në dasmat në vendet tona të prejardhjes ka hyrë në modë vetëm në vitet e fundit: dekorimi i sallës së dasmës. Ka gjithnjë e më shumë agjenci në Shqipëri, Kosovë dhe në Maqedoni që e ofrojnë këtë shërbim. Çiftit të ëndrrave kështu premtohet se t`i plotësohet çdo dëshirë, sa i përket dekoracionit. Dhe, çmimet për këtë, duket se nuk njohin kufi. Çifti ynë shqiptar është përcaktuar për një agjenci nga qyteti i lindjes, e cila, për 3500 euro ua zbukuron sallën dhe tavolinat si dhe e përgatit një libër të dasmorëve dhe një ekran të personalizuar të fotografive. Organizatorët nga agjencia do të kujdesen që rrjedha e banketit të shkojë pa telashe.
Për dekorimin e sallës së çiftit zviceran kujdeset familja e nuses. Kështu, ky segment do të kushtojë 1500 euro.
Veshmbathja, stolitë dhe Aksesorët
Mbase do t’ ju ketë rënë veçanërisht në sy në grafikonin tonë një shtyllë e kuqe te rubrika: Veshja e nuses. Kjo nuk domethënë se nuset shqiptare fustanin e tyre të nusërisë e blejnë në Champs-Élysées, por shpjegohet me faktin se ka edhe shumë shpenzime tjera që shkojnë bashkë me bërjen nuse. Në Tetovë, ku traditat lokale mbahen me të madhe, kostumet dhe fustanat tradicionalë janë pjesë e rëndësishme e gjithë kësaj.
Dimitë tradicionale mund të blihen në qytet duke filluar nga 200 euro. Kush përcaktohet për ndonjë thurje të veçantë, punë dore ose kualitet më të lartë të qëndismave me fije të praruara, fare lehtë mund të paguajë deri në 2000 euro për një veshje të tillë. Krahas dimive të zakonshme, ka edhe variante tjera të tyre, si për shembull kaftani ose xhamadani, që shumë nuse dëshirojnë t`i kenë në zotërim.
Këtyre u shtohen pastaj fustanat tjera të mbrëmjes, disa prej të cilëve nuk janë thjesht të blerë, por të prerë dhe qepur sipas masës dhe dëshirës, pasi që nusja, me ata fustanë do të vallëzojë edhe në shumë dasma të tjera. Kështu, nusja shqiptare shpenzon 4500 euro për veshjen e saj. Fustani i saj i dasmës, i disenjuar dhe i prerë sipas masës nga një disenjator i njohur kosovar, ka një vlerë prej 2600 eurove. Ai nuk përfshihet më shumën e përmendur më parë.
Fustani dasmor i nuses zvicerane kushton po ashtu 2600 euro. Për stolitë dhe aksesorët tjerë ajo paguan 700 euro.
Vlera e gjithëmbarshme e stolisjes së nuses shqiptare shkon në 16.000 euro. Në intervistë me albinfo.ch ajo thekson se nuk është sasia që përcakton këtë çmim të lartë, por cilësia. “Unë nuk doja stoli ari që është i falsifikuar dhe sidoqoftë nuk i përgjigjet çmimit që ka. Ne jemi përcaktuar për 22 karatë dhe i kemi kushtuar shumë rëndësi cilësisë. Disa gjëra i kemi blerë në Zvicër”.
Dy bashkëshortët e ardhshëm nuk kanë nevojë të shpenzojnë kaq shumë për veten e tyre. Për kostumet e tyre të markave me emër, përfshirë dhe këpucët, ata paguajnë rreth 2000 euro.
Muzika dhe shpenzimet e përgjithshme
Shuma që paguan një çift martesor për një orkestër ose për një DJ, është shumë e ndryshueshme në të dy vendet. Në Zvicër, për një DJ paguhet deri në 10.000 franga zvicerane. Në trojet shqiptare ka mundësi që një këngëtar me gjithë orkestrin ta paguash 500 euro.
Çifti zviceran ka angazhuar një DJ për 1200 euro, ndërsa çifti shqiptar, dy artistëve të famshëm kosovarë bashkë me orkestrin ua ka paguar 3800 euro. 450 euro shtesë ata kanë paguar për një grup prej 6 vajzave, të cilat gjatë ditës do të këndojë këngë tradicionale shqiptare.
Sponsored by eny Finance