Orkestra e Filharmonisë së Kosovës nesër sjell rishkrimin e veprës së njohur të muzikës klasike “Katër stinët”

“Katër stinët” e Vivaldit rishkruar me të dhënat për klimën: Sinjal që duhet dëgjuar

Orkestra e Filharmonisë së Kosovës sjell rishkrimin e veprës së njohur të muzikës klasike si thirrje ndërgjegjësimi për krizën klimatike dhe frymëzim për aktivizimin.

E titulluar “For Seasons” (Për stinët), partitura muzikore u krijua nga muzikantët e NDR Elbphilharmonie në Hamburg, inxhinierë zëri, zhvillues softuerësh dhe aranzhues muzikorë. Të dhënat klimatike që datojnë prej vitit 1725 u përdorën për të ndërtuar një algoritëm i cili më pas u shfrytëzua në “Katër stinët” e Antonio Vivaldit, duke rezultuar me pjesën e re – “të shtrembëruar”, por reflektuese e fakteve mbi ndryshimet klimatike.

Siç përshkruhet nga krijuesit e pjesës së re, “të dhënat klimatike që shpërfaqin 300 vjet të lirimit të dyoksidit të karbonit në nivel global, janë shpërndarë përgjatë kohëzgjatjes së veprës: sa më e lartë të jetë vlera e dyoksidit të karbonit, aq më e gjatë është vlera e notave muzikore. Meqenëse lirimi i dyoksidit të karbonit është vazhdimisht në rritje, koha e fundit e veprës, “Dimri”, tingëllon gjithnjë e më e dhunshme dhe intensive.

“Vepra ‘For Seasons’ ka rezultuar nga iniciativa e muzikantëve të “NDR Elbphilharmonie” dhe Jung von Matt Spree dhe bazohet në një kompozim nga Simone Candotto (NDR Elbphilharmonie Orchester), Christian Rühle (Markenfilm Space), Fernando Knof dhe Felipe Sanche. – Luna (KlingKlangKlong), Sven Rebholz dhe Inka Weigl (Jung von Matt Spree GmbH).

Koncerti mbahet në Sallën e Kuqe duke filluar nga ora 19:00. / KultPlus.com

‘Katër stinët’ përmes magjisë artistike të simbolistit belg, Leon Frederic

Katër stinët e vitit, simbolikisht mund t’i kemi përcjellë nëpërmjet shumë formash shprehëse alegorike, por ato të piktorit simbolist belg, Léon Henri Marie Frédéric (26 gusht 1856 – 27 janar 1940) janë më se të veçanta. Gjermani, Albert Dyrer i ka trajtuar gjithashtu si një seri vizatimesh, të cilat janë përdorur në ilustrime librash, por këto të Léon Frédéric janë të një qasjejej krejt ndryshe.

Ata vijnë përmes engjëllit, fëmijës, një ofertë delikate dhe e ëmbël, një adhurim imponues, si për të mbajtur në një afri dëshirimi të katër stinët e vitit. Pranvera, Vera, Vjeshta, Dimri, ka secila prej tyre një karakteristikë dalluese edhe pse në pamje të parë ata i përbashkon një njëtrajtshmëri shprehshmërie estetike. Në asnjërën prej tyre nuk mungojnë elementet e bollëkut, si tregues i begatisë së natyrës.

Veçanti është tek mimika e shprehisë së fytyrës tek secili engjëll. Edhe nëse nuk do të jenë të shtjelluara dhe të emërtuara, do ta kishim të lehtë ta dallonim këtë domethënie, me të cilën simbolisti belg i qaset me krijimtarinë e tij artitPiktura e hershme e Leon Frederic iu bashkua misticizmit të krishterë me tema panteiste.

Ndërsa veprat e tij të mëvonshme pasqyronin gjithnjë e më shumë shqetësime sociale. Pjesa më e madhe e veprës së tij tregon ndikimin e stileve të pikturës së Rilindjes .Imazhet e paraqitura këtu janë nga “Katër stinët” e Frederikut. Seriali portretizon të katër stinët në mënyrë simbolike me katër fëmijë engjëj të Pranverës, Verë, Vjeshtë dhe Dimër. Mjeshtëria e jashtëzakonshme dhe vizualizimi lirik i Frederikut e kanë bërë atë një të preferuar, edhe pak të njohur. Këtu janë katër stinët, krah për krah:Kush ishte Leon Frederic? Babai i tij ishte një argjendar profesionist dhe shumë i njohur. Më 1871, ai u emërua si arkitekt dhe piktor dekorativ, Charle-Albert dhe filloi të marrë kurse nate në “Académie Royale des Beaux-Arts” në Bruksel. Më 1874, ai gjeti një pozicion në punëtorinë e Jean-François Portaels . Një vit më pas, ai dhe disa studentë të tjerë të artit duke u angazhuat në një studio private ku mund të pikturonte modele live, nudo, etj….

Nga 1876 deri në 1878, ai hyri në Prix de Rome , por nuk ishte i suksesshëm. Më në fund, babai i tij financoi një udhëtim për studime në Itali nga 1878 deri në vitin 1879. Atje. ai udhëtoi për në Napoli, Romë, Firence dhe Venecia. Piktorët e tij të preferuar ishin Sandro Botticelli dhe Domenico Ghirlandaio .Pas kthimit nga Italia, ai bëri debutimin e tij në Sallonin e Brukselit, ku ra nën ndikimin e Jules Bastien-Lepage , dhe u bë anëtar i grupit të artistëve L’Essor. Më 1883, ai u transferua në Vresse-sur-Semois , në Ardennes belg dhe udhëtoi gjerësisht në Angli, Gjermani dhe Hollandë.

Ai u dha një medalje të artë në Universitetin Ekspozitë (1889) . Alexandre Benois i ri ishte një admirues i shkëlqyeshëm i veprave të tij dhe, më 1898, caktoi që disa të bliheshin nga Princesha Maria Tenisheva, për një ekspozitë në Shën Petersburg.Pas martesës së tij, ai u transferua në shtëpinë e tij të fundit në Schaerbeek në 1899, dhe vazhdoi të udhëtojë dhe të ekspozojë punën e tij në panaire ndërkombëtare, ku u vlerësu me çmime fituese në Shtetet e Bashkuara dhe Gjermani dhe medalje të artë në Ekspozitën Universelle (1900) .

Më 1904, ai u emërua anëtar i Académie Royale dhe, në vitin 1929, u krijua një Baron dhe një Kalorës i Urdhërit të Leopold nga Mbreti Albert I .Punimet e tij mund të shihen në Muzeun e Ixelles, Muzetë Mbretërore të Arteve të Bukura të Belgjikës, Muzeun e Arteve të Bukura, Ghent dhe Musée d’Orsay. Dy prej veprave të tij, “Katër stinët” dhe burimi i jetës janë aktualisht në shfaqje në Muzeun e Artit të Filadelfias. /albertvataj/ KultPlus.com

Giacomo Durazzo, durrsaku që i dha botës kompozitorin e “Katër Stinëve”

Giacomo Durazzo lindi në 27 prill 1717, në Gjenova, dhe ishte biri i Gio Luca II Durazzo. Ai ishte gjithashtu dhe vëllai i vogël i atij që do të ishte një nga dozhët më të famshëm: Marcello Durazzo apo Marcellino, siç e thërrisnin ndryshe dhe kur në epokën e tij Gjenova cilësohej në disa shkresat zyrtare evropiane “Republika Durazzina“. Në rininë e tij ai studioi në Romë e pastaj në Paris.

Giacomo do të zbarkonte në Vjenë në vitin 1749 si i “Dërguar i jashtëzakonshëm“ (“Inviato straordinario“) i Republikës së Gjenovës. Ai sapo kishte kryer misionin e parë diplomatik si përfaqësues i Republikës së Gjenovës në oborrin mbretëror të Torinos. Hyrja e tij në aristokracinë e lartë vjeneze u bë e lehtë në sajë të mikut të tij, kancelarit von Kaunitz.

Në fakt, kur do të vinte në Vjenë si ambasador i Republikës së Gjenovës, detyra e tij nuk ishte e lehtë, pasi pak vite kishte që lufta midis gjenovezëve dhe austriakëve kishte marrë fund. Dhe ne këtë luftë, Durazzo-t ishin nga personalitetet drejtuese.

Në ekspozitën e hapur në Gjenova, në vitin 2004, “Nga Tintoretto te Rubens“, pata rastin të shikoja një tablo të famshme të koleksionit të dozhëve Durazzo, të sjellë aty nga “Metropolitan Museum of Art“.

Në një mjedis pylli, ulur në poltrone, duken ambasadori Giacomo Durazzo dhe gruaja e tij, Ernestina Alosya Ungnad von Weissenwolf. Është një tablo e madhe në dimensionet 228,9×190,5 cm, me ngjyra të gëzuara, ku pozojnë dy figurat aristokratike : Giacomo, pinjoll i një familje dozhësh, që mban mbi gjunjë një qen të vogël dhe Ernestina, me një fytyrë ovale, ngjyrë rozë dhe një lëkurë të lëmuar. Në atë kohë, Ernestina mbahej “gruaja më e bukur e Vjenës“ (“la donna la piu bella di Vienna“).

Giacomo Durazzo me të shoqen Ernestinën

Martesa e tyre ishte bërë në fakt nga vetë kancelari von Kaunitz-Rittberg, i cili ishte mik i vjetër i Giacomo-s dhe mbrojtës i Durazzo-ve në Vjenë.

Në vitin 1752 ai e la karrierën diplomatike për t’iu kushtuar artit të skenës. Perandoresha Maria-Teresa, gruaja e perandorit, Joseph II, e angazhoi atë si zëvendës-drejtor i Teatrit Perandorak të Vjenës dhe një vit më vonë si drejtor i saj, “Generalspaktakeldirehtor“, ku do të qëndronte për dhjetë vjet rresht.

Të drejtoje jetën teatrale muzikore të Vjenës në atë kohë ishte një detyrë e jashtëzakonshme. Si një erudit dhe njeri me talent, shumë shpejt ai e bëri për vete jo vetëm oborrin perandorak por edhe rrethin e artistëve të kohës. Pasioni i tij ishin libretet, gjini që do ta lëvrojë duke u angazhuar konkretisht me kompozitorë të mëdhenj si Gluck (Glyk), etj.

Pas vdekjes së tij në koleksionin mjaft të çmuar të papirave muzikore u gjendën edhe krijime muzikore të paekzekutuara në opera, të Antonio Vivaldit.

Ka shumë historian që besojnë se pot ë mos kishte qenë Giacomo Durazzo, emri i kompozitorit të “Katër Stinëve” do të ishte akoma i zhytur në errësirë.

Duket se arti do ta tërhiqte shumë më tepër se diplomacia. Vjena në atë kohë ishte një nga qendrat më artistike të Evropës, dhe kjo ndoshta në sajë dhe të perandorit e perandoreshës, që të dy melomanë dhe njerëz që i u përkushtuan artit.

Pas dhjetë vjetëve që drejtoi jetën muzikore e teatrale të Vjenës, një nga metropolet më të fuqishme kulturore të asaj kohe në Europë, Perandoria e Absburgëve e caktoi atë ambasador në Venecie. Kështu, Giacomo Durazzo do t’i rikthehej përsëri jetës diplomatike dhe për vite me radhë ai do të ishte në qendër të diplomacisë por dhe të jetës kulturore e artistike.

Ai u vendos në Pallatin e Leonardo Loredan në “Canal Grande” i cili më vonë do të quhej “Villa del’ambasciatore”. Pikërisht në vilën e Durazzo-s do të jepte koncert dhe kompozitori i ri që po shquhej në atë kohë, gjeniu Amadeus Mozart…(Marrë nga Konica.al)./ KultPlus.com